Nieuwe voorschriften voor
bedwelming in slachthuizen
Aantal ziekenhuisbedden
moet gelijk blijven
Uit brieven van lezers
Tegen de aanwijzing van
Welschap tot militair
vliegveld 1577 bezwaren
Bonden verliezen geding
over de trendvolgers
Apparatuur moet binnen jaar zijn aangepast
College in advies over regio Breda:
Opslag van butaan
bij Dow toegestaan
Weekblad mag stuk
over sex-exploitant
niet plaatsen
De Amro Bank doet iets extra's voor jonge mensen.
Garagebedrijf in
as gelegd;schade
zeker een miljoen
DINSDAG 3 JULI 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
door Hans Schmlt
DEN HAAG Aan één van
de martelpraktijken waaraan
een slachtdier op weg naar de
consument wordt onderwor
pen, zal vanaf deze week een
einde moeten worden ge
maakt. De slachthuizen zul
len, op grond van een 1 juli
van kracht geworden wijzi
ging van het Vleeskeuringsbe-
sluit, de slachtdieren op deug
delijke en afdoende wijze
moeten bedwelmen voor ze de
dodelijke steek krijgen toege
diend. Slachthuizen die niet
aan de nieuwe bedwelmings-
eisen kunnen voldoen, dienen
hun apparatuur binnen een
jaar te hebben aangepast.
De nieuwe voorschriften van minister
Ginjaar (volksgezondheid en milieu
hygiëne) houden in dat de slachtdie
ren met een korte, sterke stroomstoot
door de hersenen worden bedwelmd
en dat zij binnen dertig seconden
door verbloeding zijn gedood. De
maatregelen zijn genomen omdat ge
bleken is dat niet alle in gebruik
zijnde apparatuur een doeltreffende
bedwelming garandeert. De voor
schriften zijn voorts zo gewijzigd dat
het personeel dat de apparatuur be
dient, beter is beveiligd.
Uit onderzoek naar slachtvarkens is
gebleken dat van de ongeveer vijfen
twintigduizend varkens die op een
werkdag in Nederland worden ge
slacht, van dertig procent niet vast
staat dat zij voldoende zijn verdoofd.
In Trouw van december 1974 vertelde
een keurmeester uit het oosten ven
het land, die de gang van zaken in de
abattoirs aan de kaak wilde stellen,
hierover onder meer: „De bewuste
loosheid duurt zo kort, dat de dieren
tijdens het steken (het toebrengen
van de doodsteek, waarna het bloed
uit het lichaam kan lopen) bij be
wustzijn komenNiet alleen lijden
de dieren, maar ook kan het steken
niet meer behoorlijk gebeuren en
bloeden de varkens niet goed leeg.
Niettemin worden ze (tempo, tem
poverder getransporteerd, gaan
levend door een borstelmachine en
Uit „Trouw" van december '74.
daarna bij volle bewustzijn in het
zogenaamde broeiwater, dat een tem
peratuur van ongeveer zeventig gra
den heeft. De dieren verdrinken hier
in jammerlijk."
Aanval
Bij de bedwelming van slachtvarkens
is het de bedoeling dat de stroom
stoot door de hersenen een epilepti
sche aanval opwekt, waarbij het be
wustzijn is opgeheven. De dierenarts
dr R. Hoenderken, die vorig jaar pro
moveerde op een studie over de be
dwelming van slachtvarkens, stelde
vast dat, om vrijwel alle varkens te
bedwelmen, bij een stroomssterkte
van ruim een ampère elektrische
spanningen nodig zijn van meer dan
tweehonderd volt. Twee van de drie
tot nu toe toegestane apparaten
werkten echter met spanningen van
70 en 180 volt en bereikten daardoor
lang niet altijd de beoogde bedwel
ming. In de nieuwe voorschriften
wordt bepaald dat de spanning mini
maal 240 volt moet zijn. Bijna alle
grote slachthuizen zijn de afgelopen
jaren overgeschakeld naar een appa
ratuur waarmee met 300 volt wordt
gewerkt; slachterijen waar de oude
apparatuur wordt gebruikt, zullen
moeten omschakelen.
De bedwelming die met de stroom
stoot wordt opgewekt, is slechts van
beperkte duur. Gemiddeld duurt,
bleek uit het onderzoek van dr Hoen
derken, het epileptisch insult 68 se
conden, waarbij de laagst gemeten
waarde 33 seconden was. Volgens de
oude voorschriften moest de dood
steek „zo snel mogelijk en in elk geval
binnen één minuut" worden toege
bracht. In de praktijk echter wordt
die minuut niet altijd gehaald, onder
meer omdat het dier tussen steken en
bedwelmen nog wel eens wordt gewo
gen. Ook ontstaan door het hoge tem-.
po waarin wordt gewerkt, nog wel
eens opstoppingen waardoor de
doodsteek niet tijdig wordt toege
bracht. De bewusteloosheid is daar
door vaak al opgeheven.
Minister Ginjaar heeft in de nieuwe
voorschriften bepaald dat de dood
steek binnen dertig seconden moet
worden toegebracht; een periode
waarbinnen gezien de resultaten
van het onderzoek van dr Hoender
ken in de praktijk alle dieren nog
zullen zijn bedwelmd. Het slachtdier
mag in geen geval voor of tijdens de
verbloeding tot bewustzijn komen,
luiden de nieuwe bepalingen.
Belangengroep
Eén van de groeperingen die al jaren
aandringt op een sinds zondag van
kracht geworden wijzigingen, is de
belangengroep Rechten voor al wat
leeft. Op verzoek van deze groep deed
in december 1974 de keurmeester in
Trouw een boekje open over de prak
tijk in sommige slachthuizen. Zijn
relaas riep een golf van reacties op en
leidde ook tot vragen in de Tweede
Kamer. De toenmalige staatssecreta
ris van volksgezondheid, Hendriks,
antwoordde daarop dat gebeurtenis
sen zoals de keurmeester die vertelde
„helaas in de praktijk wel plaatsvin
den" en dat de wijze van bedwelming
nader zou worden bezien.
Mevrouw Van Oosten van „Rechten
voor al wat leeft" is tevreden dat de
voorschriften ten aanzien van de be
dwelming van slachtdieren nu zijn
gewijzigd. Mevr. Van Oosten: „WIJ
zijn viereneenhalf jaar geleden, toen
de vleeskeurmeester op ons verzoek
met zijn onthullingen kwam, van ver
schillende kanten zwaar aangevallen
en bekritiseerd omdat wij indianen
verhalen zouden vertellen. Het werd
echter snel duidelijk dat er wel dege
lijk sprake was van misstanden. Dat
nu de voorschriften zijn gewijzigd,
stemt ons tevreden, maar dat bete
kent niet de de consumptiedieren
niet meer zouden lijden. Er zijn nog
vele misstanden die moeten worden
gewijzigd. Denk aan de kistkalveren,
de grote biggen- en varkensfokkerij
en, de legbatterijen, het transport
naar de slachthuizen dat zijn alle
maal zaken waar nog veel aan moet
worden verbeterd."
Geslachte runderen
UTRECHT (ANP) In 1990 moeten de ziekenhuizen In de regio Breda volgens de geldende
nonnen een capaciteit hebben van ln totaal 2550 bedden. Dit staat ln het advies van het
college voor ziekenhuisvoorzieningen over de toekomstige omvang van en plaatsen voor
ziekenhuizen ln deze regio.
Het aantal van 2550 komt vrijwel
overeen met de gezamenlijke capaci
teit van de ziekenhuizen op dit mo
ment. Toch kan volgens het college
een verandering in de ziekenhuissitu
atie in de regio niet uitblijven, omdat
enkele ziekenhuizen in een slechte
bouwkundige staat verkeren.
Zo is voor het St. Ignatiusziekenhuis
in Breda spoedige nieuwbouw met
een capaciteit van 550 bedden nood
zakelijk, aldus het college. Daarbij
moet nog worden onderzocht of de
hartchlrurgie die aan het medisch
centrum „De Klokkenberg" in Breda
is toegewezen, in deze nieuwbouw
kan worden ondergebracht.
Het Bredase Diaconessenhuis kan
volgens het college worden uitge
breid tot 330 bedden en het St. Lau-
rensziekenhuis dat momenteel even
groot is kan deze capaciteit behou
den. Wel is voor dit ziekenhuis op de
huidige plaats een renovatie en mis
schien een gedeeltelijke nieuwbouw
nodig. Deze beddencapaciteiten zijn
van toepassing, indien de functie van
het medisch centrum „Schoondonk"
(onderdeel van „De Klokkenberg")
wordt overgebracht naar de algeme
ne ziekenhuizen in Noord-Brabant
Hiervan zijn vijftig van de honderd
vijftig bedden bestemd voor Breda.
Fusie
Volgens het advies van het college
kan het St. Joseph-ziekenhuls in Oos
terhout worden uitgebreid ten dien
ste van een fusie, als het streekzie
kenhuis „Dongemond-St. Theresla"
in Raamsdonksveer wordt gesloten.
De capaciteit van het fusieziekenhuis
kan 310 bedden bedragen. Ook het
8t. Franclscusziekenhuls ln Roosen
daal kan met tachtig bedden worden
uitgebreid tot 450.
Volgens het college kan de klinische
capaciteit van het 8t. Elisabeth-zie-
kenhüis in Oudenbosch worden afge
stoten. Over het ziekenhuis ln Bergen
op Zoom heeft het college, dat de
regering adviseert over alle zaken die
te maken hebben met de planning en
bouw van inrichtingen in de gezond
heidszorg geen uitspraak gedaan.
Donderdag zitting Raad van State
EINDHOVEN/DEN HAAG (ANP) De 1577 indieners van een
bezwaarschrift tegen de aanwijzing van het vliegveld Wel
schap bij Eindhoven tot militair vliegterrein worden donder
dag in de gelegenheid gesteld hun bezwaren mondeling toe te
lichten. De afdeling voor de geschillen van bestuur van de
Raad van State heeft daartoe vanaf tien uur de Sweelinckzaal
in het Nederlands Congresgebouw in Den Haag afgehuurd.
Deze zaal biedt plaats aan ongeveer vierhonderd personen.
ADVERTENTIE
De bezwaren zijn ingediend door ge
meenten en andere bestuurlijke in
stanties in zuid-oost-Brabant, alsme
de door een aantal actiegroepen. Ook
veel particulieren hebben bezwaar
gemaakt tegen de aanwijzing. Zij
maakten daartoe veelal gebruik van
voorgedrukte formulieren, die ver
spreid werden door de actiegroep
Welschap Stop. Deze formulieren
hoefden alleen maar te worden onder
tekend.
Verworpen
De bezwaren richten zich met name
tegen de omstandigheid dat de aan
wijzing vorig jaar mei plaatsvond
voordat de nieuwe luchtvaartwet van
kracht werd. De bezwaarden menen
dat de streek daardoor te weinig
waarborgen heeft gekregen met be
trekking tot de te verwachten ge
luidshinder.
Enige bezwaarden hebben tevergeefs
bij de Raad van State aangedrongen
op een schorsing van het aanwijzings
besluit. De raad heeft dit verzoek
begin 1979 verworpen. Het gevolg
daarvan is dat het ministerie van
defensie al enkele maanden geleden
is begonnen met de aan de aanwij
zing gekoppelde verdraaiing van
start- en landingsbaan van het vlieg
veld. Voorlopig is het overigens uitge
sloten dat die nieuwe baan volledig
wordt aangelegd. De gemeente Veld
hoven bezit namelijk enkele hectaren
grond die buiten het vliegveld liggen,
maar die voor de verdraaiing van de
baan wel nodig zijn. Veldhoven is één
van de 1577 bezwaarmakers en heeft
in het verleden al te kennen gegeven
er voorlopig niets voor te voelen de
grond voor dit doel te verkopen.
MIDDELBURG (ANP) Gedepu
teerde staten van Zeeland hebben
aan Dow Chemical b.v. in Temeuzen
vergunningen verleend op grond van
de hinderwet en de wet luchtveront
reiniging, voor de installatie van een
opslagtank voor gekoelde c-4 water
stoffen „butaan" met een inhoud van
15.000 kubieke meter en de verwer
king van deze stoffen in twee kraak
installaties.
Het gekoelde butaan, dient als alter
natief voor nafta. De Vereniging Mi
lieuhygiëne Zeeland tekende bezwaar
aan tegen de vergunning op basis van
de wet luchtverontreiniging. Er werd
onder meer gepleit voor de bouw van
een betonnen scheidingswand tussen
de nieuw te bouwen tank en de al
bestaande boltank van 4.800 kubieke
meter voor drukopslag van butaan,
als bescherming tegen de gevolgen
van ernstige bedrijfsongevallen op
het terrein van Dow.
Ook voorzag de vereniging gevaren
bij de aanvoer van c-4, per gastanker
over de Westerschelde. Ook werd
aangedrongen op de regeling van het
vervoer van gevaarlijke stoffen op de
Westerschelde. Tenslotte wilde de
vereniging een risico-analyse over de
aanvoer en opslag van de c-4 koolwa
terstoffen, waarbij de nabijheid van
het recreatiegebied „De Braakman"
in de studie moest worden betrokken.
HAARLEM (ANP) Het weekblad
Panorama mag een artikel over een
Amsterdamse ex-exploitant niet pu
bliceren. Bij overtreding van dit ver
bod moet de uitgeverij van het blad,
De Spaame8tad in Haarlem een
dwangsom van 100.000 gulden
betalen.
De president van de rechtbank in
Haarlem, mr. H. van den Haak, heeft
dit gisteren bevolen in een kort ge
ding dat mr. Moszkowicz, advocaat
van de sex-exploitant tegen het
weekblad had aangespannen. In het
artikel wordt de sex-exploitant be
schreven als moordenaar, die huur
moordenaars uit Amerika laat over
komen en privé-mannetjes gebruikt
om vijanden van hem zwaar te mis
handelen. De gegevens had Panora
ma gekregen van een vroegere mede
werker van de sex-exploitant
De president achtte de betrouwbaar
heid van de gegevens, die de ex-me
dewerker had verstrekt onvoldoende
en noemde de beschuldigingen ern
stig. „Het artikel is onzorgvuldig, on
rechtmatig en schadelijk voor de re
putatie van de sex-exploitant of zijn
zakelijke belangen. Dit ongeacht de
aard van de branche waarin hij
werkt, die zich er doorgaans gemak
kelijker toe leent een minder goede
naam te krijgen," aldus de president.
Ben je tussen de 16 en de 26? Ga dan even langs de n_
Amro en vraag naar het Plus Pakket Dan krijg je een salaris- 1-q I
rekening plus een spaarrekening met extra hoge rente. W
ARNHEM (ANP) De vice-president van de rechtbank in
Arnhem, mr. N. van Raalte, heeft gisteren een aantal ambte
narenbonden, dat een kort geding had aangespannen over de
rechtmatigheid van het inbreken ln CAO's voor trendvolgers,
niet ln het gelijk gesteld.
Formeel deed hij geen uitspraak in
het geding tegen de particuliere elek
triciteitsbedrijven. onder meer om
dat de kortingsmaatregelen via het 1
juli-pakket van het kabinet tot wet
zijn geworden. De werkgevers zijn
daarmee verplicht ze toe te passen.
De bonden hadden willen voorkomen
dat de maatregelen die de overheid
ten aanzien van de ambtenaren heeft
genomen en daarvan afgeleid voor
de trendvolgers, dat wil zeggen, werk
nemers ln gesubsidieerde instellingen
van toepassing zouden zijn op de
ongeveer tienduizend werknemers bij
de particuliere elektriciteitsbedrij
ven. De vakorganisaties staan op bet
standpunt dat deze werknemer* geen
trendvolgers zijn in die zin dat zij
onder de kortingsmaatregelen vallen.
Mr. van Raalte was het op dit punt
oneens met de bonden, zo bleek uit
het vonnis.
De maatregelen komen neer op kor
ting in de prijscompensatie van 0.3
tot 0,7 procent en extra matiging van
inkomens boven de 45.000 gulden. Mr.
van Raalte wees erop dat de CAO
voor particuliere elektriciteitsbedrij
ven voorziet in een openbreekclausu-
le. Omdat die clausule door het 1 Juli-»
pakket nu van toepassing is, is de
weg vrij voor een speciale procedure
en kunnen de CAO-onderbandelln-
gen heropend worden.
De eisende partijen, de Vereniging
van hogere ambtenaren bij de elektri
citeitsbedrijven (8HBE), en Het
Ambtenarencentrum, de ABVA en de
KABO, zijn veroordeeld tot de kosten
van het geding.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden). De redactie behoudt zich het recht yan bekorting voor. Hierover of over
het niet ptaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859.1000
AW Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
EINDHOVEN)ANP) Voor zeker
een miljoen gulden schade is gisteren
aangericht door een brand in een
garagebedrijf aan de Kanaaldi/kZuld
in Eindhoven. Dertig auto's die in het
bedrijf stonden gestald werden ver
nield. Ook het magazijn, de show
room en de verkoopafdeling van het
bedrijf zijn grotendeels verwoest. Uit
voorzorg moesten in de aangrenzende
Havenstraat dertig mensen, voorna
melijk studenten, hun huizen verla
ten. Er deden zich geen persoonlijke
ongelukken voor.
De brand deed twee mannen die en
kele straten verderop in een café had
den Ingebroken en daarna brand ge
sticht hadden, de das om. De 22-
Jarige J.D. uit Eindhoven werd vlak
bij het brandende garagebedrijf op
gemerkt toen hij liep te sjouwen met
een tafellaken, waarin pakken siga
retten, flessen drank en dergelijke
waren gewikkeld. Een politieman re
kende de verdachte in. Enkele minu
ten later liep de achttienjarige K.8.
uit Eindhoven in de val, toen hij met
een zware stereo-bandrecorder liep.
Vooral de achttienjarige verzette zich
hevig; hij zag kans een Elndhovense
agent een gebroken neus te slaan.
Katwijkse leraar
Met verontwaardiging las ik uw com
mentaar op het ontslag van de heer
Pronk van het Pieter Groen College
te Katwijk. Trouw had er beter aan
gedaan het schrijven van de centrale
kerkeraad van de hervormde ge
meente te Katwijk te plaatsen over
deze kwestie. Jammer is ook dat u
stelt dat het merendeel van leraren
en leerlingen zich achter de heer
Pronk stelt; dat is beslist onjuist. Als
vader van een leerlinge weet lk dat de
groep juist klein is, maar men pro
beert te intimideren. Men wil chaos,
rebellie, wanorde. In een persoonlijk
gesprek met de heer Pronk heb ik
hem dat ook gezegd, en dat ls nu Juist
wat het communisme graag wil. Be
schamend dat een redactie dit niet
inziet, of niet in wil zien. Een marxist
die maatschappijleer doceert op een
christelijke school moet toch voor elk
normaal denkend mens een onmoge
lijkheid zijn. Gelukkig heeft het be
stuur dit tijdig ingezien.
Katwijk J. van Dijk
Katwijkse leraar (2)
Heerlijk om zo naïef te kunnen schrij
ven over Jan Dirk Pronk, niet alleen
lid van de CPN doch ook kerkelijk
zeer meelevend. Volgens de commen
taarschrijver ln Trouw van 25 juni
heeft het bestuur van de christelijke
school, het Pieter Oroen College, een
prachtige kans gemist door niet met
Pronk tot een dialoog te komen. Een
echte dialoog nog wel. Niet bekend is
of in communistische landen chris
ten-communisten andere opvattin
gen kunnen realiseren dan hun
atheïstische leiders en hun Ideologen.
Wel is bekend dat chriaten-commu-
nlsten in bedoelde landen vaak niet
aan doch in de bak komen, zelfs wan
neer zij door middel van hun politie
ke overtuiging mede geholpen heb
ben de atheïstische dictatuur te vesti
gen. Het bestuur van de christelijke
school heeft zorgvuldig en verstandig
gehandeld door suggesties als die van
de commentaarschrijver niet te over
wegen. En Pronk wordt niet opgeslo
ten in een psychiatrische inrichting,
wat naar moet worden aangeno
men de leden van het bestuur van
de school in het omgekeerde geval ln
de dictatuurstaat zeker ten deel zou
vallen, althans valt niet ln te zien
waarom voor hen een uitzondering
zou worden gemaakt.
Dordrecht H. Huisman
Katwijkse leraar (3)
Uw hoofdartikel over het CPN-Ud aia
leerkracht aan een christelijke school
te Katwijk, heeft velen ontstemd.
U stelde het voor als zou het bestuur
een kans gemist hebben. Een kans op
een dialoog dan, en u had het beter
Sevonden als de man nog een Jaar
erbenoemd was. De strekking van
uw betoog geeft uw overtuiging weer,
dat er met dit „ontslag" iets ver
keerds gedaan is. „Formeel" moge er
dan tegen het niet opnieuw benoe
men niets te doen zijn, maar u ls het
er niet mee eens.
Een dialoog met een overtuigd com
munist lijkt prachtig. Jammer dat er
over deze materie nog nooit eens een
dialoog gevoerd is zou Je dan zeggen.
Hoe ter wereld kunt u er voorstander
van zijn een communist nog een Jaar
lang Je kinderen les te laten geven.
Nog even en we krijgen communisten
op de preekstoel. Dat is goed voor de
dialoog bij voorbeeld op de catechi
satie.
Een politieke richting, ook al is die
geént op het oost-europese commu
nisme, en op dat communisme dat
Zuld-Vietnam bevrijdde (boot ge
mist!), ook geënt op de stelling van
Marx „Godsdienst is opium voor het
volk", en op een in wezen atheïstische
ideologie ls voor u geen bezwaar bij
het aanstellen van een leerkracht ge
durende nóg een Jaar.
De leraar is lid van de CPN, dat
betekent niet zo maar wat sympathie
voor het communisme, nee, dat bete
kent een uitdragen van en IJveren
voor een Christus vijandige ideologie.
Zet dat je kinderen nog maar een Jaar
voor.
Dirksland dra. A. Wagner
AOW (4)
Als de heer van Renssen (23 Juni), als
profiteur van de AOW, zegt dat de
AOW de laatste 10 Jaar verdrievou
digd is, is dat zeker niet Juist als hij
daarbij aanhaalt de Jaren dertig, hoe
het toen was. Nou breek me de mond
niet open, over die Jaren. Totale rech
teloosheid voor de werknemer of voor
die tijd de steuntrekker. Voorbeelden
te over. Wij kunnen er altijd nog op
terugzien, dat de vakbeweging dag en
nacht ln de weer was voor die werklo
zen, die geen recht hadden. Als ver
wende kindeme, volgens de heer Van
Renssen, zit de AOW'er vandaag te
drammen en te dreinen. WIJ dreinen
niet en drammen niet. Van 1345 gul
den per maand maak Je niet zulke
geweldige sprongen en nu per 1 Juli
zeker volgens het kabinet niet meer.
Wat een vertoning deze dagen ln de
Kamer. Het was net een klucht. Uit
alles blijkt wel dat de minst weerba
ren en vooral de AOW'ers toch wel
gepakt worden. Onbegrijpelijk dat
onze CDA-mensen in de Kamer, op
deze manier hier aan hebben meege
werkt Ik vraag me af wat maken deze
mensen waar; wat brengen ze op deze
manier van hun beginsel in de prak
tijk. Ik hoor daar niet meer dan de
sterke schouders de zwaarste last
moeten dragen en dat wij bij brood
alleen niet kunnen leven. Nee. geach
te CDA, zo hoeft het niet meer. Wat
blijft er over van uw beginsel en van
de democratie ln ons land.
Honselersdijk C. Landman
