Evangelisch theologie
studeren in België
Aangepaste catechese
voor gehandicapten
Klacht over onwettige
examens afgewezen
Zuidamerikaanse
evangelie van
de bevrijding
VANDAAG
Trouw
Achtergrond
Zuid-Af rika
UIT DE KERKBLADEN
Anglicaanse
lauwheid
inzake wereldraad
Conferenties
Eén weg of
meer wegen
MAANDAG 9 JULI 1979
KERK
TROUW/KWARTET
Van een onzer redacteuren
HEVERLEE Mensen in de
evangelische hoek krijgen
volgend jaar een eigen theolo
gische wetenschappelijke op
leiding in het Nederlandse
taalgebied.
De beheerraad van het Bljbellnsti-
tuut-Belgié te Heverlee heeft name
lijk besloten, deze opleiding op te
trekken tot het niveau van een theo
logische faculteit. De bestaande drie-
Jarige opleiding krijgt met ingang
van september 1980 een tweejarige
bovenbouw, zodat de totale studie
duur vijf Jaar zal zijn.
De opleiding komt onder leiding van
de Nederlander dr Th. J. W. Kunst,
die al verscheidene Jaren aan het bij-
belinstituut verbonden is. Bij de Bel
gische regering zal bevoegdheid aan
gevraagd worden voor het uitreiken
van de graad van licentiaat in de
theologie.
Het Bljbelinstltuut-Belglë bestaat al
alnds 1919 en ging oorspronkelijk uit
van de organisatie Belgische Evanil-
ache Zending (BEZ). Doel: het oplei
den van evangelisten, godsdlenston-
'derwijzers en dergelijke voor de BEZ.
8inds 1972 is het instituut zelfstandig
en interkerkelijk.
De praktijk is verder al sinds vele
Jaren zo. dat Belgen een minderheid
onder de studenten vormen. De mees
te studenten komen uit Nederland.
Zij zijn op Heverlee (bij Leuven) afge
komen, omdat dat de naam heeft van
een „schriftgetrouwe" bijbelschooL
Bovendien heeft Heverlee veel con
tacten met geloofszendingen. Velen
van deze Nederlanders willen name
lijk de zending in. Anderen proberen
met hun diploma van het bijbelinsti
tuut in Nederland werk te vinden als
godsdienstleraar, evangelist, kinder-
evangellst of iets dergelijks.
Dr Kunst, wat xijn uw motleven ge
weest om tot de opzet van een evan
gelische theologische faculteit te
komen?
WIJ ontdekten een steeds grotere be
hoefte aan academisch gevormde
evangelische christenen, die de prak
tische vorming van een bijbelschool
hebben, maar dat ook op hoger ni
veau kunnen uitdragen. In België ko
men de laatste tijd meer intellectue
len ln de evangelische gemeenten en
dus hebben we behoefte aan voorgan
gers met verdere scholing. De be
staande theologische opleidingen
vinden wij te theoretisch. Daarom
hebben wij met het oog op de situatie
in België en in Nederland besloten tot
een eigen opleiding, die zowel prak
tisch als academisch is.
Is het voor het Belgisch protestantis
me niet een overbodige luxe: naast
de bestaande protestantse theologi
sche faculteit in Brussel nu een
evangelische faculteit in Heverlee?
Als je alleen naar België kijkt, zeer
zeker. Maar wij hebben zeer bepaald
onze ogen ook op Nederland gericht.
Dan is er reden, dat deze opleiding
Juist in België gesticht wordt (we heb
ben er vier Jaar op gestudeerd), om
dat in Nederland thelogische ver
schillen dit onmogelijk maken. In Ne
derland is zowel in EO-kring als in de
reformatorische hoek al dikwijls ge
vraagd om een eigen hogere theologi
sche opleiding, maar de leidinggeven
den hebben dat steeds afgehouden.
De onderlinge verdeeldheid maakt
het in Nederland niet mogelijk. Hier
in België gaat dat wat gemakkelijker.
Overigens moet ik hieraan toevoe
gen, dat de voorzitter van de verenig
de protestantse kerk in België, dr A.
J. Pieters, in een gesprek met ons
gezegd heeft, dat hij oog heeft voor de
behoefte van de evangelische vleugel
in zijn kerk. Vergeet ook niet, dat van
de 165 studenten aan het bijbelinsti
tuut in het afgelopen jaar dertig tot
veertig uit België zelf kwamen. Dat is
nog nooit zoveel geweest. De kerkelij
ke situatie in België verandert sterk.
Er komen meer en meer nieuwe ge
meenten, die om praktisch gevormde
voorgangers vragen.
Was het dan toch niet mogelijk, met
de Brusselse faculteit tot zaken te
komen?
Dan zouden er moeilijke gesprekken
gevoerd hebben moeten worden over
de bijbelbeschouwing en de theologi
sche voor-vragen. Ik geloof dat er
plaats is voor een onafhankelijke
evangelische theologische faculteit.
Het gebouw van het Bijbelinstituut-België te Heverlee, een voormalig klooster.
Het is niet uitgesloten, dat heel wat
evangelische, reformatorische, ver
ontruste Nederlandse jongeren, die
de opleiding van hun eigen kerk in
Nederland niet meer vertrouwen, op
Heverlee af zullen vliegen als bijen
op de stroop. Maar wat moeten die
straks met hun diploma gaan doen?
Het is te betwijfelen, of hun kerk erg
geestdriftig zal zijn om Heverlee-
studenten als dominee te aan
vaarden.
U zegt daar „evangelisch, reformato
risch, verontrust". Maar daar is nogal
verschil tussen. Wij in Heverlee heb
ben een eigen karakter. Ik geloof dat
wij ruimer zijn dan de EO. De EO is
eigenlijk meer reformatorisch dan
evangelisch. Wij zijn meer evange
lisch, leggen minder nadruk op dog
matiek en confessie. Het accent in
nog beginnen.
onze opleiding zal liggen op de pasto
rale bedieningen, zowel met het oog
op het werk in Europa als in de derde
wereld: gemeentevorming en -op
bouw, gemeentelid-opleiding, ziels
zorg, gemeente-organisatie, bijbel
verklarende prediking. In verband
met dat laatste zullen bijbelse talen
en exegese veel aandacht krijgen. In
derdaad zie ik problemen voor wat
betreft de aansluiting van onze afge
studeerden aan de kerken in Neder
land, daarover moeten de gesprekken
Welke docenten heeft u?
Daarover kan ik nog niets zeggen. Wij
starten pas in 1980. In ieder geval
gaat de Amerikaan dr Homer Payne
kerkplanting en kerkgroei doceren.
Verder verwachten wij meer zen
dingshoogleraars uit Amerika, want
Europa is zendingsgebied. En ook
zijn we in bespreking met mensen uit
Nederland. De bestaande driejarige
opleiding blijft gewoon bestaan, voor
faculteitsstudenten aangevuld met
drie jaar Grieks en Hebreeuws.
JEZUS' VERWONDERING
Hij kon daar
geen enkele kracht doen
behalve een paar zieken
die Hij de handen oplegde
en tot genezing bracht.
En Hij verwonderde zich
over hun ongeloof.
(Markus 6,1-6)
De kritiek van de inwoners van
Nazareth wordt beëindigd met de
opmerking: „En zij ergerden zich aa n
Hem." Zoiets als: ze vielen over Hem
Dat moet een smartelijke ervaring
voor Jezus geweest zijn. Het remde j
Hem af. Ineens kon Hij iets niet mee
Hij kon geen krachten meer doen. D(
omstandigheden waren er niet naar.J
Als ik nog even aan dat woord bij
Johannes terugdenkt (7,17): er was
niemand die het met Hem waagde,
die zijn woorden deed. En dan
gebeurt er niets, zegt Markus.
Hoewel, dat is ook niet helemaal
waar. Wij kunnen nee zeggen tegen
de zoon des mensen, we kunnen ons (P
aan Hem ergeren, maar de stille
triomf van Jezus blijft. Een paar
zieken bracht Hij tot genezing. Die 101
kon Hij niet laten liggen. Die kon Hij m
niet de dupe laten worden van de
afwijzing en de ergernis. Ze hoorden aa
ook niet bij de geërgerden. Daar
waren ze te ziek voor. Ze waren alleen n
manrzi<»lr vpmpHprrl rinnr rfo BI
AM8TERDAM (ANP) De aanvul
lende doctoraalregeling, die in defa-
cultelt der godgeleerdheid van de
universiteit van Amsterdam sinds no
vember 1978 van kracht is. houdt in
dat „uitsluitend in. statuutvakken,
niet in 'enkelvoud kerkelijke' of ande
re vakken examen afgelegd wordt".
Hoogleraren in de vakken, die in het
academisch statuut zijn vastgelegd,
dragen een persoonlijke verantwoor
delijkheid voor de Inhoud van hun.
leeropdracht en de eisen van het doc
toraal examen. Er is geen reden aan
hun Integriteit te twijfelen. Er wordt
niet gehandeld in strijd met de wet of
met het academisch statuut, of met
de zienswijzen van onder andere mi
nister Pais. Dit antwoordt de geschil
lencommissie van de faculteit op de
klacht van prof. dr. J. Smit Slbinga,
voorzitter van de vakgroep nieuwe'
testament.
Deze verklaarde in een eerste com
mentaar dat „de geschillencommissie
kennis heeft van dezelfde feiten als
ik. maar daar kennelijk aan voorbij
wenst te gaan". Hij zal bij het college
van bestuur beroep tegen deze uit
spraak aantekenen.
Zijn klacht betreft de zogenaamde
„paraplule-regeling" of „legitimatie",
namelijk dat in plaats van een of
meer geexamlneerde ..kerkelijke"
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer, met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave. Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur mg O Posima
HOOFDKANTOOR
PoslDus 8S9
1000 AW Amsterdam
WOautstraal 131
Amsterdam
tel 020-913456
t«lei 13006
Postgiro 66 00 00
Bonk Ned Crediotbanh
Reketïcgnr 23 00 12 524
Gemcenteg-ro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTEROAM/OORDRECHT
Postbus 940
3000 AX Rotterdam
tel 010-115568 (abonnementen
lel 010-t 15588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advenent «s)
Westblaah 4
Rotterdam
REGIO DEN MAAG IE IDE N
Postbus 101
2501 CC Den Haag
lel 070-469445
Parkstraat 22
Oen Maag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLANO
(uitsluitend administrate
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56
Zwc'e
Abonnementsprijzen:
Per maand f 15.90
Per kwartaal 47.70
Per halt |aar f 95.40
Per |aar 188.60
Advertentietarieven op aanvraag
Teletorvsche abonnementenopdrachten
(2m adressen boven)
Opgave arvl*b«nchten 9-19 30 van
maandag t/m vntdaq Op rondag van 18-
20 uur teiet 020-913456
Opgave m.m-advertenties te'
020-936868 of schriften aan Mmi-Adv
a'deimg postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adres wVQ"*3«?n U'tsluitend schriften
aan orue Amsterdamse adressen
vakken evenveel statuutvakken op
de examenbul worden vermeld of on
derdelen van het examen. Prof. Smit
Sibinga acht een dergelijke samen
stelling van doctoraal examens in
strijd met het academisch statuut en
een aantasting van het „openbare"
karakter van het onderwijs ln de fa
culteit der godgeleerdheid.
Deze regeling raakt daarom een van
de fundamentele verworvenheden
van het Nederlands onderwijsstelsel,
aldus de klager. Hij baseert zich hier
bij op uitspraken van minister Pais
en van de vorige staatssecretaris van
o en w, dr. O. Klein. Beiden hebben ln
brieven verklaard dat kerkelijke vak
ken niet tot bijvakken van het docto
raalexamen theologie gemaakt kun
nen worden.
De geschillencommissie heeft zich
grondig verdiept in het principiële
kernpunt van het geschil: de onwetti
ge doorbreking van de duplex ordo
(scheiding tussen kerk en staat aan
de openbare theologische facultei
ten), die er volgens prof. Smit Sibinga
aan de Amsterdamse faculteit zou
zijn. De commissie distantieert zich
echter van Iedere inhoudelijke dis
cussie over de afgrenzing van vakge
bieden en de omschrijving van de
leeropdrachten. De wenselijkheid
van de Integratie van „kerkelijke"
vakken behoort ln de faculteit te wor
den besproken.
Theologische oriëntatie over de-
relatie kerk en samenleving o.l.v. dr.
J. Ypma, 23 Juli-3 augustus, Kontakf
der Kontinenten, Soesterberg (teL
03463-1755).
Door een medewerker
De Colombiaanse priester Everar-
do Ramirez Toro probeert ons met
zijn boekje „Het Zuidamerikaanse
evangelie van de bevrijding" geen
vijfde evangelie aan te smeren.
Lezers van dit evangelie, die ge
woon zijn een „voorwoord" of „in
leiding" in een boek over te slaan,
moeten dit nu beslist niet doen.
Pas als men het voorwoord van
prof. dr. B. van Iersel uit Nijme
gen, van Jan Rutges, die zelf als
priester in Latijns-Amerika heeft
gewerkt, en van Toro zélf heeft
gelezen, mag met het evangelie
verhaal begonnen worden.
Want in deze inleidende artikelen
is de hele ontwikkeling opgeschre
ven van de roomskatholieke kerk
in dat deel van Amerika. Hoe de
geschiedenis eens, eeuwen gele
den, ln een tijd dat Europese lan
den koloniën in bezit namen, be
gon. Van verdrukking van de oor
spronkelijke bevolking, in een tijd
toen „gouden kerken" werden ge
bouwd (ruim 300 in San Salvador
in Brazilië) ten bate van de handel
en „de kerk", ten koste van de
bevolking en beslist niet ter meer
dere glorie van God.
Toro begreep dat zijn talrijke pa
rochianen geen boodschap heb
ben aan het verhaal van dat verre
Joodse volk. Als je niet eens lezen
en schrijven kunt, wat weet je dan
van de wereldkaart? Duidelijk is
wel, dat bevrijder Jezus verhalen
vertelde over vissers en boeren,
zoals zij zelf. Hoe hij zich afzet
tegen machten en overheden, te
gen uitbuiters en wetsverkrach-
ters. Dat is taal, die ook deze Co
lombiaanse verdrukten aan
spreekt. Hoewel Toro zich met het
schrijven van zijn aangepaste
evangelie veel kritiek, onbegrip en
spot op de hals heeft gehaald, is
dit evangelie voor de armen, ge
plaatst in deze tijd en in overeen
stemming met de politieke, socio-
'economische en godsdienstige
werkelijkheid van onze tijd, wél
verstaanbaar.
Richard Nixon als vertegenwoor
diger van een kolossaal imperium.
marihuana, rassendiscriminatie,
Johannes Allende, namen en be
grippen die inhoud hebben voor
deze Latijns-Amerikanen. In die
wereld speelt Jezus Bevrijder de
rol van Voorvechter voor iedereen
die in de knel zit. Het slot van het
evangelie levert het bewijs van
Toro's bedoelingen met dit ver
haal. Jezus Bevrijder herrijst niet
na drie dagen uit zijn graf. Wél
'trekt een zelfverzekerde en feest
vierende menigte op de derde dag
na zijn dood de straten op, roe
pend dat Jezus Bevrijder leeft in
het hart van het volk en in het
hart van allen die de sociale ge
rechtigheid beminnen en bevrij
ding nastreven. Zijn voorbeeldige
inzet moet, zo hoopt Toro, nieuwe
energie en inspiratie geven om
eindelijk een rechtvaardige maat
schappij op te bouwen.
„Het Zuidamerikaanse evangelie
van de bevrijding", Everardo R.
Toro. Te bestellen bij uitg. St.
Band Nederland-Coiombia „De
Horstink" - Amersfoort. Prijs
ƒ5,—
In Aalten begint in september een bijzondere catechisa
tie. Het gaat om een zogenaamde aangepaste catechese
ten behoeve van kinderen, die wonen in de vier gezins
vervangende tehuizen in Aalten en voor de verstandelijk
gehandicapten die bij particulieren in Aalten wonen.
Hiervoor is een pastoraal team gevormd, bestaande uit
vier hervormde en gereformeerde vrouwen, die speciaal
voor dit doel in hun kerk tot ouderling zijn benoemd.
Men vond het in Aalten namelijk niet vanzelfsprekend,,
dat een dominee een dergelijke catechese zou kunnen
geven. De plaatselijke predikanten achten zich daartoe
ook niet geroepen.
In het overleg met de tehuizen en met de christelijke
scholen, waarop de kinderen om wie het gaat les krijgen,
meldden zich vier vrijwilligsters (onderwijzeressen en
leidsters in de tehuizen), die bij uitstek geschikt leken.
Zij zullen worden begeleid door ds. Pruiksma, gerefor
meerd predikant te Lichtenvoorde, die met de geestelij
ke verzorging van de tehuizen is belast.
Iedere ouderling heeft haar „eigen" tehuis gekregen,
waarbij de tegenstelling hervormd-gereformeerd geen
rol meer speelt.
DEN HAAG Het persbureau van
de Nederlandse Hervormde Kerk
heeft een Nederlandse uitgave ver
zorgd van het door de wereldraad van
kerken uitgegeven achtergronddocu
ment over Zuidelijk Afrika.
De uitgewogen en gedocumenteerde
stellingname van de wereldraad die
in januari werd aangenomen is op dit
document gebaseerd.
In het boekje zijn enkele ter zake
doende stukken van de hervormde
synode uit de laatste jaren en een
brief van de raad van kerken aan het
Nederlandse bedrijfsleven opge
nomen.
maar ziek, vernederd door de
toestand van hun lichaam. En
opnieuw wendt Jezus zich tot wat
niets is. Tot wat niet eens kracht
heeft om zich te ergeren. Zijn handenlL
gingen over hen en daar gingen ze,
met nieuwe kracht. Jezus zag ze gaan
en verwonderde zich over het
ongeloof van de anderen.
LONDEN (ANP) De Anglicaan:
kerk zal haar houding tegenover k
wereldraad van kerken niet verand n
ren. Zowel de voorstanders als üe nl
minder felle tegenstanders van i
wereldraad kregen op de synode ge<
voet aan de grond. Na een kort m
oppervlakkig debat nam de synoA
met een krappe meerderheid (149 tm
gen 136) het voorstel aan het rappM
van de delegatie, die in maart r"
wereldraad heeft bezocht, voor tc li
gen aan de diocesen, diakonieën e
parochies. Doel hiervan is dat üe
den meer begrip zullen krijgen vo<
de oecumenische verplichtingen va
de kerk.
Met dit besluit verwierp de synod
een vergaand voorstel van kanunni
Paul Oestreicher uit het Londens
Southwark die pleitte voor „verstei
king van de ondubbelzinnige steu
van de Anglicaanse kerk aan de oect
menische beweging".
De synode wees een rapport over de
fensie en ontwapening af, waarin d
conventionele kijk van het militair
•establishment werd verwoord.- D
commissie voor sociale zaken krèef
de opdracht dit vraagstuk dieper U
onderzoeken. Het rapport was opgè
steld door een werkgroep onder vooi 5(
zitterschap van een admiraal. Verde
hadden twee brigadiers en twee kolo
nels zitting in de werkgroep. „He
opstellen van een rapport over veldik
sporten zou ik ook niet overlaten aai ra
eigenaars van windhonden", zei eei*<
synodelid.
Veel kritiek was er op het weinig*'
christelijk karakter van het rapport!I
Het zou veel te inschikkelijk zijn in ir
zake het afschrikkingsevenwicht ene]
de wapenverkoop vanuit Engeland.
>i
Wending kwam met een thema-num-
fher „Joden en christenen in ge
sprek?" Naast bijdragen van Coos
8choneveld, Awraham Soetendorp,
Maria de Groot, Marion Wolff en El
len Flesseman-van Leer een opmer
kelijk artikel van Douwe van der
Sluis, docent oude testament en Jo
dendom aan de Vrije Leergangen van
de Vrije Universiteit. Zijns Inziens
voert de belijdenis, dat Jezus de
Christus is. onvermijdelijk tot anti-
Jodendom. Daarom dienen de christe
nen ter wille van een betere verhou
ding tot de Joden hun pretentie te
laten varen, dat Jezus de enige weg
„naar de vader" is. Van der Sluis:
De mi dras j, die in het Nieuwe Testa
ment van de Tora en de Profeten
wordt gegeven (midrasj is het He
breeuwse woord voor uitleg) ls dan
een uitleg naast de andere mogelijk
heden van uitleg. Het verhaal van
Jezus wordt dan vertelt als het ver
haal van Exodus zonder dat het ene
verhaal het andere uitsluit, vervult of
overtreft De christelijke uitleg van
het „Oude Testament" sluit dan weer
aan bij de rabbijnse wijze van schrift-
interpretatie. In de rabbijnse traditie
kunnen ook tegenstrijdige midra-
sjiem naast elkaar staan zonder el
kaar uit te sluiten. Het behoort tot de
rabbijnse uitleg, dat de geloofsverdie-
pende vertelling (agada) niet in vaste
dogmatische uitspraken wordt ge
fixeerd. Het geloof blijft onbepaald,
hoezeer ook ln bepaalde tijden, onder
bepaalde omstandigheden nadruk op
belangrijke accenten gelegd kan wor
den. Verschillende theologische in
zichten kunnen naast elkaar geleerd
worden. Want de agada is dialectisch:
de goddelijke macht gaat al het men
selijke te boven en toch, de godde--
lijke liefde hangt zozeer samen met
de menselijke zaken, dat de mens
tot Gods partner gemaakt, als het
In de Martinikerk beginnen op 19
augustus de diensten weer van het
gezamenlijk Groninger studenten
pastoraat.
ware éf en toe kan doen aan de god
delijke macht. De uitverkiezing van
Israël is een vaststaand goddelijk feit
en toch is de vrije wil gegeven. De
mens moet de verlossing afwachten
alsof alles afhankelijk is van God
en er voor werken alsof alles van de
mens afhangt. De messias zal komen
wanneer alle mensen rechtvaardig
zijn, of wanneer allen goddeloze af-
brekers zijn geworden. Zoals een ha
mer vonken slaat uit een rots, zo werd
elk woord, dat uit de mond van God
(op SinaD kwam in zeventig talen
gehoord, werd in het Leerhuis van
Rabbi Jlsjmael geleerd, de schrift
kan op vele manieren uitgelegd wor
den. Echter de ene uitleg sluit de
ander niet uit, de toekomst blijft
open, degene, die een andere uitleg
geeft kan in zijn bestaansmogelijk
heid niet ontkend worden. Een derge
lijke open theologie, een dergelijke
open uitleg zal een geweldige uitda
ging betekenen voor het gebruik van
het Nieuwe Testament. Sommige tek
sten zullen radicaal anders gelezen
moeten worden. Anderen zullen zo
belast zijn, dat ze niet meer bruik
baar blijken te zijn. Echter niets min
der dan een fundamentele kritiek en
een zuivering van het evangelie zelf,
kan het begin zijn om het christen
dom ervan te zuiveren een bron van
haat te zijn.
Niet zinvol meer
Pretenties laten varen. Dat is ook de
teneur van een stuk van Ben van der
Maas over liturgie in Intensief, het
maandblad van het Groninger stu
dentenpastoraat. Van der Maas, van
uit de r.k. kerk lid van het oecume
nisch team van studentenpastores in
Groningen, vindt het niet langer zin
vol, de bijbel in de liturgie een mono
polie-positie te geven als dé openba
ring van het geheim:
De liederen en de lezingen en de
preek hoeven het geheim niet luid te
verkondigen, maar nodigen uit om er
naar uit te staan, of stellen er in
voorzichtige zachte woorden iets van
present. Ook is het volgens mij in de
huidige situatie van de oeciunene-
geworden wereld niet zinvol meer om
een deel van de werkelijkheid en een
bepaalde periode uit de geschiedenis
van de mensen, als dé openbaring
van het geheim een monopolie-posi
tie te geven. Dat wekt immers te
gemakkelijk de suggestie dat het
mysterie zich in hoogste vorm of zelfs
uitsluitend daar en toen en zó heeft
meegedeeld, en niet ook aan anderen
en aan Jou en mij vandéég zich open
baren wil. De ervaringen met het god
delijke die er geweest zijn in de ge
schiedenis van het joodse volk en ln
de geschiedenis van Jezus hebben
voor veel mensen ook een bijzondere
zeggingskracht en gelding, maar de
situatie van de oecumene, zoals ik die
boven al even aanduidde, brengt,
denk Ik, met zich mee dat aanspra
ken van absolute geldigheid geen zin
meer hebben en op mondige mensen
niet meer werken: maar vooral wor
den ze niet meer ervaren als een bij
drage tot de humanisering van de
mensen en hun samenleving.
We hebben ons bekomst van absolute
aanspraken. De situatie van gesprek
van mensen van verschillende komaf
en van uiteenlopende ervaringshori
zon impliceert, dacht ik, dat we el
kaar niet meer zozeer iets óónzeggen,
met het gelijk bij voorbaat aan onze
kant, maar elkaar liever iets vertellen
vanuit oorspronkelijke en doorleefde
ervaring. Dan kan het gezegde verder
zélf zijn werk doen, en wordt de com
municatie bevrijd van elke bijtoon
van agressie. Bovendien, veel van de
joods-christelijke verhalen en veel
van de voorstellingen die zich in het
jodendom en christendom hebben
ontwikkeld, vertolken de ervaringen
met het mysterie in een taal die voor
niet deskundigen, niet-theologen dus,
en zeker voor randkerkelijken zóveel
vertaling nodig heeft dat ik veel van
deze verhalen liever reserveer voor
een groep (een kring of zo) die zich
bijzonder daarin wil verdiepen.
Onverteerbaar
Ben van der Maas vervolgt:
Niet omdat ik iemand iets zou willen
onthouden, maar integendeel omdat
ik hen die komen om iets van de geest
van God in ons leven te ervaren, niet
naar huis kan laten gaan met een
onverteerbare hoop vreemde letters
en woorden en namen. Hoeveel voe-
'ten heeft het niet in de aarde, zélfs in
een overzichtelijke gespreksgroep of
kring, vóórdat de oude symbolen zó
ver vertaald zijn en bevrijd van de
verhullende werking van het voorbije
wereldbeeld en godsbeeld waarin ze
zijn ontstaan, dat de oorspronkelijke
zeggingskracht ervan weer enigzins
vrijkomt? In de liturgie lijkt me een
direktere zeggingskracht van groot
belang, en daarom ga ik daarvoor
liever te rade bij gelovige dichters en
vertellers die wat dichter staan bij de
taal van onze eigen tijd. Hebben le
vende symbolen niet een grotere ver
anderende kracht?
Maar zal iemand dan zeker vragen, is
zulk een liturgie die niet van meetaf
aan de Joods-christelijke traditie in
de strikte zin van dat woord de mono
polie-positie geeft, nog een christelij
ke liturgie? Ik denk van wel maar ik
hecht niet aan de naam. Ik denk van
wel, omdat lk ook bij Jezus aantref
dat hij mensen uitnodigt stü te wor
den bij hun eigen geheim en ook het
'geheim van hun direkte naaste tot
en met de minste tot zich te laten
■spreken. Allen ln twistgesprekken,
met deskundigen dus, farizeeën en
schriftgeleerden, gaat hij niet vanuit
zichzelf, maar vanuit hun vraagstel
ling, in op de letter van de traditie
en dan meestal nog wat korzelig en
kort en vooral: de vraagstellers terug
verwijzend naar het wezenlijke: dat
wat er aan ten grondslag moet liggen:
persoonlijke religieuze ervaring. En
ook bij hem is e ruimte van heel de
aarde en al wat leeft de plaats van
zijn stilte. Ik denk dus wel dat liturgie
zoals ik die versta, verwantschap be
zit met de gebedsruimte van Jezus,
„christelijk" is dus. Maar ik hecht
niet aan de naam. Steeds minder is
deze naam een zinvolle aanduiding
geworden omdat mensen er de tegen-,
strijdigste zaken mee benoemd heb
ben. Steeds meer ook zal in de ont
moeting van de kuituren en gods
diensten de inhoudelijkheid van dat
wat een naam draagt voorop komen
te staan. Daarom spreek ik de men
sen die zondags in de Martinikerk
diensten komen niet aan als „ge
meente van Jezus Christus". Ook zal
ik in de liturgie liever niet spreken
van de „messiaanse beweging" waar
wij in staan, of van de „zaak van
Jezus Messias", hoezeer ik deze aan
duidingen ook wél bruikbaar acht in
een bijbelgroep of kring waar tijd is
en gelegenheid dit alles vérder te ver
talen. In de liturgie komen dergelijke
uitdrukkingen op mij over als een
vertalinghalverwege, en sluiten ze,
vrees ik, daardoor veel mensen bui
ten die qua geest en gedrag even
„Messiaans" kunnen zijn als de zich<
zo noemenden.
EI
Geloof geloven gelovigen n
m.m.v. dr. W. J. Ouweneel, 25-27 julijit
Ernst Sillemhoeve, Lage Vuurschej«
Inl. en aanm. tel. 03200-28173.
Beminde gelovigen, over de mon- >1|
digheid van de gewone kerkleden, 23- r'
28 juli, Hedenesse, Cadzand (tel: Bi
01179-1654).
»i
er
Aan de hand van je kind, of watar
kun je van je kinderen leren? vooiei
ouders met hun kinderen, 23-28 julijr
stichting Barchem, Barchem (tel'
05734-443).
Charismatische retraite o.Lv. An-,'
dré Beijersbergen, 1-7 augustus, Re l.
traitehuis. Volkelseweg 30, Uden (tel.
04132-62812). 1rr
Emmausweek, leven in het ritmeL
van de priorij, 23-29 juli, Emmaust'
Priorij, Maarssen (tel. 03465-61678). T
Hé, zit dat zo? voor eenoudergezin-g]
nen met kinderen, 30 juli-4 augustus,
De Klinkenberg, Meerssen (L), (tel.
04403-3737)
ui
BOGOTA (AFP) Twee jezuïten,u
de paters Luis Alberto Restrepo en£
Jorge Arango, die 45 dagen geleden U
werden gearresteerd op beschuldig
ging van „ondermijnende activitei-LJ
ten" zijn losgelaten en teruggezonden K
naar hun klooster.
ATHENE Griekenland zal diplo- f
matieke betrekkingen aanknopen!
met het Vaticaan, zo heeft de Griekse u
minister van buitenlandse zaken L
George Rallis meegedeeld. Hij ver- L
wacht dat de lopende onderhandelin- L
gen met het Vaticaan binnenkort tot L
een akkoord zullen leiden.
