'Geen snelweg in Achterhoek'
Tekening van een lezer
Vaak lang wachten op plaats in bejaardentehuis
Steeds meer stroom
uit kerncentrales
Trouw
Commentaar
Een onmogelijke keuze
Milieuwerkgroep vindt steun bij Raad van advies ruimtelijke ordening
VOOR ALS DE NOOD
AAN DE BOOT KOMT:
'N UNIGARANT
PLEZIERVAARTUIG
VERZEKERING!
WOENSDAG 4 JULI 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
Franz-Josef Strauss mag volgend
jaar proberen Helmut Schmidt te
Onttronen als kanselier van de
bondsrepubliek Duitsland. Af
gaande op de opiniepeilingen
niet zo'n sterk bewijsmiddel, maar
sok niet èlle voorspellingen zijn
onjuist zal het hem niet lukken.
Tegen Ernst Albrecht, de andere
kandidaat-kandidaat van CDU en
CSU, zou Schmidt het maar net
redden, tegen Strauss ligt de SPD-
iopman een straatlengte voor.
Heeft de CDU met haar knieval
taor de Beierse zusterpartij geko
zen voor de nederlaag?
De machtsstrijd van de afgelopen
laren binnen de twtee christen-de-
locratische zusterpartijen heeft
veel weg gehad van broeder
moord. Eerst moest Barzel het
eld ruimen, omdat hij niet was
opgewassen tegen Willy Brandt.
Vervolgens was Helmut Kohl aan
de beurt, die niet op kon tegen
Schmidt. En het laatste slachtoffer
lijkt nu Ernst Albrecht, de veelbe
lovende, betrekkelijk jonge CDU-
ïetj leider uit Nedersaksen. Te gretig
greep hij de kans die Kohl hem
bood, een kans die Kohl niet meer
te vergeven had. Het zal zijn ver
dere politieke carrière geen goed
doen. En bij elke geknakte loop
baan verscheen op de achtergrond
*de machtige gestalte van Franz-
Josef, de man die meer kanseliers
brak dan maakte.
Er zijn enkele zakelijke argumen
ten om CDU en CSU gelijk te
geven in hun keus. Strauss is uiter
mate intelligent. Hij is als weinig
anderen thuis in de gecompliceer
de economische problemen van
deze tijd. Hij heeft ervaring in de
•politiek (in Bonn was hij minister
van defensie en van financiën, in
München niet alleen partijleider,
maar ook premier). Hij is zeer
bekend in binnen- en buitenland
en de Chinezen bij voorbeeld heb
ben veel waardering voor hem. En
hij is een begenadigd spreker, vrij
wel de enige CDU-politicus die
een stadion vol laat stromen als hij
er een spreekbeurt houdt. (Bij de
sociaal-democraten lukt dat ook
alleen Schmidt.)
En toch is Strauss een onmogelijke
keus. Want één trek overheerst al
zijn pluspunten: sterker dan wie
ook in het huidige Duitse politiek
zal hij een tweedeling teweeg bren
gen tussen rechts en links daarvan
ter andere zijde. In de bondsrepu
bliek, met haar door schade en
schande geleerde hang naar ma
tiging en voorkeur voor het mid
den, is dat een vrijwel onoverko
melijke hindernis.
Het ziet er niet naar uit dat de
CDU uit volle overtuiging Strauss
heeft verkozen boven Albrecht.
Hessens premier Alfred Dregger
(een rechtse houwdegen) zinspeel
de er duidelijk op met zijn opmer
king: „Die Union ist wichtiger als
die Unionsführer." (De unie, maar
ook de eenheid, is belangrijker
dan de leiding van de unie).
Strauss en zijn CSU hebben echter
het spel gewonnen door te dreigen
met eigen CSU-kandidaten buiten
Beieren. (Nu opereert de CSU
alleen in deze vrijstaat en de CDU
daarbuiten). In het voorjaar gaat
Baden-Württemberg naar de stem
bus, net als Noordrijnland-Westfa-
len. Een CSU naast de CDU zou
de christen-democraten daar mo
gelijk de meerderheid kosten, en
zou in ieder geval veel CDU-politi-
ci van hun baan beroven.
Kohl en zijn zeer geringe aanhang
wilden liever een breuk riskeren
dan voor Strauss te buigen. Het is
een buiging geworden. Een hele
diepe.
door Hans Schmit
DOETINCHEM In de roes
ovan het vooruitgangsgeloof
zijn in de eerste helft van de
jaren zestig vele dikke stre
pen over de kaart van Neder
land getrokken. Aan de hand
van grenzeloos optimistische
prognoses werd vastgesteld
dat de autosnelwegen ons
land als de draden van een
ragfijn spinneweg moesten
gaan bedekken, elkaar krui
send op gigantische klaver
bladen met vele verdiepingen.
Die droom heeft niet lang stand ve-
houden. Landschappelijke vernieti
ging, stagnerende economische groei,
toenemende vervuiling en onleef
baarheid, alsmede de energieschaar-
ste hebben er toe geleid dat het beleid
moest worden omgebogen. Het fijn
mazige net van autosnelwegen werd
een grofmazig net. Wegverbindingen
werden in de kast geborgen of zelfs
van de kaart geveegd, bekeken werd
waar door verbetering van de be
staande verbindingen de aanleg van
nieuwe wegen kon worden voorko
men, gezocht ook werd naar klein
schaliger mogelijkheden.
Die koerswijziging is tot nu toe zeker
niet zonder merkbare gevolgen geble
ven. Een enkel voorbeeld: de door
snijding van het zogeheten Groene
hart van Holland (A3 Amsterdam-
Gouda-Rotterdam) is naar de verre
toekomst verschoven; de verdubbe
ling van de bestaande A12 tussen
Gouda en Utrecht maakt de voorge
nomen aanleg van een zuidelijker
oost-westverbinding overbodig. In
lang niet alle gevallen echter verloopt
de aanpassing aan de nieuwe inzich
ten even voorspoedig. Nog steeds
staan nieuwe stukken autosnelweg
op de nominatie te worden aange
legd, op grond van verouderde inzich
ten. achterhaalde verkeersprognoses
of bestuurlijke onwil om vastgestelde
Even buiten Doetinchem wordt momenteel gewerkt aan de
weg wordt doorgetrokken naar Varsseveld en vandaar naar
rechts).
aanleg van rijksweg 15 (toto links). Het is de bedoeling dat de
Twente, door de landschappelijk fraaie Achterhoek (foto
plannen te wijzigen en kleinschaliger
alternatieven aan te dragen.
Hoop
De toekomstplannen voor de Neder
landse wegenstructuur zijn, in sa
menhang met het toekomstig ver-
keers- en vervoersbeleid, neergelegd
in het Structuurschema verkeer en
vervoer, dat in maart 1977 door het
kabinet-Den Uyl is uitgebracht. Na
een lange inspraakprocedure te heb
ben doorlopen, is het vorige week
door het kabinet-Van Agt zonder in
grijpende wijzigingen vastgesteld.
Het is de bedoeling dat deze beslis
sing na het zomerreces door de Twee
de Kamer wordt behandeld en daar
op hebben een aantal actiegroepen
hun (laatste) hoop gevestigd om als
nog succes te boeken in hun strijd
tegen de aanleg van een omstreden
weggedeelte.
De laatste strohalm is de Raad van
advies voor de ruimtelijke ordening
(Raro), die zich nogal kritisch heeft
uitgelaten over het Structuurschema
verkeer en vervoer en de regering
heeft geadviseerd een aantal wegge
deelten maar te vergeten. De Raad
heeft dat gedaan in een in maart van
dit jaar uitgebracht aanvullend ad
vies, waarin wordt ingegaan op con
crete onderdelen van het structuur
schema. Kortweg komt de kritiek van
de Raro erop neer dat de argumenten
waarop wegen worden geprojecteerd
onvoldoende zijn, dat er te weinig
informatie is over de noodzaak, de
aanvaardbaarheid en de alternatie
ven en dat het onduidelijk is waarom
de voorgestelde wegen het beste ant
woord zijn op knelpunten.
Eén van de actiegroepen die het ad
vies van de Raro dankbaar aangrijpt,
is de milieuwerkgroep Doetinchem,
die zich verzet tegen de aanleg van
rijksweg 15 door de Achterhoek. De
argumenten die de werkgroep zeven
jaar lang tegen deze vierbaanssnel
weg tevergeefs bij de autoriteiten
heeft aangedragen, zijn nu terug te
vinden in het aanvullend advies van
de Raro die in meerderheid eveneens
van mening is dat de doorsnijding
van de zo fraaie Achterhoek voorals
nog niet te rechtvaardigen valt. Drs.
11 Me1
P Jiêt.
wel
[et behulp van steenkool zal in 2000
iét- zo veel elektriciteit worden opge-
rfekt als verleden jaar, namelijk 37
procent van de totale produktie. Met
olie gestookte centrales zullen tien
procent leveren tegen 19 procent in
1978, terwijl centrales die op gas
draaien dan 3,7 procent zullen
leveren.
PARIJS (Reuter) In het jaar 2000 zal 34 procent van de
geproduceerde elektriciteit afkomstig zijn uit kerncentrales,
tegen acht procent in 1978. Dit blijkt uit een rapport van de
OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en
Ontwikkeling, waarbij 24 industrielanden zijn aangesloten.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
Volgens het rapport waren er eind
1978 209 kerncentrales in werking
over de hele wereld. Ze hadden geza
menlijk een vermogen van 110 mil
joen kW. Er waren 314 kerncentrales
in aanleg met een gezamenlijk ver
mogen van 295 miljoen kW. In 22
landen wordt kernenergie gebruikt,
waaronder in de Sowjet-Unie.
In de bij de OESO aangesloten lan
den is in 1978 het vermogen van kern
centrales opgelopen met vijftien pro
cent tot 99 miljoen kW.'Ongeveer elf
procent van de elektriciteit was af
komstig uit kerncentrales. In België
was dat 25 procent, evenals in Zwe
den, in Zwitserland achttien procent
en in Frankrijk dertien procent.
'Frankrijk is van plan een spoedige
bijeenkomst voor te stellen van de
ministers van energie uit de zeven
landen, die hebben deelgenomen aan
de topconferentie in Tokio. Dat wa
ren de Verenigde Staten, Canada, Ja
pan, Engeland, Frankrijk, West-
Duitsland en Italië.
De ministers zouden zich erover moe
ten beraden, hoe de besluiten van de
regeringsleiders kunnen worden uit
gevoerd.
Meteen
speciale
Met betaling van een Met
veivangend vakantiever- nieuvvwaarde-
verzekering blijf bij ongeval, schade of dekking
voor verlies tijdens vakantie
opvarenden.
Kom naar 't ANVVB-kantoor
en maak uw zekerheid rond
CDA: initiatief
nodig voor hulp
bootvluchtelingen t
EEH WE ReL b
VAM VERSCHIL
(JAÏÏ)
K. J. Broers van de milieuwerkgroep
Doetinchem: „We hopen dat door dit
advies de Tweede Kamer de werk
zaamheden, die nu bij Doetinchem
aan de gang zijn, zal opschorten".
Rijksweg 15 is geprojecteerd als een
verbinding tussen Rijnmond en
West-Duitsland. Via het rivierenland
zou de weg ten zuiden van Amhem
via Doetinchem en de Achterhoek
naar Twente lopen. Inmiddels is het
gedeelte door het rivierenland ge
reed, alsmede een stuk vanaf de A 12
(Arnhem-Oberhausen) naar Doettn-
,chem. In het begin van de jaren ze
ventig rees verzet tegen de aanleg
van met name het gedeelte dat de
oude Rijnstrangen (tussen Ressen en
Babberich); In Doetinchem verzette
tezelfdertijd de milieuwerkgroep uit
die plaats zich tegen het in 1969 vast
gestelde tracé van Doetinchem via
Varsseveld naar Twente.
Als doorgaande route van Rijnmond
naar Twente is de A 15 inmiddels niet
meer urgent: er zijn andere rijkswe
gen aangelegd die, vanaf het bestaan
de gedeelte van de A 15, een even
lange verbinding met Twente vor
men: zoals bij voorbeeld via de A 50
en de A 12 naar de A 1 (Amsterdam-
Apeldoorn-Twente). Drs. Broers:
„Hierdoor verviel het nationaal be
lang van de A 15 door de Achterhoek
als verbindingsschakel tussen Rijn
mond en Twente. Daarop werd inge
sprongen op het regionaal belang van
deze schakel: het aantrekken van
werkgelegenheid. Uit het advies van
de Raad van advies voor de ruimtelij
ke ordening blijkt echter dat het
geenszins vaststaat dat er sprake zal
zijn van een gunstig effect, maar dat
er daarentegen wel sprake kan zijn
van een versterkte pendel en een ver
spreiding van woongebieden."
Overlast
Een ander argument dat de gemeen
ten in het gebied en de provincie
Gelderland hanteren voor de aanleg
van de A 15 in de Achterhoek, is het
feit dat in de Oude IJssels treek de
verkeersproblemen groot zijn, met
name in de kernen van plaatsen als
Terborg en Gaanderen. Broers: „De
verkeersoverlast in de kernen is in
derdaad groot en daar moet een op
lossing voor worden gevonden. Al
leen: rijksweg 15 biedt die oplossing
niet. Uit een onderzoek van de ge
meente Wisch in 1978 blijkt dat de
A 15 alleen het oost-westverkeer weg
zuigt en dat Is slechts een kwart van
het totale verkeer. De A 15 functio
neert dan ook niet in de Oude IJssel-
streek. Dat constateerde de provinci
ale waterstaat ook al in 1973, toen uit
een rapport bleek dat, zonder nadere
analyse, reeds vaststond dat een
nieuwe noord-zuidverbinding, buiten,
de bebouwde kommen, in de Oude
IJsselstreek ook bij de aanleg van de
A 15 noodzakelijk is."
De oplossing ligt, volgens de milieu-
werkgroep Doetinchem. voor de
hand: maak een verbinding tussen de
A15 bij Doetinchem en Varsseveld.
Daar kan de weg. bulten de bebouw
de kom, aansluiten op de reeds be
staande, provinciale weg naar Twen
te. Deze weg, de Twente-route, ls een
goede tweebaansweg, die in de loop
der jaren grotendeels is gereconstru
eerd. Broers: „Met een dergelijke ver
bindingsweg vang je niet alleen het
verkeer oost-west, maar ook het ver
keer noord-zuid op. Nog bestaande
problemen, zoals bij Eibergen, kun
nen worden opgelost door de aanleg
van een rondweg. Je bent dan bezig
met een zinvolle afbouw van het pro
vinciale wegennet, dat ruim voldoen
de is om het verkeer te verwerken.
Ook worden de bebouwde kommen
van de dorpen ontlast. Weliswaar vin
den er dan ook landschappelijke aan
tastingen plaats, maar in aanzienlijk
geringere mate dan wanneer de Al5
wordt doorgetrokken. Je sluit dan
bovendien goed aan bij de hoofddoel
stelling van het streekplan Oost-Gel
derland: het bewaren van het lande
lijk karakter, de rust en de kleinscha
ligheid van de Achterhoek."
Beroep
Dat alternatief is de milieuwerkgroep
in de streek niet in dank afgenomen
en gemeenten en provincie houden
via het verlenen van vergunningen
vast aan de plannen uit de jaren
zestig. De milieuwerkgroep ging in
beroep en de zaak ligt nu bij de Raad
van State. Drs. Broers: „Rijkswater
staat mag nu met de aanleg van het
tracé tussen Doetinchem en Varsse
veld beginnen. Onze opvattingen
worden nu echter in het aanvullend
advies van de Raad van advies voor
de ruimtelijke ordening in grote lijn
onderschreven. De Raro zegt onder
meer dat het tracé door de Achter
hoek geen onderdeel hoeft te zijn van
de Rijnmond-Twente route en dat de
leefbaarheid in de kernen kan worden
vergroot door verbetering van de se
cundaire wegen. Geen A15 betekent
een aanzienlijk geringere aantasting
van het fraaie coulissenlandschap,
geen doorsnijding van het bosgebied
bij Westendorp, geen hoge, ontsieren
de dwarsovergangen, geen barrière ln
de kleine gemeenschappen waar bu
ren van elkaar worden afgesneden.
We hopen dat aan de hand van het
Raro-advles de zaken nog door de
Tweede Kamer kunnen worden ge
keerd."
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Van de ruim twaalfduizend bejaarden, die in
1977 een verkiezing kregen dat ze toe waren aan een plaats in
een bejaardentehuis, zaten er een Jaar later nog ruim tiendui
zend thuis. In één jaar waren er maar tweeduizend in een
tehuis opgenomen.
Deze cijfers staan in een verslag van
het ministerie van CRM, waarin de
adviezen van de „indicatiecommis
sies" over het eerste halfjaar van 1978
beschreven zijn. De commissies moe
ten beoordelen of een bejaarde in
aanmerking komt voor een plaats in
een tehuis.
Op 1 januari 1977 trad het Besluit
Opneming in Bejaardenoorden in
werking. Het houdt in dat elke ge
meente een commissie moet hebben,
die adviseert over de opneming van
bejaarden in tehuizen. In 1977 func
tioneerden die commissies nog lang
niet in alle gemeenten. In het eerste
halfjaar van 1978 bleken 554 van de
883 Nederlandse gemeenten een der
gelijke commissie te hebben.
In het eerste halfjaar van 1978 waren
er 15.165 bejaarden, die zich tot de
commissie wendden met het verzoek
om opgenomen te mogen worden in
een bejaardentehuis. Van deze 15.165
personen, kreeg tachtig procent een
positieve indicatie (zij kwamen in
aanmerking voor een plaats in een
bejaardentehuis) terwijl twintig pro
cent te horen kreeg, dat zij nog niet
toe waren aan opneming. Bij zo'n
afwijzing moet de commissie wel een
advies geven, hoe de bejaarde verder
geholpen kan worden (bij voorbeeld
door de gezinsverzorging).
In de eerste helft van 1978 werd in
2.171 gevallen doorverwezen naar de
gezinsverzorging: ruim zevenhonderd
keer werd andere huisvesting geadvi
seerd. zevenhonderd keer hulp van
familie of buren, ruim vijfhonderd
maal een warme maaltijd die aan
huis bezorgd wordt en 490 maal wijk
verpleging. (Of al die adviezen ook
zijn opgevolgd, vertelt het verslag
helaas niet).
De gemiddelde leeftijd van de men
sen, die zich meldden voor een tehuis,
was precies 79 jaar. (Ruim 43 procent
was tachtig jaar of ouder, ruim acht
tien procent 65 jaar-70 jaar). De oud
ste aanvragers (tachtig jaar en ouder)
kregen voor 86,5 procent een positief
advies voor opneming in een tehuis,
bij de mensen van 79 jaar en Jonger
was dit percentage 74,5.
Eenderde van alle aanvragers was
man, tweederde vrouw. Ruim eender
de was gehuwd en iets meer dan de
helft was weduwe of weduwnaar. Bij
de „jongere" aanvragers (van 79 jaar
en jonger) zaten voornamelijk vrou
wen, bij de oudere (tachtig jaar en
ouder) relatief meer mannen. Volgens
de rapporteurs zou de kunnen komen
doordat mannen veel vaker dan vrou
wen kunnen terugvallen op de hulp
van een partner, waardoor minder
snel een aanvraag voor opneming in
gediend hoeft te worden.
De meeste aanvragers bleken afkom
stig te zijn uit grote en middelgrote
gemeenten en dan met name in de
provincies Noord- en Zuid-Holland.
Uit de aanvragen was ook duidelijk,
dat veel oude mensen liever in een
bejaardentehuis in een andere pro
vincie gaan: zo hebben de provincies
Utrecht en Gelderland een grote aan
trekkingskracht op de bejaarden in
tegenstelling tot Noord- en Zuid-Hol
land.
Hoewel het voorschrift is dat er tus
sen de advies-aanvraag en het uit
brengen ervan niet meer dan zes we
ken mogen verlopen, blijkt uit de
cijfers, dat heel wat bejaarden langer
hebben moeten wachten: de gemid
delde duur bedroeg in de eerste helft
van 1978 6.7 weken :tegen 7,5 weken
in 1977), maar van het totale aantal
van ongeveer 12.000 moesten toch 893
aanvragers elf tot vijftien weken op
een advies wachten, 284 aanvragers
zestien tot achttien weken, 119 aan
vragers 21 tot 25 weken, 225 aanvra
gers 26 tot 52 weken en 110 aanvra
gers moesten zelfs langer dan een
jaar op het advies wachten.
Van alle positieve adviezen in het
eerste halfjaar van 1978 werden er
ruim zesdiiizend uitgebracht vanwe
ge het feit, dat de bejaarden zichzelf
niet meer in huis konden redden,
ruim vijfduizend op grond van hun
geestelijke toestand gecombineerd
met het feit, dat ze thuis niet meer uit
de voeten konden, ruim tweeduizend
omdat zij zich zelf niet meer konden
helpen bij zaken als aankleden, was
sen en dergelijke en ruim duizend,
omdat hun gezichtsvermogen zo
slecht was, dat zij niet meer zelfstan
dig konden leven.
Voorwaarden
De voorwaarden, waaraan bejaarden
moeten voldoen om in aanmerking te
komen voor een plaats in een bejaar
dentehuis, liggen op verschillende le
vensgebieden. Zo wordt eeist geïnfor
meerd naar het gezichtsvermogen
van de bejaarden (kan hij of zij nog
lezen met behulp van een bril). Bij het
onderdeel algemene dagelijkse le
vensverrichtingen worden zes onder
werpen bestudeerd: kan de bejaarde
zich, met behulp van een stok. nog
binnenshuis verplaatsen, kan hij zich
zelf aan- en uitkleden, kan hij zelf uit
en in bed stappen,-kan hij zelf gaan
zitten en liggen, kan hij zelf naar de
WC en kan hij zelf eten.
Ook het niet meer kunnen verrichten
van allerlei huishoudelijke activitei
ten vormt een voorwaarde, die mee
telt bij het opstellen van het uiteinde
lijke advies. Bekeken wordt of de
bejaarde nog zelf kan koken, of hij
ontbijt en lunch nog zelf kan verzor
gen (warm eten kan eventueel betrok
ken worden van vrijwilligersinstellin-
gen) of de bejaarde nog lichte schoon-
maakwerkzaamheden kan verrich
ten, zoals stof afnemen en afwassen,
of hij nog zwaar schoonmaakwerk
kan verrichten, zoals dweilen of ra
men zemen. Verder wordt bekeken of
de bejaarde zelf z'n bed kan opma
ken, of hij nog de dagelijkse bood
schappen kan doen, of hij z'n eigen
kleding en linnengoed kan verzorgen
en of hij voor de verwarming in huis
kan zorgen.
Sociale
omstandigheden
Ook sociale omstandigheden spelen
een rol bij het advies: ontvangt de
bejaarde regelmatig bezoek thuis of
gaat hij zelf nog op bezoek of voelt hij
zich eenzaam, heeft hij last van
zwaarmoedigheid of geheugenstoor
nissen oi heeft hij blijvende contact
stoornissen met personen uit zijn on
middellijke omgeving.
Uit de antwoorden op al deze vragen
komt een punten-aantal naar voren,
dat de aanwijzing is voor een positief -
of een negatief advies. Zoals reeds
gezegd, moet de indicatie-commissie
in geval van een negatief advies wel
andere mogelijkheden tot hulpverle
ning aanwijzen, waardoor de bejaar
de thuis kan blijven wonen.
lang wachten voor het zover is
