Een glinsterend kitsch-sprookje
Pro Theater ziet af van sterrensysteer
S
Ravotten in de ruimt^
Elvis, the Movie
Vestdijks
Griekse romans Kurt Russell als Elvis Presley.
En dan nog.
ANTIEKBEURS
NUNSPEET
Prolongaties
en reprises
Conflict schiep nieuw gezelschap
Pinkpopfee
gaat niet dG
VRIJDAG 27 JULI 1979
FILM KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door W. Wielek-Berg
16 augustus 1977 overleed Elvis Presley, tweéenveertig jaar oud, maar „de legende leeft voort",
om met zijn fans te spreken. Vorig jaar speelden zich op de eerste gedenkdag van zijn dood
hysterische tonelen af rondom zijn graf en rondom Graceland, zijn even legendarische huis.
De politie van Memphis had het er druk en moeilijk mee, maar voor goede zaken moet je wat
over hebben: de souvenir-industrie is tot Lourdes-achtige proporties uitgegroeid en dat zal
nog wel erger (of beter) worden, denk maar aan Rudolph Valentino.
Ik voor mij persoonlijk (om het heel
voorzichtig uit te drukken want veel
verstand heb ik niet van de materie)
ben nooit getroffen door het charis
ma van deze wat kwabbige pruilerd,
die in de Jaren vijftig opschudding
verwekte door zijn toen als obsceen
beschouwde bekkenbewegingen en
de bijnaam „Elvis the Pelvis" ver
wierf. Maar volgens welingelichte,
niet op hun achterhoofd gevallen
kringen bezat hij dat. vooral in de
beginjaren, wel degelijk en misschien
is mijn negatieve instelling mede te
wijten aan de grote aantallen loeiend-
slechte films, waarin hij speelde
Nu is er dan een film niet met, maar
over hem gemaakt, waarschijnlijk
door een veel betere regisseur dan
hem bij zijn leven ooit was bescho
ren: John Carpenter, onder andere
bekend geworden door zijn goede
griezelfilm ..Halloween." De film be
staat niet uit stukken en brokken van
optredens, aaneengelijmd met inter
views en herinneringen van vak- en
tijdgenoten zoals de gewoonte is, nee:
Elvis wordt nagespeeld en zijn liedjes
worden door een ander gezongen.
Eén ding staat vast: Kurt Russel le
verde een opmerkelijke prestatie
door in de huid van Elvis te kruipen.
Niet alleen lijkt hij, vooral van opzij,
sprekend op het fenomeen, maar hij
weet hem waarachtig ook tot leven te
brengen (zoals een goed acteur be
taamt, overigens). Zij het ook in een
wat verfraaide versie: de puilbuik is
weg, het lichaam is niet slap (door de
vele slagroomtaarten, zo staat in de
geschriften geboekstaafd) maar atle
tisch, daarom is er ook niets obsceens
in de bewegingen. En ik moet zeggen:
de Elvis-„evergreens" kan ik, nu Ron
nie McDowell ze zingt, veel beter
pruimen dan in natura. In het laatste
geval beweeg ik me met de snelheid
van het licht naar de radio om hem af
te zetten.
De informatie voor de pers legt er de
nadruk op, dat er in de film feiten,
feiten en niets dan feiten zijn ge
bruikt. Dat zal wel, maar wat wordt
weggelaten is natuurlijk minstens
even belangrijk als wat wordt ge
toond. En ook over het script zal
zeker ferm het strijkijzer zijn gehaald
om de fans te gerieven.
Nu zat het leven an Elvis natuurlijk
wel vol kitsch-elementen: zijn zieke
lijke binding met zijn moeder, zijn
huis, volgepropt met afgrijselijke
voorwerpen, de grote hoeveelheden
roze Cadillacs die hij versleet doen
vermoeden, dat hij inderdaad ge
sprekken met zijn gestorven twee
lingbroer voerde in de huilebalken-
trant die de film ons suggereert. Maar
toch zou je je een heel andere film
over Elvis kunnen voorstellen en die
ook wensen. De tragiek die in dit rare
leven vol rare relaties (van vrachtwa
genchauffeur in de zuidelijke achter-
gebieden van de Verenigde Staten
omhooggeschoten tot de status van
wereldidool, tot de status van glinste
rend schaduwbeeld dat werd belaagd
zodra het een stap buiten de deur van
zijn status-huis deed) lag opgestapeld
is niet gering. En droefenis en wan
hoop, om wie of wat dan ook, die
Elvis zeker niet bespaard zijn geble
ven, geven een mens een waardig
heid, die door geen gütterpakken te
niet kan worden gedaan. Van die es
sentiële waardigheid (de waardigheid
van de snikken en grimlachjes) komt
in de film wel iets, maar veel te weinig
over: alles speelt zich uiteindelijk
toch af op het niveau van de „soap
opera" het kitsch-sprookje, waarin
tranen geen echte tranen zijn maar
stukjes glas die op parels lijken.
Amsterdam-Cinerama en Saskia;
Rotterdam-Cinerama I en Metro I;
Den Haag-Apollo I; Arnhem-Saskia;
Eindhoven-Chicago; Utrecht-Scala;
Leiden-Trianon; Leeuwarden-Pala
ce, a.l.
Carlos Trafic, bekend van zijn sub
tiel theatrale voorstellingen „O.K.
Doe" en „Lady Guanita" is van 2 t/m
5 augustus in de Kleine Komedie in
Amsterdam te zien met het program
ma „Games". Het is een collage van
oud en nieuw werk, dat Trafic twee
keer per avond speelt, om 20.15 en om
22.30.
De „Lijst van Nederlandse musea"
bijgewerkt tot juli 1978 is op schrifte
lijk verzoek gratis te verkrijgen bij de
afdeling voorlichting van het ministe
rie van CRM, Steenvoordelaan 370,
2280 HK Rijswijk.
„Vlinders in de wind", de film van
Gerben Hellinga over het Nationale
Ballet, is tijdens het Chicago Interna
tional Dance Film Festival, dat eind
juni werd gehouden, bekroond met
de Bronze Hugo. De film kwam tot
stand met subsidie van CRM en werd
geproduceerd door de NOS.
„Fabriekswerk", honderd jaar in
dustrie in Noord-Limburg 1839-1939,
is de titel van een tentoonstelling die
van 28 juli t/m 29 oktober in het
Goltziusmuseum te Venlo wordt ge
houden. De expositie geeft met be
hulp van machines, produkten, foto's
en archiefmateriaal een beeld van de
opkomst en ontwikkeling van grotere
en kleinere industrieën uit genoemde
periode. Voorts hangt er in het pren
tenkabinet een fraaie collectie (be-
drijfs)veiligheidsaffiches.
Scène uit „Buck Rogers'
Buck Rogers in het jaar 2479
Als je de populaire science-fiction
mag geloven (er bestaat ook een intel-
lectueler afdeling van het genre, daar
valt langzamerhand in het geheel
geen touw meer aan vast te knopen)
hoef je je achter-achter-achter-ach
terkleinkinderen niet te benijden: in
de verre toekomst wordt er onophou
delijk gevochten of er heerst op aarde
en/of in de ruimte de rust van het
dictatuur-kerkhof. In beide gevallen
komt er dan een padvinder de dingen
weer rechtbuigen, maar lang houdt
dat vast niet, ongetwijfeld begint de
troep opnieuw. De science-fiction-
film „Buck Rogers in the 25th centu
ry" van Daniel Haller is de zoveelste
versie van een immens populair Ame
rikaans stripverhaal, dat al in 1929
verscheen en het veertig jaar vol
ei
hield. Buck Rogers, een man vi
sen klaar, altijd in voor een gei
een kusje, wordt in 1987 de
ingeslingerd en ontwaakt om ei
vijfhonderd jaar later op het
schip van een macabere ruiml
zogenaamd op weg naar een
conferentie op aarde, in wei
heid vol boze voornemens om
alheerschappij te veroverei
doorkruist het snode plan? Bi
tuurlijk, de „clean cut Amej
daar kan geen schone, gemei
ses en geen tijgerman tegenop
leukst in dergelijke films zijn niyj
de robots: in „Buck Rogers" sf
kleine Twiki het hart. Lf
Amsterdam Cinema Intel
en Rialto; Rotterdam-Calypsoj
irn#1
pso
Onlangs verscheen als negende deel
in de monumentale reeks Verzamelde
romans van S. Vestdijk „Aktaion on
der de sterren", de eerste Griekse
roman, uit 1941. Te zamen met „De
verminkte Apollo" (1952) en „De held
van Temesa" (1962) vormt „Aktaion"
het onderwerp van een kleine studie
van Rudi van der Paardt in de Syn
these-deeltjes. Van der Paardt be
perkt zich voornamelijk tot de ideeën
die aan de drie romans ten grondslag
liggen. Dat is in het geval van Vest
dijk ook wel een passende behande
ling. Zijn werk is immers in hoge
mate uitdrukking van een filosofie
die in meer beschouwende zin wordt
aangetroffen in de essays, „De Toe
komst der Religie" e.d. Van der
Paardt maakt, nadat hij kort het ver
haalverloop. de historische achter
gronden en de mythologische impli
caties heeft besproken, juist van de
kernproblematiek van de drie ro
mans veel werk. Ze komen hierin
overeen dat ze alle drie een worste
ling wèergeven tussen denken en irra
tioneel reageren of in Vestdijks termi
nologie: tussen geest en ziel. Deze
kwestie staat überhaupt centraal in
Vestdijks oeuvre, maar zelden heeft
hij er zo geëigend gestalte aan kun
nen geven als in deze Griekse ro
mans, die door hun vroege setting en
de religieuze problematiek waarop ze
zich richten, bij uitstek geschikt zijn
om allegorisch te werken ten opzichte
van het heden. Van der Paardt geeft
een helder beeld van de romans in het
kader van Vestdijks ideeën. Lijsten
van secundaire literatuur verhogen
de gebruikswaarde van dit boekje.
T. v. D.
S. VESTDIJK. Aktaion onder de
Sterren. Nijgh Van Ditmar, 's Gra-
venhage/Rotterdam, 1979. 212 blz. ge
bonden 34.50
R VAN DER PAARDT. Over de
Griekse romans van Simon Vestdijk.
Amsterdam, Wetenschappelijke uitg.
1979.118 blz. (Synthese-reeks) 14.50.
27 juli: 10.30-22 uur
28 juli: 10.00*17.30 uur.
Interiors De eerste ernstige film
van Woody Allen en de eerste
waarin hijzelf niet meespeelt.
Prachtig mooi. De gehele week in
Alhambra I, Vlissingen.
Accatone Een van de eerste en
beste films van Pier Paolo Pasoli-
ni, over zijn geliefde Romeinse
sub-proletariaat. 27 en 28 juli
Filmhuis Liga '68, Groningen
(nachtvoorstellingen).
De gebroeders Leeuwenhart
Prachtige jeugdfilm naar het be
roemde boek van Astrid Lindgren.
De gehele week in City 3, Gro
ningen.
Death in Venice Film over liefde
en verval in Venetië van Luchino
Visconti, naar de novelle van Tho
mas Mann. De gehele week in Ri-
voli, Amsterdam.
Rome open stad Klassieke film
van Roberto Rosselini over bezet
ting en veraet in Rome tijdens de
Tweede Wereldoorlog, daterend
uit 1945 maar allerminst geda
teerd. De gehele week in Rivoli,
Amsterdam.
Martijn en de Magiër Uitstekende
jeugdfilm van Karst van der Meu-
len. De gehele week in Cineac R.
Brstr., Amsterdam; Palace 2 Arn
hem; Casino 1, Breda; Sutdio D,
Delft; Cinema 1000, Egmond aan
Zee; Parisien, Eindhoven;
Schouwburg, Gouda, Odeon 2,
Den Haag; City 1, Groningen; Ci
nema 2, Hengelo; Casino Plein,
Den Bosch; Marquette, Heems
kerk; Bijou, Hilversum; Victoria 1,
Hoorn; Lido 2, Leiden; Scala 1,
Nijmegen; Lumière 3, Rotterdam.
Brutto sporchi e cattivi Felle
klucht over het Romeinse sub-
proletariaat, stoelend op sociale
bewogenheid van Ettore Scola. De
gehele week in Movies 2, Am
sterdam.
Annie Hall Film van de ger
Amerikaanse komiek Woody
len met Diana Keaton in de hocj
rol, vol grappen en droefenis,
gehele week in Tuschinski 3,
sterdam.
C'eravamo tante amati Uitstek!
de film van Ettore Scola over lfcj
de, politiek en film in het na-d
logse Italië. De gehele week'ë
Movies 1, Amsterdam en Citjjt
Groningen.
|f<
La vie devant soi Franse film (cl
gevoeligheden van de Israëli
regisseur Mosje Mizrahi met t
voortreffelijke hoofdrol van Sii!
ne Signoret. De gehele week'
City 4, Amsterdam.
door Dirkje Houtman
AMSTERDAM „Essentieel
voor onze manier van werken
is dat je als acteur je eigen
creativiteit stimuleert en dat
samen in een voorstelling rea-
Speciaal vandaag
De film Staartschutter Joe,
die de NCRV vanavond uit
zendt. is de geschiedenis van
de beruchte Amerikaanse poli
ticus Joseph McCarthy, de
drijvende kracht achter de
heksenjacht op de communis
ten in de jaren vijftig. Peter
Boyle speelt de rol van
McCarthy, die als boordschut
ter bij de marine begon.
Ned. 1/19.25
Engelandvaarders Korte
indrukken van een fietsvakan
tie van 550 NCRV-leden door
Oost-Engeland
Ned. 1/21.10
Brandpunt besteedt aan
dacht aan het bezoek van de
Israëlische minister Dayan en
aan de doodstraf in de Vere
nigde Staten
Ned. 2/22.15
In Tocht door de middel
eeuwen gaat bet over het bou
wen van een staat
Ned. 2/22.40
Voor late kijkers keus uit
twee W. Duitse programma's:
Der chef (Ironside)
Dts. 1/00.25
De miljoenenkraak van de
twaalf Frans-Italiaanse
speelfilm
Dts. 2/00.15
liseert", aldus de Griek Apos-
tolos Panagopoulos. die sa
men met Frances Sanders en
Die van Duin de spil vormt
van het recent opgerichte Pro
Theater.
Hij legt het accent op de samenwer
king tussen de acteurs, die ln hun rol
vanuit de betekenis achter de woor
den opelkaar moeten reageren. Zelf
opgeleid ln Athene bij Teatron Tech
nics van Karolos Koun, dat onlangs
nog tijdens het Holland Festival te
zien was. moet hij niets hebben van
het egocentrisch gerichte sterren
dom. De oorzaak van veel oneven
wichtigheid op het toneel. „Een voor
stelling moet een mozaiek zijn opge
bouwd uit allerlei stukjes die in el
kaar passen en op elkaar afgestemd
zijn. Dat kan alleen ontstaan als alle
medewerkers een grote betrokken
heid hebben bij hetgeen ze maken.
Bij Koun heb ik alles gedaan, kos
tuums gemaakt, tonelen geveegd, ge
acteerd en dramaturgisch onderzoek
gedaan. De voorstellingen kwamen
collectief met grote discipline tot
stand." aldus Apostolos. Deze werk
wijze is ook kenmerkend voor die van
het Pro Theater, dat ontstond vanuit
een conflict binnen de theaterschool
over de kwaliteit van de toneeloplei
ding
Stokpaardjes
Hier ontbrak elke gedrevenheid, be
trokkenheid. discipline en de vakken
nis om technische vaardigheden te
verwerven. En dat zijn toch onvoor
waardelijke eisen bij de vervaardi
ging van elk kunstwerk. „Wat ons
betreft kan de toneelschool in Am
sterdam onmiddellijk gesloten wor
den. zegt Frances Sanders fel, „Je
leert er niets. De meeste docenten,
enkelen uitgezonderd berijden hun
stokpaardjes zonder enige vorm van
onderlinge samenwerking. Het ge
volg is dat elke systematiek binnen
de opleiding ontbreekt De docent
diamaturgie beperkte zijn lessen, hoe
grondig die ook waren, tot de groten
uit de toneelgeschiedenis: Shakespe
are. Ibsen en Brecht. Maar van het
ji
maal beter zou worden veranderde er
niets. De drie bezetters werden voor
het blok gezet. Zij moesten de bezet
ting op heffen, anders zouden de twee
leerlingen juridisch van school wor
den gestuurd. Daaruit trokken zij de
consequenties, verlieten vrijwillig de
school en richtten het Pro Theater op
.dat het komend seizoen drie stukken
op het repertoire heeft. „De stoelen
van Kassandra" het genoemde stuk
van Ionesco dat vooraf wordt gegaan
door de monoloog van Kassandra
„Agamemnon" van Aeschylus, The
Visitor, dat Apostopolos oorspronke
lijk voor Bob de Lange schreef en na
diens overlijden omwerkte tot een
stuk voor vier personen. En tenslotte
een bewerking van Euripides' Hyppo-
litus.
besluit schetsend: „Concrete
ten kun je misschien niet
eerste of de tweede produkts'
wachten, maar zeker wel v|'
tiende."
„De stoelen van Kassandra"
van 14 t/m 18 augustus in het
Theater in Amsterdam en van
september in de Haarlemse
schuur gespeeld, waar „The V
van 12 t/m 15 september ook
v.l.n.r. Die van Duin, Frances Sanders en Apostolos Panagopoulos van het Pro Theater
uitzetten van een historische lijn
kwam het nooit. Er lopen leerlingen
rond die bijvoorbeeld nog nooit van
Arthur Miller hebben gehoord. We
leerden niet hoe we een rol moesten
analyseren, hoe je je gevoelens moest
kanaliseren binnen een rol. En door
het ontbreken van technische vaar
digheden ontnamen de improvisatie-
lessen van Elisabeth Hoijtink je elk
speelplezler. De opdracht „speel een
kip zonder kop" kan best wel zinnig
zijn als je weet waar je mee bezig bent
en Je het waarom ervan wordt ver
teld. Na vier Jaar toneelschool be
heersten we nog geen enkel elemen
taire speltechniek."
Dat kwam aan het licht tijdens de
repetities voor de voorstelling van
Glazen Speelgoed van Tenessee Willi
ams onder leiding van de Amerikaan
se actrice Joyce Aaron. Apostopolos
maakte voor deze voorstelling de kos
tuums en nam een deel van de regie
over toen bleek dat het materiaal
(eindexamenstudenten) nog even ruw
was ais toen het vier jaar eerder de
school binnenstapte. Opvallend was
dat de voorstelling afhankelijk van
de stemming van de spelers elke
avond een andere Interpretatie mee
kreeg. Ze misten de concentratie, de
techniek, kortom iedere professiona
liteit noodzakelijk om een voorstel
ling een stabiele basis te geven. Elk
overleg met de staf om deze situatie
te veranderen mislukte. Apostopolos
bleef echter om Die van Dijk en Fran
ces Sanders to regisseren in „De stoe
len" van Ionesco. Halverwege het
werkproces moest de groep, vanwege
een coördinatiefout. naar een andere
repetitielokaal omkijken, waarop de
drie na enige aaizeling deze ruimte
bezetten. Zij grepen dit materiële
conflict aan om de feilen van het
leerplan aan de orde te stellen. Na
overleg met de staf. docenten en leer
lingen en de hoopvolle toezegging
van de inspecteur van het ministerie
van onderwijs dat het in 1979 alle
Wereldrepertoire
De groep kiest haar stukken niet van
uit een specifiek politiek dogma.
Stukken uit het hele wereldrepertoire
komen in aanmerking. We kiezen
voor een stuk omdat het ons intri
geert. omdat het van alles met onszelf
te maken heeft. Hebben we eenmaal
gekozen dan stellen we ons dienst
baar op aan de schrijver. We vragen
ons af wat hij ermee wil zeggen en
proberen door zelfonderzoek onze ei
gen aanknopingspunten van waaruit
we de rol kunnen spelen te vinden.
We willen het publiek geen mening
opdringen. We proberen het populair
gezegd een spiegel voor te houden
van wat er om hem heen gebeurt. En
hij moet zelf maar kiezen wat hij
ervan meeneemt. Wel proberen we
zoveel mogelijk van genre te wisselen
omdat dat verschillende acteertech-
nieken vereist", aldus de leden van
het gezelschap. En hier zijn we weer
terug op het uitgangspunt van ont
staan. Want de noodzaak om het Pro
Theater op te richten werd ook nog
eens versterkt door het gebrek aan
mogelijkheden voor de jonge acteur
om zich binnen de Nederlandse reper-
toiregezelscriappen te ontwikkelen.
Belangrijk voor Die van Duin en
Frances Sanders is dan ook het on
derzoeken van eigen mogelijkheden
als acteur door samenspel, stem- en
bewegingstrainingen, improvisaties,
tekst- en rolanalyse. En Apostolos
aa
GELEEN (ANP) De viei
tien jaar Pinkpopfestival op
tember in het Limburgse
vindt geen doorgang. De orgi
ren hebben afgezien van eei
jubileummanifestatie, omdat
meente, naar hun zeggen, „ol
lijke" voorwaarden daaraan
verbonden. Het stichtingsl
van Pinkpop overweegt nu
kleinere activiteiten, versprei
heel Limburg.
Het aflasten van de voorgenon
ring van tien jaar Pinkpop,
volgens een van de organis
Noud Siegers, door een driets
waarden, die de gemeente
verbond aan de reeds verleei
gunning. Zo eist de gemeente c
ling van de reinigingskosten
loop van de manifestatie. Die
belopen vijf- tot zesduizend
Betrekkelijk gering op de toj
groting van 120.000 gulden,
organisatie is van mening dat
meente genoeg heeft verdiend
veertigduizend bezoekers di
lijks met pinksteren Gele
zochten.
Een ander ongerief vormt
pllchte sluiting van het grat
leumfeest om acht uur. waard
geplande vuurwerk geen enk<
heeft. De weinig sympathiek
waarde om een borgsom te
was. volgens Noud Siegers,
reden om af te zien van de viet
tien jaar Pinkpop, in de eig«
Geleen.
