Dr. Klaas Smelik en het
protestants-christelijk volksdeel
De hemel
als vraagstuk
Evert Westra leert zingen
uit het Liedboek
Trouw
VANDAA
VOORBIJGANG^
- a
PASTORAAT en CATECHESE
PREDIKANT(E)
Candidaat of een predikant uit een eerste gemeente
['«wmifliM
-r,
ZATERDAG 23 JUNI 1979
KERK
TROUW/KWARTET
door A. J. Klei
In het begin van deze maand heb ik
de theoloog dr. Klaas A. D. Smelik
ontmoet. Hoewel hij, blijkens een
recensie van dominee Spijkerboer
in onze krant, in zijn boek „Hagar
en Sara'' de apostel Paulus niet
geheel aan zijn trekken laat komen,
is hij een aardige man. Overigens
hebben we niet gesproken over de
apostel, maar over het
protestants-christelijk volksdeel,
dat hij hoger wil opstoten ln de
vaart der volken door het de weg te
wijzen naar de openbare
bibliotheek.
Dr. Smelik is studiesecretaris van
het CLC (christelijk lectuur
centrum), dat een onderdeel vormt
van het NBLC (Nederlands
bibliotheek en lectuur centrum). De
eerste zin van de brief die hij me
schreef, luidde aldus: „Het CLC wil
de contacten tussen het
protestants-christelijk volksdeel en
de openbare bibliotheek helpen
bevorderen". Het verbaasde mij dat
een aan de Universiteit van
Amsterdam geschoolde
godgeleerde zo gemakkelijk de
term „protestants-christelijk
volksdeel" hanteert. Ik heb direct
na de oorlog van doorgebroken
dominees geleerd dat dit zeer
zondig was. Allemaal onverdeeld
naar de PvdA en verder geen
rhristendommelijk gezeur. Doch de
heer Smelik verklaarde op
ontspannen toon dat hij pas in 1950
geboren is en ten aanzien van 't
gebruik van de gewraakte
aanduiding geen remmingen kent.
Goed. het protestants-christelijk
volksdeel dus. Dat moet een beter
contact krijgen met de openbare
bibliotheek. Het moet. anders
gezegd, weten wat er in zo'n
bibliotheek te koop is en
omgekeerd dient dan de openbare
bibliotheek in huls te hebben wat er
in de protestants-christelijke
wereld te koop is. Nu beijvert,
eerlijk gezegd, dr. Smelik zich er
niet in de eerste plaats voor dat de
nieuwste delen van de Spiegel-serie
voor het uitlenen gereed liggen, ik
vrees eerder dat hem dit volstrekt
onverschillig laat, maar het gaat
hem, of liever: het gaat CLC erom
dat een protestants-christelijk
persoon niet tevergeefs naar de
openbare bibliotheek stapt als hij
een studieboek of informatieve
lectuur nodig heeft, waarin een
protestants-christelijke visie naar
voren komt.
Om een paar voorbeelden uit het
volle protestants-christelijke leven
te plukken: een lid van de
hervormde mannenvereniging op
gereformeerde grondslag moet een
inleiding maken over de verhouding
tussen christendom en marxisme
en hij wil wat verder kijken dan het
voorhanden zijnde
verenigingsmateriaal hem mogelijk
maakt. Hij zou bijvoorbeeld best
eens de brieven van Marx aan
Ludwig Kugelmann willen lezen en
vervolgens, als tegengif zeg maar,
het boekje „Christendom en
marxisme" door F. Kreuzer
geschreven voor de Stichting
Behoud r.k. in Nederland. Welnu,
hij moet zowel voor 't eerste als voor
't laatste bij de openbare
bibliotheek terecht kunnen en
eventueel ook nog het
waarschuwend werkje „De
uitdaging van het neo-marxisme"
van de gereformeerde donfcinee M.
P. van Dijk kunnen meenemen.
Volgende voorbeeld (want woorden
wekken en voorbeelden trekken)
Een leerling van een christelijke
pedagogische academie moet een
scriptie maken over de islam zoals
die reilt en zeilt in het
midden-Oosten en hij zou naast het
boekje van H. Botje over de
Arabische wereld ook dat van
professor A. Wessels over moslims
en christenen ln het Arabische
Oosten van vandaag willen
raadplegen. Daarom begeeft hij
zich naar de openbare bibliotheek
en, zo hoopt de studiesecretaris van
het CLC. hij doet dit niet tevergeefs.
Het is denkbaar dat een lezer mijn
voorbeelden kletskoek acht, want
hoe kan een gemiddelde
gereformeerde bonder nu op de
hoogte zijn van de naam van Marx'
meest intieme vriend en van de
naam van een heer die ijvert voor 't
behoud van r.k. in Nederland? En
hoe is een aanstaande onderwijzer
vertrouwd geraakt met de
verschijning van geschriften van de
heren Botje en Wessels? Het
antwoord luidt: omdat de eerste
aan de balie van de bibliotheek zich
voor een paar dubbeltjes de door
het CLC vervaardigde „keuzelijst"
over het onderwerp „Christendom
en marxisme" heeft aangeschaft en
omdat nummer twee zich op
dezelfde manier de „keuzelijst"
over „De islam" verwierf. En zo'n
..keuzelijst" biedt na een algemene
inleiding met nogal doeltreffende
informatie een overzicht van wat er
over het betrokken onderwerp
gepubliceerd is. Bijgaand plaatje
haal ik uit de „keuzelijst" over
„Nieuwe levensstijl". Alle tinten
van het protestants-christelijk
volksdeel zijn in deze „keuzelijsten"
present en als ze niet op 't eerste
oog aan de titels herkenbaar zijn,
dan zorgt een korte omschrijving
daarvoor.
Het NBLC is via zijn CLC ook nog
op een andere manier doende voor
het lezend deel van het
protestants-christelijk volksdeel. In
■januari is begonnen met de uitgave
van „lektuurinformatie" op het
terrein van en getiteld: „godsdienst
en maatschappij". Twee
afleveringen zijn er inmiddels uit.
Ze behelzen beknopte,
ondertekende recensies (of liever;
aanschaf informatie) van nieuwe
uitgaven in ons taalgebied.
Belangstellenden kunnen zich
abonneren en je haalt iets in huis,
waarmee en waardoor je zéér goed
gedocumenteerd naar de
boekhandel kunt gaan. Trouwens,
ook los van een mogelijk bezoek
aan een boekhandel levert deze
„Godsdienst en maatschappij"
heerlijke lectuur op, want wat is
mooier dan Corrie ten Boom in
gezelschap van Bonhoeffer aan te
treffen, of de gezagsgetrouwe
legerdominee J. J. Poort dicht in de
buurt van onze (mag ik wel zeggen)
licht-opstandige dominee Pijlman
te zien staan?
Het adres van het NBLC (en dus
ook van het CLC) is: postbus 93054,
2509 AB Den Haag.
DE TOORN VAN GOD
door dr C. Rijnsdorp
Onderzoekingen hebben aangetoond
dat het geloof in de hemel afneemt.
Toch blijft hij ook nu nog de christe
lijke voorstellingswereld in belangrij
ke mate beïnvloeden. Dat schept
spanning en onzekerheid.
Bij bepaalde afrikaanse volken be
staat geen behoefte aan zoiets als een
hemel. De mens wordt volwassen, la
ter behoort hij tot de kleine kring van
wijze bejaarden, en na zijn dood
wordt hij voorouder, ontzien en ge
vreesd. Bij de zwarte slaven in het
Amerika van de 19e eeuw, die het
christendom van hun meesters had
den overgenomen, stond daarentegen
de hemel centraal. Dat blijkt uit hun
liederen. Die hemel lag aan de over
kant van de Jordaan, maar deze gees-
telijke Jordaan had tevens veel van
de Ohio. En de voorstelling van de
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer. met Dordts Oagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwarlet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Poslma
HOOFDKANTOOR
Postöos 059
1000 AW Amsterdam
let 020-913456
lekt* 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Cred'etftank
Rekenmgnr 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTEROAM/OORORECHT
Postbus 940
3000 AX Rotterdam
let 010-115580 (jtbonnementon
en bezorging)
tel 010-ii 5500 (redactie)
tel 115700 (mtskjiiend voor
i)
Rotterdam
REGIO OEN HAAG/LEIOEN
Postbus 101
2501 CC Oen Maaq
tel 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORO/OOST-NEDERLANO
(uitsKjitend administrate)
8000 AA Zwoite
lel 05200-17030
Melkmarkt 56
Zwoiie
Abonnementsprijzen
Por maand 15.90
Per kwartaal 47.70
Per half jaar 95,40
Per jaar 108.60
Advertentietarieven op aanvraag
(7<e adressen boven)
Opgave fam*eber-chten 9-19 30 van
maandag t'm vr.|dag Op zondag van 18-
20 uur telet 020-913456
Opgave mm.-advertenties lei
020-936660 ot schriften aan Mm.-Adv
a'dekng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswwngen urtsturtend sehriltek|k
aan onze Amsterdamse adressen
Ik zal mijn vlammende toorn ,u,
toch riet koelen.
Efraim niet opnieuw s(
te gronde richten,
want Ik ben God, f?1
Ik ben geen mens,
Ik ben de heilige in uw midden. Td
Ik laat mij niet gaan iPw
in mijn toorn. tsc
(Hosea 114-9»
rt.
Er zij n mensen die van de toorn
God niet willen weten. God is lit 1"'
en daarmee uit. Er zijn er ook di 01
alles van willen weten, zodat de er
van God in de knel komt. Voor I
iedereen die een beroep op de lie t®
Gods doet verdacht. Een derdei ik
vormen zij die Gods innerlijk tl is1
toorn en liefde verdelen. Ik lees:
„Deze lezing geeft ons een ideel) k
Gods toorn en zijn
vergevingsgezindheid elkaar ini
bekampen". De gedachte is ook kei
bekend uit een oud „evangelise
gezang, waarin zoiets staat als:
„Gods toorn drong aan op straf, R
liefde pleitte vrijgeleide". Ik der
we met zulke constructies te ve« n
willen weten. God blijft de
verborgene in deze dingen. De bj 11
spreekt van zijn toorn. Maar dar
niet vergeten worden dat de bijb
vrijwel altijd over God spreekt li 17
menselijke termen. Anders kan! Ir
ook niet. God is de Andere, dati
zeggen wie Hij is, is niet onder 4
woorden te brengen. Hier lijkt h r:
even op alSof dat wèl kan, maar
meteen horen we: Ik ben God, II
geen mens. Daar ligt een grens,
de Heilige, die niet uit te spreke
ee
Te
In 1961 rapporteerde Oagarin. terug van de eerste Russische
ruimtevaart, dat hij daarboven Ood niet had aangetroffen.
Een staaltje van naïef atheïsme. Toch raakte deze opmerking
een teer punt. Ze maakte iets los. Hoe zat het nu met dat hele
complex van beelden in bijbel en kerkleer over de hemel? Het
was nu wel voor ieder duidelijk dat het beelden waren. Maar
hoe was dan de verhouding tussen beeld en werkelijkheid
hemel was vermengd met verlangens
naar Afrika. Canada en de noordelij
ke Verenigde Staten. Bron van de
christelijke leer omtrent de hemel is
de bijbel. De hemel is de woonplaats
van God, maar de uitdrukking .God
van de hemel' schijnt uit de perzische
tijd te dateren. Men meent een lijn
van ontwikkeling te kunnen aanwij
zen. De tenhemelopneming van Hen
och en Elia maakt de indruk van
uitzondering. Later wordt de hemel
voor de gelovige het einddoel. Dit
houdt verband met het geloof aan de
opstanding van de doden en het werk
van de opgestane Christus. De brief
aan de Hebreën tekent de hemel als
centrum van het heilsgebeuren en de
Openbaring van Johannes kondigt
aan het einde der tijden een hieuwe
hemel en een nieuwe aarde aan.
Hiermee heeft het christelijk voor
stellingscomplex ten aanzien van de
hemel zijn definitieve gestalte gekre
gen. Wat niet wegneemt dat de opvat
tingen en belevingen die met de he
mel verbonden zijn, onder de wisse
lende invloed staan van tijd en om
standigheden. In de geschiedenis van
het christendom constateert men een
merkwaardige verwijdering tussen
hemel en aarde. Die worden zozeer
tot tegenstelling, dat in de 19e eeuw
via Feuerbach en Marx de opvatting
veld wint, dat de hemel een schep
ping is van de menselijke fantasie
een wensbeeld, een projectie.
Deze stand van zaken heeft het inter
nationaal r.k. tijdschrift Concilium
aanleiding gegeven een themanum
mer over de hemel samen te stellen
met bijdragen van twaalf specialisten
uit acht landen. Dit nummer, waar
aan ik al hierboven het een en ander
heb ontleend, telt 111 blz. en is onder
bestelnummer 90.643 voor 12,50 ver
krijgbaar bij De Horstink, Postbus
400, 3800 AK Amersfoort. De eindcon
clusie is ongeveer deze. Afgewezen
moet worden de opvatting, dat het
geen zin heeft om te proberen een
hemel op aarde te stichten. Maar
eveneens is verwerpelijk de mening
dat .bij God geen hemel is'. Om met
het Ten Geleide van Schillebeeckx en
Van Iersel te spreken: je kunt ten
aanzien van de hemel niet simplis
tisch ja of nee zeggen. Maar ook moet
men ervoor waken dat de hemel „de
dood van duizend kwalificaties
sterftDat zal wel ongeveer dit bete
kenen, dat als je al te veel over de~
hemel speculeert, de werkelijke he
mel achter al dat gepraat uit het
gezicht verdwijnt.
Het heeft zin uit de tien bijdragen die
van de Spanjaard Juan Luis Ruiz de
la Pena, professor te Salamanca, te
lichten. Het artikel is getiteld .Het
element van projectie en geloof in de
hemel'. Wat hij daarin in zijn vaktaal
uiteenzet, komt overeen met wat in
mijn artikel .Projectie als voorwaar
de voor openbaring' (TruKw. 30 Jan.
1979) ln meer populaire trant is ge
steld. Wel is voor velen de hemeKde
toekomstige wel te verstaan) nog te
zeer een reünie of theekransje op ver
hoogd niveau, in plaats van dat on
voorstelbare waarover Paulus
schrijft. Gevaarlijker nog is de voor
stelling van een dorpsgewijze be
woonde hemel en een overvolle hel.
Er zit heel wat godsdienstige folklore
en dus projectie in de voorstel
lingen omtrent de hemel bij een groot
deel van het kerkvolk. En er wordt
ook vaak te gemakkelijk over gespro
ken Ik herinner me een christelijke
conferentie, waarbij de hemel ter
sprake kwam. Alle deelnemers gin
gen naar de hemel, dat was het punt
niet, maar hoe zou het daar zijn?
door ds. O. Th. Boonstra
Met dankbaarheid denken wij terug
aan het jaar 1966, waarin het boek
„Uit Slons zalen" verscheen. Het
boek is uitverkocht! In dat boek heeft
Evert Westra ons al laten proeven
hoezeer het hart van de kerk, van de
gemeente klopt in het lied; hoezeer
het kerklied de mond van de gemeen
te is. Het lied is n.l. ook een vorm van
Woordbediening; wij kunnen de lof
zang niet beter gaande houden dan
door de dienst van het lied, Wij tasten
taal en toon af om door te dringen tot
de diepste kern van de verkondiging.
Dat kunnen wij niet zo maar uit ons
zelf; daarbij hebben wij de hulp no
dig van „Schriftgeleerden", zangers
en musici. Mensen, die vergezichten
openen; die ons leren zien échter
de woorden en de tonen, wat daar
wézenlijk aan de hand is. Evert West
ra heeft in zijn eerste boek „Uit Slons
zalen" een zeer geslaagde poging
daartoe gedaan. Waarom dan nu van
hem wéér zo'n boek? Omdat intussen
het „Liedboek voor de Kerken" is
uitgekomen? Uiteraard zou dat aan
leiding hebben kunnen zijn om zijn
eerste boek te herschrijven, bij te
werken. Maar er is méér aan de hand.
In de loop der Jaren heeft ook Evert
Westra ontdekt, dat het kerklied niét
alleen ln „Slons zalen" geleerd en tot
klinken gebracht wordt. Wil het kerk
lied daar goed en spontaan gezon
gen worden, dan zal het eerst aange
leerd moeten worden. „Zingend gelo
ven" vraagt om luisterend lezen,
vraagt om exegese van woord en
toon, vraagt om geduldige oefening.
Het kerklied is eveneens godsdienst
oefening. En waar moet, met name
voor de jongeren, de verbinding ge
duid en beleefd worden tussen ge
loofsbeleving en kerklied? Zo kwam
EVert Westra éndere „zalen" op het
spoor. n.1. die van de scholen, m.n. die
van de basisscholen.
God, laat mij voor uw
Er moet dus helder en klankvol worden voorgezongen.
Ook klankstaven kunnen te hulp komen voor de zui-
vcrh«idscontrole: (g, a, b. d klaarleggen)
t— v.
J J J J
Ver-nieuw
V)V t_v
J JJ-JIJ
eeu - wig licht
We beperken ons vooreerst voor de jongste Ie*
tót de eerije strofe.
Eert summiere telcsttoelichting is gewenst; "lij
fcetekent 'helemaal'. De negen melaatsen w
(herboren) naar lichaam, maar wai
aspecten van het Liedboek te belich
ten, die zo wezenlijk zijn voor de
gemeente, n.l.: Eredienst, Doop,
Maaltijd des Heren, Ochtend en
Avond.
Voor wie?
Voor wie is dus dit boek bestemd? Uit
bovenstaande zou u geneigd zijn te
denken aan: de studenten aan de
pedagogische academies én de leer
krachten van de basisscholen. Zij
moeten dit zeker gebruiken. Maar
Evert Westra heeft bij het schrijven
van zijn boek aan een bredere kring
gedacht, en daar rekening mee ge
houden.
Wei weten We wat Hij beoogd. Hi
uit op wat recht is, wat goed is, v
in de verhouding met mensen. Ii
kader staat zijn toorn. Omdat H ~1
is op wat recht en goed is, ontmo l.
dat wat krom en vals is tegensta
bij Hem. Niet alles is even goed.
wereld is niet grijs en' God is niet \f'
grijs. Maar Hij is geen mens. Mei P
laten zich gaan in hun toorn en ft
boosheid. Hij niet. Hij blijft ons
spreken van goedheid en recht.
vii
Beroepingswerk
n
Het is óók bestenul voor cantores en
organisten, óók voor de deelnemers
aan de cursussen „kerkmuziek" (uit
gaande van de commissie voor de
kerkmuziek van de Ned. Herv. kerk),
óók voor de leiding van kinderdien- C11U11.V11I
sten en jeugdkerk, óók voor theologi- c~vötóorTassaustraat™rü^t
sche studenten en pastores.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Meerkerk: J. H. C.
Linschoten; te NOP, wijkgem.
Rutten: E. S. Klein Kranei
vlootpredikant wonende te
laken.
Aangenomen naar Eemnes-B
P. Posthouwer te Ochten.
Bedankt voor Poortvliet: J. G[
Loon te Aalst.
Beroepbaar: R, S. Brandei
Hunnekink 17, Warnsveld; D. Di
Evertsenstraat 55, Ede; A. B.
Jan Steenlaan 13, Papendrecht;
De school
Op die scholen wordt ook gezongen,
uit het Liedboek voor de kerken,
maar hoe? Soms wordt als motief
tegen de liederen uit het Liedboek
aangevoerd dat „gelovige mensen in
een crisissituatie liederen kiezen, die
wij veelal plegen af te wijzen" dat
„deze liederen van het Liedboek voor
mensen van 6-40 jaar vaak onherken
baar zijn, vanwege de stellige taal".
Deze mensen „zijn" er nog niet"!
Ik acht dit verwijt niet geheel terecht.
Mijn tegenvraag is: „Zingt u daarom
maar 30 van de 150 psalmen? (zoals
helaas in vele gemeenten nog de
praxis is). En wilt u nu werkelijk
beweren, dat „die andere" liederen
minder stellig zijn van taal? Ik dacht
dat het moralisme én het fundamen
talisme daar juist van af druipt. De
„muzikale fruitmand" van de EO is
daarvan toch wel het bewijs. Natuur
lijk, ook ik heb wel enige kritische
kanttekeningen bij het Liedboek
het zal in de toekomst hier en daar
verbeterd moeten worden, én aange
vuld! Nog meer aandacht zal er moe
ten zijn zoals in de Psalmen dat het
geval is voor openheid van de
klacht, de twijfel, de wanhoop in het
lied; stem en tegenstem maar ik heb
Óók ontdekt de geweldige rijkdom,
die in dat Liedboek ligt opgeslagen.
Maar dan moet je wel je daarvoor
openstellen, meegaan delven aan de
hand van een „opperaangmeester"!
Want dat fs Evert Westra. Het is zijn
grote verdienste, dat hij in zijn nieu
we boek ons „met het lied het jaar
door" begeleidt op een uiterst minza
me en vakkundige wijze.
Het boek zelf poneert aan het begin
de stelling, dat, i.e. het kerklied, zon
der binding aan bijbel en traditie de
willekeur voor de hand ligt. Gekozen
is daarom voor de klassieke jaarorde:
ANNO DOMINI. Het is toch een ge
loofsuitspraak van de eerste orde dat
wij leven in het jaar van onze
HEER.en nfet in dat van de heren.
Evert Westra heeft in zijn boek „Het
jaar rond" gekozen voor een indeling
schillende leeftijdsgroepen zorg
vuldig is bepaald.
in drieën. Hij reikt materiaal aan voor
de lagere klassen (1 2), voor de
middenklassen (3 4) én voor de
hogere klassen (5 6), waarbij de
moeilijkheidsgraad van de liederen
én dus de geschiktheid voor de ver-
Daar de inhoud van het Liedboek zijn
wortel vindt in de Bijbel én in de
liturgie van „de kerk der eeuwen",
sluit iedere week het te bestuderen en
te zingen lied aan bij het Bijbelver
haal, dat voor de komende zondag
staat aangegeven in het klassieke
leesrooster van het „missale roma-
num" zoals dat te vinden is in „de
Adem van het jaar" (uitg. van de Van
der Leeuw-stichting) óf het is een
bijbelgedeelte, dat bepalend is voor
de tijd (de kleur) van het jaar.
Een vondst vind ik het van Evert
Westra, om in de „zomertijd" die
toch al wat brokkelig is bepaalde
Dit nieuwe boek van Evert Westra
heeft het verdiend, dat het óók als
verplichte leerstof staat aangegeven
op de pedagogische academies; dat
l>et óók als verplichte „stof" wordt
opgegeven door al die kerkelijke
hoogleraren, die het vak „Liturgiek"
doceren aan de universiteiten. Daar
zou de gemeente zeer bij zijn gediend
in haar „Dienst van het Lied".
Ds. O. Tb. Boonstra, hervormd pre
dikant te Leidschendam, be
spreekt: „Het jaar rond" (onderti
tel: „Leren zingen uit het Liedboek
voor de kerken) door Evert Westra.
Uitg. Wolters-Noordhoff, Gronin
gen, 318 pag., prijs 31 gulden. Dit
artikel verscheen eerder (en uitge
breider) in het blad „Musica pro
Deo" van de hervormde commissie
voor de kerkmuziek. Bijgaande af
beelding is een deel van een pagina
uit „Het jaar rond".
CHR. GEREP. KERKEN it
Beroepen te Assen: J. Zuur ka
Apeldoorn. t
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Middelburg-Centri
M. Kleppe te Woerden; te Oudl
Waarde en Zwolle: J. de Pater,
te Boskoop; te Dinteloord en
ningen (leger-predikant): M.
dingen, kand. te Benthui2en.
OUD GEREF. GEM. IN NED.
Bedankt voor Oosterland: J
Poel te Ede.
IE
St
Ons innerlijk kompas, studi 'S
sus met prof. dr. P. Smits. Hoe
mensen zich leiden? Waarop is r
levensgang georiënteerd? 9-14
vormingscentrum Barchem,
chem (Gld.) (tel. 05734-443).
Op zoek naar de bron (vai
bestaan), 9-13 juli, Den Alerd
L^iag Zuthem (tel. 05200-541).
De wijk rondom de
Gereformeerde TUINDORP KERK in UTRECHT
Zoekt ter ASSISTENTIE van de Predikant in een palp
time functie, iemand voor
Zij die hiervoor een opleidirig hebben gevolgd kunnen hur
sollicitatiebrief richten aan Mr. J. M. Sybrandy, Prof. Wenl E]
laan 23 Utrecht tel. 030-719980.
Nadere inlichtingen verschaft Ds. H. J Huyser tel 03ofn
718115 h
Honorering volgens de salarisregeling voor kerkelijk werker, ai
De Gereformeerde Kerk van Bennebroek
wil graag in contact komen met een
in verband met een te vervullen vacature.
Bennebroek is een dorp in de bollenstreek tussen Haar
lem en Leiden. Van de 6000 inwoners zijn er 660 lid van
de Gereformeerde Kerk. Zij vormen een gevarieerde
gemeente, zowel naar leeftijd als sociaal gezien.
Binnen de gemeente wordt de pastorale arbeid in de
meest ruime zin des woords in nauwe samenwerking
tussen de predikant en een grote groep gemeenteleden
verricht. In dit verband kunnen genoemd worden: jeugd
werk, catechese, kerkdienstvoorbereidingsgroep en
preekvoorbereidingsgroep. Met de plaatselijke Hervorm
de en Rooms-Katholieke Kerk bestaan goede contacten
Nadere inlichtingen worden gaarne verstrekt door ds J
Dijkstra, tel 02502-6588, ol door de voorzitter van de
Beroepingscommissie, de heer J Frugte, tel 02502-
5026
Schriftehike reacties alsook verzoeken om toezending van de gede
tailleerde beschrijving van de kerkelijke gemeente kunnen worden
gericht aan de heer J Frugte. De Ruyterlaan 24. 2121 VJ BENNE
BROEK
De Gereformeerde Kerk van 's-Gravenmoer (N-B) in de nabijheid van
Oosterhout/Dongen is vacant.
De beroepingscommissie wil gaarne in contact komen meteen (a.s.)
die in overweging wil nemen onze gemeente t 560 leden) als voorganger te
dienen.
Hij wordt uitgenodigd contact op te nemen met de beroepingscommissie p.a.
H. Kersing, Zwaanstraat 23,5109 TM 's-Gravenmoer.
tel. 0/1623/12905.
h€TLUNI£
BOEN
Pteter Fagel
HET LIJNTJE NAAR BOVEN
Een nieuw bijbels dagboek voor persoonlijke meditatie
bedoeld als handreiking aan de moderne mens. zo hij op
zoek is naar meer geestelijke inhoud van zijn leven
Velen zullen in deze meditaties eigen vragen, strijd en
twi|lel herkennen en geholpen worden veel uit de Bijbel
beter te verstaan
Enerzi|ds hebben de overdenkingen een bepaald onder
werp aan de hand van een bijbeltekst, anderzii^ zijn ze
geschreven als uitleg van een bijbelgedeelte
(verknigöaar G®b. 28.50
ln UITGEVERIJ
de boekhandelPo«®ws 2*» A° s-Gravenhage
TÜ E
Prol. dr. J. Flrai
HET AGOGISCH MOMENT IN HET PAST0I n
OPTREDEN
4e druk. 368 blz f 49,50
O»! boek biedt een geweldige hoeveelheid
riaai en is daardoor een siimuians voor af^
pastoraal bezig zijn.
Prof. dr. G. L. Goedhart
DE BEGELEIDING VAN DE VRIJWILLIGER
IN0IVIDUELE PASTORAAT
3a druk, 238 blz 32.75
Onmisbare sludie voor predikanten
aan de kerkelijke vrijwilliger, de lokopasW
Or. C. J. dan Heyer
EXEGETISCHE METHODEN IN DISCUSSIE
2a druk. 224 blz 29.90
Een analyse van Markus 10. 46-13.37
is van groot beiang vdor allen die zich
hoogte willen stollen van en een good
willen krijgen in de huidige stand
exegese
Or. S Maljars
OBJECTIVITEIT EN EXISTENTIALITEIT
456 Mz f 47.50
Herman Bavmck en
bemvloede concepties Oe auteur gaal i
diep m op de visies van H Bavmck
Berkouwer H. M Kuilen on A A van
Vcrkn/gbaat in da boekhandel
KOK KAMPEN
SU
PI
ra
et
rid
Isl
