Haagse koorzangers
bleven zo maar weg
Danny Kaye blijft een
onbeschrijfelijk dirigent
Koechlangs Jungle Boek integraal
Boeiend project Residentie Orkest
Dooie vboieabeime mooie vlooien.
Beschamend slot van Holland Festival
En dan nog
n
DRINGEND ADVIES VAN DE ANWB
AAN IEDEREEN DIE MET VAKANTIE GAAT Gaat u met de auto met vakantie?
NEEM OOK EEN GOEDE REISVERZEKERING MEE een autovakantieverzekering
Omroepconcerten in Nederland en België
Directie laat
niemand toe to
Rijksmuseum
Muziek en schilderijen van Schönberg
MAANDAG 25 JUNI 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
_AN'
door R. N. Degens
DEN HAAG Het meest geslaagde muziekproject in het
Holland Festival het is hier al eens eerder gezegd was de
reeks van drie Schönberg-concerten door het Residentie Or
kest. Het laatste werd vrijdagavond in de Nieuwe Kerk in Den
Haag gegeven onder leiding van Hans Zender.
De eer van het succes van dit project
komt helemaal toe aan het Residen-
Ue Orkest dat deze serie van vier
concerten ihet eerste werd nog vóór
het Holland Festival gegeven) bijzon
der zorgvuldig heeft voorbereid en
uitgevoerd Bezwaar was misschien
de lange duur van elk concert, met
een aanvangsUjd van half acht, en
onderbroken door twee pauzes Het
vergde zowel van de uitvoerenden als
van de toehoorders veel concentratie.
Maar de opmerkelijk grote belang
stelling. die alleen bij het laatste con
cert wat minder was. heeft wel bewe
zen dat het publiek best bereid is ook
naar een ..moeilijke" componist als
Schönberg te komen luisteren. Daar
aan heeft zeker de goede voorpubllci-
teit die het orkest in zijn eigen Or
kestkrant gal meegeholpen. Veel ma
teriaal werd daarvoor o.a. beschik
baar gesteld door het Schönberg In
stituut te Los Angeles.
Schilderijen
Daarmee werd in de koffiekamer van
de Nieuwe Kerk een tentoonstelling
met (nog weinig bekende) foto's en
manuscripten ingericht, en tijdens de
pauzes werden 75 dia's vertoond van
Schönbergs schilderijen. 8chönbergs
opmerkelijke begaafdheid op dit ter
rein uitte zich vooral in portretschil
derijen. waarvan de zelfportretten
het meest bekend zijn geworden. Hier
kon men ook nog kennismaken met
zijn landschappelijke en abstracte
schilderijen die vooral als picturale
uitingen van Schönbergs heftig be
wogen gevoelsleven verhelderend
werken. Een gevoelsleven dat in zijn
latere muzikale composities, on
danks de zelfopgelegde strenge disci
pline van het twaalftoonsysteem,
steeds als innerlijke drijfveer blijft
werken.
Romantiek
In het Strijkkwartet dat hij in 1897
componeerde en ook in de Symphoni-
sche Dichtung „Pelleas und Melisan-
de" (1903) die op dit laatste concert
werden uitgevoerd, is het nog de pure
romantiek van de door hem bewon
derde Brahms die in een onstuitbaar
heftige muziekstroom naar buiten
breekt. In het strijkkwartet met een
hoorbaar zuiver gevoel voor de ty
pisch eigen mogelijkheden van het
intieme kwartet-musiceren, in Pelle
as met een exuberantie van klank
ontwikkeling en breedsprakige pa
thetiek waarin ook het ontzag voor
Wagner doorklinkt.
Arnold Schönberg
.bewogen gevoelsleven.
Het spreekt vanzelf dat twee stukken
met een zo groot verschil in instru
mentale bezetting in eenzelfde ruim
te niet allebei optimaal tot hun recht
kunnen komen. De muziek van het
strijkkwartet dat door het Darting-
ton Kwartet uit Engeland werd ver
tolkt, zweefde dan ook wat ongrijp
baar over de hoofden van de toehoor
ders. en de toch al niet erg transpa
rante polyfonie van Pelleas werd er
door de lange nagalm van de Nieuwe
Kerk niet doorzichtiger op. Hans Zen
der leidde het orkest overigens met
veel begrip voor het werk.
Brahms' Vijfde
En hij deed dat ook in de merkwaar
dige. zelden uitgevoerde orkestbe
werking die Schönberg in 1937 van
het Klavierkwartet op. 25 van
Brahms maakte. Deze bewerking, die
Schönberg zelf „Brahms' vijfde Sym
fonie" noemde (Brahms componeer
de er vier) getuigt andermaal van zijn
bewondering voor Brahms maar is
ook een bewijs dat hij zijn liefde voor
„tonale" muziek ook in zijn atonale
en twaalftoonsperiode niet verlooc
hende; het twaalftoons-strijkkwartet
op. 37 dat deze avond ook door het
Dartington Kwartet werd uitgevoerd,
is één jaar voor de Brahmsbewerking
gecomponeerd.
Zoals gezegd, er was iets minder pu
bliek dan bij vorige concerten, maar
in de toch redelijk gevulde kerk
klonk het langdurige applaus ander
maal als een bewijs voor de waarde
ring van dit interessante project
waaraan o.a. nog hebben meegewerkt
het Schönberg Ensemble onder Rein-
bert de Leeuw, het Nederlands Ka
merkoor onder Kerry Woodward en
een groot aantal vocale en instrumen
tale solisten.
Prinses Beatrix beeft zaterdag in Amsterdam de Gouden Unicef/Jaar van het
Kindpenning uitgereikt aan Danny Kaye, als dank voor het vele werk dat hij de
afgelopen twintig jaar voor Unicef heeft gedaan. Prins Willem-Alexander en een koor
van Amsterdamse Lieverdjes waren ook van de partij.
door Adr. Hager
DEN HAAG Het „concert"
dat zaterdagavond In het
Congresgebouw werd gege
ven moest twee heren dienen.
Het slotconcert van het Hol
land Festival 1979 was tevens
het openingsconcert van het
achtste Internationaal Koor-
festival.
Vooropgesteld dat In het geheel geen
sprake was van een concert ln de
eigenlijke betekenis van het woord,
luidt de conclusie: als slotconcert van
het Holland Festival volslagen mis
lukt. als openingsconcert van het
koorfesUval zeer geslaagd.
Hoe luidde het programma van deze
avond? Een „koor" (niet op het podi
um. maar in de zaal), bestaande uit
leden van diverse Haagse koren, stu
deerde onder leiding van Jan Eelke
ma delen ln van bekende werken van
Bach, Haydn, Hftndel en Dvorak. Met
uitzondering van de uitvoering van POSltlGf
de 25 minuten durende Psalmen Tri
logie van Jurriaan Andriessen nam
deze ..zlng-ln" de gehele lange avond
in beslag. Het publiek dat getuige
mocht zijn van deze koorrepetitie zat
op het balkon.
Reeds weken geleden hadden de
Haagse koorleden met enthousiasme
de 1.400 beschikbare kaarten ver
overd. Uitverkocht. Coördinator
Kees Veerkamp was zaterdagavond
echter een diep teleurgesteld man.
Die koorleden hebben hem namelijk
lelijk in de steek gelaten, enkele hon
derden plaatsen in de zaal bleven
onbezet. Niemand kon het waarom
verklaren. Veerkamp was geschokt.
Verbaasd was het publiek dat dacht
een echt slotconcert van het festival
bij te wonen. En bekomen van die
verbazing over een koorrepetitie ver
liet men reeds ln de eerste helft het
Congresgebouw. De voorspelling in
het festivalboekje: „Het zal moeilijk
zijn aan deze massale groots klinken
de finale een einde te maken", wordt
lachwekkend. Nee, niet lachwekkend,
het is beschamend zich in Den Haag
op deze wijze af te maken van het
besluit van een internationaal evene
ment als het 32ste Holland Festival.
En dan te weten, dat de NOS dit
programma van A tot Z uitzond.
king worden gebracht. Het werk is
rijk aan sfeer en draagt zowel rit
misch als melodisch het persoonlijke
accent van Andriessen, die weet hoe
te schrijven voor amateur-vocalisten.
Het Toonkunstkoor Amsterdam zong
vorige maand de première en het lag
voor de hand dat het ensemble ook de
Haagse première zou verzorgen. Deze
„bruikbare" compositie werd onder
leiding van Jan Eelkema met overtui
ging uitgevoerd door koor. orkest en
bariton Wout Oosterkamp. Christine
Harvey en Hein Meens leverden hun
vakbekwame inbreng in de zing-in.
„Breitners blik op stadsgenoten"
is de expositie die t/m 19 augustus in
het Amsterdam Historisch Museum
wordt gehouden. Er hangen portret
ten en modelstudies van Breitners
hand maar ook afbeeldingen van da
mes, dienstbooien, volksmeisje,
bouwvakkers en kinderen op straat
of in hun huizen. Als eerste Hollands
kunstenaar maakte Breitner gebruik
van het medium fotografie zodat
naast etsen, tekeningen en attributen
als tekendoos en fototoestel ook zijn
foto-album tentoongesteld wordt.
Buitenplaatsen, dorpen en zeege
zichten op Walcheren zijn de onder
werpen die tekenaar en graveur Jan
Arends (1738-1805) uitbeeldde. Onder
de titel „Walcheren met Arends'
ogen" is zijn werk t/m 1 spetember in
het Rijksarchief in Zeeland (St. Pie
terstraat 38 te Middelburg) te zien. De
tentoonstelling ls zo ingericht dat er
door middel van foto-materiaal een
link met het heden wordt gelegd.
door Jao. Kort
AMSTERDAM Nog nooit heb ik het zo moeilijk gevonden een recensie te schrijven
een concert als dat wat vrijdagavond in de Grote Zaal gegeven werd.
Old
Natuurlijk kan ik beginnen met mede
te delen, dat daar optrad het Concert
gebouworkest, dat ten bate van Uni
cef werk van Rossini, Joh. 8trauss,
Ravel, Tsjaikovsky, Verdl en nog veel
meer ten gehore bracht. Maar dan
weet u in dit geval nog niets, zolang ik
niet verteld heb, dat de dirigent van
deze avond was Danny („The secret
life of Walter Mltty") Kaye, de filmac
teur, die nu al jaren optreedt ten bate
van de noodlijdende kinderen over de
gehelde wereld en dat meestal in de
rol van dirigent.
Zelfs met de vermelding dat Danny
Kaye het orkest voortreffelijk leidt.
met een doelmatige trefzekerheid,
waar sommige dirigenten nog wat
van zouden kunnen leren, ben ik nog
niet aan het eigenlijke van zijn optre
den toe.
Wat te denken van een dirigent, die
het publiek crescendo en decrescen
do laat applaudisseren, het orkest
half om half laat opstaan en zitten
gaan, midden onder een stuk van het
podium de zaal ingaat om een laatko-
mende dame haar plaats te wijzen of
op het podium en later in de zaal een
dansje maakt, terwijl het orkest rus
tig door speelt en die, omdat concert
meester Theo Olof een noot te veel
speelt, met hem de zaal verlaat v#s;
een duel in de wandelgangen, en^a;
een afschuwelijk schot gewond wjfn
op het podium verschijnt. Zo zou c
door kunnen gaan met te verte liga
hoe Danny Kaye zich over hond
jaar het podium op laat dragen
(ook een hele mooie!) welke grimde
sen hij trekt en welke verwensing
hij uit, als er in het orkest valse no^ci
worden gespeeld.
Maar het is allemaal gewoon niet
te vertellen en daarom iaat ik het h id
maar bij na vermeld te hebben, (ltj
de stemming er in de barstensvc(a
zaal van het begin tot het eind inzfe
ADVERTENTIE
financiële risico's
Kom naar 't AN W3-kantoor en maak uw zekerheid rond.
Het Nederlands Dans Theater
geeft van 9 tot 22 juli ln het City
Centre Theatre In New York zestien
voorstellingen. Vier verschillende
programma's worden geboden. Daar
op komen ln het geheel negen ballet
ten voor. acht van artistiek directeur
Jiri Kyllan en één van Hans van Ma
nen. Het is de zeske keer dat het
Nederlands Dans Theater Amerika
bezoekt. In '65 was het in Lee. Massa-
suchets. in '68 in New York, in '71 ln
Chicago en omgeving, een jaar later
in New York met aansluitend een
rondreis en vorig Jaar ln Washington
en Charleston.
Speciaal vandaag
De NCRV berint met een
serie volksvertellingen naar
de romans van Frits Reuter
(1810-1874) onder de titel On
kel Brasig. Hoogdpersoon in
dexe verhalen die sich afspe
len op het Noordduitse platte
land in de vorige eeuw is Za-
charias Brisig, een rentmees
ter uit Mecklenburg met een
rondborstig karakter en milde
ironie
Ned. 1/19.15
Met Tigris wordt een eerste
aflevering uitgevonden van
het vierdelig verslag van de
reis die de Noorse ontdek-
kingsreixiger Thor Heyerdahl
met zijn boot over de Tigris
maakte.
Ned. 1/20.25
De routes In NCRV's Rerke-
pad gaan in Zuid-Holland via
Gouda, Haastrecht, Schoonho
ven en Oudewater en in Fries
land langs Dantmawoude,
Murmerwoude, Rinsumageest,
Sybrandahuis en Lichtaard
Ned. 2/21.45
Het tweede en laatate deel
In Voor 250 Mark door Zuid-
Amerika gaat per trein over de
bergpassen in de Andes
Ned. 1/21.55
Elijah-oratorlum van Men
delssohn Bartholdy, opnamen
in De Doelen te Rotterdam
gemaakt.
Hilv. 2/20.00
De gedachte aan een zing-ln was niet
nieuw, ook in 1977 vormde dit een
onderdeel van het koorfestival. Zelfs
het koorboek was hetzelfde als toen.
Jan Eelkema weet met zo een koor ad
hoe uitstekend om te gaan, met
kwinkslagen is hij in staat het gestel
de doel te bereiken. Met de koorzan
gers die wel gekomen waren, boekte
hij goede resultaten En de leden van
het Gewestelijk Orkest waren gedul
dig genoeg om steeds weer een passa
ge te herhalen, al riep Eelkema dan
ook uit: „Zonder orkest gaat het
ook!"
Jurriaan Andriessen schreef ter gele
genheid van het 150-Jarig bestaan
van Toonkunst een psalmentrilogie,
een driedelige koorsymfonie op tek
sten van Gabriël Smit. De dichter
koos drie psalmen die met elkaar een
zinrijk geheel vormen. Psalm 64
spreekt van kwade, vijandelijke
machten, psalm 126 is een psalm van
de bevrijding en psalm 121 is de bele
ving van de geestelijke vrijheid. Een
werk waarin door middel van een
baritonsolo. het koor en een groot
symfonieorkest gemeenschappelijke
en individuele gevoelens tot uitdruk-
door W. H. Wolvekamp
ROTTERDAM Charles
Koechlin (1867-1950), een in
Parijs geboren componist,
leerling van Massenet en Fau-
ré, was lange tijd, behalve bij
vakgenoten, een vrijwel onbe
kende figuur.
Hij heeft o.a. 'een vrij omvangrijk
werk nagelaten waarmede hij zich
goed beschouwd een veertigtal jaren
heeft beziggehouden: Le Llvre de la
Jungle, een compositie voor symfo
nieorkest, vrouwenkoor en drie voca
le solisten. De eerste Nederlandse in
tegrale uitvoering vond jl. vrijdag
plaats in de Doelen onder leiding van
David Zinman.
Het uitvoerend ensemble bestond uit
het Rotterdams Philhwrmonisch Or
kest, damesleden van het Nederlands
Vocaal Ensemble, de mezzo-sopraan
Lucia Kerstens, de tenor Hein Meens
en de bariton Bernard Kruysen. Le
Livre de la Jungle bestaat uit drie
liederen en vier symfonische gedich
ten met een totale uitvoeringsduur
van ongeveer anderhalf uur. Het is
gebaseerd op Rudyard Kiplings „The
Jungle Book" in de Franse vertaling
van Louis Fabulet en Robert d'Hu-
mlères en heeft tot Inhoud het leven
van Mowgli, een mensenkind opgroei
end onder wolven en oerwoudbewo
ners. Slechts het laatste deel „Les
Bandar-log" (Scherzo der apen) werd
tijdens het vorige jaar gehouden Hol
land Festival door het R.Ph.O. onder
leiding van David Zinman ten gehore
gebracht.
Vernieuwingen
Gedurende de veertig jaar waarin
Koechlin aan zijn Llvre de la Jungle
heeft gewerkt zijn de vele vernieuwin
gen op compositorisch gebied niet
onopgemerkt aan hem voorbijge
gaan. (o.a. polytonaliteit en a-tonali-
teit). Het eerste deel van het Jungle
Boek, Wiegelied van het Zeehondje,
voltrekt zich in een pastorale sfeer,
waarbij het harmonisch gebeuren wel
enigszins tegen Debussy aanleunt.
Naarmate het werk voortgang vindt
worden nieuwere technieken gehan
teerd zonder dat evenwel de eenheid
van het geheel in het gedrang komt.
Het voortdurend éénstemmig gehou
den La Lol de la Jungle is zo lang
uitgesponnen dat de aandacht ver
slapt. Eigenlijk is het verleden jaar
reeds uitgevoerde slotdeel Les Ban
dar-log nog het meest interessant,
niet het minst door de meermalen
toegepaste polyfonie(fuga's). In ieder
geval leert Le livre de la Jungle Char
les Koechlin kennen als een originele
componist die grotere bekendheid
verdient.
Het R.Ph.O. heeft onder leiding van
Zinman voor een kleurrijke vert
king van de partituur gezorgd, ir
vocale solisten waren geheel voor h
taak berekend en een tiental dam
leden van het Nederlands Vocaal RL
semble voegde aan het orkestric
kleurenpalet op bescheiden wijze e i.
eigen timbre toe. M
Een klein maar aandachtig audit< ij
um schonk de uitvoerenden v
bijval.
Van onze radio- en tv-redactle
HILVERSUM In nauwe samenwer
king met de BRT, de Vlaamstalige
omroep, organiseert de AVRO-radio
deze zomer zes concerten in histori
sche gebouwen ln België en Neder
land. De programma-formule is geba
seerd op de combinatie van historie,
ADVERTENTIE
V S
«v-a
Honden cn katten hebben een hekel aan vlooien. Maar ze
hebben ook een broertje dood aan een anti-vlooien shampoo
beurt. En voor spray's zun ze een beetje bang.
De Frento vlooienband is eigenlijk een ideale oplossing, 't Is
makkeluk. En 't werkt crR goed. En heel lang. Negentig dagen lang.
Dat kan van spray noch shampoo gezegd worden.
De Frento vlooienband is geschikt voor jonge en oudere
dieren. Hi| beschermt van kop tot staart. En trekt zich niks van
water aan. 'f Is gewoon de beste oplossing voor mens en dier.
Behalve voor vlooien. Maar wie treurt er om dooie vlooien...?
muziek en toerisme. Drie van de zes
kasteelconcerten worden gehouden
in België. Het eerste vindt plaats op
zondag 8 juli 's ochtends om 11.30 uur
in de Priorij Corsendonck te Oud-
Turnhout (België) met medewerking
van „Het Nederlands Strijkersensem
ble" onder leiding van Wybo van Bie-
men. Het tweede concert zal op zater
dag 21 juli om 20.00 uur in het kasteel
van Gaasbeek te beluisteren zijn met
als gast het pianoduo Crommelynck,
bestaande uit de Belg Patrick Crom
melynck en de Japanse Taeko Kuwa-
ta. Het laatste in België te houden
concert ls op zaterdag 28 juli, even
eens om 20.00 uur, in het Rubenshuis
te Antwerpen. Daar zal optreden het
ensemble „Musica Aurea", dat ln
1970 werd opgericht aan de Luikse
Universiteit.
De overige drie concerten vinden in
Nederland plaats. De eerste op zon
dag 22 juli om 11.30 uur in de Markie
zenhof te Bergen op Zoom, waar het
vocaal ensemble „Quink" zal optre
den. Dit ensemble kreeg grote be
kendheid op het Holland Festival van
1978. De violist Herman Krebbers en
de pianist Thom Bollen worden ver
volgens op zondag 29 juli om 11.30
uur verwacht in het Raadhuis van
Helmond en ten slotte zullen de Bel
gische alt-zangeres Ria Bollen en de
eveneens uit België afkomstige pia
nist Jozef Beenhouwer een liederen-
recital geven in het kasteel van
Hoensbroek op zaterdag 11 augustus
om 20.00 uur. Al deze concerten zul
len door de AVRO-radio worden uit
gezonden op de zaterdagen 21 juli 4
en 18 augustus 1 15 en 29 september
tussen 11.00 en 13.00 uur via de zen
der Hilversum 4. De concerten op 8 en
22 juli zullen door de BRT 3 recht
streeks worden uitgezonden om 11 30
uur. De overige concerten zullen be
gin volgend Jaar via BRT 3 worden
uitgezonden en wel op 6 13 20 en 27
Januari en op 3 en 10 februari
AMSTERDAM (ANP) De direc f
van het Rijksmuseum in Amsterd
laat sinds zaterdagavond niema
meer toe tot het sinds vrijdagmidc
bezette museum. Nadat de gemeen-1
raadsleden en het PvdA-Tweede I
merlid mevrouw M. Wütrich zat"
dagavond na een gesprek met de ie
zetters, het museum hadden verlat
werd het gebouw gesloten voor b
tenstaanders.
De maatregel van de, directie is Is'
doeld om de bezetters te lsoler
zegt de organiserende kunstenaa
vakbond BBK. Volgens de bond is
gedragslijn van de bezetters zo,
zij geen personeel „opzij zullen sch
ven om deuren open te maken."
De bezetters willen op zijn minst n c
hun actie doorgaan totdat Cl F
zwart op wit verklaart dat de Rijl
dienst voor verspreide kunstcoll J
ties weer Amsterdamse kunstwerk
gaat opslaan. Liever zien de bezett
dat de maatregel van het ministei
om niet meer de helft (1.400) van
via de contraprestatie verworvf0
kunstwerken bij de Rijksdienst
bergen, voor het hele land wordt in#r
trokken. Vrijdagavond werd wel K 1
gezegd, dat tot komende woensd
Amsterdam de helft van de vana
mei verworven werken naar de Rij!
dienst kan brengen. Maar de bez£|
ters vinden dit onvoldoende.
Eredoctoraat De literator en
toricus Theun de Vries is geproi
veerd tot doctor honoris causa in
letteren. De uitreiking in de Groni b
se Martinikerk vond plaats ter g£
genheid van het 365-jarig besti k
van de Universiteit van Groninge A
