Apollo-project in zijn
eigen succes gesmoord
Tien jaar geleden: de eerste voetstap
ürk vecht verblijf
p politiebureau aan
4^üUl| vm 06H 16Z6Ï1
rouw
correct briefje kost een hoop
Commentaar
cantie
Begin of eind
van tijdperk?
d'r uit
probleem
Briljante dief
IAG 20 JULI 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
4
)hf
>tste verdienste van de nota
staatssecretaris Hazekamp
het toerisme is, dat zij al lang
inde bange vermoedens be-
Nederland mag dan best
:erlijk en in sommige opzich-
:lfs mooi land zijn om in te
;n, te werken en zich te verpo-
|je ontkomt daarbij toch niet
enlde indruk dat je dan wel over
ietgoed geaccommodeerde en
J eigen plek moet beschikken,
Iers over ruime middelen of
mentaliteit die alles neemt
het is en over je heen komt.
:t andere geval ben je tot
luk en melancholie veroor-
Geen wonder dat daarom
merendeel van de Nederlan-
de ministers en staatssecreta-
n voorop, naar het buitenland
om daar de vakantie door te
gen en logisch, dat de buiten
se bezoekers dat niet helemaal
penseren.
het best mogelijk die toe-
d tot uitgangspunt van beleid
ïaken (het is opeens een stuk
ger en minder vol in ons land,
de niet-vakantievierders in
ned dagen met genoegen kunnen
tateren); economisch zit het
niet lekker. Staatssecretaris
nis ekamp rekent ons in zijn nota
en dat door het in vergelijking
het buitenland achterblijven
het binnenlandse toerisme ons
de kans op een 45.000 be-
en nieuwe arbeidsplaatsen
t laten schieten (waardoor dus
werkloosheid is verhoogd),
de betalingsbalans ondervindt
plasten van die voorkeur van
dei erlanders voor verre landen en
eringe voorkeur van buitenlan-
voor ons land (een nadelig
;en|o in 1978 van 4,65 miljard),
ei
vervelende gedachte bij het
i van de nota is, dat deze
ikkeling niet van vandaag of
sren is, maar dat én bedrijfstak
Tl
der
én regering de bui allang hadden
kunnen zien hangen, om in vakan
tietermen te spreken. Er is in deze
bedrijfstak stevig ingeteerd, naar
de toekomst verschoven. Zo'n
nota als die van Hazekamp had
natuurlijk al jaren geleden moeten
verschijnen. Maar goed dat is
gepraat achteraf.
Laten we blij zijn, dat de staatsse
cretaris bereid is de eerstkomende
jaren extra geld te steken in zulke
noodzakelijke zaken als de verbe-'
tering van de propaganda in bin
nen- en buitenland en het aanslui
ten van campings op de riolerin
gen. Dat is al heel mooi, maar erg
veel invloed kan de regering toch
niet uitoefenen op zulke subtiele
en moeilijk te regelen zaken als de
dienstverlening en de persoonlijke
instelling van de mensen die in
deze branche werkzaam zijn en
waaraan toch wel het een en ander
moet worden verbeterd. Het is
vervelend te moeten generalise
ren, maar de klachten daarover
klinken zo vaak en op zulke onver
wachte plaatsen op, dat het be
drijfsleven daaraan niet zonder
meer voorbij kan gaan en zelf, of
Hazekamp nu nota's schrijft of
niet, aan verbetering zal moeten
werken.
Een ander punt en daar heeft de
staatssecretaris wel degelijk in
vloed is de prijsbeheersing. Het
is een veeg teken dat blijkens een
in de nota geciteerde enquête de
meeste vakantiegangers wél tevre
den waren over de kwaliteit van
het aanbod, maar vreemd aanke
ken tegen de daarvoor bedongen
prijs. De door het Konsumenten
Kontakt aangehaalde CBS-cijfers
bewijzen ook, dat op dit punt met
name de horeca het zichzelf wel
wat erg gemakkelijk heeft gemaakt
(en de prijscontrole kennelijk een
poosje heeft geslapen).
middel van een kort geding, dat
ren diende voor de president van
Haagse rechtbank, mr J. H.
luw, kwam Dogan tegen die uit-
ig in het geweer. Zijn raadsman,
H. Petten, eiste dat daarmee
lt gewacht totdat de Raad van
uitspraak heeft gedaan in een
langig gemaakte procedure.
boeJgan beschouwt zichzelf als een
voa chtoffer van de veelbesproken re-
arisatieregeling, waarbij werd be-
sucl ld dat illegaal in Nederland ver-
jvende buitenlandse werknemers
verblijfsvergunning zouden krij-
i. als zij konden aantonen vóór 1
ber 1974 in het land te zijn
;st. Volgens Dogan kwam hij
>r zo'n vergunning in aanmerking,
dat hij al in april 1974 in Neder-
d kwam. Van 1 mei 1974 tot 10
R luari 1975 zou hij Illegaal bij een
G agebedrijf in Rotterdam hebben
rerkt.
aam veranderd
eigenaar van dat bedrijf overhan-
de zijn Turkse werknemer op
ns verzoek de voor de regularisatie
lodigde werkgeversverklaring. De
rokken firma was intussen van
am veranderd, wat Dogan kwam te
op de beschuldiging dat hij een
verklaring had gebruikt.
dens een zitting van de Haagse
door Rob Foppema
Nell Armstrong vindt het maar niks tegenwoordig. Het tempo waarin de Verenigde Staten him
verkenning van het zonnestelsel voortzetten, ervaart hij als teleurstellend. De spectaculaire
foto's die de Voyager 2 van Jupiter maakte, zijn nog nauwelijks droog, maar het hindert hem
dat er veel meer aardige suggesties zijn dan goedgekeurde ruimtevaartprojecten. Neil
Armstrong was het beter gewend.
Vandaag tien jaar geleden zette hij de
eerste voetstap op de maan, als sym
bool dat zo ongeveer ólles kon wan
neer Amerika dat wilde. De histori
sche tekst waarmee hij dat begeleid
de. was eenvoudig en algemeen ge
houden: Dit is een stapje voor een
mens. het is een gigantische sprong
voor de mensheid. Armstrong zei dat
niet in een spontane opwelling. Het
Apollo-project had ook voor het ont
werpen van historische teksten zijn
vakmensen in dienst.
Amerika kon ontspannen het respect
en de bewondering van de mensheid
in ontvangst nemen. De feiten spra
ken voor zichzelf. En zij spraken zeer
tot de verbeelding. Honderden mil
joenen konden en wilden het recht
streeks per televisie meemaken, on-
geacht hinderlijke tijdsverschillen.
Het was in Nederland 3.56 uur
's nachts.
Dat was het effect dat Amerika be
doeld had. Want het was nauwelijks
wetenschappelijke nieuwsgierigheid
die Neil Armstrong en zijn collega's
Aldrin en Collins naar de maan had
gevoerd. Het was een demonstratie
van technologisch kunnen, van
macht. President Kennedy had het in
1961 tot nationale doelstelling verhe
ven. Het werd tijd, voelde hij, dat een
i een onzer verslaggevers
|N HAAG Gebruik van verkeerd briefpapier door zijn
oegere werkgever dreigt ertoe te leiden dat de in Den Haag
mende Turk Mehmet Dogan Nederland wordt uitgezet.
Ruimteschip Aarde.
getergd Amerika het leiderschap in
de ruimtevaart heroverde. Sinds 1957
had de Sowjet-Unie kringetjes om de
Amerikanen heen geschaatst. De eer
ste kunstmaan, het eerste schot op de
„echte" maan, de eerste beelden van
de verborgen achterkant van de
maan. de eerste ruimtevaarder in een
baan om de aarde.
Wij willen binnen tien jaar een mens
op de maan brengen en weer veilig
terughalen, kondigde Kennedy aan.
De doelstelling was technisch zo hoog
gegrepen, dat het bijna uitgesloten
was dat de Russen Amerika zouden
kunnen voorblijven. In 1963 trok
Moskou zich elegant uit de wedstrijd
terug: men was wel geïnteresseerd in
wetenschappelijk onderzoek van de
maan. maar vond het verstandiger
om dat te doen met automatische en
vanaf de aarde bestuurde appara
tuur.
Groei
Intussen draaide de Amerikaanse or
ganisatie op volle toeren. Het was de
tijd van bijna ongeremde groei en
technologisch optimisme. In 1965
werkten aan het project 33.000 men
sen in directe dienst bij het Nationaal
bureau voor lucht- en ruimtevaart
NASA en nog eens 377.000 bij onder
aannemers. Met genoeg geld en her
senen moest inderdaad elk probleem
zijn op te lossen. Een veelzeggend
grapje uit die periode: Uit het feit dat
een vrouw in negen maanden een
kind kan krijgen, mag niet worden
opgemaakt dat je een team van ne
gen vrouwen kunt opdragen om sa
men in één maand een kind te
krijgen.
Desondanks won Amerika de zelf op
gelegde race tegen de kalender, met
die eerste voetstap van Nell Arm
strong in 1969. De formele doelstel
ling werd pas wat later bereikt, toen
de Apollo 11 weer veilig in de aardse
oceaan plonsde. Maar de landings
procedure was sinds de proefvlucht
van de Apollo 7 al bijna routine ge
worden.
Amerika en de wereld hadden het
First Oecade_
Lunar
Landing
.19G9-1OT
politierechter bleek de beschuldiging
geen steek te houden: de eigenaar
van het garagebedrijf verklaarde on
der ede dat Dogan al vóór 1 november
1974 bij hem in dienst was getreden.
Omdat ook de Raad van State er
eerder van was uitgegaan dat Dogan
zich van een valse verklaring had
bediend, wendde de man zich op
nieuw tot dat college, dat in de nieu
we procedure nog uitspraak moet
doen.
Marokkanen
De raadsman van Dogan betoogde
gisteren dat zijn cliënt, op grond van
het gelijkheidsbeginsel, dezelfde kan
sen moet hebben als de zogeheten
Kerk-Marokkanen, van wier verwij
dering uit Nederland na een langduri
ge actie werd afgezien. In andere za
ken waarin korte gedingen zijn aan
gespannen, zei Petten, hebben vijf
presidenten van rechtbanken het ge
lijkheidsbeginsel ook gehanteerd.
De president van de Haagse recht
bank doet op 26 juli uitspraak. Dat
betekent dat Dogan nog minstens
een week in de arrestantenbewaar
plaats van de Haagse politie blijft.
Hij is daar op 5 juli terechtgekomen,
tot ongenoegen van het Komitee re-
gularisatieslachtoffers. Eerder deze
week is daartegen geprotesteerd in
een brief aan de vreemdelingenpo
litie.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
Edwin Aldrin, de tweede mens die voet op de maan zette,
poseert naast de vlag. ,oto; nasa/n* Ar»,tr*.*
gen. En het Congres voelde de stem
ming haarscherp aan. De Apollo's 18
tot en met 20 werden uit zuinigheids
overwegingen van het programma ge
schrapt. NASA's maan-industrie
voelde zich daardoor harder gepakt
dan de wetenschappelijke staf. Nu
kunnen we de zaken eindelijk eens
rustig op een rijtje zetten, zei chef-
geologie William Mühlberger toen in
december 1972 Apollo 17 was afge
wikkeld. Ondanks de overhaasting is
het project wetenschappelijk een
succes geworden.
Concreter
Het heeft geen eenduidige antwoor
den opgeleverd op de „grote" vragen:
hoe zijn de maan. en de aarde, en het
zonnestelsel ontstaan. Maar de tallo
ze gegevens hebben wel het gebied
kleiner gemaakt waarbinnen het ant
woord op die vragen gezocht moet
worden, de onderzoekers weten veel
concreter waarover ze het hebben.
Apollo zou nog lang voor dat onder
zoek nieuwe gegevens aandragen. De
NASA heeft destijds zeer bewust het
grootste deel van de 382 kilo gedocu
menteerde maanmonsters op de
plank gelegd. Die kunnen te zijner
tijd worden onderzocht met verfijnde
meettechnieken die nu nog niet be
staan, was de redenering. Het ontwik
kelen van die nieuwe technieken
werd bovendien actief bevorderd
door monsters alleen uit te geven aan
onderzoekers die er zeer goed werk
aan deden.
Met deze tekening siert de
NASA dezer dagen zijn brie
ven op.
gevoel dat hier een nieuw tijdperk
begon. Voor het eerst hadden mensen
hun planeet verlaten om hun nieuws
gierigheid te koelen op een ander
hemellichaam. De NASA filosofeerde
hardop over bemande vluchten naar
de planeet Mars. Zo tegen 1981. dacht
directeur Thomas Paine, een dubbel-
expeditie met tweemaal zes ruimte
vaarders, en daar zouden ook vrou
wen bij moeten zijn.
De stelling is ook te verdedigen, dat
met Apollo een tijdperk eindigde: het
tijdperk waarin zo ongeveer alles
kon. Amerika had in Apollo 25 mil
jard dollar gestoken (en dat waren
toen nog dollars van meer dan drie
gulden). De budgetten van de NASA
zijn sindsdien nog slechts gegroeid
als een koeiestaart: naar beneden. En
'voor de verkenning van Mars koos
men de minder kostbare tactiek die
de Russen ook al voor de maan het
geschiktst vonden.
Het Apollo-project zelf intussen,
werd in zijn eigen succes gesmoord.
Met meedogenloze regelmaat lan
ceerde de maan-industrie de Apollo's
12 tot en met 17, terwijl de weten
schappelijke staf klaagde dat ze de
resultaten van de ene reis nog niet
behoorlijk hadden kunnen doorkij
ken wanneer de volgende lading al
weer over hen werd uitgestort.
Het nieuws eraf
En het Amerikaanse publiek had het
nieuwe aan de maan-show weldra af
gezien. Eén keer werd het echt dra
matisch, toen het ontploffen van een
zuurstoftank de Apollo 13 op de heen
reis vleugellam maakte. Het flexibele
ontwerp van het ruimtevaartuig, en
een adembenemende reeks improvi
saties, maakten het mogelijk om de
bemanning na een vlucht om de
maan weer behouden thuis te krijgen.
Maar keer op keer slonken de enthou
siaste menigten die naar de lancering
op Kaap Canaveral kwamen kijken.
Televisiekijkers begonnen te protes
teren tegen het onderbreken van hun
programma's door directe uitzendin-
De aarde!
De vraag of dat allemaal nu 25 mil
jard dollar waard was. is nog steeds
niet te beantwoorden. Maar Apollo
heeft een culturele betekenis gehad
die weinig met de maan en alles met
de aarde te inaken had, en die mis
schien aan het eind van de jaren
zeventig beter is in te zien dan des
tijds. Voor het eerst konden mensen
hun eigen planeet met eigen ogen
zien als planeet. Dat was een unieke
ervaring, waarvoor je inderdaad naar
de maan moest, of in ieder geval een
goed eind op weg.
Vanuit een ruijntelaboratorium dat
op een paar honderd kilometer hoog
te rondjes draait, zie je het namelijk
niet zo. Dat uitzicht doet toch meer
denken aan dat uit een heel hoog
vliegtuig. Maar Armstrong. Aldrin en
Collins en 22 andere maangangers
hebben die blauwige bol ergens in de
ruimte zien hangen en hebben zich
gerealiseerd: daar komen we van
daan. daar moeten we weer heen, en
met die bol moeten we het doen. „Hij
leek zo kwetsbaar." herinnert Neil
Armstrong zich. En als Je je duim
ervoor hield, was hij weg.
Ook het beeld van dat kleine, kwets
bare „ruimteschip Aarde" heeft de
hele wereld via televisiebeelden en
foto's kunnen ervaren. Het bleek met
name voor de milieubeweging een
krachtig en inspirerend beeld te zijn.
Zonder Apollo hadden we het ruimte
schip Aarde misschien nooit met die
ogen gezien.
Een brief zonder postzegel kun je
straffeloos versturen. Niet jijzelf
boet er voor, maar de ontvanger
die dubbel zoveel postzegels aan
strafport moet betalen (of de post
moet het over het hoofd zien).
Kan natuurlijk gebeuren, dat je
vergeet een postzegel te plakken.
Kom je daar achteraf achter, dan
kun je twee dingen doen: of de
zaak voorgoed „vergeten" of de
geadresseerde excuses maken en
alsnog de boete terugbetalen.
Voor de tweede oplossing koos
het ministerie van volkshuisves
ting en ruimtelijke ordening. Dit
keurige briefje ontvingen we:
„Het is niet uitgesloten dat u
vorige week het Draaiboek Lo
kaal-Isolatie Programma hebt
ontvangen zonder dat de enve
loppe was gefrankeerd. Gaarne
zou ik vernemen welke onnodige
onkosten door u door deze fout
zijn gemaakt, opdat wij e.e.a.
kunnen rechtzetten. Een retour-
enveloppe vindt u hierbij." Dat
schreef het hoofd van de centrale
afdeling voorlichting en externe
betrekkingen van het ministerie
en dat is dus zo correct als maar
denkbaar is. Op een bijgevoegd
stencil kan de ontvanger invullen
hoeveel centen strafport hij heeft
moeten betalen, waarna het be
dragje zo'n dik rapport was het
niet en dus kan er ook nooit zo
veel strafport op gelegd zijn
netjes terugbetaald wordt
Nu gebruikt elke overheidsdienst
zgh. dienstenveloppen die nooit
gefrankeerd worden; hoe kan dat
dan fout lopen? Dat komt, legt de
secretaresse van het afdelings
hoofd uit, doordat het draaiboek
afkomstig was van het NIP
nationaal isolatie programma
en op kosten van dat NIP door
het ministerie verstuurd werd.
De afdeling distributie waar
schijnlijk zoiets als een gewone
postkamer heeft de rapporten
in gewone ongefrankeerde enve
loppen gestopt, zonder de opdruk
„dienst", zodat het postkantoor
ze schielijk terugstuurde. Maar
niet allemaal, en een deel is dus
ongefrankeerd naar de geadres
seerden gegaan. Van dat laatste
deel zal er wel een aantal door de
mazen van de PTT-machines ge
glipt zijn. maar voor alle zeker
heid hebben al die geadresseer
den het vriendelijke briefje ge
kregen.
Het kan om niet meer dan een
paar kwartjes de man gaan. en
als we héél voorzichtig schatten
dat misschien honderd instellin
gen strafport moesten betalen zal
het terug te betalen bedrag dus
nooit een kapitaal kunnen zijn.
Maar wat er aan papier en man
kracht aan die paar kwartjes be
steed wordt, is niet misselijk. Ga
maar na: het NIP stuurt zijn
„draaiboeken" naar het ministe-1
rie; het ministerie pakt ze in en
stuurt ze naar het postkantoor;
de post stuurt een deel terug, een
ander deel het land in; het minis
terie doet de retourzendingen op
nieuw in een enveloppe, stuurt
die weer naar het postkantoor en
schrijft briefjes naar de mogelij
ke strafportklanten, maakt er
stenciltjes bij en retourenvelop
pen, en schuift dat hele zaakje
weer af naar het postkantoor; de
post moet die opnieuw versturen,
maar krijgt ook nog eens werk
door de ingevulde formuliertjes
die teruggaan naar het ministe
rie. Dat laatste ten slotte laat
giro's of postwissels uitschrijven
en zo komt er dan een eind aan al
dat omslachtige gedraaf voor
zover de geadresseerde niet naar
het gebruikte papier: een rapport
en begeleidende brief in een en
velop, nogmaals een brief plus
stencil met twee enveloppen, en
daarna nog de girobiljetten of
postwissels.
Een correcte, maar peperdure op
lossing. En geen wonder dat ze
het overal zo druk hebben tegen
woordig.
Een lid van het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden is uit
de vergadering gezet, omdat hij
het waagde in hemdsmouwen te
verschijnen. Jlm Mattox. demo
craat uit Texas, had het blijk
baar te warm voor een waardige
uitmonstering. Zoals bij ons de
temperatuur in openbare gebou
wen niet hoger mag zijn dan een
bepaald aantal graden, zo heeft
president Carter verboden de
temperatuur in openbare gebou
wen 's zomers onder de 25 graden
te brengen, want ook de aircondi
tioning kost energie. Voorzitter
Thomas O'Neill wees Mattox
scherp terecht: colbertjes en
stropdassen zijn noodzakelijke
attributen om de waardigheid
van het Congres hoog te houden,
zei hij bestraffend.
Dit zijn de kuikentjes van de
familie Knegt uit het Drentse
Schoonebeek. Wat gele en een
paar die net als de kloek zwart
zijn. Vandaar dat ze niet alle
maal even duidelijk te zien zijn,
maar daar stuurde de baas van
de kuikens het plaatje ook niet
voor op. De diertjes krijgen hun
voer namelijk op een krant („de
enige, echt goeie natuurlijk:
Trouw") waarop de kuikens pri
ma blijken te gedijen. Wel een
beetje veel reclame voor jeself,
maar toch leuk; zo hoor je het
ook es van een ander.
Het rekenkundig probleem, dat
vorige week in deze rubriek aan
de orde gesteld werd door de heer
De Wijze uit Middelburg drie
ellenlange getallen, waaruit de
wortels gevonden moesten wor
den zonder gebruikmaking van
algebra en/of worteltrekken
blijkt voor de rekenaars onder de
lezers weinig moeilijkheden op te
leveren. Een aantal stuurde on
middellijk de oplossing in; hun
brieven zijn doorgestuurd naar
de inzender van het probleem,
zodat ze van hem wel nader zul
len horen.
Meester-kraker David Brewster
zit voorlopig achter de tralies De
Londense politie kan daar trots
op zijn. want de 33-jarige Brew
ster. ook wel de koning van de
insluipers genoemd, was zo glad
als een aal; vijftien jaar opereer
de hij al in Londen zonder ooit
gepakt te zijn. „Een ouderwetse
geveltoerist en een briljante
dief", zegt Scotland Yard. ..van
een uitstervend ras De meeste
inbrekers gaan tegenwoordig
veel grover te werk, slaan mensen
neer en zo. Onze Brewster heeft
in al die jaren nog nooit iemand
iets gedaan."
Overdag was Brewster een rustig
type; hij woonde met zijn moeder
in een voorstad van Londen en
hield zich fanatiek in vorm, onder
meer door als middenvoor in een
plaatselijk voetbalteam mee te
spelen, 's nachts werd hij pas
goed actief. Hij klom langs regen
pijpen en gleed onhoorbaar door
dakgoten om zijn buit te berei
ken. Eens had hij een kraak in
het Claridgehotel gezet, wandel
de doodleuk naar de uitgang en
vroeg de portier een taxi voor
hem te roepen Zijn werkterrein
lag voornamelijk in het dure Lon
dense Mayfair, waar hij steevast
op juwelen uit was. Hij werd uit
eindelijk gegrepen bij ene Lady
Philippa Macalpine thuis, die hij
bij vergissing tegen het lijf liep.
„Ik ben de loodgieter, mevrouw
zei hij beleefd, de buit van zo'n
honderdduizend gulden al in z'n
zak. „Het is in orde. meneer weet
er alles van." Toch werd die keer
hem noodlottig en kreeg hij tien
jaar cel. Hij kan wegens goed
gedrag eventueel na vijf Jaar al
vrij komen, en dan rustig de ge
stolen juwelen ter waarde van
twee miljoen gulden opscharre
len. want hij heeft de rechter niet
willen vertellen, waar hij ze gela
ten heeft.
