Opstellen weerspiegelen eigen poëtisch programma
Liefdesbrief- bewijs van
een verstoorde relatie
Theaterboekwinkel
voor breed publiek
Oeganda
VRIJ
NU WIJ!
Religieuze wijsheden
'Voetpad van Verkenning' van Elisabeth Eybers
Middengolfzenders
in augustus na 5
uur uit de lucht
Tv-spel zou anti-emigratiepropaganda kunnen zijn
Enige in Nederland tussen pluche en kristal
DINSDAG 3 JULI 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
4
door Hans Ester
Elisabeth Eybers is in Nederland en Zuid-Alrika vrijwel uitsluitend bekend als dichteres. In
..Vrij Nederland" uitte Tamar indertijd haar bewondering voor de poëzie van Elisabeth Eybers
in de woorden „onze grootste dichteres". Die woorden hebben mij erg verheugd, om de
hoogschatting van dit oeuvre, maar ook omdat daarin impliciet de ontdekking van het
Afrikaans als een zeer dicht bij het Nederlands staande taal aanwezig is. Elisabeth Eybers is
niet alleen een belangrijk dichteres, ze heeft ook enkele verhalen en een aantal opstellen over
de Afrikaanse cultuur, vooral de literatuur, geschreven. De laatstgenoemde zijn kort geleden
samen met twee nog niet eerder in druk verschenen voordrachten onder de titel „Voetpad van
Verkenning" gepubliceerd.
Als samenvatting van de in dit boek
gedemonstreerde benaderingswijze
van vooral literatuur, als programma
in een notedop, is ..Voetpad van Ver
kenning" een zeer gelukkig gekozen
titeL Van een verkenningsvlucht, van
literaire en andere verkenningen op
afstand kan hier niet worden gespro
ken. Ieder oordeel wordt gestaafd
met voorbeelden, alles draait erom,
de lezer inzicht te geven in het karak
ter van de werken, die de schrijfster
bespreekt.
De nu gebundelde opstellen negen
tien in totaal werden voor heteerst
gepubliceerd in de jaren 1937 tot 1947
in organen als ..Die Brandwag", „Die
Vaderland". ..Ons Ele Boek" en „Die
Huisgenoot" De bundel werd verrijkt
met twee andere bijdragen, een ,ra-
diopraatjie" over de eigen dichtbun
del „Die Ander Dors" uit 1949 en de
tekst van een in 1963 te Brussel ge
houden lezing „Oor Poësie".
zlebloemlezlng „Afrikaanse Versame-
llng" en verder op afzonderlijke wer
ken van o.a. I.D. du Plessis, C.M. van
den Heever, N. P. Van Wyk Louw, J.
van Melle en W. E. O. Louw. schrij
versnamen. die destijds ook in Neder
land een vertrouwde klank bezaten.
Treffend is de beoordeling van het
werk van N. P. Van Wyk Louw. die
Elisabeth Eybers m.L niet ten onrech
te als de meerdere van de twee broers
Louw beschouwt: „Oor die algemeen
is sy werk ryper en ewewigtiger; sy
styl is deurgaans bondiger en suiwer-
der. met "n gekonsentreerdheid en
woordekonomie wat afsteek langs die
wydlopigheid van W. E. G. Louw se
langer verse met hul ses- of meervoe-
tige jambes. Van Wyk Louw se .rneta-
fislese' verse is helderder omdat hy 'n
groter eerbied het vir die waarde en
draagkrag van elk woord (Blz. 21)
Scherpe pen
Jaren dertig
De meeste bijdragen uit de voor mij
liggende bundel hebben betrekking
op de Afrikaanse tAfrtkaner) letter
kunde van de Jaren dertig. Na behan
deling van het thema „Die vrou as
skryfster" gaat Elisabeth Eybers uit
voerig in op het onderwerp „Individu
alisme in die Afrikaanse liriek", op de
in 1937 ln Maastricht verschenen poë-
Naast de opstellen, die een boeiende
kritische benadering van de toen ei
gentijdse Afrikaner literatuur vor
men, bevat de bundel ook besprekin
gen van boeken over meer algemene,
culturele en politieke onderwerpen.
De scherpste pen hanteert Elisabeth
Eybers bij haar bespreking van E. C.
Plenaar's boek .Werda' wacht
woord) uit 1938, die zij als volgt laat
beginnen: .Hoewel hierdie bundel ge-
leentheidstoesprake ingelui word
deur die klinkende hoofletterkreet:
Ek glo in die toekoms van die Afrika-
nemasie!, konsentreer dit uitsluitend
op die verlede. en daarby hoofsaaklik
op één aspek van die verlede." (Blz.
61) Deze kritiek veegt de vloer aan
met Plenaar's goedkope nationalisti
sche cultuurpropaganda (overigens
zonder daarbij de Afrikaner cultuur
te verwerpen). En dat in 1938, het jaar
van de .Stmboliese Ossewatrek'!
Hiermee correspondeert de waarde
ring voor de verzameling essays ,Be-
rigte te Velde' (1939) van N. P. van
Wyk Louw. waarin van een eng natio
nalisme absoluut geen sprake is.
Naast literair-historische betekenis
geeft deze bundel nog een heel ander
belang. Het ls bijna onvermijdelijk,
dat je dit boek met de gedachte leest:
wat kom Ik Indirect over de dichterlij
ke opvattingen van Elisabeth Eybers
zelf te weten? Heeft de dichteres,
sprekend over anderen niet tegelij
kertijd haar eigen poëtisch program
ma geformuleerd?
Uit alle bijdragen spreekt een. toon
van volstrekte eerlijkheid. De oorde
len worden rechtstreeks gegeven. Er
vindt geen teruggrijpen op eerbied
waardige literaire en nationale tradi
ties plaats. Elisabeth Eybers vraagt
zich af: wat betekent dit werk voor
mij, waarom en in hoeverre kan mijn
Elisabeth Eybers
oordeel aanspraak maken op algeme
ne waarheid? Zo kan zij, over C. M.
van den Heever sprekend, tot het
oordeel komen, datwat maat en
rym betref, behee-ste onreëlmatig-
heid verkieslik is bo onbeheerste reël-
matigheid.' (Blz. 18) In een opstel
over I. D. du Plessis schrijft zij dan:
.Dit is opmerklik dat die verse wat
reëlmatig rym en skandeer dieper tref
as die vrye verse. Onreëlmatigheid
maar dan moet dit altyd beheers
en noodsaaklik wees en nooit 'n teken
van onmag om die vaste skema te
hanteer nie.' (Blz. 32)
Echt
Een van de meest fundamentele op
vattingen van Elisabeth Eybers is,
dat niets zo nauw luistert als poëzie
en dat, wanneer poëzie niet volkomen
echt is. niet volledig authentiek is. in
de plaats van een dpenbaring van het
individuele slechts schijnbare diep
zinnigheid treedt. De extremen lig
gen. wat poëzie betreft, dicht bij el
kaar. Het gebruik van beeldspraak is
daar een voorbeeld van. Elisabeth
Eybers verlangt van de poëzie eer
bied voor de draagkracht van ieder
woord. Aan de goede kant van de
grens tussen diepzinnigheid en zin
loosheid ziet zij .intense werklikheid-
servaring', aan de anders kant .ge
vaar van bloedarmoede en serebrali-
teit'. (Blz, 38) De tegenstellingen wor
den in deze kritieken vaak door mid
del van begripsparen verwoord: ware
poëzie bezit het .waarmerk van egt-
heid" (Blz. 40), zulke gedichten zijn
.Sober en suiwer" (40), .eenvoudig' en
.opreg' (44). in tegenstelling tot ge
dichten, die .duister en verwronge'
(41). .leeg en verward van sin'(43) zijn.
In het kader van de kritieken worden
deze uitspraken in ruime mate onder
steund door illustratieve citaten. Drie
begrippen, die voortdurend terugke
ren om als een poëtisch sjibboleth te
fungeren zijn: .onbevange, eerlik en
suiwer' (76). Dat deze uitspraken ook
de intentie van de eigen poëzie van
Elisabeth Eybers omschrijven, lijkt
mij duidelijk.
De korte radiotoespraak uit 1949
vormt een van de zeldzame gelegen
heden. waarbij Elisabeth Eybers zich
in het openbaar over haar eigen werk
uitsprak. Daarin zegt ze o.a.: „My
persoonlike voorkeur gaan uit na die
verse van alle tydperke gelukkig
ook van vandag wat gebaseer is op
algemeen-menslike ervaring en wat
tegnies voldoen aan die wette van
ritme en klankskoonheid. Ek glo dat
poësie nou verwant is aan musiek, en
dat as mens nie met 'n gevoelige oor
gebore is nie, jy nie 'n mooi vers kan
skryf of selfs die volle, subtiele genot
daarvan kan smaak nie." (Blz. 104).
Wie als lezer in de eerste plaats nade
re informatie van de dichteres over
haar relatie met de poëzie wil hebben,
zal de afsluitende bijdrage, de in
Brussel gehouden voordracht, als het
belangrijkste deel van het boek be
schouwen. Deze voordracht biedt in
teressante gegevens over het leven
van de dichteres, voor zover dit be
langrijk is voor haar poëzie, over de
invloed van andere dichters op haar
werk en bovenal over de betekenis,
die het gedicht voor haar leven bezit.
In een meer algemene formulering
schrijft de dichteres: „Ek vermoed
dat een van die redes waarom iemand
verse skryf, is omdat daar vir hom
dinge is, te intiem, of te aangrypend,
of te onvatbaar-op-eerste-sig, of te
ongerymd om in die openbaar mee te
deel. HuIIe moet gesing of gesugge-
reer of oorgesein word. Vir hierdie
doel het ons verre voorouers die poë
sie uitgevind, daardie eeue-oue, al-
tyd-nuwe, vreemde, vertroude ompad
en kortpad tussen mens en mens."
(Blz. 107)
Uitgeverij Human Rousseau te
Kaapstad heeft de lezers van de poë
zie van Elisabeth Eybers met deze
zeer verzorgde uitgave een grote
dienst bewezen. De letterkundige
John Kannemeyer schreef er een in
formatieve inleiding bij. De bundel
kost Z.A. Rand 7,50 en kan via de
boekhandel in Nederland besteld
worden.
ADVERTENTIE
Ned.1
1935
EO-met* dan een cmroep
Van onze radio- en tv-redactie
HILVER8UM De middengolfzen
ders van Hilversum 1 en 2 zullen pas
in de maand augustus op werkdagen
vanaf 17 uur tot dc volgende ochtend
uit de lucht zijn. Deze maatregel is
nodig om technische metingen van
de antenne-installatie voor het nieu
we zendstation ln de Flevopolder te
kunnen uitvoeren. Dit station moet
ln februari 1980 bedrijfsklaar zijn.
De werkzaamheden zoUden aanvan
kelijk al deze maand uitgevoerd wor
den. Dit was niet mogelijk ln verband
met vertraging ln de levering van
materiaal. Mede doordat de maatre
gelen deze maand ook consequenties
zouden hebben voor de ontvangst
van de Tour de France-reportages via
Hilversum 1 is besloten de metingen
pas vanaf 1 augustus te verrichten.
In de maand augustus zal het nacht
programma. dat normaal via Hilver
sum 1 wordt uitgezonden, via de mid
dengolfzender van Hilversum 3 te be
luisteren zijn. Ook in september en
oktober zijn de middengoifzenders
van Hilversum 1 en 2 bulten bedrijf.
De maatregelen hebben geen conse
quenties voor de uitzendingen via de
FM-kanalen.
Speciaal vandaag
Tour de France samen
vatting van de vandaag verre
den etappe van Angers naar
Kaint-Brieux
Ned. 2 18.30
Een nieuw zomerprogram-
mi in V ARA's Popkaravaan.
Vanaf de camping 't Olde
landschap in Wateren. Een
rechtstreeks popconcert van
de groep The New Adventures,
dat tegelijk voor Hilversum 3
in stereo wordt uitgezonden.
Voor de kleuters Yvonne
Groeneveld met haar poppen
kast
Ned. 2 I 18.59
Oeganda vrij, na wij. Over
wat wij kannen doen aan het
leed dat acht jaar Amln-ter-
reur heeft veroorzaakt
Ned. 1 I 19.35
VARA-Visie gaat in op oor
zaken en achtergronden van
het probleem van de boot
vluchtelingen. Uitgezonden
wordt een reportage die een
Franse televisieploeg maakte
in Vietnam en Cambodja. Ook
ren gesprek met de Zuidoost-
Aziê-kenner Jaap van
Ginneken
Ned. 2 I 2L20
Eerste aflevering van een
nieuwe serie documentaires.
Het Kennedy-mysterie
Ned. 1 I 21.55
Twee uitzendingen
over moord op
president Kennedy
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM De NOS-televisle be
gint vanavond een nieuwe serie docu
mentaires over mysterieuze gebeurte
nissen uit het recente verleden. De
eerste twee afleveringen ln deze serie,
die onder de titel „Dossiers nolrs"
door Technisonor Parijs vervaardigd
zijn. gaan over de moord op de Ameri
kaanse president John F. Kennedy.
De aanslag in Dallas is vanaf het
begin aanleiding geweest voor de
meest fantastische speculaties.
De afleveringen, die vanavond (van
21.55 tot 23.05 uur via Nederland 1) en
volgende week dinsdagavond worden
uitgezonden, hebben dan ook de titel
„Het Kennedy Mysterie" gekregen.
Met deze twee documentaires wordt
weliswaar geen oplossing aangedra
gen, maar er blijkt wel uit dat de
moordaanslag een veel diepere ach
tergrond heeft dan altijd door de
Amerikaanse autoriteiten is beweerd.
Uit de eerste aflevering blijkt al dat
Oswald niet een toevallige moorde
naar was die het op Kennedy had
voorzien. Verder blijkt dat ook poli
tie- en justitie-autoritelten merk
waardig blind zijn geweest voor be
langrijke aanwijzingen.
.Het Kennedy Mysterie" werd voor
de Nederlandse televisie bewerkt
door Bob Nahuisen. Loek Dirkse en
Qert Keijer. Henk van Teeuw ver
zorgt het commentaar
Internationaal concours
Prijzen voor koren
DEN HAAO (ANP) Op de derde en
laatste dag van het concours van het
Internationaal Koorfestival ln Den
Haag zijn prijzen uitgereikt aan drie
vrouwen- en drie mannenkoren.
Een eerste prijs bij de afdeling vrou
wenkoren ging naar het Frauenchor
der Oesundheitsarbeitem uit Silistra.
Bulgarije.
De tweede prijs ging naar het Twents
vrouwenkoor uit Enschede en de der
de prijs was voor Bina Vokalia uit
Jakarta, Indonesië.
Bij de mannenkoren ging de eerste
prijs naar The Wheaton male chorus
uit Illinois (V8). Slava Klavora uit
Maribor. Joegoslavië kreeg de tweede
prijs. Een derde prijs werd niet toege
kend.
Het slotconcert van het koorfestival
vindt zaterdag plaats in het Congres
gebouw ln Den Haag
Kunstenaarsprotest
tegen maatregel DDR
AMSTERDAM (ANP) Dne Neder
landse kunstenaarsorganisaties heb
ben bij de Oostduitse schrijversbond
en bij de ambassadeur van de DDR ln
Den Haag geprotesteerd tegen maat
regelen. die tegen Oostduitse schrij
vers zijn genomen. In brieven aan de
Oostduitse bond en aan de ambassa
deur vragen de Federatie van Kun
stenaarsverenigingen, de Vereniging
van Letterkundigen en het Pen-Cen
trum Nederland de maatregelen on
gedaan te maken
Aanleiding zijn de arrestatie van de
schrijfster Barbara Sfinger. het ult-
retsverbod dat haar collega Stefan
Heym heeft gekregen en de verwijde
ring van negen auteurs uit de Oost
duitse schrijversbond. Deze maatre
gelen vormen een „drievoudige
schending van de mensenrechten",
aldus de Nederlandse kunstenaars
bonden.
Een poging tot hereniging van het echtpaar Len en Barbara in
„Een liefdesbrief voor Barbara."
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Hoewel dat
niet de bedoeling van de ma
kers van het televisiespel
„Een liefdesbrief voor Barba
ra" zal zijn zou het een goed
voorbeeld genoemd kunnen
worden van een anti-emigra
tie-propagandafilm. Het stuk
is geplaatst in Australië, waar
de kijker alleen maar wordt
Van een onzer verslaggevers v
AMSTERDAM Sinds kort wordt de linkervleugel van de Stadsschouwburg intensief
gebruikt. Op het rode pluche en onder de kristallen kroonluchters staan nu aluminium
stellages van de International Theatre Bookshop. Het werd tijd dat die er kwam. In de
Nederlandse boekhandel valt weinig te beleven op het gebied van toneel, poppenspel, circus of
film.
Theaterboeken staan meestal in een
afgelegen hoekje als extra service
voor de liefhebber. Want, zo heerst
hier de opvatting, theatermensen kij
ken alleen, maar kopen niet Voor
gespecialiseerde theaterboeken was
je tot nu toe aangewezen op theater
boekhandels ln Londen of Parijs.
Ging Je zelf niet op reis dan kon je het
best welwillende vrienden inschake
len die naar een van die twee steden
gingen en de moeite wilden nemen
om voor Jou een theaterboekwinkel
te bezoeken. Dat kost tijd en geld.
meende Jan Ritsema, en hij nam het
Initiatief een theaterboekwinkel te
openen. Naast zijn docentschap aan
de theaterschool is hij nu ook mid
denstander Wat velen altijd wel had
den gewild werkte hij praktisch uit.
Zijn theaterboekwinkel heeft een
zeer gevarieerd assortiment maar de
basis van zijn taak vormt de systema-
Usche catalogus. Om te kijken welke
boeken er op het gebied van theater
zijn uitgegeven, heeft Ritsema een
aantal maanden voordat hij opende
alle fondslijsten van binnen- en bui
tenlandse uitgevers nageplozen. Alle'
titels die hij vond deponeerde hij in
de catalogus De klant die nu bij
voorbeeld iets wil weten over theater
techniek of wat daar mee te maken
heeft kan hier terecht Zoek het
kaart je Theatertechniek op en Je ziet
dat dat keurig onderverdeeld is in
décor, grime, architectuur en media.
De Theatre Bookshop heeft natuur
lijk niet alie in de catalogus opgeno
men titels ln voorraad. Dat zou een
miljoeneninvestering worden. Alles
wat echter niet in voorraad is. kan
wel besteld worden.
geconfronteerd met een ar
moedige krottenbuurt, de
eentonige tred in een fabriek,
veel auto's en een wegrestau
rant.
Deze entourage Vormt voor een groot
deel ook de achtergrond van het ver
haal van fabrieksarbeider Len en zijn
vrouw Barbara. Hun verhaal werd
geschreven ln „The love letters from
Terelba Road", dat. werd vertaald in
„Een liefdesbrief voor Barbara".
Len schrijft deze brief aan Barbara
nadat lüj haar een geweldig pak slaag
heeft gegeven, waardoor zij er van
door is gegaan naar zuster in Sydney.
Bij haar en haar slonzige vader trekt
Barbara voorlopig in. Dan schrijft
Len een brief waarin hij vraagt of
Barbara bij hem terug wil komen. Hij
wil naar Sydney komen om hun toe
komst te bespreken.
The love letters, waarop dit verhaal
werd gebaseerd, werden ooit gevon
den in een appartement in Sydney.
Eigenlijk zijn het geen liefdesbrieven
in de romantische betekenis van het
woord, maar veeleer schriftelijke be
wijzen van een grondig verstoorde
relatie tussen twee echtelieden, die
zelf nauwelijks, begrijpen wat ze van
elkaar willen en waarom ze bij elkaar
willen zijn.
De openingsscène waarin Barbara,
die niets vermoedend naar de televi
sie zit te kijken, door haar stomdron
ken man wordt afgetuigd, lijkt een
dieptepunt in hun verhouding. Maar
geleidelijk aan bouwt regisseur Step-,
hen Wallace een beeld op van twee
mensen die eigenlijk niet zonder el
kaar kunnen, niet alleen vanwege
zichzelf maar omdat ze samen hopen
te ontsnappen aan de vreugdeloze
armoede van hun beider families.
Sommigen zullen in de man die Len
is, alleen maar de bevestiging zien
van mannelijke brutaliteit, maar Bar
bara is op haar manier minstens even
sterk: temidden van alle onzekerheid
over haar verhouding met Len, wijst
ze bij hun eerste ontmoeting na dè
scheiding, zijn seksuele avances vast
beraden af.
„The love letters from Terelba Road"
laat schitterend spel zien van Kris
McQuade als Barbara en Bryan
Brown als Len. Andere rollen worden
gespeeld door Gia Carides als Barba
ra's zuster Maureen, Joy Hruby als
Lens moeder, Kevin Leslie als Barba
ra's vader, Ashe Venn als Norma, Pat
Jones als Laura en Stuart Green als
Steve.
Het Televisiespel wordt uitgezonden
om tien uur op Nederland 2.
J
Internationaal Theatre Bookshop in de Amsterdamse
schouwburg.
Bestaansrecht
Ritseman is zich er zeer welbewust
van dat hij met een kleine kanten
kring te maken heeft Om zijn zaak
bestaansrecht te geven en voor een
financieel debacle te behoeden richt
hij zich niet alleen tot de gespeciali
seerde liefhebber tnaar ook tot dege
ne die bij voorbeeld die liefhebber wil
fêteren. Naast boeken over toneel.
circus, opera en dramatische vorming
verkoopt hij ook bouwplaten voor
miniatuurtheaters waarin sprookjes
kunnen worden opgevoerd, Chinees
handknipsel en litho's waarop onder
werpen staan afgebeeld die met thea
ter te maken hebben. Voor degene
met een minder riant inkomen zijn er
de uitgeversrestanten. Bij buiten
landse uitgevers haalt Ritsema om de
paar maanden goedkope uitgaven en
zo kan het gebeuren dat je er een
geannoteerde Hamlet of Twelfth
Night voor 1.50 vindt of Asimov s
guide to Shakespeare voor minder
dan de helft van de prijs. Maar ook
voor de liefhebber sterk afgeprijsde
memoires van Sarah Bemardt, Judy
Garland of Olorla Swanson. En naast
de plank tweedehands boeken staat
er een vergrendelde vitrine met anti
quarisch materiaal
De buitenlander die het Leidseplein
bezoekt is een belangrijke pijler van
de Theater Bookshop. Deze groep
maakt zo'n 96 procent van de klandi
zie uit. De kiosk met binnen- en bui
tenlandse tijdschriften die variëren
van Tina tot Theater Heute is een
belangrijke trekpleister. En niet te
vergeten de prachtige „hlgh-brow"
postkaarten uit de jaren vijftig. Met
instemming van de nieuwe schouw
burg-directeur Berend Boudewijn
heeft Ritsema zich hier gevestigd,
waarmee ook de schouwburg opti
maal gebruikt kan worden.
En wie
dorstig is van het kijken en kopen in
de International Theatre Bookshop
kan zich bij mooi weer laven op het
schouwburgterras dat deze zomer
voor het eerste hele dagen geopend is.
De uitgever Gottmer in Haar
lem heeft het aangedurfd
oude religieuze teksten te pu
bliceren. Moeilijk vol te hou
den dat dergelijke publicaties
gericht zijn op een groot pu
bliek. Integendeel, dit soort
werk is voor fijnproevers.
Het eerste boekje bevat uitspraken
van de woestijnvaders uit de vierde
eeuw. Ze zijn verzameld door Thomas
Merton, de monnik die ook in Neder
land enige vermaardheid genoot, na
dat zijn boek „De Louteringsberg" in
het Nederlands werd vertaald (maar
dat is alweer heel lang geleden). Mer
ton schrijft een bekwame inleiding
bij de teksten van die vreemde mon
niken, die de samenleving gingen mij
den. juist op het moment dat de kei
zer zich tot het christendom bekeerde
en men derhalve een gekerstende
maatschappij mocht verwachten. Pa
radoxaal, om dan de eenzaamheid
van de woestijn te zoeken. Maar Mer
ton maakt dat in zijn inleiding aan
vaardbaar, door de motieven na te
speuren die deze „eremieten" ertoe
bewoog de eenzaamheid en de afzon
dering op te zoeken. „Die mensen
geloofden dat je laten meedrijven op
de golven door passief de stand
punten en waarden van de maat
schappij die ze kenden, aan te nemen
enkel en alleen op een ramp kan
uitlopen. Het feit dat de keizer nu een
christen was, en dat „de wereld" het
kruis was gaan beschouwen als een
teken van wereldse macht, kon hen in
hun besluit alleen maar versterken,"
aluds Merton.
Voor zover het deze kwestie betreft, is
de tekst zelfs actueel. Samengevat
zou je kunnen zeggen: Berg je, als de
maatschappij zich „christelijk" gaat
noemen! Hoe waar dat is. heeft met
name de twintigste eeuw overvloedig
aangetoond.
Het boekje is vanzelfsprekend niet
geschikt om in één adem uit te lezen.
Nee, deze miniatuurtjes behoren eer
der tot de nachtkastjeslectuur, waar
bij de gebruiker van tijd tot tijd één
uitspraak onder zijn kussen vlijt om
te trachten het fijne ervan in de nach
telijke uurtjes te ontsluieren. Trou
wens, men komt van deze oude va
ders ook laconieke en zelfs geestige
opmerkingen tegen, die alles weer
ontspannen. Dan leest u b.v. ineens
de volgende terechtwijzing: „Maak
dat je wegkomt bij iemand die elke
keer dat hij praat, gaat redeneren".
Dat laatste slaat voor deze ouden wel
degelijk (ook) op theologisch gerede
neer. Maar het komt niet ongeestig
over.
Het tweede boekje in deze serie heeft
eigenlijk een soortgelijke opzet. Het
bevat wijsheden van Engelse mystie
ken. Die mystieke teksten zijn uit de
aard der zaak nog wat moeilijker toe
gankelijk dan de vaak zo dicht bij de
nuchterheid staande uitspraken van
de woestijnvaders. Maar wie de inlei
ding leest kan ook hier wel wat
graantjes meepikken. Religieuze lec
tuur dus, die per woord moet worden
overdacht.
Thomas Merton: Wijsheid uit
de woestijn (Uitspraken van
woestijnvaders uit de vierde
eeuw)
Robert Way: Wijsheid uit En
geland (Uitspraken van En
gelse mystici)
Beide boekjes zijn uitgege
ven bij J. H. Gottmer, Haar
lem. Omvang 75-80 pag. Prijs
per stuk 12,50.
C. G. v. Zw.
