Amsterdam graaft naar identiteit
Van der Luit
Onderwijzers
blijven aan
Boekhouder Roel lansen
kiest de Nutsspaarhank voor 'n salarisrekening.
J
En straks óók voor 'n spaarrekening!
NUTSSPAARBANK
4
Botsing met eend:
echtpaar verdrinkt
Begrafenissen-Crematies
Transporten
Inbraak bij
Leger des Heils
dupeert kinderen
WOENSDAG 4 JULI 1979
TROUW/KWARTET
ADVERTENTIE
door Arend Evenhuls
AMSTERDAM Op één plaats in Amsterdam waar graaf
werkzaamheden worden verricht, bestaat geen ergernis over
kuilen en zandhopen. Integendeel, wandelaars op de Nieuwen-
dijk houden ter hoogte van de plek waar de afgebrande
bioscoop Royal stond, de pas in om door een smalle reep in de
schutting naar de onlangs opgegraven smidse en ijzerovens
uit de dertiende eeuw te gluren.
Dat het hier niet om een willekeurige
opgraving gaat. blijkt uit de ljzero-
vens, die de theorie dat Amsterdam
zevenhonderd Jaar geleden alleen nog
een vissersdorpje was ondergraven.
In de ovens werd steenkool tot erts
verwerkt, wat alleen door bekwame
ambachtslieden kan worden gedaan.
Voor stadsarcheoloog Jan Baart to
nen de vondsten aan dat Amsterdam
in de dertiende eeuw al gespeciali
seerde handelslieden en niet alleen
vissers had.
Ook zou Amsterdam in die tijd over
goede vervoermiddelen beschikken.
In de ijzerovens werd steenkool aan
getroffen dat hoogstwaarschijnlijk
uit Engeland afkomstig is. IJzer zou
den de dertiende eeuwse bewoners
uit Zweden halen en aardewerk werd
vanuit Duitsland aangevoerd. Als
eerste bewoners woonden dus han
delslieden én vissers in het dorp aan
de Amstel. In de geschiedenis wordt
Amsterdam voor het eerst genoemd
in 1275 toen Floris V de stad het
tolprivilege gaf. Door de opgravingen
aan de Nieuwendljk, de oudste kern
van Amsterdam, wordt iets meer be
kend over de tijd daarvoor.
Jan Baart, die met dertien studenten
van het instituut voor pre- en proto
historie en studenten van de Cam-
bridge-universltelt de grond onder
zoekt, noemt de opgravingen „een
welkome aanvulling op bestaande,
meestal geschreven bronnen. Deze
vondsten geven een duidelijker beeld
van de geschiedenis dan bij voor
beeld een privilege van een graaf. De
Middeleeuwen zijn voor Amsterdam
erg belangrijk, omdat er weinig be
kend Is over dit tijdperk. Aan de hand
van materiële bronnen ls het moge
lijk om na te gaan hoe een stad is
ontstaan en welke beroepen werden
uitgeoefend", zegt Baart
Veen
Op een diepte van vier meter zijn
behalve de smidse en ijzerovens,
overblijfselen van koopmanshuizen
en het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis
opgegraven. Van het gasthuis (een
van de vier middeleeuwse in Amster
dam) was bekend dat het in de buurt
van de Nieuwendljk moet hebben
gelegen.
De overblijfselen liggen zo diep om
dat de hulzen in het drassige veen
wegzakten. De bewoners probeerden
het verzakken tegen te gaan door een
laag klei over het veen te leggen. Ook
werden op de fundamenten van hui
zen nieuwe woningen gebouwd.
Jan Baart en zijn medewerkers heb
ben van de eigenaar van de grond
twee maanden graaftijd gekregen.
Daarna wordt op het terrein met de
bouw van een winkel begonnen. De
archeologen hebben nu nog een
maand te gaan. Baart: „Het is heel
belangrijk dat deze bronnen worden
onderzocht. Als het niet gebeurt, mis
je pagina's uit het geschiedenisboek.
Een stad als Amsterdam, waar zo
rigoureus wordt gegraven, heeft de
verplichting onderzoek te doen naar
de vroegere b «woners." De stadsgra-
ver wijst in dit verband op de „stuur
se houding" van de Bijenkorf. Bij de
aanleg van een ondergrondse par
keergarage kwamen gegevens aan
het licht, die de archeoloog had willen
onderzoeken. De Bijenkorf echter
had geen oren naar mogelijke vertra
gingen; de garage kreeg voorrang.
Metro
Bij de aanleg van de metro verliep
dat anders. „Weliswaar gaat er veel
verloren wanneer Je graaft met een
aannemer op de hielen, maar veel
gegevens hebben wij bij de aanleg
van de metro weten te redden," zegt
Baart.
Stadsarcheoloog Jan Baart is hoofd
van de gemeentelijke afdeling arche
ologie, die zeven jaar geleden werd
opgericht.
Is het niet tegenstrijdig om de ene
gemeentelijke afdeling (publieke
werken) opdracht tot de aanleg van
een ondergrondse te geven terwijl
een andere afdeling archeologie
naarstig probeert informatie uit de
grond te halen?
Baart: „Nee, het ligt Juist in eikaars
verlengde. Bij de aanleg van de metro
is ruimte vrijgekomen voor opgravin
gen. De archeologen waren de metro-
bouwers steeds voor. Bovendien wa
ren er ook bouwvakkers die in ons
werk geïnteresseerd waren en hielpen
Stadsarcheoloog Jan Baart
als er geen archeologen op het terrein
waren."
Volgens Baart is de belangstelling
voor opgravingen niet alleen bij de
gemeente gegroeid door het aanstel
len van een stadsarcheoloog, maar
ook onder het publiek. „De mensen
raken betrokken bij materiële ge
schiedenis omdat deze het dagelijks
leven toont. Natuurlijk zijn regerings
besluiten en veldslagen ook interes
sant. maar een schoen, lepel of kan
netje kan veel meer zeggen. Het zijn
immers de primaire levensbehoeften
die aantonen hoe men vroeger werkte
en leefde".
De aan de Nieuwendijk opgegraven
voorwerpen zijn te zien in het Am
sterdams Historisch Museum. Lang
zamerhand zijn in dit gebouw zo veel
Foto: Marcel Antonisse
vondsten opgeslagen, dat Baart zich
afvraagt of in de Waag niet een apart
museum voor materiële bronnen kan
worden ingericht. Door brand, restau
ratie of nieuwbouw zijn in Amster
dam veel gaten en zandbakken ont
staan.
Hotel Polen
Is het niet verdrietig voor een arche
oloog om geen onderzoek te kunnen
doen terwijl er talloze stukken grond
open liggen?
Baart: „Een stad die één archeoloog
en twee assistent-archeologen heeft
(Londen heeft 59 archeologen in
dienst) kan zich niet veroorloven op
allerlei plaatsen bronnen aan te bo
ren. Prioriteiten stellen is noodzake
lijk. Bij voorbeeld door Je af te vragen
of de grond al eens is verzet en wat er
van de plaats bekend is. Op de plek
waar Hotel Polen stond, gaan we mis
schien volgend jaar graven. In dit
buitendijkse deel van de oude stad,
zullen we wellicht op kade-construc
ties en delen van schepen stuiten.
Aan de hand van die gegevens kan je
achter de functie van Amsterdam als
havenstad komen."
„Het spannendste ogenblik voor ar
cheologen" zegt Baart, „is het mo
ment waarop de eigenaar van het
stuk grond al dan niet toestemming
geeft om te graven. Het geld (voor de
opgravingen aan de Nieuwendijk is
voorlopig 50.000 gulden uitgetrok
ken) komt meestal wel op tafel. De
eigenaar van de grond gooit nogal
eens roet in het eten", aldus de stads
archeoloog.
Het verzamelen van informatie en het
(her)schrijven van geschiedenis door
middel van vondsten uit de bodem is
volgens Baart een gigantisch werk.
„De opgravingen zijn, ook voor de
archeoloog, het spectaculairst, maar
het onderzoek daarna is fascineren
der. Voor een week graven," zegt
Baart, „is naderhand twee jaar onder
zoek nodig."
Oudere lagen
De opengelegde ovens en de gasthuis-
resten worden gefotografeerd en in
kaart gebracht. Daarna wordt een
deel van de overblijfselen afgebroken
om nog dieper, naar oudere lagen te
speuren. Over een paar maanden zal
het nieuwe gebouw de opgravingen
aan het oog onttrekken.
Is het de moeite om dat te voor
komen?
Baart: „In hoeverre je een monument
intact laat, hangt af van de plaats
waar het wordt gevonden. Een kas
teel buiten de stad of een fontein op
een plein is gemakkelijk als monu
ment te bewaren. Op de Nieuwendijk
zou het contrast te schril worden als
opeens opgravingen tussen de win
kels zichtbaar zijn. Los van de vraag
of het geld ervoor beschikbaar is,
rijmt het op grote schaal bewaren
van de vondsten niet met de winkel
functie van de straat."
STOMPETOREN (ANP) De 53-ja-
rige J. T. Botman en zijn 52-jarige
vrouw E. M. Botman-Overman zijn
met hun auto in de Noordervaart in
Stompetoren (gemeente Schermer)
gereden en verdronken, waarschijn
lijk na een botsing met een eend.
In hel rouwcenlrum is gelegenheid lot
opbaring in onze aula's. Koffiekamer
beschikbaar. Ruime parkeergelegenheid.
Willem de Zwijgerlaan 179
Postbus 432. 2300 AK Leiden. Telefoon 071 14 2644*
DEN HAAG Wethouder
voor Onderwijszaken Van
Lier heeft gisteren in de Com
missie voor het Onderwijs de
Duinrandschool in Scheve-
ningen toegezegd dat de twee
ontslagen onderwijzers als
nog aan de school verbonden
blijven.
Het college kwam tot dit besluit om
dat het PvdA-gemeenteraadslid
mevr. Steenbergen een ministeriële
regeling had ontdekt waardoor de
beide leerkrachten niet aan de school
onttrokken behoefden te worden.
Deze regeling houdt in dat wanneer
een school snel daalt in leerlingen
aantal het niet altijd nodig is om tot
ontslag over te gaan van het evenre
dig aantal leerkrachten.
Zoals bekend was dit ook het geval
bij de Duinrandschool in Schevenin-
gen. Daar liep het aantal leerlingen
dusdanig terug dat er twee onderwij
zers aan de school onttrokken moes
ten worden. Wethouder Van Lier deel
de de mening van mevrouw Steenber
gen dat de Duinrandschool beant
woordt aan de eisen die door het
ministerie zijn opgesteld. De Duin
randschool behoudt nu haar oor
spronkelijke bezetting van acht on
derwijzers. Uit dit team zal een waar
nemend ambulant hoofd naar voren
moeten komen, die de verbouwing
van de school, die al in gang is gezet,
moet coördineren.
De ouders moesten zich gistermiddag
nog beraden, en houden zo lang de
Duinrandschool nog bezet. Wethou
der Van Lier schonk daarop de 1 i
lingen van de Duinrandschool al J
zomervakantie, die vrijdag aansti
de begint. Het VVD-gemeentera i
lid mevrouw Sicman stelde voor
voorlichtingsavonden te organise 5
om meer duidelijkheid te verstrekji
met betrekking tot het beleid da j
gemeente voert op onderwijsgeb yj
Van Lier nam het voorstel over.
DEN HAAG Een inbraak bij
Goodwill-centrum van het Leger
Heils in de Haagse Korte Molenstn a
dreigt de vakantie van 24 Haa|
jongens en meisjes te verknallen,
onverlaat die in de nacht van ma f
dag op dinsdag het kantoortje M
het pand openbrak en een geldkis
meenam, verzekerde zich daarn
van de ruim 2.000 gulden die n 3
moeite bijeen was gebracht om di
minderbedeelde kinderen een leuL
vakantie te bezorgen. Kapitein H;'
land van het Leger ziet geen kans
korte termijn een dergelijk bedi^
weer bij elkaar te krijgen. Wie
bijdrage wil leveren om toch nog
vakantieuitstapje voor de jeugdig
Hagenaars mogelijk te maken,
dit doen op giro 510238.
Roel Janssen houdt de boeken bij.
Van en op 'n klein maar heel gezellig reis-
buro. Hij houdt ook van boeken. Met lezen
gaat 'n fors deel van zijn vrije tijd heen.
Daarnaast is Roel ook nog aktief in het
verenigingsleven.
En het verbaasde ons niet toen we
hoorden, dat hij de penningen van de
plaatselijke voetbalvereniging beheert.
Die vereniging staat 'r - ondanks slechte
berichten over voetbal in 't totaal - goed
voor. Dat kunnen wij weten. Want Roel
kwam 'n tijdje geleden bij ons over een
salarisrekening. Goed, da's een kwestie van
even uitleggen.
Maar Roel nam die rekening bij ons
juist omdat we de tijd hadden om 'em iets
te vertellen over de mogelijkheden en zo.
Ja, daar kan ook 'n boekhouder nog wel 'ns
mee gediend zijn. En zo kwam Roel ook
met ons over voetballen praten; van 't een
kwam 't ander en nu voetballen wij
zogezegd mee.
Nu is de Nutsspaarbank onderdeel
van een groter geheel. Zou 't zo
gemoedelijk gaan op alle 80 kantoren in en
rond Den Haag? Ja, punt uit. We weten van
onszelf dat we de vriendelijkheid,
de flexibiliteit en 't persoonlijke van een
privé-bank hebben. We willen dat graag
laten blijken en aan iedereen vertellen.
Modern standpunt.
De Nutsspaarbank is een bank van
vandaag. Met alle diensten in alle sektoren
van het geldverkeer. Salarisrekeningen,
hypotheken, verzekeringen, speciale
rekeningen voor jongeren, vreemde valuta
en óók nog 'n aantal verschillende
manieren van sparen en beleggen.
Roel Jansen weet dat nu allemaal.
En hij heeft als boekhouder inzicht genoeg
om te konstateren dat 't ook voordelig is
om met Nutsspaarbank in zee te gaan.
En natuurlijk die persoonlijke benadering.
Wellicht kiest hij straks óók de
Nutsspaarbank voor 'n spaarrekening.
De paperassen en de eerste dagafschriften
van z'n salarisrekening heeft-ie allang
opgeborgen in de speciale map van de
Nutsspaarbank.
Administratief gaat 't bij ons ook op
rolletjes. Vlot. En verder wisselt Roel
's zaterdagsmorgens bij een
Nutsspaarbankkantoor nog wel eens
kleingeld voor de klubkas; vlak voor-ie zelf
moet spelen. Laat ons juichen, Meneer
Jansen!* a
Inlichtingen: Jan Hendrikstraat 4,
2512 GL Den Haag Tel. 070-469490
