De verhuizer en de minderheden
Niet zonder risico
Dialoog is niet: de ander
meteen uitschakelen
CPN-lidmaatschap en de dienst aan het christelijk onderwijs
^BIJDAG 6 JULI 1979
TROUW/KWARTET P 11 - RHS 13
door Koos van Weringh
Vorige week liep ik over de Dam in
Amsterdam en zag daar een
spandoek hangen waarop de
Nationale Minderheden Show werd
aangekondigd, van 29 juni tot en
met 1 Juli in de RAI te Amsterdam.
Meestal worden, zoals u weet, in de
RAI shows gehouden van
automobielen, plezierboten en
huishoudelijke artikelen,
produkten dus, die onze beschaving
zo hebben verrijkt. Daar ga ik dan
ook nooit naar toe, maar deze keer
nam ik onmiddellijk het besluit
naar de minderheden te gaan. In de
kranten verschenen hier en daar
ook berichtjes over het gebeuren en
via de radio hoorde ik de avond
tevoren, in het programma „Met het
oog op morgen", een gesprek met
één van de organisatoren. Deze
hoopte, datzo'n veertigduizend
mensen in de RAI zouden
verschijnen.
Onder auspiciën van de NOVIB, de
Nederlandse organisatie voor
internationale bijstand, was een
speciale krant uitgegeven, die in
Amsterdam in verschillende
buurten huis-aan-huis was
verspreid. Daar stond in, dat ruim
400.000 buitenlanders in Nederland
wonen, zoals Surinamers,
Antillianen, Molukkers, Turken,
Marokkanen, Spanjaarden,
Italianen, Tuneslërs, Joegoslaven,
Portugezen, Grieken en Zigeuners.
Iedereen die wel eens op straat
loopt, zeker in een plaats van enige
omvang, kan dat trouwens zelf
waarnemen: in Nederland wonen en
werken vele buitenlanders, met alle
problemen daaromheen. „Waarom
die minderheden in ons land wonen,
hoe ze zich inpassen, welke
problemen ze daarbij hebben, hoe
de situatie in het land van herkomst
eruit ziet en wat hun eigen cultuur
en identiteit is, willen zij op de
Nationale Minderheden Show uit de
doeken doen," zo lezen we in de
speciale krant.
U hebt ondertussen in uw dagblad
kunnen lezen, dat de minister van
CRM, mevrouw Gardeniers, de
show officieel heeft geopend,
vandaag een week geleden.
Vervolgens las u niet alleen, dat het
geen groot succes is geweest om het
maar even zeer voorzichtig uit te
drukken, maar ook dat zelfs een
ruzie is uitgebroken over de
organisatie van het één en ander.
Hoewel het woord „show" mij wel
enigszins misplaatst leek zo
vrolijk is het leven der minderheden
in dit land nu ook weer niet was
ik met een collega vol verwachting
naar de RAI gegaan. Maar het
pakte anders uit! Na een vlugge
oriënterende rondgang door de
Amstelhal was onze eerste gedachte
dat wij verkeerd waren en dat de
presentatie van de minderheden in
een naastgelegen hal zou
plaatsvinden. Want wat wij zagen
waren een kermis, een reusachtig
podium voor muzikale groepen en
een onafzienbare hoeveelheid eet-
en drankgelegenheden, met hier en
daar een kraampje waar vooral
uitheemse jurken te krijgen waren.
Natuurlijk kon bij verschillende
stands ook de nodige informatie
worden verkregen, maar al die
aangekondigde buitenlandse
groeperingen zagen wij toch niet.
De onderdrukking in Chili en
Uruguay werd uit de doeken gedaan
door somber-kijkende mannen, die
probeerden wat affiches te
verkopen, waarop in pakkende
voorstellingen de ellende in die
landen was uitgebeeld. Een
navrante constatering blijft het:
hoe treuriger het lot van een land,
hoe trefzekerder en indringender de
affiches.
Naast deze Zuidamerikaanse
landen konden we ook even onze
aandacht richten op een ons zeer
bekend gebied: Nieuw-Guinea,
waarover destijds nog een
veelbewogen oorlogje heeft gewoed
De Stichting werkgroep
Nieuw-Guinea was
vertegenwoordigd met brochures
en één van de meest merkwaardige
affiches die ik ooit heb gezien.
„Papoea's vechtend voor hun
vrijheid met pijl en boog tegen
moderne wapens". Dat is de tekst
onder een zwart uitgevoerd affiche,
waarop een Papoea pijl en boog
heft tegen twee overvliegende
straaljagers.
Gelukkig waren de typische
Nederlandse minderheden niet
thuisgebleven. De Communistische
Partij van Nederland had een grote
stand ingericht, ook natuurlijk met
affiches en talloze brochures,
waaruit duidelijk bleek hoezeer de
CPN met het lot van de
minderheden in dit land is begaan.
Nog groter echter waren de stands
van de NOVIB en het ministerie van
ontwikkelingssamenwerking. Die
twee hadden niets onbeproefd
gelaten. Stapels drukwerk van de
duurste kwaliteit kon je daar
wegslepen. Deze minderheden
stalen duidelijk de show, daar kon
niemand tegenop. Of het moesten
Twee weken geleden schreef op de Podium-pagina de
Kamper geschiedenis-leraar Leih over het ontslag van
Jan Dirk Pronk als leraar aan het Pieter Groen-college
in Katwijk. Reden van dat ontslag: Pronk is lid van de
CPN.
door L. Rlngnalda
Op de Podiujnpagina van 22
juni ontzegt drs. H. G. Leith
zijn collega Jan Dirk Pronk
het leraarschap aan een
christelijke school. Jan Dirk
Pronk is een goed leraar en
Jan Dirk Pronk is een chris
ten. Dat wel. Je zou zeggen:
wat wil je meer?
Drs. Leih zegt: „Jan Dirk
Pronk is lid van een ver
keerde partij." Is die partij
dan fascistisch, niet erkend
in onze Nederlandse samen
leving? Nee, het is een de
mocratisch erkende partij.
En toch is dat voor de heer
Leith niet genoeg, want het
is... de CPN. De CPN is
gevaarlijk. De CPN wil de
christelijke school van bin
nen uithollen.
Heeft Jan Dirk Pronk dat
gedaan of wil hij dat gaan
doen? Nee, maar hij zou het
kunnen gaan doen en vol
gens zijn partij moeten
doen.
Kan je als school dan niet,,
als het zo ver is of komt,
alsnog maatregelen nemen?
Is dat niet eerlijk tegenover
„een levend mens" (wat J.
D. Pronk, ook volgens de
heer Leih, is)? Nee, de heer
Leih vindt dat je het niet
zover moet laten komen en
dat je daarom alle leraren
die het marxisme aanhan
gen bij voorbaat moet we
ren en alsnog van een chris
telijke school moet verwij
deren. Christelijke scholen
van Nederland: let op uw
zaak.
Zover is het dus in „christe
lijk Nederland" al gekomen
(of moet je zeggen: is het
werkelijk nog steeds zo?):
voordat je iets doet word je
aan de dijk gezet, op kwade
vermoedens! De Westduit
sers noemen dat „Gesin-
nungsschnüffelei": de even
tueel opgesnoven gezind
heid is al genoegzame grond
voor een beroepsverbod. Op
grond van externe factoren
wordt hier iemands leraar
schap èn zijn christen
zijn beoordeeld en ver
oordeeld. En dit, gaat vol
gens het oude recept.
Eerst maak je (ongeargu-
menteerd) van het marxis-
me-leninisme een geloof
(met dikke letters), terwijl
het zich zelf uitdrukkelijk
niet als een geloof maar als
een wetenschap aandient
en dan ga je dat „geloof" als
geloof bestrijden en afwij
zen. Eerst verklaar je ie-,
mand tot vijand en dan ver
klaar je hem de oorlog. Over
„dialoog" gesproken en
„een eerlijke weergave van
iemands mening" Al
zegt de ander honderd keer
dat hij zich in deze om
schrijving niet herkent, je
plakt hem toch dit doods
kop-etiket op, om hem dan
als vergif van je af te gooien.
Eerst ontzeg je iemand zijn
christen-zijn christenen
künnen niet marxistisch
zijn, poneer je, terwijl de
ander zich uitdrukkelijk als
christen aandient om ver
volgens omdat hij geen
christen is of kan zijn, hem
de toegang tot een christe
lijke school ontzeggen. Al
leen echte christenen mo
gen op een christelijke
school leraar zijn, zegt het
slot van het artikel van drs.
Leih, met een uit het ver
band gerukt citaat van
Buskes.
Eerst zet je iemand buiten,
maak je hem monddood, en
dan zeg je met Garaudy: ik
wil met je praten: „dialoog
betekent wederzijdse on
dervraging". Zeg mij waar
je precies staat.
Als het zo gaat, hoef ik deze
dialoog niet. Eén ding is wel
duidelijk geworden: waar
de heer Leih precies staat.
Hij zal moeten dialogiseren
met mensen die hij eerst
heeft uitgeschakeld. Ze zul
len zich moeilijk laten vin
den, want ze hebben geen
zin in vrijblijvend praten,
vanuit een verschillende
(machts)positie.
Ik ben van mening dat het
christelijk is elkaar te be
oordelen op woord en daad
of liever, bijbels gezegd, op
„de vruchten". De wolf in
schaapskleren kun je alleen
kennen aan zijn vruchten
en niet aan zijn theorieën of
zijn partij. Daarom wordt
ons gezegd: „Oordeelt niet",
n.l. op vermoedens, achter
docht, partijschap etc.
Als we elkaar op onze partij
keuze gaan beoordelen,
zoals drs. Leih doet, zouden
alle niet-christelijke partij
en als principieel-atheïs-
tisch afvallen (atheïsme is
n.l. niet een program maar
een grondhouding). En het
CDA zou helemaal door de
mand vallen als het geme
ten zou worden met de maat
waarmee drs. Leih meet, n.l.
dat (ik citeer) „mensen die
hun ziel en zaligheid hebben
verkocht aan een onverant
woordelijke consumptie
maatschappij, mensen die
het kapitalisme vereren of
onrecht elders, bijv. in Zuid-
Afrika niet radicaal afwij
zen, niet waarachtig stimu
leren christelijk onderwijs
zullen kunnen geven."
Als de christenen die al
eeuwen lang in hun pro
gram hebben staan en het
openlijk zeggen dat zij alle
atheïstische stelsels en or
ganisaties van binnen uit
door drs. T. M. Gilhuis
In het zojuist verschenen boek van Hans-Dirk van Hoog
straten: „Niet zonder risico" (over geloof en marxisme)
wordt de weg geschetst van een christen naar (voor) het
socialisme. Zo'n weg is niet zonder risico's. Je vervreemdt
van de vertrouwde kring waarin je bent opgegroeid en je
bent ook nog bezig comprissen te sluiten om de mensen die
je verliet toch nog te kunnen vasthouden. Het is echter
mogelijk dat degenen met wie je eens zo verbonden was je
niet toestaan in hun kring toch nog een plaats in te nemen.
Ze vinden dat te riskant. Je bent al te ver „van huis".
miste kans?" Er is méér aan de
hand. Ten dele was het commen
taar ook onjuist. Niet even, maar
uitvoerig heeft het schoolbestuur
met betrokkene gepraat en gecor
respondeerd. Ook de leerlingen heb
ben de boot niet gemist: „In alle
klassen heb ik één uur besteed aan
deze kwestie". (J. D. Pronk in Leids
Dagblad van 19 juni Jl.). Natuurlijk
had het schoolbestuur de ouders en
de leden der schoolvereniging bij
een moeten roepen. Dat wel.
Vóór je iets doet
Op deze pagina poneert ds. L. Ring-
nalda: „Voor je iets doet word Je
aan de dijk gezet."
Vóór je iets doet. Was de betrokken
leraar geen lid van de CPN gewor
den? Waarom dit verzwegen? Hij
kon toch op z'n vingers uitrekenen
wéér hij na toetreding tot de CPN
bij het cltristelljk onderwijs aan toe
Zo ligt ongeveer ook de situatie
wanneer een christen-communist
zich als leraar meldt bij een school
met de bijbel.
Katwijk '79. De redactie van Trouw
vraagt een laatste reactie.
Gemiste kans
Het commentaar van Trouw (25-6-
was ronduit teleurstellend. „Ge-
zou zijn? We hebben toch Zwolle
('74) en Tilburg ('78) achter de rug?
Om van Amsterdam '76 maar te
zwijgen! Want daar weet Jan Dirk
Pronk alles van. Toen al stond hij in
de voorste rijen van hen die binnen
de VU ruimte vroegen voor de CPN.
De dialoog is al jaren op gang. En in
Katwijk is aan deze dialoog niets
nieuws toegevoegd. In de kringen
van het protestants christelijk on
derwijs, zoals dat in personeels- en
besturenorganisaties reilt en zeilt,
neemt niemand het op voor de ver
enigbaarheid van het lidmaatschap
van de CPN en de dienst aan het
christelijk onderwijs.
Extern
Men betoogt: Op grond van externe
factoren word je veroordeeld; mar-
xisme-leninisme is geen geloof
maar dien zich alleen aan als weten
schap".
Men vergist zich: „De Communisti
sche Partij van Nederland verde
digt en propageert het wetenschap
pelijk socialisme, gegrondvest op
de leer van het dialectische materi
alisme van Marx en Engels, verrijkt
en verder ontwikkeld door Lenln.
Zij past deze leer toe als revolutio
naire methode om de werkelijkheid
te doorgronden en te veranderen.
Haar moraal wortelt in de wereldbe
schouwing van het dialectische
materialisme. (Parlement en
Elsevier en Het Spectrum zijn, twee
uitgeverijen die hun dure
encyclopedieën hadden uitgestald,
kennelijk vanuit de gedachte dat
een minderheid pas volledig
geaccepteerd kan worden als de
Grote Winkler Prins of de Grote
Spectrum Encyclopedie geheel zijn
doorgewerkt. Ook de
Sesam-encyclopedle was er
trouwens nog. laat ik dat niet
vergeten te vermelden.
De grootste verrassing was echter
reeds direct bij binnenkomst van de
bezoeker gegarandeerd. Daar
stonden namelijk verhuiskisten van
een firma, die zich toelegt op
verhuizingen naar Suriname.
Minderheden zijn er om verhuisd te
worden: dat leek ons de
achterliggende gedachte van deze
opstelling. „Een verhuisadvies is
gratis en verplicht u tot niets. Hoe
dan ook is het altijd waardevol",
deelt het „Informatieblad
verhulzen overzee naar Suriname"
opgewekt mee. De Inboedel wordt
degelijk verpakt in nieuwe kisten
en all-risk verzekerd voor
aantrekkelijke prijzen. Te oordelen
naar het geringe aantal
minderheden op deze show hadden
velen waarschijnlijk al van deze
mogelijkheid gebruik gemaakt.
Alles speelde zich dus af In de
Amstelhal, zoals u al begrepen zult
hebben. Nauwelijks bestond de
gelegenheid Inzicht te krijgen ln de
problemen van de in Nederland
levende minderheden Wat wél echt
belangrijk was: het eerste nummer
van het Mededelingenblad van de
„Vereniging tegen Dlskriminatie op
grond van Ras en Etnische
afkomst". Van deze nieuwe
vereniging is Frank Bovenkerk
voorzitter, de cultureel
antropoloog, die enige tijd geleden
het onthullende boek publiceerde
over discriminatie in Nederland
onder de titel: „Omdat zij anders
zijn uitgegeven door Boom te
Meppel. Dat boek laat zien wat er in
dit land met de minderheden aan de
hand is. Ook dit mededelingenblad
bevat treffende voorbeelden van
discriminatie van minderheden op
de arbeidsmarkt in Nederland. Het
is mogelijk van deze vereniging
actief lid of sympathiserend lid te
worden (het adres is: Postbus 520,
Utrecht).
Na enige uren ronddwalen hebben
wij de RAI weer verlaten, een paar
stencils en affiches rijker en een
hoofd vol lawaai. In een café in de
buurt zijn wij, niet-begrijpend, tot
de orde van die dag overgegaan.
Leihs beschouwing lokte een reactie uit van de Amster
damse studentenpredikant L. Ringnalda en op ons ver
zoek levert ook drs T. M. Gilhuis, de voorzitter van de
Unie „School en Evangelie" een bijdrage tot de dis
cussie.
zullen uithollen: „wij heb
ben een ander vaderland"
en „wij hebben een woord
voor de wereld" Marxis
ten uit hun midden gaan
weren dan moeten ze niet
gek opkijken als de niet-
christelijke organisaties op
hun beurt en daar gaan
we weer de christenen als
gevaarlijk zullen uitsto
ten en dit terecht. Het
moge in de grondwet staan
dat wij christelijke voor
rechten hebben, in de bijbel
is hierover niets, maar dan
ook niets te vinden, integen
deel.
Moet nu werkelijk het ge
loof in God ten overstaan
van onze kinderen (om wie
het gaat) op deze wereld
se manier verdedigd wor
den? Zullen zij niet als eer
sten dit direct doorzien en
geërgerd zich afwen
den? Moeten nu werkelijk
de fatale tegenstellingen in
deze wereld op deze wijze
bestendigd worden en ge
schraagd in plaats van in
Gods naam (door christe
nen) en in vredesnaam (door
marxisten) doorbroken?
Wordt het niet tijd langza
merhand?
«V'séK. CU
'Laat niemand beweren dat er in
Iran geen plaats is voor dissidenten'
Kiezer 47e jaarg. 1963/'64, blz. 121;
T.M.G.
De CPN staat niet meer achter dit
beginselprogram? En het nieuwe is
er nog steeds niet? Gezegd moet
dan worden dat de CPN ook nu nog
uitgaat van de marxistisch-leninis-
tische opvattingen en dat de partij
de doelstellingen op langere termijn
niet uit het oog wil verliezen. (Con
gres CPN. jan 1978).
Het gaat niet aan zoals wel door
christenen voor het socialisme ge
suggereerd wordt een scheiding
aan te brengen tussen marxistische
maatschappijbeschouwing en de
marxistische niet-religieuze wereld
beschouwing zónder dat die reser
ves op een voor iedere buitenstaan
der kenbare en met een algemene
gelding ook in statuten en beginsel
verklaring van de partij zijn vastge
legd.
Atheïstlstisch
De CPN staat vandaag de dag meer
open voor „gelovigen", zegt men.
Zeker. Maar is ze niet atheïstisch
meer? Ik citeer Marcus Bakker:
„Het geloof spruit in laatste instan
tie voort uit een onbegrip van een
schijnbare onmacht tegenover deze
krachten (van natuur en maat
schappij). De daadwerkelijke actie,
resulterend in het communisme, die
het bewijs levert van de mogelijkhe
den van de mens om de maatschap
pij te beheersen, neemt uiteindelijk
de grondslagen van het geloof weg."
(Marxisme en christendom in de
bundel: „De uitdaging van het mar
xisme", 1966 blz. 37).
Een recent voorbeeld van atheïsti
sche Indoctrinatie over de grenzen:
„De eerste secretaris van de Oe-
kralnse communistische partij en
lid van het politiebureau, Wladlmir
Sjtsjarebitskl heeft opgeroepen de
atheïstische scholing van het Sow-
jetrussische volk te intensiveren
(Volkskrant, 11 juni 1979).
Een voorbeeld dichterbij, uit de
DDR: „Leerstof wordt vaak ge
bruikt om het christelijk geloof en
de kerk te kleineren. Hier en daar
worden kinderen die aan kerkelijk
onderricht deelnemen, genood
zaakt zich voor de klas te melden.
Ouders en kinderen wordt steeds
weer welmenend aangeraden de
deelname aan het kerkelijk leven
op te geven om geen verdere opvoe-
dings- en beroepskansen te verspe
len. Soms worden kinderen en ou
ders op korte termijn voor de beslis
sing gesteld: óf kerkèlijke bevesti
ging óf middelbare school". (J. A.
Hebly „Kerk in het socialisme",
Baam 1979 blz. 83).
Een CPN'er heeft geen boodschap
aan dit internationale communis
me? („Wij in Nederland zijn geen
verantwoording schuldig aan Mos
kou", J. D. Pronk in Herv. Neder
land, 16 juni '79). Hij vergist zich:
„Op ons Congres leggen we vast,
dat onze partij onverbrekelijk ver
bonden is met de Internationale
communistische beweging". (Con
gresboek CPN-1978).
Pronk blijft echter bij zijn stand
punt: „Ik draag geen politieke ver
antwoordelijkheid voor de Sow jet-
Unie." Je kunt aldus Pronk in Herv.
Nederland van 16/6 1979 christenen
hier toch ook niet verwijten wat de
blanke kerk in Zuid-Afrika doet?
Neen, maar die christelijke kerk
hier te lande heeft wel keer op keer
het apartheidsbeleid in Zuid-Afrika
scherp veroordeeld. Waar blijft de
CPN, als het gaat om de schending
van de mensenrechten onder linkse
dictaturen?
Verenigbaar?
Dan de kardinale vraag: Is de doel
stelling van het christelijk onder
wijs verenigbaar met die van de
CPN?
Het Pieter Groen College in Kat
wijk heeft als éérste uitgangspunt:
„De bijbel roept de mens op God
lief te hebben en de naaste." Pronk
onderschrijft dit. Tegelijkertijd
hangt hij hei. marxisme-leninlsme
aan. Het is zijn goed recht aan de
verenigbaarheid van die twee vast
te houden. Maar het is het goed
recht van het schoolbestuur te ver
klaren dat de doelstellingen van het
christelijk onderwijs in flagrante
strijd zijn met het atheïsme van het
marxisme-lenisme. Daarom wil zo'n
bestuur niet het risico lopen dat op
een school met de bijbel leerlingen
geïnfecteerd worden door het com
munisme.
Weinig realistisch?
Tenslotte: de CPN en het bijzonder
onderwijs. Pronk zegt die twee kun
nen samengaan. De CPN echter
zegt: „Tenslotte willen we opmer
ken, dat accentueren van vermeen
de verschillen tussen openbaar en
bijzonder onderwijs weinig realis
tisch is; derhalve dienen de oude
scheidslijnen tussen openbaar en
bijzonder onderwijs van binnenuit
afgebroken te worden" (Onno Bos
nia c.s. in „Onderwijs in beweging",
Amsterdam 1978, blz. 69 en 13).
Misschien denkt Pronk hier liever
vanuit de beweging van Christenen
voor het Socialisme (CvS) als het
gaat om het christelijk onderwijs?
Laat hij dan „Eltheto" (het nr 49 - 6 -
aug '75) lezen waarin met de christe
lijke school grondig werd afgere
kend. Men vraapt binnen het chris
telijk onderwijs begrip voor de
CPN. Hoever is het binnen de CPN
met de strijd vóór het christelijk
onderwijs?
Vraag
Tenslotte een vraag aan mijn mede-
woordvoerder op dit zelfde Podium:
Wanneer komen studentenpredi
kanten die steeds weer ijlings het
marxisme-leninlsme te hulp snellen
eens in beweging op de velden
van school èn evangelie? Ik heb ze
daar ter verdediging van de school
met de bijbel nog nimmer aange
troffen. Ik geef toe dat ik nu spreek
met de „stem van een restaurateur
die nog slechts achterhoedegel ui-
den voortbrengt", (Van Hoogstra
ten in „Niet zonder risico", blz. 126).
(Wie nader over de hier aan de orde
zijnde problematiek wil worden
geïnformeerd, zij verwezen naar het
op 15 september a.s. verschijnend
Unie-Cahier van prof. dr. J. Verkuyl:
„Er zijn grenzen" (J. H. Kok B.V.-
Kampen), waarin de auteur, los van
de betrokken personen, ingaat op
de vragen die op de achtergrond
aan de orde zijn).
De twee vaste punten op de
Podium-pagina ontbreken
deze week, want Neuman
en Tom zijn allebei met va
kantie.
