'ritten kopen Clingendael-groep
ran nationaliseert
)ijna hele industrie
Prijsdaling grond was van korte duur
S. M. VISSER
„Perevuur" treft
enkele boomgaarden
HBG voor Amerika
in elektriciteit
uit warme oceaan
bemiddelaar in
onderhandse
leningen
Officiële
rente hoger
Goud en pond
weer hoger
-g
ss koper van Des Indes, Carlton, Delta hotel
Voor het eerst in appelbomen
Lerste opdracht voor bednjl buiten Vb vooral ln Zuld-Llmburg en verderinFlevoland.de Noordoost
polder en enige andere fruitteeltgebieden is bacterievuur
geconstateerd. Deze bacterieziekte kan funest zijn voor de
boomgaarden. Het enige wat er tegen te doen valt is het
omhakken of afzagen van de aangetaste boom, of, als de
aantasting minder ernstig is, het afsnoeien van stengels of
twijgen.
linisterie maakt
iclame voor
fbsidieregeling
daar blijft 'n mens gezond bij!
ms op acties
lestlé fabrieken
Ombuiging is dringender dan ooit geboden
Stop de vangst van
tong in Ierse zee
Correctie op
artikel over
grondpolitiek
IAG 6 JULI 1979
FIN ANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET P 13 - RHS 11
ADVERTENTIE
een onzer verslaggevers
1 HAAG Bekende hotels als Hotel des Indes in Den Haag, het Carlton hotel in
sterdam, het Delta hotel in Vlaardingen en Hotel Boekelo in de plaats van die naam
den binnenkort Brits eigendom. Zij maken deel uit van de Cllngendael groep die uiterlijk
den september zal worden overgenomen door de Britse Bass-groep.
hotels die deel uitmaken
de Cllngendael groep zijn het
K hotel In Scheveningen. het
tel en hotel Groot Warns born,
in Arnhem en de motels bij
ingen. Papendrecht en Drach-
het laatste is in aanbouw). De
vestigingen zullen een geheel
vormen met de Crest hotels ln
terdam, Born en Velp. Ook Crest
n onderdeel van Bass. Dit Britse
em exploiteert ln Engeland 9.000
Het bezit ook wijngaarden, im-
ert verschillende dranken en
over de hele wereld 60.000 men-
i dienst. Bass zal voor de oveme-
van de Clingendael hotels 16
#n pond. dat is op het ogenblik
lüjoen gulden neertellen
Ie Clingendael hotels werken 560
►en. Met de vakbonden Is over-
temming bereikt over de overne-
aldus Clingendael.
Cllngendael heeft tot de verkoop van
haar hotels besloten om de toekomst
van de bedrijven binnen een grote
Europese hotelketen te verzekeren.
Te smal
Zij is van mening dat de basis van de
hotel-groep te smal was geworden
voor continuïteit en expansie in.de-
toekomst. Cllngendael begon in 1964
als makelaardij in onroerend goed en
groeide uit tot een houdstermaat
schappij met activiteiten op het ge
bied van projectontwikkeling, recla
me, de exploitatie van benzinesta
tions en sinds 1971 de exploitatie van
hotels fook voor derden). Bij de groe
pen werken totaal ongeveer 800 men
sen. Inclusief het in aanbouw zijnde
motel in Drachten (dat ln april 1980
klaar moet zijn en 50 kamers krijgt)
hebben de Clingendael-hotels de be
schikking over circa 770 kamers. Mid
den volgend jaar komen daar nog 50
nieuwe kamers in het motel in Papen
dracht bij.
Van de Crest-keten maken buiten ons
land 12 hotels in Duitsland uit. twee
in België, twee in Italië en 54 in Enge
land. Crest beschikt in totaal over
6500 kamers. In Nederland komen de
dertien hotels samen op 1200 kamers.
Hoewel Crest een goede geografische
spreiding heeft, onderzoekt Bass nog
enkele plaatsen met het oog op verde
re uitbreiding.
Van der Horst De toekomst van dit
galvano-technische bedrijf is nog
steeds onzeker. Een gesprek tussen
de bewindvoerder en een overname
kandidaat heeft nog niet tot beslis
singen geleid. Twee banken, de
AMRO en de Westland-Utrecht heb
ben een vordering van bijna 7 mil
joen op Van der Horst. De banken
vinden een bod van bijna 1 miljoen
dat op Van der Horst is gedaan, te
Gevestigd
„Rivierstaete"
Amsteldijk 166
Postbus 7000
1007 MA Amsterdam
telefoon: 020-423642 TELEX 18319
Lid van de vereniging van bemiddelaars in onderhandse
leningen.
Het gerenommeerde hotel Des Indes in Den Haag, dat binnenkort Brits
eigendom wordt. De huidige eigenaar de Clingendaelgroep, nam het hotel
enige jaren geleden over van een Monagask.
STERDAM (ANP) De
lerlandsche Bank heeft
disconto, de officiële ren-
met een half procent ver-
gd tot 7,5 procent.
de voorschotrente en het pro-
ledisconto gaan met een half pro
omhoog naar respectievelijk 8
,5 procent. Het promessedisconto
oorai belangrijk omdat de han-
banken daarop hun krediettarie-
afstemmen.
aatste discontoverhoging dateert
31 mei Ook toen gingen de tarie-
ven over de hele linie met een half
procent de hoogte in en ook toen was
de reden dezelfde: de rentestijging in
binnen- en buitenland.
Voor de geld- en kapitaalmarkt komt
de verhoging niet onverwacht. Wel
worden vraagtekens geplaatst bij de
hoogte van het nieuwe tarief. Of dit
voldoende is, zal pas blijken als er
nieuwe overheidsleningen zullen ko
men. Tot zolang zal de opwaartse
druk op de rente nog wel blijven.
In verband met de discontoverhoging
heeft Pierson, Heldring Pierson be
sloten de uitgifte van de 9,5 procent
vijftienjarige lening van 60 miljoen
terug te nemen. Op deze lening zou
vandaag de inschrijving openstaan.
Ook in Zweden gaat de officiële rente
omhoog. Het tarief stijgt met een half
procent tot zeven procent.
t-, i I j v TTf, DEN HAAG (ANP) In een beperkt aantal boomgaarden
laag. De industriebonden FNV en
CNV en de gekozen leden van de
ondernemingsraad spreken van een
„Zwarte pietenspel" tussen de ban
ken en eigenaar Unochrome Interna
tional.
IHERAN (Reuter, AP) De Iraanse regering heeft alle belangrijke takken van het
Srijfsleven ln Iran genationaliseerd, zo heeft premier Mehdi Bazargan in een verklaring voor
radio meegedeeld. De Islamitische revolutionaire raad heeft staatstoezicht ingesteld op
tier meer staal-, koper- en aluminiumfabrieken, op de vliegtuigindustrie, de scheepswerven,
automobielindustrie en de mijnbouw. Ook zijn bedrijven van 51 voortvluchtige of
langen genomen fabrikanten overgenomen.
Van onze redacteur wetenschappen
AMSTERDAM Delta Marine Consultants, een ingenieurs
bureau van de Hollandse Betongroep (HBG), heeft als eerste
buitenlandse deelnemer een ontwikkelingsopdracht gekregen
om voor een Amerikaans overheidsprogramma elektriciteit te
winnen uit de warmte van tropisch zeewater. In het HBG-
team werken verder mee de raket- en ruimtevaartdivisie van
Lockheed in Californië, de Netherlands Offshore Company en
Smit Internationale, aldus de bedrijfskrant van HBG.
ings werden de banken en de
Jtkeringsmaatschappljen in Iran
ttionaliseerd. Er werd toen bij
Tgd dat het staatstoezicht spoedig
worden uitgebreid tot alle be-
ljke sectoren van het bedrijfsle-
f De olie- en gaswinning, de petro-
he Industrie, de visserij en de
wegen waren al eigendom van
at.
lier Bazargan zei in zijn verkla-
t dat de industriële sector van Iran
b onze soc.-econ. redactie
in een „ernstige crisis" verkeert als
gevolg van het wanbeleid van de sjah.
Hij hekelde vooral het beleid van het
voormalige bewind omdat het van
Iran een consumptiemaatschappij
heeft gemaakt. De nationalisering
van de bedrijven moet een volledige
instorting van de Iraanse economie
voorkomen, aldus Bazargan.
Hij deelde mee dat nu bedrijven die
op oneerlijke wijze rijk zijn geworden
op het programma staan om ontei
gend te worden en vervolgens onder
nemingen met grote schulden aan
banken die al genationaliseerd zijn.
Bedrijven die niet ln genoemde cate
gorieën vallen zullen in particuliere
handen mogen blijven. Volgens waar
nemers in Teheran zijn dat alleen
kleine bedrijfjes.
Buitenlandse financiële specialisten
te Teheran geloven niet dat er in de te
nationaliseren industrie op grote
schaal door het buitenland is geïnves
teerd.
De Amerikaanse auto-industrie Ge
neral Motors heeft een belang in Iran,
en de Franse Renault is ook betrok
ken bij assemblage-werkzaamheden.
Het team moet gedetailleerde plan
nen uitwerken voor de constructie en
installatie van een in zee drijvende
centrale met een elektrisch vermogen
van 400 megawatt, vergelijkbaar met
bijvoorbeeld het vermogen van de
kerncentrale Borssele. De turbines
worden aangedreven met de uitzet
tende damp van een vluchtige vloei
stof die door het warme zeewater via
warmtewisselaars aan de kook wordt
gebracht. De damp wordt in andere
warmtewisselaars weer gekoeld en
tot vloeistof verdicht, met behulp van
koud zeewater dat door een kilometer
lange pijp uit de diepte wordt opge-
jpompt. Een dergelijke constructie
£ou een waterverplaatsing hebben
van 500.000 ton, te vergelijken met de
grootste mammoettankers.
Een dergelijk Amerikaans ontwikke
lingscontract houdt niet vanzelfspre
kend in dat er ook iets gebouwd gaat
worden. Of winning van energie uit
temperatuurverschillen in de tropi
sche oceaan economisch haalbaar is,
zal afhangen van de investeringskos
ten en van het gedrag van proefin
stallaties. HBG werkt inmiddels met
andere Europese industrieën samen
om een proefcentrale met een vermo
gen van tien megawatt van de grond
te krijgen, zo deelt het concern mee.
Het staat niet helemaal vast, hoeveel
gevallen er zijn. De Nederlandse fruit
telers organisatie FNO meent, dat
het aantal tussen de vijf en tien ligt.
Volgens dr. N. van Tiel, directeur van
de plantenziektenkundlge dienst ln
Wageningen, wijkt dit aantal niet
veel af van dat in de vorige Jaren.
Nieuw is wel dat de ziekte nu meer
dan anders in appels voorkomt
Volgens de FNO ls de ziekte ln ons
land zelfs nog nooit eerder ln appels
voorgekomen; in andere landen, met
name Engeland, wel. Bacterievuur is
sinds 1966 bekend bij Nederlandse
fruittelers, boomkwekers en planten-
ziektenkundlgen. De ziekte kan zich
voordoen in fruitbomen en andere
roosachtigen zoals meidoorns, coto-
neasters en vuurdoorns, en ze kan
van jaar op Jaar haar voorkeur veran
deren.
In 1966 kwam de ziekte voor het eerst
in Nederland voor, en wel in Zeeuwse
pereboomgaarden, waardoor ze aan-
ADVERTENTIE
HAAG Het ministerie van
ile zaken gaat meer reclame ma-
l voor de subsidieregeling voor be
ven die ln hun bedrijf werknemers
len scholen. Het ministerie heeft
1.000 folders verzonden naar grote
I kleine bedrijven, waarin op de
sidles wordt gewezen.
regeling is niet alleen bestemd
scholing van werknemers die al
^ïet bedrijf werken of zojuist ln
ist zijn genomen. De bedrijven
jeten ook scholingsplaatsen ver-
jgen voor werknemers die zij gaat
slaan, en die met toestemming
i het arbeidsbureau in hun oude
rijf nog een scholing krijgen. Ook
jeten de bedrijven hun scholings-
|fcus openstellen voor werknemers
i buiten het bedrijf.
fRECHT (ANP) De Voedings-
I ftd FNV overweegt acties tegen het
'ivelconcem Nestlé in Nederland,
j daar onnodig arbeidsplaatsen ver
en mochten gaan. Blijkens een
thetm" directierapport voor lange-
mijnplanning, wil Nestlé in het
tterdamse produktiebedrijf 55 van
350 arbeidsplaatsen laten verval-
Verder zouden door het opdoe-
van de zogeheten melkbussen-
Jltvangststations in Rotterdam. Ha-
Itwoude en Amerongen nog eens 25
jnen verloren gaan, aldus de voe-
igsbond FNV. Nestlé zou naast het
-(►gelijk afstoten van 80 arbeids-
atsen wel voor zeven miljoen gul-
d investeren.
recteur W. Veelenturf van Nestlé in
tterdam zei desgevraagd dat de
edingbond FNV een verkeerde
Drstelling van zaken geeft Het rap-
rt. een lange-termijnplan over ont-
ckeling over de komende vijf jaar.
volgens Veelenturf helemaal niet
t\eim Het zuivelconcern vond het
1 verstandiger om het plan niet
ar buiten te brengen. Een concreet
ornemen dat bijvoorbeeld tachtig
>eidsplaatsen zouden moeten ver-
- rijnen, is nog onzeker, aldus de
stlé-directeur.
door Henk Thomas
Binnenkort zal voor het kabinet-Van
Agt, bij leven en welzijn, de gong voor
de zoveelste ronde lulden in de grond-
politieke strijd. In deze strijd ging het
vorige kabinet kopje onder. En dat de
uitkomst ervan ook voor het huidige
kabinet nog lang niet vaststaat,
blijkt wel uit het artikel van prof De
Haan in deze krant van gisteren.
Het gaat nog steeds om het doel de explosieve
stijging van de grondprijs in te dammen. In
1977 stelde minister Van der Stee (Landbouw)
reeds in een Kamerdebat, dat de prijzen van
dit schaarse artikel in de afgelopen vijfentwin
tig jaren met zevenhonderd procent waren
gestegen. Sindsdien is deze prijsstijging in
versterkt tempo doorgegaan, zodat men nu
eerder bij 1500 procent uitkomt, al moet men
hierbij uiteraard ook rekening houden met de
zeer forse inflatie.
Duidelijker wordt het beeld, als de prijsstij
ging sinds 1970 wordt bezien. In 1970 moest
voor een hectare onverpacht akkerbouwland
9.250 gulden worden betaald en voor een hecta
re grasland 7.480 gulden. Eind 1978 waren deze
prijzen respectievelijk 50.000 en 40.500 gulden.
Bih verpachte grond valt dezelfde ontwikke
ling waar te nemen. In genoemde periode liep
de hectareprijs voor verpacht akkerbouwland
op van 7.600 naar 25.400 gulden en voor ver
pacht grasland van 6.250 naar 25.300 gulden.
Bij deze cijfers moet worden opgemerkt, dat
het gaat om gemiddelde prijzen en dat de
grondprijzen op plaatsen waar dorpen en ste
den willen groeien, in het algemeen nog aan
zienlijk hoger liggen.
Schaarser
Grond is schaars en wordt nog steeds schaar
ser. omdat het aanbod ervan steeds kleiner
wordt. Veel landbouwgrond krijgt een niet
agrarische bestemming (industriële vestiging,
woningbouw en recreatie), terwijl het ontstaan
van nieuw landbouwland (inpoldering) aan
grenzen is gebonden. Het saldo van deze twee
ontwikkelingen slaat door naar de verlieskant.
Per jaar wordt ongeveer tienduizend hectare
landbouwgrond aan de agrarische sector ont
trokken.
Tegenover dit kleiner wordende aanbod, staat
een forse toename van koopkrachtige vraag:
van gemeenten voor stadsuitbreiding, van pro
jectontwikkelaars om daarvan graantjes mee
te pikken, van particulieren uit steden die het
platteland opzoeken voor recreatie, van beleg
gers, omdat grond heeft bewezen ruimschoots
waardevast te zijn. Nog niet genoemd zijn de
boeren zelf, die de grondmarkt opzoeken voor
uitbreiding van het bedrijf. Deze drang naar
bedrijfsvergroting ls de voornaamste prijsop
drijvende factor voor de agrarische waarde van
de grond als zodanig.
Nationaal
De grondprijs is één van de weinige kostenfac
toren voor land- en tuinbouw, die met natio
naal beleid kunnen worden beïnvloed, zonder
dat „Brussel" meepraat, verklaarde Plet Buk
man, voorzitter van de CBTB, in deze krant.
„De enorm gestegen prijzen spelen menig agra
riër parten", zei hij.
Hij lichtte dit niet verder toe, maar ter staving
van deze uitspraak kan dienen een onderzoek
van de Rabobank. Deze bank becijferde, dat
van het aanschaffen van grond met eigen mid
delen (spaarcentjes) geen winst mag worden
verwacht en dat grond, aangeschaft met
„vreemd" geld (van banken) een negatief ren
dement oplevert En grond wordt in de meeste
gevallen met vreemd geld gekocht, zeker door
jongere, beginnende boeren.
Socialisten en christen-democraten, schreven
we twee jaar geleden naar aanleiding van de
discussie tijdens de eerste fase van de kabi
netsformatie. willen beiden de waardestijging
van de grond, voor zover bepaald door niet-
agrarische doeleinden, niet aan de toevallige
eigenaar ten goede laten komen. In de uitwer
king van de vraag hoe dat dan te voorkomen,
scheidden hun wegen. De socialisten in het
kabinet-Den Uyl wilden als eerste aanzet naar
socialisatie van de grondeigendommen, twee
wetsvoorstellen door het parlement aangeno
men zien.
Het eerste voorstel, over het voorkeursrecht,
behelsde de invoering van het recht van de
gemeente om als eerste gegadigde grond te
kopen voor zaken als stadsvernieuwing en
uitbreiding.
staat worden gesteld de benodigde grond te
verwerven tegen de gebruikswaarde en niet,
zoals thans nog steeds het geval ls, tegen de
marktwaarde van bouwgrond. Onder gebruiks
waarde wordt verstaan de agrarische waarde
van grond op het moment van onteigening en
niet de waarde, die grond zou kunnen hebben
als er huizen op zouden zijn gebouwd. De
christen-democraten in het kabinet-Den Uyl
hadden met deze wetsvoorstellen uiteraard
geen socialisatie, maar wél een goed beheer
van de schaarse grond op het oog.
Het is de waardebepaling geweest, waarover
het kabinet-Den Uyl struikelde. Het CDA was
nog wel bereid om met de gebruikswaarde in te
stemmen, maar eiste „correcties voor onbillijk
heden" („plussen"). Later kwam daar nog de
„negatieve ontwikkelingsschade" bij, een con
structie van de Delftse hoogleraar in het onroe-
rend-goedrecht en destijds tevens in het admi
nistratieve recht aan de Vrije Universiteit en
grondtheoreticus van het CDA. mr. P. de Haan.
Met negatieve ontwikkelingsschade is bedoeld
de waardevermindering van de grond en overi
ge bedrijfsschade omdat de boer. in het zicht
van onteigening, niet of onvoldoende in zijn
bedrijf investeert. Voor deze waardeverminde
ring en bedrijfsschade zou de boer schadeloos
moeten worden gesteld.
De discussie hierover werd opgesierd met ter
men als verkeerswaarde min en gebruikswaar
de plus, ln alle mogelijke variaties die steeds
op naam van De Haan bleven staan, hoewel zij
in het Catshuis veel uitwerkingen kregen, die
ook voor hem nauwelijks nog waren te volgen.
Te controleren is het niet. maar er zijn overwe
gingen aan te voeren, dat niet de waardebepa
ling het leven van het kabinet-Den Uyl beëin
digde. maar het onvermogen de discussie sche
matisch en ordentelijk te voeren. Prof. De
Haan blijkt aan het slot van zijn artikel een
soortgelijke gedachte toegedaan.
Daaraan werd echter een geheel nieuw element
toegevoegd, omdat inmiddels Juist de agrari
sche waarde veel meer dan de niet-agrarische,
uit de hand was gaan lopen. Op voorstel van
het CDA kwam men tot de gedachte van een
nieuwe Wet Vervreemding Landbouwgronden,
die de handel ln agrarische grond aan banden
zou leggen met behulp van een landbouwkun
dige toetsing van overdrachten en een voor
keursrecht van de SBL (Stichting Beheer
Landbouwgronden).
Zou deze regeling niet in staat zijn in voldoen
de mate de grondprijsstijging tegen te gaan.
dan zou een nog directer optreden van de
overheid (verplichte verkoop vla de SBL tegen
maximumprijs) volgen.
Uitwerking
Aan banden
Machtwaarde
Het tweede wetsvoorstel houdt een wijziging in
van de Onteigeningswet- opdat gemeenten in
In de niet-culinaire fase van de kabinetsforma
tie. toen PvdA; CDA en D'66 nog onderhandel
den over een regeerakkoord, werden de partij
en het eens over het voorkeursrecht en de
gebruikswaarde, maar aangevuld met de nega
tieve ontwikkelingsschade (het CDA liet in ruil
daarvoor enkele ..plussen" voor onbillijkheden
vallen).
In de fase van de kabinetsformatie waarin
CDA en WD onderhandelen, is aan deze lijn
vastgehouden, zij het in afgezwakte vorm. Het
regeerakkoord inzake de grondpolitlek ls on
langs door het kabinet uitgewerkt in de vorm
van een gewijzigde regeling van het gemeente
lijk voorkeursrecht, de totstandkoming van
het wetsontwerp Vervreemding Landbouw
gronden (de belangrijkst geachte dam tegen de
agrarische grondprijsstijgingen) en de wijzi
gingsvoorstellen op de Onteigeningswet. Uit
gegaan wordt bij de laatste van de verkeers
waarde. waarop (bij onteigening) ongerecht
vaardigde voordelen voor de onteigende wor
den afgetrokken.
Aan de agrarische grondprijsstijging is in de
eerste helft van 1978 een einde gekomen, meld
de het ministerie van Landbouw en Viserij eind
vorig Jaar.
Het bleek echter een daling van korte duur en
de ontwikkelingen nu stemmen uiterst som
ber. Prijsombulging lijkt dringender dan ooit
geboden. Waarbij de vraag rijst, of het nu op
tafel liggende pakket wetsvoorstellen toerei
kend is.
In een tweede artikel sal worden ingegaan op
de inhoud van het voorkeursrecht, de Wet
Vervreemding Landbouwgronden en de wijzi
gingen op de Onteigeningswet. Tevens zullen
enkele reacties uit politieke partijen, de agra
rische sector en van de gemeenten worden
weergegeven.
In het reeds verschenen artikel van prof De
Haan is één van die reacties betreffende
laatstgenoemde wet al naar voren gekomen.
v anke lijk de naam „perevuur" kreeg.
Bij wijze van voorzorgsmaatregel
werden toen in Zeeland, behalve de
aangetaste fruitbomen ook tal van
meidoorns opgeruimd. In het begin
van de Jaren zeventig was er een
haard bij Den Helder, maar door
overleg tussen plantenziektenkundl
ge dienst en Staatsbosbeheer bleef de
meidoornopruiming toen beperkt.
Daarna, aldus dr. Van Tiel, heeft men
een verdere spreiding door het land
niet kunnen verhinderen „men heeft
er mee leren leven dat er de meeste
jaren wel enige gevallen zijn."
DEN HAAG (ANP) 8tnds gisteren
is de vangst van tong in de Ierse zee
voor Nederlandse vissers verboden.
Minister Van der Stee 0 and bouw en
visserij) heeft hiertoe besloten, aan
gezien uit gegevens blijkt dat ons
land het toegewezen quotum van 199
ton tong voor dit Jaar heeft opgevist.
AMSTERDAM De goudprijs heeft
gisteren opnieuw een recordhoogte
bereikt. In de middaguren kostte een
ounce (31,1 gram) ln Londen 288,25
dollar, dat was bijna vijf dollar meer
dan woensdagavond. De opnieuw
zwakke dollarkoers en het uitstellen
van president Carters rede over ener
gie werden als aanleidingen
genoemd.
Op 1 juni stond het goud nog op 270
dollar per ounce. Het pond over
schreed gisteren ruim de vier gulden
vijftig. Over de hele linie boekte de
Britse munt winst. Belangrijke oor
zaak is dat Engeland zelf vrij veel olie
heeft in een periode met sterk stijgen
de goudprijzen. Ook de bekendma
king van de gestegen Britse deviezen
reserves was goed voor het pond.
In het artikel van prof. mr. P. de
Haan over de grondpolitiek in de
krant van gisteren sijn een paar (be
langrijke) regels weggevallen. De
tekst had als volgt moeten luiden:
In mijn ogen is het enig werkelijk
redelijke alternatief voor deze heillo
ze onteigeningsweg, de wederinvoe
ring van een prijsbeheersing ook voor
niet-landbouwgronden. En dan niet
op de wijze van vóór 1956 enkel met
maximum prijsnormen, omdat dan
Juist speculanten tegen betaling van
zwarte prijzen hun slag zouden kun
nen slaan. Maar op de wijze, zoals die
door mij vlak voor de kabinetsforma
tie óók is voorgesteld voor de prijsbe
heersing van landbouwgronden.
Dit laatste voorstel is toen de grond
slag gaan vormen voor het huidige
ontwerp. Wet Vervreemding Land
bouwgronden. Zoals die wet de con
currentie tussen boeren en anderen
op de agrarische grondmarkt zal
gaan beperken met behulp van een
landbouwkundige toetsing van over
drachten en een voorkeursrecht van
de SBL (Stichting Beheer Landbouw
gronden), zo zou de concurrentie tus
sen gemeenten, projectontwikkelaars
en speculanten op de niet-agrarische
grondmarkt kunnen worden beperkt
met behulp van een stedebouwkundl-
ge toetsing van overdrachten aan
derden naast het gemeentelijk voor
keursrecht.
Zo'n wet vervreemding niet-land-
bouwgronden zou dan tevens op be
paalde categorieën huurwoningen en
gesubsidieerde woningen kunnen
worden toegepast, al was het alleen
maar om van de antl-speculatiebe-
dingen van gemeenten met hun grote
rechtsongelijkheid af te raken.
Zolang men een dergelijke radicale
aanpak niet aandurft, mag men ten
aanzien van de onteigening beslist
niet verder gaan dan het amende
ment-De Bekker
