De oud-preekstoel van professor Kamphuis
Blanken trachten vergeefs zwarte
synode naar hun hand te zetten
Ds. W. G. Overbosch:
bij de tijd zonder
modieus te zijn
Trouw
and
VIJF MINUTEN VOOR JEZELF
SINDS 1554.
Nieuwe uitgaven
van „De Echo"
VAN DA AC
V
UIT DE KERKBLADEN
Ze willen, dat
ik help met
koperpoetsen
MAANDAG 25 JUNI 1979
TROUW/KWARTET
Af
door A. J. Klei
Dc Jeugdige theoloog die ik over de vloer had.
zag op mijn bureau het boekje ..Een kerk
voor kinderen" liggen. Hij wees naar de naam
van de schrijver: J. Kamphuis, en vroeg me of
dat soms die professor uit Kampen was. Ik
knikte van ja en daarop sprak hij: „De paus
van de vrijgemaakte gereformeerden!" ..Dat
kan wel zijn", antwoordde ik. „maar dit lijkt
me een heel aardig boekje".
Ik had op dat moment „Een kerk voor kinde
ren" nog niet gelezen, alleen bekeken. Het is
een enigszins pretentieus uitgevoerd uitgaaf-
Je van J. Boersma in Enschede, dat de (bijge
werkte) tekst van de toespraak bevat, die
professor Kamphuls gehouden heeft bij de
herdenking van het honderd-Jarig bestaan
van de (vrijgemaakte) gereformeerde Noor-
derkerk in Spakenburg.
Professor Kamphuls. die in 't begin van de
jaren vijftig predikant in Spakenburg was,
heeft er geen voor de hand liggende gelegen-
heidsspeech van gemaakt, maar zich grondig
verdiept in de (voor)geschledenis van het
Jubilerend kerkgebouw; ik kan me voorstel
len clat de Spakenburgers op de feestavond
van 2 december 1978 geboeid naar hun oud
dominee hebben geluisterd.
Ten gerieve van het boekje heeft de heer
Kamphuis nog allerlei oude foto's weten op
te diepen en zo is een onalledaags geschrift
van 523 pagina's ontstaan, waarvoor de uitge
ver 14,50 vraagt. Professor Kamphuis heeft
zijn stof in drieën verdeeld: de bouw van 1878,
de verbouw van 1924, en de restauratie van
1971/1972. De voetnoeten zijn gelukkig niet
bij elkaar geharkt, maar staan telkens onder
aan de pagina.
Nadat ik dit allemaal bij het doorbladeren
van „Een kerk voor kinderen" had waargeno
men, ben ik het gaan lezen. En om het maar
meteen te zeggen: de lectuur is me tegenge
vallen. Niet omdat de auteur de draad, die hij
meende te kunnen oppakken (een-kerk-voor-
kinderen). wel een met èrg veel moeite vast
houdt, maar ik begrijp ter wereld niet dat de
hooggeleerde Kamphuis, die zich zo keurig
bij zijn onderwerp houdt en nimmer voor de
verleiding is bezweken, van de historie van 't
kerkgebouw over te stappen naar die van de
Prof. J. Kamphuis.
gemeente, - ik snap waarlijk niet dat hij de
architect van de Noorderkerk volledig laat
liggen.
In welke trant werd die kerk in 1878 ge
bouwd? Welk voorbeeld had de architect
voor ogen? De auteur zwijgt erover, hij ver
telt alleen dat er in de oude Noorderkerk een
echte „houten broek" stond. Hij vertelt dit
zelfs met enige ingenomenheid, maar waar
om dan geen woord van afgrijzen over de
afschuwelijke spreekbunker die er in 1924
voor in de plaats kwam? Dat had ik nu net
iets voor professor Kamphuis gevonden, om
stevig uit te halen naar het zelfvoldane neo-
kuyperianisme, dat her en der pronkerige
villa-kerken neerzette met pralende preek-
platforms, en dat, helaas, zijn kwalijke in
vloed ook deed gelden bij de verbouwing van
1924.
Kijk, zulke taal, maar dan natuurlijk veel
krachtiger en meeslepender, had ik van de
heer Kamphuis verwacht, plus nog een sma
lende opmerking over zo'n mal „liturgisch
centrum", terwijl toch als 't goed is héél de
kerk een liturgische ruimte vormt. Maar niks
hoor. Professor Kamphuis is lurisch over zijn
oud-kansel, en hij windt zich ook niet op over
de nadrukkelijke manier, waarop deze preek
stoel bij de restauratie van 1971/1972 is opge
dirkt. Het enige wat hem interesseert, is de
plóóts ervan. Als de kansel maar centraal
staat, zal het hem een zorg zijn hoe de kansel
er uitziet. Vandaar dat we hem ook niet horen
.over de bouwtrant van de Noorderkerk.
Ik citeer: „De vernieuwde en vergrote Noor
derkerk is in de vormgeving zo'n voluit gere
formeerde kerk: hoe centraal is de kansel niet
komen te staan; de gemeente komt samen
rondom het Woord. Ds. Rijneveld ging graag
eens per jaar met zijn catechisanten het
gebouw in tijdens de catechisatie om aan de
jongens en meisjes te laten zien, hoe het
Woord en de bediening daarvan in de gerefor
meerde eredienst het allesbeheersende is. Er
zijn heel veel kleinere kerkgebouwen aan te
wijzen, waar vanwege de architectuur het
aanzienlijk moeilijker voor de bedienaar van
het Woord in contact met de gemeente te
krijgen. Dat is de vreugde van de prediking in
de Noorderkerk! Rondom het Woord ge
schaard verkeren we als volwassenen en kin
deren onder het Woord. Hier geen mystieke
schemering of een voor de gewone man on
toegankelijk cultisch centrum als in vele
roomse kerken, die vergelijkbare omvang
hebben. Hier grote soberheid, maar daarom
ook de helderheid van het licht van het
Evangelie waardoor de duisternis van de zon
de wordt verdreven."
Dat was professor Kamphuis. Ik wip nu, om
bij te komen, even zo'n heerlijk-schemerige,
neogotische roomse kerk binnen.
Ouderwets lekkere scheerzeep in tablet, staaf.
crème en schuim.
Vin onze correspondent Hennie Serfontein
DURBAN De negen dagen durende synode van de (zwarte) Nederduitse Gereformeerde
Kerk in Afrika in Umgaba bij Durban is het toneel geweest van een slagveld, waarop
aanhangers van de apartheid en tegenstanders van dit beleid elkaar te lijf gingen. De
belangen van de blanke NG-moederkerk en de idealen van de zwarte predikanten hebben
hier recht tegenover elkaar gestaan.
De pionnen in de door de Broeder
bond gesteunde strategie van de
blanken waren de oudere en meer
conservatieve zwarten, naast evange
listen, dus geen predikanten ln de
volledige zin, andere zwarten, die on
der druk staan van of zich laten lei
den door de blanke NO-kerk en een
groepje blanke dominees en zendelin
gen in de zwarte kerk.
De subtiele, maar duidelijke, bemoei
zucht van de blanke kerk heeft nieu
we verbittering, boosheid en teleur
stelling onder de meeste zwarte syno
deleden veroorzaakt, ook onder die
genen. die onder druk voor de voor
stellen stemden, waartoe de blanken
hadden geïnspireerd.
Dit bleek door een verandering ln het
debat tegen het einde van de verga
dering, toen de synode afstand nam
van de door de Broederbond geïnspi
reerde voorstellen.
Nederlaag
ne van Vrijburg onverwacht de radi
cale woordvoerder ds. Sam Buti van
Alexandra met 76 tegen 69 stemmen
versloeg. Ds. Buti ls tevens voorzitter
van de Zuidafrikaanse raad van
kerken.
Een andere conservatief, de blanke
ds. Nico Basson uit Oranje Vrijstaat
werd tot actuarius gekozen. Hij was
de kracht achter de conservatieve
overwinning en hij verdedigde de be
langen van de blanke NG-kerk.
De conservatieve campagne moet al
begonnen zijn kort na de historische
synode van 1975 in Worcester. Deze
vormde een wendingspunt, omdat de
zwarte NG-kerk toen voor het eerst
een duidelijke positie tegenover de
regering innam door de apartheid en
de gevangennemingen te veroordelen
en door te eisen dat de vier naar ras
gescheiden NG-kerken bijeenge
bracht zouden worden ln één multira-
ciale synode tot één NG-kerk.
De synode begon met een succesvolle
verkrampte (conservatieve) aanval,
die leek te lelden tot een overwinning,
toen de conservatieve dominee Lebo-
Campagne
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwarlet QV
Hooldredacteur Jenre lammmga
Directeur mg O Poslma
HOOFDKANTOOR
PosiDus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstiaal 131
Amsterdam
tel 020-913456
Iele. 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Oedietbank
Rehemngnr 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
XI1000
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
lel 010-11SS88 (abonnementen
en bezorging)
tel 010-115588 (redactie)
lel 115700 (uitsluitend voor
advertentios)
WesiWaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Oen Haag
tel 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORD OOST-NEOERLAND
(uitslovend administrate)
Posibus 3
8000 AA Zwo»e
tel 05200-17030
Melkmarkt 56
Zwolle
Abonnementsprijzen:
Pet maand 15 90
Per kwartaal 47.70
Per halt iaat 95.40
Per aar 188 60
Advertentietarieven op aanvraag
TeteIonisch# abonnamentenopdrachien
U*e adressen boven)
Opgave lamii.#benchten 9-19 30 van
maandag I'm vr,|<jag Op zondag van 18-
20 uur tetef 020-913456
Opgave mini-advertenties let
020-936868 of sch"ftehik aan M.n.-Adv
afdeling postbus 433
1000 AK AMSTEROAM
Adresw.|Z'gingen uithuilend schnft«fc)k
aan onze Amsterdamse adressen
De afgevaardigden naar de synode
van Umgaba werden reeds een jaar
geleden gekozen. Als gevolg van een
goed georganiseerde campagne wer
den vooraanstaande zwarte predi
kanten, die bekend stonden om hun
duidelijke visie, zoals ds. S. Tema van
Soweto en ds. Lucas Mabusela van
Mamalodi door hun regionale raden
niet als synodelid afgevaardigd.
Gedurende de eerste drie dagen lukte
het de lijn van Worcester om te bui
gen. Eerst kwam er een besluit over
de status van de blanke zendelingen
ln de zwarte NG-kerk een gevoelig
punt voor veel zwarten omdat deze
zendelingen voor apartheid zijn. Dit
besluit betekende dat de aanbevelin
gen van Worcester teruggedraaid
werden. Hoewel zulke zendelingen nu
lid moeten worden van de zwarte NG-
kerk, blijven zij gedeeltelijk onder
bevel van de blanke NG-kerk.
Toen lukte het de conservatieven te
voorkomen dat de vier verschillende
theologische hogescholen samenge
voegd zouden worden in één enkel
theologisch seminarie.
Maar tegen het einde van de synode
sloeg de stemming om. Het lukte ds.
Buti na een harde redevoering, te
voorkomen dat de zwarte NG-kerk
haar lidmaatschap van de raad van
kerken stopzette, iets dat de blanke
NG-kerk vurig wenst. Het lukte de
conservatieven evenmin te voorko
men dat het streven naar een multira-
ciale NG-kerk op de lange baan ge
schoven werd. Dit onderwerp werd
toevertrouwd aan het breed modera-
men van de synode.
Vervolgens deed de synode een be
roep op alle blanke predikanten die
lid zijn van de Broederbond, hun lid
maatschap op te zeggen. Het voorstel
dat leden van de Broederbond die lid
zijn van de blanke NG-kerk ook hun
lidmaatschap dienen op te zeggen
werd in handen gesteld van het breed
moderamen.
Breed moderamen
De Jongere progressievere synodele
den wonnen ook nog de laatste slag,
toen zij alle veertien plaatsen wisten
te veroveren ln het breed modera
men. Het breed moderamen bestaat
uit deze veertien plus de vier leden
van het moderamen en zal dus een
radicale meerderheid hebben, die de
kerk de komende vier jaar leiden.
Het synodedebat werd gekarakteri
seerd door een gebrek aan diepgaan
de discussies, door manipulaties door
de voorzitter en de blanke actuaris,
die veelvuldig zorgden dat een blanke
bij belangrijke onderwerpen de laat
ste spreker was.
Onder de zwarten bestaat groeiende
boosheid over de manier waarop de
blanke NG-kerk haar financiële
kracht gebruikt om de gebeurtenis
sen en de stemmingen in de synode te
beïnvloeden. Leidende zwarten zei
den mij openlijk dat de blanke kerk
haar financiële mogelijkheden ge
bruikte om radicale predikanten on
der druk te zetten door te dreigen met
stopzetting van financiële steun. In
dit opzicht speelt de NG-kerk uit
Oranje Vrijstaat een prominente rol.
Deze factor was een van de belang
rijkste redenen waarom vele afge
vaardigden bang waren zich duidelijk
uit te spreken.
Ds. Sam Buti sprak tegenover mij
van de intimidatie-taktiek van de
„special branch" (geheime politie),
die bepaalde dominees onder wie
hemzelf trachtte te intimideren. Een
leidinggevende blanke predikant van
de zwarte kerk was zelfs zover gegaan
de namen van vijf „vijanden" van de
blanke kerk te laten rondgaan. Wan
neer deze vijf opstonden om te spre
ken. kregen de conservatieve zwarten
opdracht niet te luisteren of hun
voorstel zelfs maar te bespreken en
het meteen weg te stemmen.
De conservatieve elementen, onder
wie ds. Labone, vielen openlijk ds.
Buti en de Broederking aan, een de
mocratische organisatie waar zwarte,
kleurling- en predikanten van Indiase
afkomst lid van zijn. In een rede viel
Labone ook diegenen aan die een
splitsing wensen tussen de blanke en
de zwarte NG-kerk.
De openlijke, brutale en doorzichtige
tactiek van de Broederbond om de
zwarte synode te manipuleren is als
een boemerang teruggekomen. Niet
alleen zwarten die privé toegaven te
zijn gemanipuleerd bleken boos en
verbitterd. Zij zeiden dat zij geen
andere keus hadden uit angst voor
financiële wraakneming.
Maar ook de waarnemers van de Ne
derlandse en Zwitserse kerken wer
den er door geschokt. Nu de relatie
tussen de Nederlandse en de blanke
gereformeerde kerk in Zuid-Afrika of
ficieel verbroken is, kan dit alleen
maar leiden tot meer spanning op een
moment dat de door de Broederbond
overheerste blanke NG-kerk verwoed
haar best doet om haar Image inter
nationaal wat op te vijzelen.
Van een onzer verslaggevers
AMERSFOORT Bij „De Echo", de
uitgeverij van de hervormde bond
voor inwendige zending op gerefor
meerde grondslag (adres: J. van Olde-.
barneveltlaan 12, Amersfoort), ver
scheen een boekje van veertig pagi
na's, getiteld: „Bidt u wel?". Dit is
bedoeld als oproep tot persoonlijk
gebed. De auteur is de anglikaanse
bisschop J. C. Ryle, die in de vorige
eeuw leefde en veel aan evangelisatie
deed. De eerste druk van „Bidt u
wel?" was snel uitverkocht en in de
nu verschenen tweede druk zijn ook
gespreksvragen opgenomen. De prijs
is een rijksdaalder.
„Neem en lees", eveneens bij „De
Echo" uitgekomen, ls een boekje om
Jongeren te helpen bij het dagelijks
bijbellezen. Het is in zoverre geen
dagboek(je) dat geen data zijn ver
meld; de gebruikers (men mikt op
twaalf tot zestienjarigen) kunnen op
elk moment beginnen. De prijs ls drie
'rijksdaalders.
Via „De Echo" ontvingen we een uit
gaafje van de „Stichting voor verbrei
ding van het evangelie onder moslims
ln Nederland" (waarin o.m. gerefor
meerde bonders en christelijk gere
formeerden samenwerken): „Een
Moslim als gast" (16 pagina's, prijs
anderhalve gulden). Dit geschrift wil
zijn „een praktische leidraad in
vriendschap en getuigenis bij de ont
moeting van christenen met mos
lims". De schrijver is dr. William M.
Miller.
door Paul Oskamp
Morgen zal de Amsterdam
se hervormde predikant W.
G. Overbosch met nog twee
anderen uit handen van
Prins Bernhard de zilveren
anjer ontvangen. De zilve
ren anjer is een onderschei
ding die vanwege het Prins
Bernhard Fonds wordt toe
gekend aan personen die
zich verdienstelijk hebben
gemaakt op het gebied van
de cultuur. Blijkens de toe
lichting in de Staatscou
rant valt ds Overbosch
deze eer te beurt als initia
tiefnemer en voorzitter van
de Prof. Dr. G. van der
Leeuw-Stichting.
De Van der Leeuw-Stichting is in
1954 uit de toenmalige Oecumeni
sche Raad van Kerken in Neder
land voortgekomen en is sinds
dien werkzaam in de-wereld van
de reformatorische kerken op het
terrein waar kerk en kunst elkaar
ontmoeten. Tevens is ds Over
bosch nauw betrokken zowel bij
de restauratie als ook bij de toe
komstige bestemming van de
Nieuwe kerk op de Dam.
Dit eerbetoon is een reden tot
dubbele vreugde; vreugde die de
zaak van de liturgie en de persoon
van Overbosch betreft. De beteke
nis van de Van der Leeuw-Stich
ting kan meh het best afmeten
aan de hand van haar publikaties,
meest in de vorm van onregelma
tig verschijnende Mededelingen;
maar dat is een understatement
voor een stroom van ongeveer vijf
tig uiterst verzorgde en inhoudrij
ke boekjes en boeken. In de loop
der jaren zijn daarin, om maar iets
te noemen, zulke veelzijdige kwes
ties aan de orde gesteld als de
kerkbouw, de vragen rondom het
vertalen van de bijbel, de joodse
wortels van de christelijke ere
dienst, de kerkmuziek, brokken
Schriftuitleg en veel gebedstek
sten, maar ook indringende ont
moetingen met de beeldende
kunst en de wereld van de media.
De Prof. Van der Leeuw-Stichting
wil een ontmoetingscentrum van
kerk en kunst zijn. In de ontmoe
ting met de ons omringende cul
tuur worden kerk en theologie uit
gedaagd en ervoor behoed dat zij
zich in zichzelf opsluiten; omge
keerd wordt de cultuur aldus ge
voed uit de wat van ouds een van
de voornaamste wortels is waar zij
op stoelt, n.l. de cultus (de ere
dienst, red.). Terecht maakt het
ministerie van CRM door zijn sub
sidie het werk van de Stichting
mogelijk. En dat heeft weer moge
lijk gemaakt dat er onder meer
studieopdrachten zijn verstrekt,
conferenties belegd en platensets
met nieuwe kerkliederen zijn uit
gegeven.
Hoogtepunten in deze arbeid zijn
geweest de verschijning van de
Adem van het Jaar, van het Oecu
menisch Ordinarium en van het
Compendium bij het Liedboek
voor de Kerken. Klassieke liturgi
sche strukturen en leesroosters
zijn op die manier ontsloten en
vruchtbaar gemaakt voor de refor
matorische kerken hier te lande
en in Vlaanderen. Boeiend ls de
poging om de Schriftwoorden van
week tot week af te tasten ln het
voetspoor van de synagoge. De
bundels „Aan de hand van Moses"
leggen daar verantwoording van
af. Het draagt alles het stempel
van Overbosch; het is bij de tijd
zonder modieus te zijn, theolo
gisch belijnd en even diep als het
veld breed ls.
In dr W. Barnard, Ds H. R. Blan
kensteen, rector Th. J. M. Naaste
pad en Willem Vogel heeft de
Stichting toegewijde studiesecre
tarissen. Maar voorzitter Over
bosch is de motor, de organisator
en het zakelijk brein, veelzijdig in
zijn contacten, met een lange
adem en een ongeëvenaarde werk
kracht. De tijd die hij en zijn
vrouw in de redactie van het Com
pendium bij het Liedboek hebben
gestoken, is niet te schatten. Hij
het project „Met uw Instemming",
ter begeleiding van het lied van de
week, is Overbosch nauw betrok
ken geweest. En nu zijn het weer
de menigerlei vragen rondom de
verdere ontwikkeling van het
kerklied die zijn aandacht
hebben.
Als lid van de raad voor de ere
dienst van de hervormde kerk
heeft Overbosch uiterst belangrij
ke bijdragen geleverd voor het ge
zamenlijke hervormde en gerefor
meerde dienstboek waar sinds
lang aan gewerkt wordt. Zijn diep
gravende opstel over de doop in
deel II van de Liturgische Hand
reiking is een klein meesterwerk
en een „must" voor iedere theo
loog. Zo zou er nog veel meer te
noemen zijn: het boek over de
Opstanding, zijn discussie des
tijds met IKON-voorzitter Wim
Koole over de uitzendbaarheid
van kerkdiensten (waar Over
bosch niet aan gelooft en ook niet
aan meedoet) en zijn artikelen in
het veertiendaags verschijnende
kerkblaadje van „Groot-Zuid",
„De Klokslag", waarin opvallen
het gevoel voor de vragen van
deze tijd en de theologische greep
op de dingen. Steeds is het de
combinatie van die twee die het
hem doet. Met recht; ontmoeting
tussen kerk en cultuur.
In die ontmoeting fungeert, nu al
25 jaar lang, de Van der Leeuw-
Stichting als ferment en exponent
en haar voorzitter als gangmaker
en geweten. De honorering van
deze verdiensten zou een eredoc
toraat waard zijn. Het zegt iets
over de steriliteit waarin het uni
versitair bedrijf zich afspeelt, dat
zulks niet al lang gebeurd is.
Maar de vreugde om het dubbele
eerbetoon in de vorm van de verle
ning eerst van de Lourenspenning
en nu van de Zilveren Anjer is er
niet minder om. (Het bureausecre
tariaat van de Prof. Dr G. van der
Leeuw-Stichting is: A. van Wijk,
postbus 9390, Amsterdam. Dona
teurs betalen een minimum-be
drag van 20 per jaar en ontvan
gen gratis alle publikaties van de
stichting. De eerstkomende afle
vering van de Mededelingen bevat
onder meer een meditatie van de
hand van ds W. O. Overbosch over
de asylfunctie van kerkgebouwen,
actueel alleen al vanwege de Turk
se christenen die een toevlucht ln
de kathedraal van Den Bosch heb
ben gezocht).
Drs. P. Oskamp is hervormd pre
dikant te Purmerend.
N
je:
;ejtw
ni
t
rs
IOC
MET ALLE HEILIGEN
Wie niet alleen iets afweet van
kerkgeschiedenis maar ook
gewoon om zich heen kijkt weefe
dat er overal mensen leven die
mening zijn dat zij het fijne vaijt i
evangelie bij uitstek hebben
begrepen en in hun spreken
verkondigen. Meestal zijn ze te
herkennen aan de boosheid dier
hun spreken komt als het over ts
vijanden gaat een
vereenzelviging van eigen groe rb
met het uitverkoren volkje hoo
helemaal bij of er komt iets
meewarigheid in hun spreken,
van: die lui weten 't nog niet, zi
eigenlijk. Soms weet ik niet wa
meest grievend overkomt. Een
streep door dit soort
eigen-ik-christendom en er
groeps-christendom trekt Paul
als hij zegt dat wij alleen „met
heiligen in staat zijn te vatten
de breedte en lengte en hoogte
diepte is, en te kennen de liefdt
Christus.De werkelijke
dimensie van wat ons is
overgeleverd heeft geen enkele
kerk en geen enkele groep in pi
Dat is gemeenschappelijk werk
hebben 't ook samen niet. Je ki
niet zeggen: de betekenis van
Christus is de optelsom van all^
wat er over Hem gedacht en
gesproken is. Het gaat hier ook|
tover kennis, maar over kennen,
dat kennen, als werkwoord, alsl
bezigheid, dat gaat alle kennis
bereikt is) te boven. Dat onden
zijn, samen met alle gelovigen,
vroeger en van vandaag en van
tot gunder, daar gaat het om. D L
eigenlijk een beetje hachelijk.
Want je kunt dan ook zeggen: d
iedereen heeft gelijk. Alles is
hetzelfde. Of je Christus ergenj
de rand nog wel ziet zitten of dj
Hem centraal stelt, dat maakt i
zoveel uit. Ik denk dat dèt niet
waar is. Paulus wil zeggen, dat
samen onderweg moet. Van mi]
part niet allemaal in één kerk,
organisatie, maar wel duidelijk1
(allemaal in dat ene verband vai
betrokkenheid op de boodscha]
van God en Jezus, de Heer.
VOORBIJGANGEI
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Nijverdal: A. J. de Bi
Scharnegoutum c.a.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Zoetermeer: R. Klijijfc,
te Groningen-Noordoos.
Ds. R. Kok
Ds. R. Kok. christelijk gereforml
predikant te Nijkerk, heeft emerij
aangevraagd. Het ligt in de b«i
ling, dat hij op 12 december afsql
neemt. Ds Kok is met zijn 88 jat ai
oudste dienstdoende predikan it
ons larïd. Hij is 64 jaar in ach ft
dienst. Op 5 september 1915 wen o
24 jaar oud, predikant van de ger ;n
meerde gemeente te AAGTEBs
KE. Nadien stond hij in Gouda $ir
Veenendaal. Daar raakte hij in
leergeschil verwikkeld, waardoote
in 1950 werd geschorst en metrl
deel van zijn gemeente buiten de ot
.reformeerde Gemeenten kwanir
staan. In 1965 werd hij christjiti
gereformeerd. Hoewel hij toen
jaar was, nam hij daarna nog
maal een beroep aan: achtereeit
gens naar Ede, Alphen aan de lïn
Ameide en Nijkerk. d
il
N
tc
Morgenstern
In Nunspeet ls overleden ds. C.
genstern, emeritus predikant va jl
gereformeerde kerk te Amstelvjla
Ds. Morgenstern is geboren in 19ïac
was predikant te Wetsinge-Sau\ er
In 1956 kwam hij naar Amsteli iu
waar hij in 1971 met emeritaat i;
De rouwdienst is a.s. woensdag it i
Crematorium olandhorst te tts:
stad.
i<
Secularisatie en evangelis
spreken over God in een geseci
seerde wereld, zomerconfen eï
CSFR, voor christenstudenten, i
kers o.a. prof. dr. H. Jonker, dtis
Boeij, prof. dr. H. Berkhof, ds. 1 ai
M. Nijssen, 2-6 Juli, nivon-jongt te
centrum, Lage Vuursche. Inf. tel.
410091.
Je zou denken, dat het late tijdstip,
waarop de „vrouw van de pastor"
haar entree maakte in de r.k. kerk.
tenminste dit voordeel had. dat zij
niet te maken heeft met het traditio
nele verwachtingspatroon, waarmee
protestantse kerkleden hun domi
neesvrouw nog vaak tegemoet tre
den. Maar wie dat denkt, heeft het
goed mis. getuige het relaas van de
vrouw van een pastoraal werker in
Overweg, het blad van het bisdom
Breda. Hieruit twee fragmenten:
Het la moeilijk te blijven die je bent.
Je bent niet mevrouw X. maar de
vrouw van de pastor. De mensen heb
ben bepaalde verwachtingen van je
en je hebt de neiging te proberen aan
die verwachtingen te beantwoorden.
Als vrouw van de pastor doe ik din
gen die ik anders waarschijnlijk nooit
zou doen: bijv. een bijbelkursus vol
gen. Ik moet denken over dingen
waar ik anders niet zo bij stil zou
staan. Men verwacht een mening over
een dienst, een preek, stuk in de
krant. Verder moet je je gezicht laten
zien in de kerk. Men heeft graag, dat
je helpt koperpoetsen, de kerk
schoonmaken en dat je in een of
andere werkgroep zit. zodat de men
sen goed kunnen zien. dat je óók wat
voor de kerk doet. Als de kinderen
groot zijn, zullen ze wel misdienaar
moeten worden, maar daar doe ik
niet aan mee; ze mogen wel, maar
moeten zeker niet.
Ook de geloofsontwikkeling van mijn
man en mij ls niet dezelfde. Door
cursussen en contacten maakt mijn
man een veel snellere ontwikkeling
door en kan ik hem naar mijn gevoel
niet bijbenen. Mijn man krijgt in zijn
werk al met zoveel problemen en con
flicten te maken, dat ik hem thuis
niet durf of wil lastig vallen met moei
lijkheden. Die worden dus onder tafel
gestopt, maar de kruik gaat te water
tot hij barst. In het werk moet zoveel
worden gepraat, dan moet je thuis
niet meer zeuren: dus komt er weinig-
van een gesprek, terwijl ik de hele
dag met twee kleine kinderen bezig
ben geweest en dus wel eens met een
volwassen Iemand wil praten. Of Ik
wil of niet: ik word betrokken bij het
beroep van mijn man, terwijl ik dit
beroep helemaal niet zelf gekozen
heb. Toen ik trouwde, was dat ook
niet met een pastoraal werker en ook
nu vind ik, dat ik niet met een beroep
getrouwd ben maar met een man.
maar daar moet je wel constant aan
trekken.
Heidens lawaai
Kerk en Jeugd (hervormde gemeente
te Honselersdijk):
„Het luiden van kerkklokken op zon
dag ls een heidens lawaai". Deze stel
ling heeft dr E. J. M. de Boer toege
voegd aan het proefschrift, waarop
hij aan de Rijksuniversiteit van Gro
ningen is gepromoveerd tot doctor in
de Wiskunde en Natuurwetenschap
pen. Hij doelt met die stelling waar
schijnlijk op het luiden van kerkklok
ken op de vroege zondagochtend,
wanneer hij wenst uit te slapen. Zui
ver natuurwetenschappelijk gezien is
die stelling niet helemaal juist: Het
zondagse klokgelui is heilig vergele
ken bij het oorverdovend geraas van
auto's dat daarna losbarst en vredig
vergeleken bij het woeste krijgsge-
brul dat opstijgt van de voetbalvel
den alom in den lande juist op zon
dag. Het zondagse klokgelui roept de
mens op naar plaatsen die temidden
van die zee van heidens kabaal nog
eilanden van stilte en bezinning vor
men. De klokken herinneren hen die
al wakker zijn en anderen die nog
sluimeren op zondagmorgen eraan,
dat er nog iets méér is dan de beslom
meringen van al den dag en dat er
nog oorden zijn waar het heidens
lawaai van deze wereld wordt over
wonnen. Dat moet een rustgevende
gedachte zijn op de zondagmorgen,
die kan inspireren om na het klokge
lui vredig weer in te slapen, of uit bed
te stappen en ook op te gaan naar één
van die vluchtheuvels voor rust en
bezinning. Klokken zijn de wegwij
zers van het eeuwige in het tijdelijke.
Een doctor in de wis- en natuurkunde
kan dat beter dan wie ook weten.
Van Agt's Ziklag
Tijdens de kabinetsformatie in 1977
is in „evangelische" kringen constant
gebeden om een premierschap van
Van Agt. Toen hij het werd, hield het
Reveil (van Jan Willem van der Hoe
ven) een dankstond. Men hoopte
daarbij vooral op het „ethisch reveil"
en verwachtte een strakke abortus
wetgeving. Twee jaar later is bij de
evangelischen de kater overgebleven.
In het maandblad Reveil zoekt R.
Nieuwenhuize een bijbelse verkla
ring;
We vragen ons af of het met Van Agt
Dl
net zo gesteld is als met David
Samuël 29-30. David verbindt zie is
die geschiedenis met zijn vijande 1
wordt daardoor op den duur gedi so
gen om tegen zijn eigen volk te t h
den. Wanneer dit niet doorgaat et
naar Ziklag terugkeert ziet hij hof l
vijanden die stad overvallen en
geroofd hebben. Totaal berooid stjvc
David en zijn mannen daar, in
vreemd land, beroofd van al huijlei
milie en hun bezittingen. Dan stadig
geschreven, dat David zeer in
nauw raakte door zijn eigen merite
En toch, hoe berooid ook. hij biet
gezalfde en hij sterkte zich in de I u
Iets dergelijks kan Van Agt ove
men. Hij kan door compromissen r
erg in het nauw raken. En dat zou ec
eens erg heilzaam voor hem kun i
zijn. Ook al betekent dat „nauw", oc
zijn eigen mensen om zijn heenj ii
zullen roepen terwille van een an$n|
leider. Maar door al de gebeden
zoveel duizenden Christenen is
Agt ergens een „gezalfde".
