ensen en hun onderlinge relaties
schimmelde
olijkheid
Verwarring der gevoelens
Ëietnamees leed als lucratieve koopwaar
Iffll
Goedkope misdaadstory
iefdesverhaal met snufje feminisme
hnen worden niet verkracht
in Smoke
Fire Power
Schop niet tegen het zere been
/oir maman, papa travaille
iG 22 JUNI 1979
FILM
TROUW/KWARTET
11
Amsterdam-Tuschinski 2, 16 jr.
l Ouwendljk
Wngrijkste film in het
^re-programma van
week is ongetwijfeld
kan inte valdtas" (Man-
,p; torden niet verkracht)
Pai<in oorsprong Finse re-
r Jörn Donner.
OF
ilui Ukst« wil op zich genomen
>2 a t veel zeggen, want het film-
is wat de kwaliteit betreft vrij
Maar zonder een uitschieter
ejujis Donners film redelijk aan
sar werk: bekwaam gemaakt,
overtuigende dramatiek, le-
frrsonflgps en een niet onbe-
Jtende visie op mensen en
jiiï lerlinge relaties.
ljn eerste film „En Söndag i
hebben Donners films
kritische inslag gehad.
Die kritiek verpakte hij bij voorkeur
in de vorm van een gefilmd verhaal.
Het aandeel van het verhaal In een
film Is voor hem van essentiële bete
kenis. omdat het menselijk levende
ln een bepaalde problematiek of rela
tie eerder tot zijn recht komt door
ondersteuning van een goed geleed
verhaal dan door de schranderst uit
gedachte en uitgewerkte theorie. Al
in verband met zijn eerste film ver
klaarde Donner: „Ik heb mijn best
gedaan om niet te lonken naar be
paalde oppervlakkige literaire en
sterk theoretiserende, D.O.) modever
schijnselen ln de tegenwoordige film
kunst ik heb al het extreme en
artificiële willen vermijden. Ik heb bij
mezelf gezegd: dit is een verhaal in
filmvorm en dat verhaal moet met de
hulp van techniek en spelers zo eer
lijk en overtuigend mogelijk worden
verteld
Ironie
Hij had hetzelfde kunnen zeggen over
„Mannen worden niet verkracht."
Het lijkt een nogal uitdagende titel.
Pas ln het verloop van het verhaal
wordt duidelijk, dat er een sterke
Ironie ln verscholen zit. Ironie over de
man als conventioneel overheersend
wezen ln onze samenleving. Alle films
van Jörn Donner zijn, tot nu toe,
kritische films geweest. Wat hem met
name Irriteert is de onvrijheid die
door de een aan de ander wordt opge
legd. Bij de liefdesrelaties tussen
man en vrouw is degene, die de on
vrijheid oplegt, ln het algemeen de
man. Deze overheersing gaat als een
soort natuurlijk gegeven van hem uit.
Het gaat er niet om, dat het een
natuurlijk „recht" zou zijn. De be
kommernis daarover is gemakkelijk
uit de weg te gaan, mits de overheer
sing als een gegeven wordt genomen.
Over recht Is te disputeren, een gege
ven staat als iets feitelijks buiten elke
redenering. Het is, als je het op de
keper bekijkt, een blaaskakerig gege
ven. Daarin schuilt dan ook de ironie
van de stelling, dat „mannen niet
verkracht kunnen worden."
Het verhaal, dat de Ironie ln de these
de nodige stevigheid geeft, verloopt
ln het kort als volgt: de veertig Jaar
geworden Eva Randers, gescheiden,
werkzaam ln een bibliotheek, moeder
van een zeventienjarige zoon, wordt
op haar verjaardag met een etentje
gefuifd door een collega, Agneta. Het
etentje heeft plaats in een gelegen
heid, waar een kegelclub zijn Jaar
feest viert. Een van de kegelaars, een
typische he-man, zoekt aansluiting
bij Eva. ZIJ stemt erin toe om een
dansje met hem te maken en blijft,
nadat Agneta heeft gezegd naar huls
terug te moeten, met hem door fuilen.
Wat beneveld door drank laat Eva
zich door de vreemde, wiens naam
later Wester blijkt te zijn, meetronen
naar zijn kamer, om koffie te drinken
en een taxi te bestellen.
Bruut
De vent ontpopt zich als een bruut
die aan het meegaan van zijn gast het
mannelijke „recht" meent te kunnen
ontlenen alles op te eisen. Als Eva
hem van zich probeert te houden
wordt zij op een vernederende manier
verkracht. Ontredderd en misselijk
van verontwaardiging verlaat zij de
flat. Later zint zij op wraak, zij wil
Wester de vergelding laten onder
gaan van een even diep treffende
vernedering. Zij slaagt daarin. Zij
maakt hem tot de risee voor vrienden
en kennissen: zij noemt dit zijn ver-'
krach ting en geeft zich daarvoor ook
aan bij de politie. Maar er is geen wet
die dit zou kunnen bestraffen. Eva
gaat vrij uit en geniet, aan de stilte
van het water, van haar verfijnde
rancune.
Het grootste deel van de film wordt in
beslag genomen door de gedaante
verwisseling van Eva, die uitgroeit
van timide vrouw tot een nieuwe har
de persoonlijkheid. Zij besluipt als
het ware Wester, van uit goed geko
zen hinderlagen, waarbij zij zich door
een pruik en een nieuwe make up
onherkenbaar heeft gemaakt. Wes
ters brutale zekerheid wordt aange
tast door fijne haarscheuren. Hij is al
rijp voor de laatste klap, als hij ten
slotte met de werkelijke Eva Randers
wordt geconfronteerd en zich „aan
haar genade" moet overgeven. En
juist hierin relativeert de vrouw haar
optreden; zij maakt van Wester een
mislukte clown. Donner heeft dit al-
De twee hoofdpersonen uit
„Mannen worden niet ver
kracht"
les met grote beheersing gefilmd. De
onderliggende kritiek is daardoor des
te overtuigender.
Amsterdam-Leidseplein,
Den Haag-Bijou,
Rotterdam-Calypso 2, 16 jr.
ADVERTENTIE
*t duo Cheech en Chong, dat
p ageert in de film „Up in
f, zegt de regisseur van die
bu Adler, dat zij in de dingen
meebrengen een weerspiege-
zien geven van „de tijd en de
[van een generatie die Is opge-
i de geest van rock 'n roll en
nor."
Ige woorden, die zowel aan
van de regie als aan de kant
optredende „komische jon-
?n verbijsterend gebrek aan
|k humoristische talenten
maskeren. „Up in smoke" Is
Iweg stierlijk vervelende film,
'vermoedelijk alleen degenen
film betrokken zijn geweest
idden ln de vertoonde grol-
ppen.
In een stadje wordt een baar-
een doperoes levende zoon
inlg rijke ouders de les gele
zen, omdat hij niet van zins Is Iets te
doen aan zijn luie opvatting omtrent
het leven, dat dit een feestelijke ge
makzuchtige droom zou zijn. De Jon
gen. die door ledereen steevast
„Man" wordt genoemd, laat zijn zeu
rende ouders naar de pomp lopen,
smijt zijn drumstel op de achterbank
van zijn buggy met, en grootser
leut is niet te bedenken, de radiator
van een Rolls en gaat aan de zwerf.
Hij ontmoet daarbij zijn komische
partner Cheech, voor de gelegenheid
Pedro de Pacas genoemd, en de vro
lijke dope-ronde door het Amerikaan
se land kan beginnen.
Alle wrakke laden van de kasten met
film vrolijkheden uit het verleden zijn
opengetrokken en die vrolijkheden
zijn er beschimmeld uit gehaald. De
schimmel Is er niet eens af gepoetst
Wie voor deze film kiest, kiest voor
een verloren middag of avond.
D.O.
De allernieuwste Diana Ross
THE WIZ! THE STARS!
THE MUSIC! WOW!
lp|
A IMVMMl ROUV
noMcaav-
Van 28 juni a.s. in
Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Eindhoven
Amsterdam-Tuscttinski 1, Rotterdam-Cineac A.D. 16 jr.
De naam van de man die de film
„Firepower" heeft gemaakt, luidt Mi
chael Winner. Wel. een „winner" is de
man beslist niet, hij ls, althans wat
zijn film betreft, duidelijk een „lo
ser". Je snapt niet wat de filmindus
trie tegenwoordig het publiek aan
crime-stories durft voor te zetten.
Misschien dat door de goedkope
spanningen, die ln de televisie-series
worden geproduceerd, de echte ambi
tie voor het maken van een goed
gesmeerd lopende mlsdaad-story ver
loren is gegaan. In een crime-story
mogen de onmogelijkste krachttoe
ren worden uitgehaald, mits er maar
énige logica in zit. In wat je tegen
woordig aan krachtfratsen te zien
krijgt ls alle logica zoek: de frats
moet het op zich zelf doen en als er
verder maar tijd genoeg voor wordt
uitgemeten ls het geweten ten aan
zien van het te brengen amusement
gerustgesteld. De fans van het crime
amusement straffen de lieden van
deze gemakzuchtige oplossingen ove
rigens wel door weg te blijven.
De spanning die in „Firepower" op
Amsterdam-Alhambra II A.L.
door W. Wlefk-Berg
De Fransman Claude Miller heeft
vele Jaren gewerkt als assistent van
beroemdheden van de „nouvelle va
gue", onder andere Jean-Luc Godard
en Francois Truffaut. In 1975 maakte
hij zijn regisseursdebuut met „La
mellleure fagon de marcher" („De
beste manier om te lopen"), een film
die onder de titel „Schop niet tegen
het zere been" nu zijn weg naar onze
bioscopen heeft gevonden.
De basis van Millers film ls, volgens
eigen zeggen, een uitspraak van Ing-
mar Berman:het thema van de
vernedering ls essentieel. Het ls een
van de gevoelens die mijn jeugd heb- Cl a er A
ben bepaald en die ik me het best r
herinner: de vernedering, door woor
den of ln een bepaalde situatie
verdringen), maar Philippe, de zoon
van de directeur, is bang, wil het
uitpraten en zoekt zijn gezelschap.
Amsterdam City 2, 16 jr.
k w
maman, papa travaille" van
Letellier, gemaakt naar een
van Frangolse Dorin, ls met
bede wil een feministische film
nen. Maar dan wel feminis-
een goedaardige, om niet te
oetelijke zin. Feminisme zon-
jdbaarheid.
oed
vrouw die de dingen die zij
led doet; er valt geen stofje bij
£vlg te poetsen. In tegenstelling
kehjr man, een pseudo werker, in
hekvak. Iemand die zijn tijd
rtig verdeelt tussen het pro-
Ban pop-groepjes en het harti
men van enkele vriendinnen.
>nder, dat zijn werkzame en
zeer consciëntieuze vrouw Agnès het
op de duur meent gezien te hebben en
haar man Serge de lieftallige rug toe
keert
Dit gebeurt overigens allemaal ln het
nette. De film laat een groot aantal
beelden langs het doek lopen, voor
dat er sprake is van enige van het
begin af aan welgesuggereerde onver
togenheid. In de vorm van een discre
te kus, gewisseld tussen Agnès en-
haar in een dierenpark opgedoken
vriend, Vincent.
Het zeer, zeer gematigde femi
nisme ln de film bestaat hierin, dat
Agnès zich beijvert voor erkenning
van haar zelfstandigheid. Haar man
Serge vormt niet zozeer een last voor
haar door zijn ongeregelde werk en
zijn vluchtige amourettes als wel
door zijn onverschilligheid ten op
zichte van haar beroepsbezigheden:
adviseuse in zake woninginrichting.
Anders dan haar vriend Vincent, die
architect is.
Laten we zeggen, dat het feminisme
een snufje modekruid is, dat aan de
film is toegevoegd, om haar méér te
laten lijken dan zij ls: een ouderwets
gevoelerig liefdesverhaal. Over een
verwaarloosde vrouw, die een betere
compagnon treft dan haar man is,
maar ter wille van een zoon van ne
gen weigert in te stemmen met haar
amoureuze verlangens en voor het
kind kiest. Een cliché verhaal, waar
van alleen gezegd moet worden, dat
Letellier er een zekere beeldfrisheid
aan heeft toegevoegd. Daardoor ont
staat, in enkele details, een onge
dwongenheid, die Je de figuren als
levende mensen laat accepteren.
Maar uitsluitend op momenten: zoals
de toevallige kennismaking van Ag
nès en Vincent in het dierenpark; de
gêne die Agnès voelt ten opzichte van
het gevoel van liefde dat zich bij haar
gaat ontwikkelen. Maar het blijven
momenten, en die kunnen de film als
geheel niet redden.
D. O.
Overigens ls de vernedering slechts
een van de facetten die ln „La mell
leure facon aan de orde komen:
er is ook (en eigenlijk ln de eerste'
plaats) de verwarring der gevoelens
bij jonge mensen, de concurrentie,
het tegen elkaar opbieden.
Miller gaat ln zijn debuut terug naar
1960, toen de algemene opstandig
heid tegen de zeden en gewoonten
van papa nog nauwelijks een gerom
mel ln de verte was. In een zomer
kamp verdienen een paar jongelui als
oppassers en verzorgers van de kinde
ren een zakcent. Marc (Patrick De-
waere) ls de ster; een echte bink, trots
op zijn mannelijkheid, die elke dag ln
weer en wind met zijn prille pupillen
naar de weiden en de bossen trekt, uit
volle borst zingend: „De beste manier
om te lopen ls onze manier van lo
pen Op een avond betrapt hij de
zachte, kunstzinnige Philippe (Pa
trick Bouchitey) in vrouwenkleren.
Marc wil het Incident vergeten (of
Eerst ontstaat er een soort vriend
schap: Mare stemt er zelfs in toe het
mannelijke en vrouwelijke element te
verenigen door zijn rabauwen samen
met Philippe's keurige kindertjes en
toneelstukje te laten opvoeren. Het
loopt op een fiasco uit en de relatie
verziekt: Mare gaat sadistische trek
jes vertonen, misschien omdat hij
bang ls voor zijn eigen verdrongen
homofiele eigenschappen, misschien
omdat het Introverte gemijmer en
gewroet van Philippe hem op de ze
nuwen gaat werken en pesterijen als
het ware uitlokt.
Wanneer Philippe's meisje (Christine
Pascal), die hem regelmatig komt op
zoeken. in het spel der machten
wordt betrokken, gaat Mare zelfs tot
geweld over. Tijdens het slotfeest,
een bal-masqué, wordt hij door Phi
lippe. wederom als vrouw verkleed,
uitgedaagd en gewond.
Miller observeert uitstekend de
machtsverhoudingen. balancerend
op Jeugdige onzekerheid en verwar
ring, die telkens verschuiven. Maar
hierboven omschreven slechte ma
nier is ingebouwd wordt nog een
beetje opgesierd door de gezichten
van Sophia Loren, James Coburn en
vooral, in een paar kleine scènes. Eli
Wallach, die met plezier de nodige
expressie-nuances geeft aan zijn
schavuitentronie. En aan het slot
mag, ten vermake van herkennend
publiek, ook de vroegere mooie man.
Victor Mature, even verschijnen. In
confrontatie met Loren.
Het verhaal gaat over de op een of
twee na rijkste man ter wereld. Carl
Stegner. een belasting ontduikende
industrieel, financier en olie-mag
naat, die een geneesmiddel heeft ge
ïntroduceerd, dat kanker zou verwek
ken. De man, die dat heeft ontdekt en
toevallig echtgenoot is van Sophia
Loren (voor deze gelegenheid her
doopt ln mevr. Tasca), moet zijn ont
dekking met de dood bekopen. Sop-
hla/Tasca laat het er niet bij zitten en
roept de hulp ln van het Amerikaanse
ministerie van justitie, dat vanwege
de belastingen een appeltje heeft te
schillen met Carl Stegner. James Co
burn wordt vla een maffialeider (Eli
Wallach) Ingeschakeld om Stegner
„gevankelijk" naar Amerika te
brengen.
Na veel krachtfratsen en diverse do
den lukt dat Uitsluitend door James
Coburn. de onverslaanbare vuurvre
ter. die een schedel kraakt met het
zelfde flair als waarmee hij een noot
zou kraken. Wanneer Je films als „Fi
repower" ziet, herken Je een gering
schatting voor het onderscheidings
vermogen van het publiek, die moei
lijk te slikken is.
zijn scenario (waaraan Luc Beraud
meewerkte, die zich Intussen ook tot
het regisseursschap heeft bekeerd) is
zwak: dat blijkt uit de karikaturist!-
sche wijze waarop de ouderen, de
directeur voorop, worden uitgebeeld
en uit het einde, dat van l06 zand
bijeen geveegd schijnt. Het is, alsof ze
er tenslotte met geen mogelijkheid
meer uit konden komen en toen maar
wat hebben gedaan Wat het meest
bijblijft is het beeld van een klein
Jongetje dat. door zijn vriendje ver
stoten. met een lollie ln de mond in de
verlaten slaapzaal dikke, stille tranen
schreit.
BUITENLAND
t:
-'f,
-
door Johan ten Hove
KOEALA LOEMPOER Er is geen ellende zo groot of er zijn wel mensen die er een slaatje uit
slaan. Zo is er ook aan de honderdduizenden vluchtelingen die Vietnam hebben verlaten grof
geld verdiend en datzelfde gebeurt nog steeds met de duizenden die momenteel het land
verlaten. Het bewind in Hanoi zelf is tot op heden de grootste profiteur van het Zuidoost-
Aziatische drama.
Maar ook met name Chinese syndica
ten, die hun vertakkingen hebben ln
alle grote Aziatische steden, waaron
der Hanoi en Ho Tsji Mihn-stad, het
vroegere Saigon, hebben een heel net
werk opgezet om voor goed geld
vluchtelingen Vietnam uit te krijgen.
De dupe van deze mensenhandel zijn
de vluchtelingen zelf en hun overzee
se familieleden.
Zoals gezegd is Hanoi de grootste
profiteur. Volgens de Hongkongse se
cretaris van het ministerie van infor
matie. David Ford, heeft Vietnam al
ruim zes miljard gulden verdiend aan
de verdwenen vluchtelingen en dat
zou meer zijn dan het land het afgelo
pen Jaar aan de uitvoer van kolen, het
voornaamste exportartikel, heeft ver
diend. Daar zal de man dan de door
de regering geconfisqueerde bezittin
gen van de vluchtelingen bij hebben
gerekend, anders lijkt het wel wat
overdreven.
Functionarissen van internaUonale
hulporganisaties ln Hanoi en ook de
vluchtelingen zeggen dat er gemid
deld ruim tien taels goud per volwas
sen vluchteling betaald moeten wor
den om het land te kunnen verlaten
(een tael goud is een plat gouden
plaatje van ongeveer dertig gram en
ongeveer 65C gulden waard:. Dit geldt
dan voor Chinezen en de prijs loopt
nog steeds op.
Omkopen
lotje met Vietnamese vluchtelingen nadert de Maleisi-
ut
Voor Vietnamezen ligt het anders,
omdat hun vlucht veel illegaler moet
gebeuren en zij politiemannen en ka
derleden moeten omkopen, hetgeen
aanzienlijk meer kan kosten: Er zijn
ook tussenmogelij kheden Vietname
zen die op de zwarte markt Chinese
papieren kopen omdat dat hun
vlucht vergemakkelijkt. In Hong
Kong sprak ik een gevluchte Vietna
mese arts die dat gedaan had en voor
het vertrek uit het land 40 taelen had
moeten neertellen, twee en dertig
voor hem en zijn vrouw en acht voor
zijn beide kinderen. Kinderen bren
gen blijkbaar niet zoveel op.
Dit ls niet de enige manier en voor
velen is dit ook niet haalbaar. Een
andere manier, voornamelijk voor
Chinezen, is dat Chinese familieleden
in het buitenland voor de kosten op
draaien. Zij storten een bedrag op de
bank van Vietnam in Ho Tsji Mihn-
stad, in Hong Kong gaat dat bij voor
beeld via de Bank van Hong Kong, op
naam van hun verwanten in Vietnam
die het land willen verlaten of op
naam van een bemiddelaar in Viet-
nam. In Vietnam kan het geld van de
bank worden gehaaid en op de zwarte
markt omgezet worden in goud. waar
mee de Vietnamese functionarissen,
de booteigenaren enz. kunnen wor
den betaald. Deze nemen alleen puur
goud aan.
De vluchteling verlaat het land en
staat ln de schuld bij een of meer van
zijn verwanten, maar dat zal het Viet
namese bewind een zorg zijn. En de
verwanten vaak ook niet. omdat ze
wisten waar ze aan begonnen en blij
zijn hun familie uit Vietnam gekre
gen te hebben Eigenlijk is iedereen
blij. De vluchteling omdat hij er uit
is. de familie, omdat, als hij het haalt,
hij veilig „thuis" ls en de Vietnamese
regering omdat zij het goud heeft
gekregen. Iedereen, behalve het ont
vangende land dat nauwelijks meer
weet waar alle vluchtelingen moeten
worden geborgen.
Overboekingen
Volgens Hong Kongse politiefunctio
narissen is er zo al voor miljoenen uit
de Chinese gemeenschap in de Vere
nigde 8taten en ln Hong Kong naar
Vietnam gegaan. Alleen al in april
was het bedrag dat uit Hong Kong
naar Vietnam werd overgemaakt gro
ter dan een half miljoen. Een deel
voor de Vietnamese regering om er
uit te kunnen en een deel voor de
eigenaars van de boten, die hun sche
pen aan de vluchtelingen verkopen.
Al met al werpt dit toch wel een ander
licht op de veelgehoorde kreten dat
..al die Chinezen die zoveel voor hun
vlucht hebben kunnen betalen, zich
in Vietnam wel verrijkt moeten heb
ben". Natuurlijk zullen die er zijn,
maar evenzeer zijn er een groot aan
tal die het zonder hun verwanten
overzee niet redden.
Het door de Vietnamese autoriteiten
vergaarde goud gaat volgens de
Hongkongse Inlichtingendiensten
naar de bank voor buitenlandse han
del in Hanoi, waar het gedeeltelijk
gesmolten wordt, waarna het dan
grotendeels naar Moskou vertrekt om
er de Vietnamese schulden mee af te
lossen.
Een ander deel van het goud komt
weer terug in de Chinese gemeen
schappen in de Aziatische wereld,
maar dan wel in de zakken van de
syndicaten, die (soms samen met de
Vietnamese autoriteiten) de mensen
handel organiseren. Dat is gebeurd
met de grote vrachtschepen, vaak in
Panama geregistreerde roestbonken.
die duizenden vluchtelingen tegelijk
zo van de Vietnamese kust halen, als
hun schippers daarvoor maar fors
worden betaald.
Voorbeelden zijn de Huey Fong, te
gen wiens kapitein en bemanning ln
Hong Kong nu een proces loopt, de
Sky Luck, die nog steeds met 2500
mensen aan boord voor de Hong
kongse kust ligt, en de Seng Cheong,
die met ruim veertienhonderd men
sen gewoon op de kust werd gezet,
nadat de bemanning er met een groot
bedrag aan goud vandoor was
Straffen
Op de Huey Fong is voor meer dan
vijf miljoen gulden aan goud gevon
den. Om deze praktijken de kop in te
drukken heeft het Britse bestuur van
Hong Kong besloten alle grote
vrachtvaarders met vluchtelingen te
weren en strenge straffen in het voor
uitzicht gesteld voor hen die op deze
manier rijk willen worden aan de
vluchtelingen.
Maar de syndicaten vinden steeds
nieuwe wegen De politie ln Hong
Kong weet te vertellen dat zeer waar
schijnlijk enkele vrachtvaarders bui
ten de Hongkongse territoriale wate
ren de vluchtelingen hebben overge
laden in kleine Chinese Jonken, waar
voor opnieuw stevig diende te worden
betaald en die ongehinderd Hong
Kong konden bereiken.
Soortgelijke praktijken worden er op
na gehouden door Chinezen in Hong
Kong die goed geld verdienen aan de
illegale immigranten «uit de Volksre
publiek China. Zij vangen de illetalen
op aan de grens, verbergen ze voor de
politie en het Britse leger en smokke
len ze de stedelijke gebieden van de
kroonkolonie binnen Dat alles tegen
een niet misse vergoeding, die ook in
dit geval door de verwanten van de
illegale immigrant wordt opgebracht.
Per maand verdwijnt er op die ma
nier volgens de politie meer dan een
half miljoen gulden in de zakken van
de syndicaten. Het schijnt zo lucra
tief te zijn dat ook Hongkongse vis
sers er driftig aan mee doen en de
mensen van de Chinese kust halen.
Koffers vol
Er gaat Inderdaad heel wat goud om
ln verband met het vluchtelingenpro
bleem. Maar de conclusie dat dus
alleen maar de rijken Vietnam verla
ten is te gemakkelijk. De echte „grote
vissen" zijn er al lang uit. Zij kwamen
rond april 1975 inderdaad met koffers
vol baar goud aan ln Hong Kong en
andere steden.
De Chinezen die nu het land verlaten,
zijn voor het merendeel kleine hande
laren, die het leven zo zuur wordt
gemaakt dat ze vertrekken. De Viet
namese vluchtelingen komen uit alle
lagen van de bevolking, al ls het per
centage goed opgeleide mensen en
intellectuelen boven het gemiddelde.
Velen hebben enkele jaren „herop
voeding" achter de rug en kregen
bevel naar de nieuwe economische
zones te vertrekken. Volgens de
vluchtelingen worden ze daar vol
strekt aan hun lot overgelaten, zijn er
helemaal geen voorzieningen, geen
scholen, geen medische hulp, geen
infrastructuur en sterven de mensen
er als ratten aan besmettelijke
ziektes.
Onbetrouwbare praat van vluchtelin
gen die hun vlucht willen rechtvaar
digen en het bewind ln Vietnam zo
zwart mogelijk proberen af te schilde
ren? Mogelijk. Maar het wordt wel
verteld door twee Jonge Vietnamezen.
die in het westen een opleiding volg
den en stonden te Juichen toen de
Amerikanen het land uitgejaagd wer
den. In 1977 keerden zij vol idealen
terug om in Vietnam „mee te helpen
aan de opbouw van de socialistische
staat" Nu zitten ze in Maleisië, volko
men ontredderd en teleurgesteld. Het
zijn deze mensen die de term „fascis
tisch" hanteren voor het Vietnamese
bewind en zich vertwijfeld afvragen
of ..het niet beter was geweest dat de
Amerikanen er gebleven waren". Dat
heb ik zelf nog nooit durven zeggen.
