Lange stilte na langzame uitvoering boycot
020-913456
ZO BAAS
ZO BEESTJE
HOGENOOD.„
HOND IN DE GOOT
Reconstructie van rapport buitenlandse zaken over Rhodesië
Wackernagel en
Schneider in staat
van beschuldiging
Algemene staking
in Bolivia na
verkiezingsfraude
FAMILIEBERICHTEN
DOCENTEN
Er is genoeg bij te
verdienen.
Voor scholieren,
studenten
en spaarders.
WiltuTrouwookopuw
/vakantie-adres bezorgd hebben?
Bon voor bezorging Trouw tijdens vakantie
VRIJDAG 3 AUGUSTUS 1979
TROUWKWARTET P 10 RHS 12
door Ferry Mingelen
DEN HAAG Minister Van der Klaauw (buitenlandse zaken) heeft met opmerkelijke
openhartigheid, zo oordelen politieke Insiders, informatie verschaft over het beleid van zijn
voorgangers ten aanzien van de Rhodesië-boycot. Twee jaar van schoorvoetende uitvoering
van de boycotregel, gevolgd door acht jaar van volstrekte stilte, laten zich aan de hand van het
rapport van buitenlandse zaken als volgt reconstrueren.
20 november 1965: Direct nadat Ian
Smith de Britse kolonie Rhodesië
eenzijdig onafhankelijk had ver
klaard, neemt de Veiligheidsraad van
de Verenigde Naties een resolutie
aan. Daarin worden alle landen opge
roepen „het uiterste te doen om alle
economische relaties met Rhodesië
te verbreken. Inclusief een embargo
op olie- en petroleumprodukten." Ne
derland als lid van de Veiligheidsraad
stemt voor, alhoewel men twijfelt aan
de effectiviteit van de boycot, en ver
volgens neemt men een afwachtende
houding aan. Uit contacten tussen
buitenlandse zaken en de Shell wordt
dan al gemeld dat de oliebehoefte
van Rhodesië slechts een fractie is
van die van Zuid-Afrika en de Portu
gese kolonie Mozambique tezamen,
zodat zelfs bij toevoerbeperking naar
die landen, voldoende olie Zuid-Rho-
desië zou kunnen binnenkomen.
17 december 1965: Groot Brittannië
voert een sanctiewet in waarin ook
het olietransport door tankers onder
Britse vlag wordt verboden. Neder
land wijst vervolgens een Brits ver
zoek af om dit verbod ook voor Ne
derlandse tankers te laten gelden. De
regering volstaat met een verzoek
aan de reders om medewerking. Mi
nister Luns wijst de reders erop dat
het mislukken van de sancties tot
chaotische toestanden zou kunnen
leiden die de Nederlande belangen
meer zullen schaden dan het tijdelijk
ongerief van de boycot. Op 17 decem
ber verbiedt Nederland alleen de uit
voer van aardolie. Inmiddels had de
resolutie van de Veiligheidsraad er
toe geleid dat Iran, een grote olie-
exporteur, op 23 november 1965 aan
het consortium van westerse olie
maatschappijen verzocht had geen
olie meer aan Rhodesië te leveren.
Dit consortium bestond formeel uit
een Nederlandse NV. Buitenlandse
zaken komt echter na intern beraad
tot de conclusie dat Nederland vol
kenrechterlij k niet aansprakelijk is
voor de activiteiten van dit consor
tium en neemt derhalve geen actie.
De J;aak was daarmee afgedaan te
meer daar de Nederlandse ambassa
deur ln Teheran op 15 december 1965
aan het consortium van westerse olie
maatschappijen verzocht had geen
olie meer aan Rhodesië te leveren. 15
december 1965 meldt dat hij „reden
had om aan te nemen dat Iran er niet
erg rouwig om zou zijn indien het
consortium wegen zou vinden om de
Zuid-Rhodeslsche markt niet aan an
deren kwijt te raken.
December 1965: Inmiddels komt ook
de positie van Shell-Rhodesië aan de
orde. Buitenlandse zaken meent, na
later blijkt ten onrechte, dat het hier
om een Nederlands bedrijf gaat. Het
regime van Ian Smith oefent druk uit
op Rhodesië om op korte termijn te
verklaren dat dit bedrijf haar werk
zaamheden normaal zal voortzetten.
Buitenlandse zaken en de Shell-
hoofddirectie plegen overleg en bui
tenlandse zaken gaat ermee akkoord
dat Shell-Rhodesië verklaart tegen
over Smith over deze kwestie in con
sultatie te zijn met de Nederlandse
regering en zich aan de Nederlandse
aanwijzingen te zullen houden. Direc
te actie om het werk van het bedrijf
te stoppen werd niet genomen en van
latere aanwijzingen is niets bekend.
Maart 1966: Buitenlandse zaken
vangt steeds meer berichten op dat
de olieboycot aan alle kanten omzeild
wordt (dit was dus op drie maanden
na het begin van de boycot). Al op 27
januari 1966 schrijft de Nederlandse
consul-generaal ln Salisbury (Rhode
sië) dat Zuid-Afrika door te weigeren
de verkoop of schenking van oliepro-
dukten aan Rhodesië tegen te gaan
de hoop dat de oliesancties Rhodesië
snel op de knieën zouden krijgen
goeddeels de bodem heeft ingeslagen.
Voortdurend stromen er vanuit Salis
bury en vanuit Pretoria (Zuid-Afrika)
ook berichten op buitenlandse zaken
binnen over grote olletrelnen die, ge
trokken door Zuidafrikaanse locomo
tieven, vanuit, de Portugese kolonie
Mozambique (Laurenzo Marques)
naar Zuld-Rhodesië rijden. Op 4 april
meldt Salisbury aan buitenlandse za
ken uit volstrekt goede bron te heb
ben vernomen dat „sedert maart 1966
wekelijks 110 tankspoorwagens rij
den tussen Transvaal (Zuid-Afrika)
en Rhodesië, elk met een inhoud van
30.000 liter olie. Op 11 maart meldt de
Nederlandse ambassadeur in Preto
ria: „Er is thans sprake van grote
transporten per spoor via Zuid-Afrika
via Mozambique naar Rhodesië. Bui
tenlandse oliemaatschappijen zou
den bij bevoorrading Zuid-Afrika mo
menteel vasthouden aan het cijfer
van (verbruik) in 1964, hetgeen een
bijzonder gunstig verbruiksjaar was,
zodat huidige re-export geen reper
cussies (gevolgen) behoeft te hebben
op Zuid-Afrika zelf."
De Nederlandse ambassadeur in Lon
den meldt Brits pessimisme over de
mogelijkheden om de olietoevoer
naar Rhodesië via Zuid-Afrika en Mo
zambique te beëindigen". Het archief
van buitenlandse zaken bevat hierop
geen enkele reactie.
9 april 1966: De Veiligheidsraad be
sluit de Britse regering te machtigen
de Rhodesische oliehaven Beira af te
grendelen. Nederland steunt deze be
slissing, maar verzet zich met de an
dere westerse landen tegen het veel
verdergaande Afrikaanse voorstel om
ook de olietoevoer naar Zuid-Afrika
en Mozambique af te snijden. De Ne
derlandse permanente vertegenwoor
diger bij de Verenigde Naties noemt
deze voorgestelde uitbreiding zelfs
„contra-produktlef", alhoewel Neder
land op dat moment al lang op de
hoogte was van het mislukken van de
boycot. De vertegenwoordiger ont
kent niet dat de sancties niet voor
honderd procent effectief zijn, maar
hij acht „het te ver gaan te conclude
ren dat de sancties in-effectief zijn
gebleken." „Blijkens in april in Den
Haag gedane mededelingen van Brit
se zijde (zo meldt het rapport van
buitenlandse zaken) waren op dat
moment de leveranties uit Zuid-Afri
ka en Mozambique voor het regime-
Smith voldoende om de bestaande
benzinerantsoenen te handhaven. Op
9 juni meldde de consul-generaal uit
Salisbury zelfs dat de boeren in Rho
desië weer meer dieselolie kregen om
dat de olieaanvoer zo groot is dat er
gebrek aan opslagruimte was ont
staan.
Buitenlandse zaken laat dezelfde tijd
in het buitenland nagaan in hoeverre
men daar wettelijke maatregelen had
genomen om de olieboycot uit te voe
ren. De antwoorden waren zonder uit
zondering ontkennend en ook buiten
landse zaken zag daarop af van wet
telijke maatregelen.
16 december 1966: De Veiligheids
raad van de Verenigde Naties geeft de
tot dan toe vrijwillige sancties tegen
Rhodesië een verplicht karakter. Ne
derland stemt weer vóór, hoewel de
Nederlandse wetgeving voor de uit
voering niet toereikend is. Begin ja
nuari 1967 begint ambtelijk overleg
over aanvullende wetgeving, maar dit
levert geen maatregelen op. Hetzelf
de geldt na de verscherping van de
boycot in mei 1968. De ambtenaren
twijfelen onder andere over de moge
lijkheid om de doorvoer van in Neder
landse raffinaderijen geraffineerde
olie te controleren. Men zag dit overi
gens niet als een ernstige zaak omdat,
aldus een ambtelijk memorandum,
„in Nederland gevestigde olieraffina
derijen alle eigendom zijn van de
grote oliemaatschappijen, die in ei
gen belang hen tot voorzichtigheid
noopt, zodat effectuering van het
voorschrift van de Veiligheidsraad op
basis van vrijwilligheid zeer wel mo
gelijk lijkt".
Begin 1967: Men krijgt de indruk,
aldus het rapport, dat buitenlandse
zaken in de eerste maanden van 1967
weinig of geen aandacht had voor de
rol van de grote oliemaatschappijen
met betrekking tot de olievoorziening
van Zuid-Rhodesië".
Dit was dan ondanks voortdurende
berichten uit Londen, uit Teheran
over grote olietransporten via-via
naar Rhodesië.
Juli 1967 meldt de ambassadeur in
Londen bijvoorbeeld dat Shell-Rho
desië ongehinderd doorgaat met de
verkoop van benzine, die door de
Rhodesische staatsbevoorradings-
maatschappij ingevoerd is uit Mo
zambique en Zuid-Afrika. Verder
meldt hij dat de Britse regering bezig
zou zijn de olieaanvoer via Mozambi
que te trachten af te snijden. Voorzo
ver bekend heef buitenlandse zaken
op deze berichten niet gereageerd,
evenmin op onthullingen in Britse
bladen van die tijd over de betrok
kenheid van Shell en BP hierbij.
15 februari 1968: Klachten over olie-
transporten komen wel van de Zam-
biaanse president Kaunda. Deze
deelt Nederland in bij de zogeheten
„gangsterlanden", omdat in de perio
de van januari 1966 tot augustus 1967
achttien Nederlandse olietankers (op
een totaal van 180 tankers) olie heb
ben aangevoerd in Mozambique. De
Nederlandse ambassadeur in Lusaka
vraagt buitenlandse zaken of deze
beschuldiging niet moet worden
rechtgezet. Behalve de interne con
clusie dat de beschuldiging „licht
vaardig" is, omdat de uiteindelijke
bestemming van de olie (Mozambi
que of Rhodesië) niet vast staat,
wordt er verder niets mee gedaan.
Daarmee treedt dan ook zo ongeveer
een diplomatieke stilte rond het olie-
lek op, die pas in 1976 wordt verbro
ken door het PvdA-Tweede Kamerlid
Ter Beek. Hij stelt de regering schrif
telijke Kamervragen naar aanleiding
van schokkende Britse berichten als
zou de Rhodesië-boycot op grote
schaal doorbroken zijn geweest.
Volgens het rapport blijkt uit de ar
chieven van buitenlandse zaken niets
van enig Nederlands medeweten van
de Britse pogingen om met Shell en
BP tot een betere naleving van de
olieboycot te komen. En ook niet van
de in 1968 gevonden oplossing dat de
Franse maatschappij Total in Zuid-
Afrika voortaan de oliebevoorrading
van Rhosië van Shell en BP over
neemt in ruil voor levering van gelij
ke oliehoeveelheden. Nederland heeft
zich in die jaren in ieder geval ook
niet erg ingezet om de boycot een
succes te maken. Buitenlandse zaken
weigert in 1967 de Britse regering
behulpzaam te zijn bij het uitoefenen
van diplomatieke druk op Lissabon
om de leveranties via Mozambique
stop te zetten. De Brits-Nederlandse
contacten beperken zich verder tot
Britse klachten over Nederlandse
sanctie ontduikingen, zij het dat deze
op het vervoer van tabak en niet op
olie betrekking hebben.
KARLSRUHE (RTR) De Westduit
sers Christoffer Wackemagel en Gert
Schneider zijn gisteren officieel in
staat van beschuldiging gesteld voor
poging tot moord op drie Nederland
se politie-agenten en het lidmaat
schap van de terroristische organisa
tie RAF.
Het tweetal wordt er van beschuldigd
op de politie te hebben geschoten bij
hun arrestatie in een Amsterdamse
telefooncel in november 1977. Wac
kernagel en Schneider werden in ok
tober 1978 door Nederland aan West-
Duitsland uitgeleverd.
LA PAZ (AFP, Reuter. AP) De
grootste vakorganisatie van Bolivia,
de COB, heeft gisteren een algemene
staking uitgeroepen om druk op het
parlement uit te oefenen rekening te
houden met de wil van het volk bij de
keuze van een president.
De staking viel samen met het debat
van het nieuwe parlement over de
presidentskandidaten. Geen van de
drie kandidaten behaalde vijftig pro
cent van de stemmen, zodat de parle-
mentsleden moesten beslissen. Her-
nan Siles Suazo kwam als overwin
naar uit de verkiezingen naar voren.
Volgens officieuze tellingen had hij
20.000 stemmen méér behaald dan
zijn naaste belager, Victor Paz Es-
tenssorro. Dinsdag maakte het kie-
stribunaal echter bekend dat Siles
Suazo slechts 1500 stemmen meer
had, waardoor hij een belangrijk aan
tal zetels in het parlement verloor.
Zowel de COB als de partij van Siles
Suazo beschuldigen het kiestribu-
naal nu van geknoei met de officiële
uitslag. Vannacht was nog niet be
kend wie tot president is gekozen.
kunnen van maandag tot en met vrijdag telefo
nisch van 9.00-19.30 uur opgegeven worden op
nummer 020-913456.
Op zondagavond is dit alleen mogelijk van
18 00-20 00 uur
1939 1979
Hartelijk gefeliciteerd
pa en ma
van Wingerden
kinderen en
kleinkinderen
Op donderdag 2 augustus is kalm overleden
onze kameraad
Jaap Hoofdman
Als rechtskundig adviseur van onze organisa
tie heeft hij, in zijn onverzettelijke strijd tegen
onrechtvaardigheid, veel vrienden gemaakt
Wij allen zullen hem missen.
O.V.B.-B.V.Z.
Condoleancebezoek is op zaterdagmiddag van
15.30-16.00 uur of maandagavond van 19.00 tot
19.30 uur op de Mathenesserlaan 470 te Rot
terdam.
De crematie vindt plaats op dinsdag 7 augus
tus om 13.00 uur in het crematorium Hofwijk,
Delftweg 230 te Rotterdam.
Op zondag 29 juli nam de Here tot Zich ons lief
kleinzoontje en neefje
Peter
zoon van Ad Plaisier en Wil Plaisier-Baars
broertje van Arjen, Mark en Manon.
Zijn korte leventje was vol van zorg maar nu
mag hij leven bij de Heer.
Namens de familie:
P. Plaisier
A. Plaisier-van der Graaff
3077 BA Rotterdam
Benedenstraat 9
Op 1 augustus is, na een korte ziekte, gesterkt
door haar geloof, rustig ingeslapen onze lieve
moeder en oma
Elisabeth Wilhelmina
Bootsma-Mettau
weduwe van J. H. Bootsma
op de leeftijd van 82 jaar.
Henri en Bertie
Jenno
Bart Jan
Peter
Hans en Ria
Amstelveen. 1979
Smeenklaan 50
Correspondentie-adres: H.P. Bootsma
Spoorstraat 42 2871 TP Schoonhoven
Thuis geen bezoek Geen toespraken
Gelegenheid tot afscheid nemen in het uit
vaartcentrum van de Coöperatie PC
Ookmeerweg 273, Amsterdam-Osdorp
zaterdag van 13.00-15.00 uur
De crematie zal plaatshebben maandag 6 au
gustus a s. tegen 14.30 uur in het gemeentelijk
crematorium Westgaarde, Ookmeerweg 275,
Amsterdam (bereikbaar met bus 23)
„Onze tijden zijn in Uw hand,
nu hebt Gij ons bij onze namen geroepen
en hoeven wij niet meer te vrezen."
Diep bedroefd om het verlies, maar dankbaar
voor het vele goede en de liefde die wij van hen
mochten ontvangen, zijn door een tragisch
ongeval door onze Hemelse Vader thuisge
haald onze lieve zoon en broer
Arie
in de leeftijd van 26 jaar
onze lieve dochter en zuster
Ramy
in de leeftijd van 24 jaar
en Arie's vriendin
Irma
Wij troosten ons echter met de door hen laatst
gezegde woorden:
„De Gids die hier is zal ook met ons gaan."
Bodegraven:
A. Kranenburg
G. Kranenburg-Peters
Ermelo:
Marja
Bodegraven:
Gerrina
Bodegraven, 30 juli 1979
Wilhelminastraat 69
Geen bloemen.
Gelegenheid tot condoleren a.s. zaterdag
4 augustus van 19.00 - 21.00 uur in het Diensten
centrum, Dronensingel te Bodegraven.
Dag en uur van de te houden rouwdienst wordt
nader bekend gemaakt.
Op 2 augustus 1979 nam de Here van ons weg
onze lieve, zorgzame vader en opa
Arie Slot
sinds 1968 weduwnaar van Bastiaantje Kok
op de leeftijd van 79 jaar.
Broek op Langedijk:
Piet Slot
Annie Slot-Wagenaar
Broek op Langedijk:
Maria Bak-Slot
Heerhugowaard
Jan Kikkert
Nel Kikkert-SIot
Driebergen:
Jarig de Haan
Gré de Haan-Slot
Heerhugowaard:
Arie Slot
Hamont (Big
Nico van Dooren
Paulien van Dooren-Slot
Abcoude:
Gerard Lem
Alice Lem-Slot
en kleinkinderen
1721 BA Broek op Langedijk
Dorpsstraat 35.
Een Dienst van Woord en Gebed zal D.V,
worden gehouden op maandag 6 augustus in
de gereformeerde Kerk te Broek op Langedijk
om 14.00 uur waarna de begrafenis zal plaats
vinden. Gelegenheid tot condoleren op zondag
5 augustus van 20.30 tot 21.00 uur in de gerefor
meerde kerk en na de begrafenis in gebouw
„Trefpunt" Dorpsstraat 41.
Geen bloemen
God nam tot Zich
Elizabeth Visser
directrice van onze school voor chr. L.H.N.O.
te Sneek en consulente voor onze scholen.
Vele jaren heeft zij overtuigend het christelijk
onderwijs op meerdere terreinen gediend,
i.h.b. het huishoud- en nijverheidsonderwijs.
Met veel waardering en dankbaarheid denken
we aan haar grote inzet.
Bestuur Friese Chr. Boeren- en
Tuindersbond,
onderwijscommissie en
medewerkers Friese C.B.T.B.
Vroeg in de morgen van 1 augustus overleed
mijn lieve vriendin
Ilona Lehnigk
op de leeftijd van 19 jaar.
Karl Heinz Bockholt
Amsterdam,
Volkerakstraat 63.
Vanuit Horna Bay Kenia bereikte ons op 28 juli
1979 het droeve bericht dat daar is overleden
mijn lieve dochter en onze zuster, schoonzuster
en tante
Aafke Mboya-Kobes
op de leeftijd van 44 jaar,
echtgenote van Phillip Mboya
en moeder van Trynke en Carolien.
In Afrika heeft zij vele jaren ontwikkelings
hulp gedaan. Dit dienstbetoon aan de naaste
zag zij als een opdracht van haar Heer en
Heiland. Aafke wist zich steeds een kind van
haar Hemelse Vader en legde haar zorgen en
moeilijkheden in Zijn handen.
Deze getuigenis van haar is ons een troost bij
dit zware verdriet. Dat God Phillip de kracht
mag geven om dit verlies te dragen en hem en
de kinderen nabij mag zijn.
Tuk:
T. Kobes-Tuinenga
Amsterdam:
Froukje en Wim Groeneveld
Mijanou en Nathalie
Eelde:
Jan en Beukje Kobes
Lammy en Nynke
Katwijk:
Annekien en Leo Montsma
Volmer en Marije
Dharan(Saoedi-Arabië):
Sieta en Lute Martens
Erno, Pascal en Emiel
Tuk, Hummelingen 28
In plaats van kaarten
Langs deze weg willen wij
een ieder hartelijk dank
zeggen voor het medele
ven betoond bij het plot
seling overlijden van onze
lieve man, vader en groot
vader
Jan Esselink
Namens allen:
A. H. Esselink-
Kieskamp
Geesteren. F31
Augustus 1979.
Het bestuur van de scholengemeenschap
„Ds W. J. van Elden"
voor mavo, leao, lavo en iavo
te Haarlem
vraagt wegens uitbreiding zo spoedig mogelijk
voor engels, frans, gymnastiek, muziek
en AVO vakken.
combinatie van vakken tot een betrekking
van 29 uur is mogelijk.
belangstelling voor individueel onderwijs is
gewenst.
belangstellenden, met een positief christelijke le
vensovertuiging, worden verzocht hun sollicitaties
te richten aan het bestuur, Vrouwestraat 8 te
Haarlem.
Inlichtingen bij Th. Delleman, directeur, tel. 023-
373878 of bij Drs. J. Groenevelt, voorzitter, tel. 023-
315765
JUWELEN, GOUD
en ZILVER
IN- EN VERKOOP
H. W. DAMES
Kruisstraat 19
Tel. 023-320481
Haarlem
(bij de Ridderstraat)
Nette baas: nette hond. Maak hem zindelijk, 't Is zo simpel.
Vraag de gratis folder.
die gratis folders kunt u krijgen bij: reinigingsdienst, wijkcentra, stadhuis eic.
Het is helemaal niet nodig de hele
zaterdag in touw te zijn om wat bij
te verdienen.
Dagblad Trouw heeft nu baantjes
waarmee je tenminste zo'n 40 per
week verdient.
Je moet wel een beetje sportief zijn
en het geen probleem vinden om
dagelijks een uurtje eerder op te
staan.
En als je het een beetje handig
aanpakt is er zelfs meer bij te
verdienen, want Dagblad Trouw
betaalt meer dan je denkt.
Bel vlug; Er is nu ook werk voor
jou.
toestel 761.
En wat denk je hiervan: Voor de
snelle beslissers, na zes weken
boven je verdienste een gratis elpee
(of handje kontantje 15,—).
Leeftijd vanaf 15 jaar.
Mei vakantie zijn en u tóch een beetje thuis voelen.
Omdat u het dagelijkse nieuws „gewoon" in Trouw kunt
\blijven lezen. Waarterwereld u ook met vakantie bent.we
bezorgen het dagblad waar u zo vertrouwd mee bent
i graag op uwvakantie-adres. De enige extra kosten zijn
i de postzegels voorverzending. Nederland en België is
gratis.
Attentie: Wij maken u er nu reeds op attent dal de
postafleveringvan dagbladen in zuidelijke landen
(Italië. Spanje. Joegoslavië enz.) over het algemeen te
wensen overlaat. Helaas kunnen wij hierop geen
enkele invloed uitoefenen.
Zend de onderstaande bon uiterlijk drie weken vóór
I uw eerste vakantiedag naarTrouwafd. Vakantieservice.
Antwoordnummer 2792. 1000 PA Amsterdam.
Er hoeft geen postzegel op de envelop.
r*
i
i
i
i
i
i
i
i
Naam abonnee:
Adres:
huis no
Postcode plaats:-
Telefoon:
Vakantieperiode: vertrekdatum
weer thuis op.
Vakantieverblijf
Hotel/ pension/camping e.d^
Ad res-.
huis no
Plaats event code):.
Land:
Portokosten voor verzending Trouw binnen Europa: 11.75 perdag(luchtposi). I
Verzending naar een vakantie-adres in Nederland en België is gratis.
Builen Europa op aanvraag (telefoon U20 - 913456).
Betaling uilsluitend per acceptgirokaart die u wordt toegezonden.
