Frodo en Sam en
Gandalf en Gollem
Beschaamd lachen
om gastarbeider
Nachtmerrie in Barcelona
zoguijn]
Bittere thriller van Kurosawa
Pop uit de
bloementijd
The Lord of the Rings
Prolongaties
en reprises
Pane e Cioccolatta
Un Papillon sur I'Epaule
The Bad Sleep well
schilderijen
19e en 20e eeuw
-VRIJDAG 3 AUGUSTUS 1979
FILM/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
4
door W. Wtelek-Berg
Lezers kun je ln twee categorieën verdelen: zij die ,,The Lord ol the Rings" niet door kunnen
komen en zij die er niet vanal kunnen blijven. Sinds ik op een koude decemberdag in 1956
kennis maakte met Tolkiens imaginaire, tot ln de laatste nuance doordachte, met niets te
vergelijken wereld van Midden-Aarde, bevolkt door mythologische sprookjesfiguren; sinds ik
met een deken om de schouders en de snuf in de neus het eerste deel in één hartstochtelijke
nacht in een onverwarmde kamer uitlas, behoor ik tot de tweede categorie. Elk jaar fluistert
een stem: ,,'t Is hobbit-tijd" en daar ga ik weer.
Als u denkt dat zo iemand als lk blij
is, wanneer in Hollywood-contreien
plannen worden gesmeed om dat
boek te verfilmen, vergist u zich deer
lijk. Gelijk Gollem gromt zo iemand
als ik dan „Blijf d'r af. 't is van mij,
mijn liefje, mijn lieveling". Maar
goed: Kubrick werd genoemd en na
..A Space Odyssey" kun Je zo'n man
niet woedend wegsissen. Evenwel, hij
zag er vanaf en het werd Ralph Baks-
hi, bekend geworden door nogal grof
animatie-werk voor volwassenen:
„Fritt the Cat". „Heavy Traffick
„The Wiz". JaErg veel moeite
heeft hij eraan besteed, eerst werd de
film geheel met levende figuren opge
nomen, toen geheel ln animatie, maar
hoe hij ook wendde of keerde, Mid
den-Aarde maakte hij niet.
Toegegeven: het is bijkans onbegon
nen werk om de zeshonderd bladzij
den druks (en dat is nog maar de helft
van de drie banden: Bakshi is van
plan een vervolg te maken) in filmtijd
te vangen (scenarioschrijvers Chris
Conkling en Peter S. Beagle hebben
gepoogd het karwei te klaren). Toege
geven ook: fanatieke fans bezitten
hun eigen Midden-Aarde en willen
van die van een ander niets weten.
Maar dan nog: als je de film ziet en
het boek niet kent denk je. dat het
voornamelijk gaat om een opeenvol
ging van gevechten, die in het begin
wel een beetje spannend zijn (vooral
door de schimmige orks) maar al
lengs machtig gaan vervelen. Alle be
schrijvende gedeelten zijn weggela
ten. zo ook het glansstuk, de tocht
door het Oude Woud waar Tom Bom-
bardil de reisgenoten te hulp huppelt:
een van de meeste intrigerende figu
ren uit het boek omdat hij uit oerou
de tijden stamt, oneindige macht en
wijsheid bezit, omgeven is door gehei
men. maar toch een dikkig, vrolijk,
oppervlakkig baasje is. dat de Ring
van de Macht niet wenst omdat hij
hem waarschijnlijk ergens achteloos
zal laten liggen. Niet toevallig lijkt
die weglating: Tom Bombardil is als
het ware de geest van Tolkien en
Bakshi heeft een van de meeste unie
ke waarlijk betoverende eigenschap
pen van het boek geheel over het
hoofd gezien: de figuren bezitten de
gave. hen door de schrijver geschon
ken, om plotseling een geheel andere
te zijn, afkomstig uit een andere we
reld, een andere tijd-zone misschien.
Mislukt
Achter alles gaat iets anders schuil,
iets ouders, iets wat Tolkien precies
weet maar ons niet vertelt.
Frodo, Sam en Gandalf in „The Lord of the Rings"
Bakshi's figuren bezitten maar één
facet: Aragorn is alléén maar de ver
weerde zwerver met een boksersneus,
niet ook nog de edele koning; de
hobbits zijn alléén maar verfrommel
de, oudachtige, grappige kereltjes;
Gollem is alléén maar een eng soort
foetus, niet ook nog een diep bekla
genswaardig schepsel, verslaafd aan
de ring zoals een Junk aan zijn hero
ïne, niet ook nog de gezondene, die
een taak moet helpen vervullen. Ik
moet zeggen: dat de mysterieuze el
fen-koninginnen alléén maar Disney-
Juffrouwen zijn compleet met ronde
ogen, een wipneus en een kersen-
mond dat had ik zelfs van Bakshi
niet verwacht.
Zijn film is alléén maar een verhaal
tje vol geweld en lawaai met weinig
betekenis. Het experiment is grandi
oos mislukt. Misschien moest het
mislukken.
Amsterdam-City 2 en Tuschinski 2;
Den Haag-Metropole 2 en Cineac 2;
Rotterdam-Lumière 2 en Oscar 2, a.l.
Accatone Een van de eerste en
beste films van Pier Paolo Pa-
solini, over zijn geliefde Ro
meinse sub-proletariaat. 3 t/m
5 augustus Melkweg, Am
sterdam.
De gebroeders Leeuwenhart
Prachtige Zweedse Jeugdfilm
naar het beroemde boek van
Astrid Lindgren. De gehele
week in City 3, Groningen.
The Cat from outer Space Bij
zonder aardige jeugdfilm uit de
Disney-stal over een kat die per
vliegende schotel uit de ruimte
komt. De gehele week in City 1,
Groningen; Casino Plein, Den
Bosch.
Martijn en de Magiër Uitste
kende Nederlandse jeugdfilm
van Karst van der Meulen. De
gehele week in City 7, Amster
dam; Palace 2, Arnhem; Odeon
1, Den Haag; Bijou, Hilversum;
Victoria. Hoorn; Lido 2. Leiden;
Scala, Nijmegen; Lumière I,
Rotterdam; City, Venlo en Mo-
lenstraatth., Wageningen.
Una Giornata particolare Ont
roerende film van Ettore Scola
over twee kleine mensen die
worden vermalen door de mo
lens van Mussolini's dictatuur,
met Sophia Loren en Marcello
Mastroianni in de hoofdrollen.
De gehele week in Molen-
straatth. Wageningen.
Toomorrow
De „kleine" maar best fijne Italiaanse films zijn de laatste jaren in ons land schandelijk
verwaarloosd. Neem nu „Pane e Cioccollata" („Brood en Chocolade") van Franco Bursati. Die
werd in 1973 gemaakt, is gegarneerd met allerlei prijzen van festivals, doch moest op vertoning
in ons land wachten tot hij werd geïntroduceerd door een onderscheiding van de New Yorkse
critici in 1978. Over Amerikaanse invloed gesproken
Paul Crouchet en Lino Ventura in „Un papilion sur l'épaule"
Het onderwerp van „Un Papillon sur I'Epaule" (regisseur Jacques Deray, gebaseerd op de
roman „The Velvet Well" van John Gearon, tot scenario verwerkt door Jean-Claude Carrière,
Tonino Guerra en Jacques Deray) is bijkans zo oud als het thriller-genre zelf: een doodgewone
man wordt door een toeval het middelpunt van mysterieuze complotten, krijgt opdrachten
waar hij geen touw aan vast kan knopen, wordt bedreigd, raakt in steeds grotere verwarring,
vindt geen geloof en/of geen heul bij politie en autoriteiten wie denkt daarbij niet aan
verschillende films van Hitchcock?
Overigens is het onderwerp nauwe
lijks gedateerd: gastarbeiders heb
ben het nog steeds niet fijn, in Zwit
serland noch elders. Brusati maakte
er een geslaagde tragikomedie van:
zijn sympathieke Italiaanse kelner
(Nino Manfredi) wordt in Zwitserland
achtervolgt door pech en discrimina
tie. Als hij bij de politie aangeeft dat
hij een lijk in een bos heeft gevonden,
wordt hij automatisch verdacht, nau
welijks vrijgelaten wordt hij bekeurd
voor een douct van niets, dat hem zijn
baantje-op-proef kost De miljar
dair, die hem in dienst neemt, pleegt
de volgende morgen zelfmoord, diver
se malen zit hij in de trein terug naar
Italië doch wordt er uitgedreven door
walging jegens zijn landgenoten, die
met een mond vol rotte tanden en
geen cent op zak stralend zingen van
de zon en de zee. Op het dieptepunt
van zijn jammerlijke carrière duikt
hij onder bij een groep illegale lotge
noten, die jubelend van dankbaar
heid de hele dag kippen slachten voor
een hongerloon, 's avonds smullen
van kippeboutjes en hun schaarse
vrije tijd in het kippenhok waar zij
huizen doorbrengen met het imiteren
van kippen en hanenEen waarlijk
Pasolini-achtig tafereel. Ten einde
raad bleekt hij zijn haar lichtblond,
dat schijnt onverwachte resultaten af
te werpen, de lede ogen volgen hem
niet meer, doch bij een voetbalwed
strijd op de televisie, die door de
Italianen met overweldigend doel-
punten-aantal gewonnen wordt kan
hij zijn vreugde en woede niet be
dwingen en hup, daar zit hij weer in
de trein De film laat hem achter
op de grens van Zwitserland en Italië,
met half-blond, half-zwart haar, niet
gewenst door het ene, niet gevoed
door het andere land. Voortreffelijk
vermaak, mede door het uitstekende
spel van de acteurs, gekruid met na-
vrantie die aan het nadenken behoort
te zetten. Maar veel helpen zal het wel
niet.
Amsterdam-Uitkijk;
Den Haag-Bijou, 16 jr.
Ongetwijfeld vanwege de late(re)
roem van Olivia Newton-John (de
overjarige bakvis tegenover de be
daagde tiener John Travolta in
„Grease" wordt nu een oude film uit
gebracht, waarin zij de vrouwelijke
hoofdrol speelt: „Toomorrow" uit
1971. Het was de tijd van de mini
rokjes en de bloemetjes, alles jong en
lief en love en inspraak, weet je wel?
Amsterdam als magisch centrum en
Londen als „swinging city", waar
blijft de tijd. Van die toen modieuze
ingrediënten is een overdadig ge
bruik gemaakt en een vleugje science
is er doorheen gestrooid. Een begin
nend popgroepje heeft de aandacht
getrokken van het Alphoid Galactic
Control Centre in de ruimte, omdat
hun vibraties de geluids-steriliteit
van de Alphoidbewoners kan gene
zen. Ja, ja, vele jonge knapen en
deerns dachten toen, dat ze de nieu
we Gouden eeuw in hun drumstel
droegen. Op zichzelf is deze Engelse
film van regisseur Val Guest vlot en
aardig, een jaar of acht geleden zou
hij best zijn ingeslagen. Of hij het nu
nog doet? Misschien bij kinderen van
een jaar of dertien, veertien, die heb
ben wederom hun eigen nostalgie.
Amsterdam-Nöggerath; Den Haag-
Odeon 2; Eindhoven-Rembrandt 3;
Breda-Grand; Oss-Royal, a.l.
ADVERTENTIE
Maar „Un Papillon sur I'Epaule" is in
zoverre anders, dat hij geen oplossing
biedt: aan het eind weten we nog
evenveel als aan het begin, dat wil
zeggen praktisch niets. De man is in
dit geval een stevige Fransman (Lino
Ventura), die op doorreis vertoeft ln
Speciaal vandaag
Commissaris Moulin is een
Franse thriller. In plaats van
rijn vakantie rustig te kunnen
doorbrengen op een eiland
wordt de commissaris gecon
fronteerd met de vondst van
het lichaam van een vrouw in
ree
Ned. i/19.50
De Heerser van C-eylon
(Elephant Walk) Is een Ameri
kaanse Paramount-speelfilm
uit 1954 naar het roman van
Robert Standish. In de hoofd
rollen: Elizabeth Taylor, Dana
Andrews en Peter Finch
Ned. 2/20.27
Tweede reportage van het
Northsea Jazz Festival 1979
dat in juli in Den Haag werd
gehouden
Ned. 1/21.55
Brandpunt gaat in zijn ge
heel over olie. over de macht
van maatschappijen, over aan
wie dc prijsstijging te danken
is: aan de olieproducerende
landen of aan de maatschap
pijen. Waar blijft de winst?
Zijn olieverbruikende landen
weerloos? Er zijn een aantal
interviews met oliedeskun
digen
Ned. 2/22.10
Tocht
leeuwen
door
de Midde-
Ned. 2/22.35
Barcelona (hij logeert in hotel „Co-
Ion" waar zich tijdens de Spaanse
burgeroorlog de fascistische falangis-
ten een tijdlang verschansten, toeval
of tip?). Uit de kamer naast de zijne
klinkt gekreun, hij opent de deur.
vindt een dode en de nachtmerrie
begint. Met een ferme klap op zijn
hoofd, die hem doet belanden in een
mysterieus herstellingsoord waar de
enige mede-verpleegde een vertede
rende gestoorde is, voortdurend rug
gespraak plegend met een vlinder op
zijn schouder (vandaar de titel). Na
ec*n paar dagen wordt hij ontslagen
maar hij wordt voortdurend opgebeld
en aangesproken, het gaat om een
koffer die hij moet afleveren maar hij
heeft geen koffer, zijn vrouw wordt
ontvoerd, in het intussen ontruimde
herstellingsoord vindt hij de spoor
loos verdwenen dode. in een andere-
kamer van hetzelfde hotel Colon een
tweede hij rent en dwaalt van het
ene ontmoetingspunt (met wie?) naar
het andere, rept zich door klooster
gangen. door het postkantoor, over
verlaten perrons van het centraal sta
tion en het loopt niet goed af.
Kafka?
Franse critici hebben „Un Papillon
sur l'Eupaule" geassocleërd met werk
van Kafka, van Bufiuel. „la condition
humalne" werd in het geding ge
bracht. Dat lijkt me te ver gezocht,
eerlijk gezegd. Ik moest denken aan
Hitchcock in de eerste, Francesco
Rosi in de tweede plaats (alhoewel ln
Derays film geen sprüke is van poli
tieke of sociale kritiek). Een erg goe
de thriller was hij voor mij. niets meer
en niets minder, die ik volgde met
spanning en nieuwsgierigheid, on
danks het feit dat ik wist dat hij geen
sluitend einde had. Geen gering com
pliment. Het licht en de sfeer van
Barcelona (gemoderniseerd, dat wel»
worden voortreffelijk gebruikt, de
spelers (naast Lino Ventura op zijn
best onder andere Loura Betti, Clau-
dlne Auger en Paul Crauchet) zijn
zeer Intrigerend, de natuurlijkheid
van de figuranten is opmerkelijk en
benijdenswaardig als Je aan het ge
kunstelde geotter in Nederlandse
films denkt
Al met al is het niet alleen een curieu
ze, maar ook een bijzonder knappe
film die velen zal behagen. Of ze zich
na het zien zullen bezighouden met
gezelschapsspelletjes over de moge
lijkheid of onmogelijkheid van be
paalde situaties, dan wel zullen wor
den gekweld door vreesachtige over
peinzingen over ons wankel en wreed
tijdsbestel, zal van hun nuchterheid
afhangen.
Amsterdam-City 7;
16 jr.
Utrecht-Studio,
lot 31 augustus
Bernard, Jaudon
Sieraden
Nicole Ringes
Olieverfschilderijen
Hans Vygen
Plastieken
Geop.: woe. t/m vrij. v. 12- 18 u„
do. 19-21 u., za. 11-17 u..
zon. 13-17 u.
Tel.: 070-200156
Sluiskant 24 2265 AB Leidschendam.
Er zijn mensen die zeggen; je
kunt er wel EEN DAG rond
dwalen'in de oud-Hollandse
toonkamers van
Antiek Boetiek
Hoogendoorn
Zlldstraat 63, Aalsmeer
's Woensdagmiddags gesloten!
Nino Manfredi in het kippenhok (Pane e Cioccolatta)
spui 235a, den haag.
tel. 070 - 463242,
WIJ MAKEN
koperbeslag op oude
statenbijbels
RESTAUREREN
antieke horloges en klokken
GEVEN
prima vakwerk en goede
schriftelijke garantie
Bel 033-43694
Fa. HOOGENDOORN
postbus 32
3830 AA Leusden-C.
We leven blijkbaar in het seizoen van
de oude films: deze week alleen al
draaien er drie. die meer dan vijf jaar
geleden reeds in het buitenland wer
den vertoond. Men behoeft daarom
zeker niet te treuren: veel interes
sants werd tijdens de jacht op het
allernieuwste en allersensationeelste
in de loop der Jaren over het hoofd
gezien.
Zo wordt het warempel tijd dat we
eens kennis maken met het vroegere
werk van de Japanse meester Akira
Kurosawa (geboren in 1910); gelukkig
zorgt Film International daar naar
vermogen voor
Kurosawa begon in 1943 te filmen en
bracht in 1951 een doiorbraak van de
Japanse film m het Westen teweeg
toen zijn "Rashomon" de grote prijs
op het festival in Venetië kreeg en
hetzelfde jaar met een Oscar werd
onderscheiden. Hij staat sterk onder
Westerse invloed (zijn samoerai-films
zijn met Weeterns te vergelijken; hij
verfilmde boeken van de Amerikaan
se politieroman-schrijver Ed McBain,
Shakespeare's „Macbeth", Dosto-
jewski's „De Idioot" en Gorki's
„Nachtasiel", allemaal naar 's lands
gelegenheid verjapanst. De laatste
tien jaar nam zijn leven een tragische
wending: in 1971 deed hij een zelf
moordpoging nadat „Do-de-ka-den"
(overigens een mooie film) financieel
was geflopt, pas in 1975 kreeg hij weer
een kans doch niet in zijn eigen land
maar ln de Sowjet-Unie (Dersu Usa-
la), sindsdien heeft hij. voor zover
bekend, geen film meer gemaakt.
„Warui Yatsu hodo yoku nemuru",
oftewel „The bad sleep well, oftewel
„Boeven slapen goed" (I960), geba
seerd op een boek van Ed McBain, is
zeker niet zijn beste film. maar even
zeker de moeite van het zien waard
Typisch Kurosawa in vele opzichten:
dé sociale aanklacht, het aan de kaak
stellen van de Japanse vorm van on
derdanigheid. die tot corruptie en er
ger leidt; de vader-zoon verhouding;
het intrigerende deuntje, gezongen of
gefloten door de hoofdpersoon (in dit
geval Toshlro Mifune, lange tijd Ku
rosawa's „vaste" acteun.HeB gaat om
een corrupte bouwondernemer en
zijn verwanten die voor moorden niet
terugschrikken en een jonge man die
tegen het kwaad te velde trekt om
zijn vader te wreken. Hij trouwt voor
het goede doel met de manke dochter
van de slechte baas doch wordt tegen
zijn zin verliefd op haar, een liefde die
zijn ondergang tot gevolg heeft. Hij
bereikt niets, behalve zijn eigen dood.
Japanse acteurs spelen nu eenaal an
ders dan Westerse: ze zijn aan een
traditie gebonden, die soms virulente
grimassen voorschrijft. Maar je raakt
daaraan vrij gauw gewend en dan
treft je Kurosawa's navrante, ironi
sche schildering van een maatschap
pij, waarin het gewin altijd voor de
mens gaat. En al die kritiek is ver
werkt in een buitengewoon spannen
de thriller.
Amsterdam-Cinetol II; Utrecht- 't
Hoogt, a.l.
Westfries Museum Hoorn
Exposities 'Een sjoel In de Mediene'
(Joods leven In Hoorn) t/m 16 september "79
Herman Gouwe
Een noorderling In het zuiden 7 juli t/m 16 sept. 79
'Mysteries
met naald en draad'
Noordhollandse doeken met onbekende bestemming 7 juli tot 1
oktober '79.
Open: dag. 10-17 uur; zond. 12-17 uur.
Kunst- en veilingzaaix
KZSSZI
makelaars-veilinghouders in
roerende goederen
regeimatig veilingen van kunst antiek en inboe
dels voo' onze clientele zoeken wq obiecien voor
goed gedane verkoopcontiities op aanvraag ook
voor a> uw taiaties inzake verzettenngen suc
cessie etc
tel. 070^944271
Nassau Dillehburgstraat 3
Oen Haag
cffofm
r~
wmder°IÏÏ\
(fjuwdier
Voor een blijvende
belegging schoonheid
Exclusieve juwelen en horloges.
Eigen ateliers voor het ontwerpen en
vervaardigen van juwelen.
Koningsplein 13, Herengracht 443,
Amsterdam-C. Tel. 020-243026*
Radboudkwartier 21, Utrecht
Tel. 030-310846*
