iyatollahs Iran
aogelijk verzoend
Nixon getuige bij
doorlichten SALT
Strauss zet combinatie CDU/CSU op scherp
is
Maleisië stuurt 1400
vluchtelingen weg
China wil
advocaten
Akkoord Azoren-bases
voor 4 jaar verlengd
'Eenwording'
Syrië-Irak
afgesproken
artij Nkrumah
öjeeft leiding bij
erkiezing Ghana
azi-beul Wagner:
kampleider was als
ke andere baan'
ferbod laetrile in
merika bevestigd
Marais Viljoen
president
Zuid-Afrika
Voor kerncentrales
in Amerika geen
vergunningenstop
Muzorewa sprak
met Pieter Botha
06NSDAG 20 JUNI 1979
BUfTENLAND
TROUW/KWARTET
JHERAN (Reuter, AP. AFP) De revolutionaire leider van Iran ayatollah Khomeini heeft ,voe*de er v°'ï«ns de lezmg van
iteravond een ontmoetinv gehad met ayatollah Sjariatmadari, de belangrijkste opponent Jjog e'én^aTS i^ien ï"ei°de ran'
n de nieuwe voorgestelde constitutie.
BEIROET „Syrië en Irak. geduren
de lange tijd Arabische rivalen aan
Israels noordgrens, hebben besloten
op te gaan in een enkele staat. De
Iraakse minister van voorlichting.
Saad Kassem Hammoedi. zei op een
persconferentie in Bagdad „Irak en
Syrië hebben besloten één enkele
staat te vormen, met één centrale
regering, één staatshoofd, één kabi
net. één krijgsmacht, één enkele vlag.
één enkele volksvertegenwoordiging
en één enkel volkslied."
stitutionele grondslag voor zulk een
eenwording. Maar; ..Syrië en Irak zijn
vastbesloten de eenheid zo gauw mo
gelijk haar beslag te geven.' Zowel
deskundigen uit het Westen als Ara
bische menen dat de tien jaar oude
rivaliteit tussen Irak en Syrië niet zo
maar uit te wissen valt en het opgaan
in één enkele staat nog wel even zal
duren Beide staten zijn naar elkaar
toe gaan groeien sinds de onderteke
ning van het Egyptisch-Israëlische
vredesverdrag.
Komt er één enkele Syrisch-Iraakse
krijgsmacht, dan wordt dat er een
van naar schatüng 440.00 soldaten,
ruim 4.000 tanks en ongeveer 700 oor-
logs vliegtuigen. President Al-Bakr
van Irak noemde de totstandkoming
van het fusiebesluit. wederom een
glorieuze dag uit de geschiedenis van
onze grote natie."
gens berichten in Iran zou Sjariat-
dari zijn bezwaren hebben laten
len tegen de vorming van een raad
i onderzoek, die het ontwerp-
ndwet moet bespreken voordat er
referendum over wordt gehou-
De ontmoeting zou in het bijzijn
nog drie ayatollahs zijn ge-
built0'
öllah Sjariatmadari, de leider
I CCRA (Reuter. AP. AFP) Bij de
kiezingen in Ghana voor een bur-
rregering had gisteravond Hilla Li-
n, de leider van de Nationale
Ikspartij <PNP) de leiding. De PNP
de partij van aanhangers van de
re Ghanese leider Kwame
lah, die van 1952 tot 1966 re-
h«Side.
de verkiezingen in Ghana, dat net
staatsgreep achter de rug heeft.
minder dan vijftig procent van
nij(|Vvijf miljoen kiesgerechtigden naar
stembus. De leider van de nieuwe
[itaire revolutionaire raad. lucht-
'itofficier Lou Rawlings, deed op
idio nog een dringend beroep op
ifttj Ghanese bevolking om te gaan
„3 mmen. maar het mocht niet baten.
aan
in
J"' a
dde
de laatste verkiezingen, al weer
jaar geleden, ging zeventig pro-
it van de Ghanezen naar de stem-
hJe, Op de verkiezingsdag gisteren
e j! dden alle Ghanezen vrij en waren
bars en dergelijke gesloten om de
^^^anezen te bewegen te gaan
amen.
,k j
om daten van het nieuwe bewind in
d lana hielden gisteren de wacht bij
|g winkeliers om te voorkomen dat
njj* goederen voor een te hoge prijs
kt, iden verkopen Winkeliers die zich
iaj# t aan de officiële prijzen houden
d( ien de kans geëxecuteerd te wor-
s dt
l Al eerder zijn zes winkeliers ver-
rdeeld tot zweepslagen door de re-
g'n j lutionaire raad van Lou Rawlings.
gdc
ma.
éb
INDEN (Reuter. AFP) „Na een
ie wordt het als elke andere
lan", zei Gustav Wagner, in een
aaggesprek met de Britse televisie,
er zijn werkzaamheden als nazi-
nmandant van het concentratie-
mp Sobibor. Wagner, die in een
aziliaans gevangenishospitaal
cht op een beslissing over zijn uit
ering. zei verder dat elk gevoel
:r zijn werk na een poosje ver
een en dat hij slechts de bevelen
Adolf Hitler uitvoerde,
mon Wiesenthal herkende oud-nazi
bgner een jaar geleden op een foto
een Brazilaans dagblad. Hij was
n van de aanwezigen op een feest
t gelegenheid van Hitiers geboorte-
g Wagner (67) wordt medeplichtig-
id verweten aan de moord op
O.OOO joden in de gaskamers van
H vernietigingskamp Sobibor in Po-
tussen maart 1942 .en augustus
143.
ASHINGTON (AP) Het Ameri-
anse Hooggerechtshof heeft een-
ïmmig vastgesteld dat de regering
voegd is laetrile te verbieden, een
sparaat dat volgens voorstanders
irkzaam zou zijn tegen kanker. Lae-
le is door het federale Bureau voor
fdings- en geneesmiddelen (FDA)
rboden omdat het niet voldoet aan
wettelijke eis dat de veiligheid en
ectiviteit zijn aangetoond. Een la-
re rechtbank had uitgesproken dat
eisen niet van belang zijn voor het
bruik door patiënten die medisch
Kien al opgegeven zijn.
van de Azerbaijani's de grootste
ethnische minderheid van Iran
dreigde het referendum te zullen boy
cotten als er geen grondwetgevende
vergadering zou komen. Nu zou hij
zich met een raad van onderzoek kun
nen verenigen als deze ook werkelijk
deskundig en bekwaam is. Een ver
zoening tussen Khomeini en Sjariat
madari zou een ernstige tegenslag
zijn voer de linkse partijen en de
seculaire groeperingen. In een brief
aan zakenmensen heeft Sjariatmada
ri geschreven zich er niet van bewust
te zijn geweest dat hij misbruikt werd
door anti-islamitische elementen.
Volgens betrouwbare bronnen heeft
premier Mehdi Bazargan beide lei
ders met elkaar verzoend. Het zal nu
voor oppositiekringen heel moeilijk
worden het voorstel voor de grondwet
tegen te houden.
Pacten VS en Moskou
Iran bestudeert de mogelijkheid van
het opzeggen van de internationale
verdragen met de Verenigde Staten
en de Sowjet-Unie. Dit heeft minister
van buitenlandse zaken Ibrahim Yaz-
di laten doorschemeren.
„Als we het hebben over het opzeg
gen van het verdrag uit 1959 met de
Verenigde Staten of dat uit 1921 met
de Sowjet-Unie zeggen zij. de tegen
standers van de islamitische revolu
tie. dat we de supermachten dezelfde
behandeling geven" aldus de minis
ter in een toespraak. Toen hem daar
na werd gevraagd of hieruit de con
clusie mocht worden getrokken dat
Iran de verdragen ook werkelijk defi
nitief zal opzeggen zei hij: „Dat heb
ben we in studie. De pacten geven
Moskou en Washington in bepaalde
omstandigheden de mogelijkheid mi
litair in Iran te Interveniëren.
Basis
In het verdrag met de Sowjets staat
dat Moskou zich militair met Iran
mag gaan bemoeien als een derde
partij „Perzisch grondgebied zou wil
len gebruiken als een basis voor ac
ties tegen Rusland". Het pact met de
Amerikanen bevat de zin: „In geval
van agressie zal de regering van de
VS zodanige acties en daar valt
ook gebruik van militaire macht on
der ondernemen als in wederzijds
overleg wordt overeengekomen en als
wordt voorzien in de gezamenlijke
verklaring om zich in te, zetten voor
vrede en stabiliteit in net Midden-
Oosten." Het is voor het eerst sinds
de val van de sjah dat de nieuwe
leiders de mogelijkheid opperen van
annulering van de pacten.
De Sowjet-Unie heeft een 2500 kilo
meter lange gemeenscnappelijke
grens met Iran. In augustus 1941
trokken na een overeenkomst tussen
Moskou en Engeland troepen van het
Rode Leger Iran binnen om Stalin te
verzekeren van oorlogsbevoorrading
door het Westen. Aan het eind van
1945 vestigde de Sowjet-Unie enkele
autonome republieken in Iran maar
onder internationale druk trok Mos
kou zich in mei 1946 terug. De Vere
nigde Staten hebben Iran vanaf 1959
van militaire en economische hulp
voorzien.
Adviseurs
Na een Iraans verzoek aan de VS om
adviseurs te sturen bevinden zich
sinds een week ongeveer 40 Ameri
kaanse militaire deskundigen en
technici in het land om het te helpen
bij het onderhoud van Iraanse jacht
vliegtuigen en bommenwerpers. Het
is niet bekend hoe lang ze zullen
blijven. De Amerikanen zijn verdeeld
over verscheidene luchtmachtbases.
Het Iraanse verzoek aan de VS valt
samen met de verslechtering van de
betrekkingen tussen Irak en Iran,
waarbij de Iraakse luchtmacht twee
maal aanvallen heeft uitgevoerd op
Iraans grondgebied.
Volgens Teheraanse kranten hebben
revolutionaire militieleden generaal
Hassan Toufanian gearresteerd. De
generaal had de leiding bij de onder
handelingen namens de sjah over
Westerse wapenleveranties. Met de
terechtstellingen van een politieman
en een korporaal gisteren is het aan
tal executies onder het nieuwe be
wind tot 281 gestegen.
KUALA LUMPUR (reuter, AFP. AP) Maleisië heeft gisteren
besloten 1400 Vietnamese vluchtelingen met boten de zee op
te sturen. De vluchtelingen die in streng bewaakte kampen
verblijven wisten gisteren nog niet wat hun boven het hoofd
hing.
President Carter neemt voordat hij het Congres toespreekt
gevleid het applaus van de volksvertegenwoordigers in
ontvangst.
WASHINGTON (AP, AFP, Reuter) De voormalige presi
denten Nixon en Ford zullen mogelijk door de Amerikaanse
Senaatscommissie voor buitenlandse zaken als kroongetui
gen worden opgeroepen bij het doorlichten van het nieuwe
SALT-2-akkoord. De commissie zal op 9 juli met haar onder
zoek beginnen en dit zal duren tot het begin van de herfst.
Maleisië heeft drie boten, die een half
Jaar geleden waren geland, weer gere
pareerd. De komende dagen zullen
nog drie bootjes zeewaardig worden
gemaakt om de vluchtelingen onder
PEKING (AFP. Reuter) Door de
snelle ontwikkeling van de buiten
landse handel en de scheepvaart
heeft China dringend advocaten no
dig als pleiters in rechtzaken waarbij
buitenlanders betrokken zijn. Dit
meldde het Chinese communistische
partijblad, dat het aanstellen van ad
vocaten belangrijk vond voor het
waarborgen van de soevereiniteit en
de economische belangen van China.
Ook zouden het de wettige rechten
van de bevolking en overzeese Chine
zen ten goede komen.
Een politiek van het midden en het
zoeken naar compromissen kenmer
ken de tweede bijeenkomst van de
vijfde nationale essemblee van de
volksrepubliek China. Dit is de me
ning van waarnemers bij het maan
dag begonnen volkscongres. De eer
ste minister en voorzitter van de Chi
nese communistische partij. Hua Ou-
ofeng, heeft op de nationale essem
blee het begrip „democratisch-socla-
lisme" gedefinieerd. Volgens Hua is
dit het recht van de bevolking om alle
beslissingen te nemen op basis van
haar recht over verschillende vormen
van bezit en produktie te beschikken.
Het „democratlsch-socialisme" is
naar de woorden van de premier be
langrijk om met name de vernieuwin
gen in China op het gebied van land
bouw. industrie, wetenschap en de
fensie te stimuleren.
wie veel kinderen, de zee op te drij
ven. Een Maleisische politieman ver
klaarde gisteren dat de vluchtelingen
voedsel zullen krijgen voor een korte
reis buiten de Maleisische territoriale
wateren. Verder worden de vluchte
lingen aan hun lot overgelaten, aldus
de politieman De dichtstbijzijnde
mogelijkheden om aan land te gaan
zijn Singapore en de Indonesische
eilanden Borneo en Sumatra, die ech
ter ook een harde politiek voeren. De
enige andere mogelijkheid is een
tocht naar de Filippijnen op bijna
tweeduizend kilometer afstand van
Maleisië.
Indonesië heeft gisteren samen met
Maleisië de ontsnappingsroute uit
Vietnam bewaakt met militaire vaar
tuigen. De marine van de twee landen
had de opdracht gekregen iéder boot
je met vluchtelingen terug te sturen
naar de plaats van herkomst. Malei
sië heeft verzekerd dat er niet op
bootvluchtelingen geschoten zal wor
den bij hun aankomst in Maleisische
wateren.
Een regeringswoordvoerder van
Hong Kong zei gisteren dat er een
nieuwe golf van een half miljoen Viet
namese vluchtelingen verwacht kan
worden. Volgens hem wil Vietnam
alle Chinese Vletnamezen uit het
land verdrijven. De regering van De
nemarken heeft besloten aan het aan
tal vluchtelingen dat naar dit land
mag komen te verdubbelen. Dit Jaar
mogen nu duizend Vietnamese vluch
telingen naar Denemarkek.
De EG-landen hebben maandag be
sloten ruim tien miljoen gulden uit te
trekken voor het Vietnamese vluchte
lingenprobleem. In februari was al 2,6
miljoen gulden geschonken.
Amnesty International heeft ver
klaard dat het noodzakelijk is dat
alle landen die er toe in staat zijn
vluchtelingèn opnemen.
KAAPSTAD (Reuter. AFP) Marais
Viljoen is gisteren officieel beëdigd
tot president van Zuid-Afrika. Hij is
de opvolger van president John Vor-
ster die gedwongen werd af te treden
wegens zijn aandeel in het Zuidafrl-
kaanse informatieschandaal. Viljoen
kreeg 155 stemmen van een verkie
zingscollege dat was samengesteld
uit leden van het parlement Villiers
Graaf, de kandidaat van de nieuwe
republikeinse partij, kreeg 23 stem
men en de andere presidentskandi
daat. Guerino Bozzoli van de progres
sieve federale partij kreeg 17
stemmen.
Marais Viljoen is een tijd lang minis
ter van arbeid geweest maar genoot
de meeste bekendheid als leider van
de senaat.
Marais Viljoen streed met minister
Louwrens Mullers om de kandidatuur
van de Nationale Partij voor het pre
sidentschap. Marais Viljoen was op
het laatste moment door de rechter
vleugel van de partij naar voren ge
schoven. Louwrens Muller trad gede
sillusioneerd door de kandidatuur
van Marais Viljoen uit het huidige
kabinet Muller werd eerder dit jaar
gezien als de belangrijkste kandidaat
van de Nationale Partij.
Viljoen. die in deplaats Robertson is
geboren heeft als verslaggever ge
werkt bij het Zuidafrikaanse dagblad
Die Transvaler Daarna in 1943 kreeg
hij een betrekking als organisator bij
de grootste partij ln Zuid-Afrika, de
Nationale Partij. In 1951 werd hij
voorlichtingsfunctionaris van deze
partij. In 1953 kwam hij in het parle
ment en werd onder minister van
arbeid in 1958 Acht jaar later werd
hij benoemd tot minister van arbeid.
President van de senaat werd Marais
Viljoen in 1976.
WASHINGTON (AP) Het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardigden
heeft een commissie-voorstel verwor
pen om nieuwe vergunningen voor
kerncentrales niet te verlenen als
daar geen evacuatleplan voor is Inge
diend De stemverhouding was 147
vóór en 235 tegen.
Het was de eerste keer dat het voltal
lige Huls of de Senaat zich uitsprak
over maatregelen naar aanleiding
van het ongeluk met de kerncentrale
Three Mile Island bij Harrisburg. Wel
nam de volksvertegenwoordiging
met grote meerderheid (350 tegen 10)
een wetsvoorstel aan dat de aanwe
zigheid van federale veiligheidsin
specteurs in kerncentrales verplicht
stelt. Tot nu toe waren bij een be
perkt aantal centrales zulke inspec
teurs gestationeerd De Commissie
voor toezicht op kerninstallaties mag
er nu honderd extra dienst nemen.
President Carter opende de „campag
ne" ter aanvaarding van het akkoord
enkele uren nadat hij vanuit Wenen
in de Verenigde Staten was terugge
keerd. Hij hield de Senaat voor dat
dit verdrag zorgvuldig uitgewogen
was en de wereld voor beide blokken
tot een veiliger plaats maakte. De
Senaat reageerde voorzichtig op het
enthousiasme.
Ook Carters Russische ambtgenoot
Brezjnew is naar zijn land terugge
keerd. Hij werd op de luchthaven van
Moskou verwelkomd door premier
Kosigin. Brezjnew heeft geen nadere
verklaring op het Weense overleg ge
geven. Daar men in Moskou bevreesd
is voor de weerstand in de Ameri
kaanse Senaat tegen SALT-2 zullen
naar verwachting de Russische lei
ders er de komende maanden op blij
ven hameren dat een wijziging van de
KAMPALA (Reuter) President
Luie van Oeganda heeft binnen
twaalf dagen opnieuw zijn kabinet
gewijzigd. Luie benoemde zeven nieu
we ministers. Sedert de val van Idi
Amin in april is het ministerie van
informatie en nationale leiding al
twee maal in andere handen overge
gaan. De huidige minister Ibingira
verlaat dit ministerie en wordt per
manent vertegenwoordiger bij de
Verenigde Naties in New York.
akkoordtekst onaanvaardbaar is
voor de Sowjet-Unie.
In de Russische pers is zeer veel aan
dacht geschonken aan de onderteke
ning in Wenen. Zowel Izwestia als
Prawda de belangrijkste partijor
ganen van het Kremlin namen de
volledige tekst van het akkoord en de
bijbehorende communiqués en ver
klaringen op.
Nederland is verheugd over de onder
tekening van SALT-2. Dit heeft het
ministerie van buitenlandse zaken in
Den Haag meegedeeld. „Niet slechts
wegens de kwantitatieve beperking
die aan strategische nucleaire syste
men wordt opgelegd, maar ook om
dat kwalitatieve aspecten er in wor
den betrokken."
Minister Scholten van defensie zei in
Parijs niet te verwachten dat de Se
naat SALT-2 niet zal goedkeuren. Zo
de Senaat niet akkoord gaat dan ont
staat er in de NAVO een crisis en
zullen de Amerikaans-Russische be
trekkingen verslechteren. Scholten
wil dat West-Europa nauw wordt be
trokken bij SALT-3, maar de Westeu-
ropese NAVO-landen hoeven niet aan
de onderhandelingen deel te nemen.
Meer nieuws op pagina 11 en ons
commentaar staat op pagina 5.
SALISBURY (AP, Reuter) Premier
Muzorewa van Zimbabwe-Rhodesië
is ln Salisbury teruggekeerd van een
onaangekondigd bezoek aan Zuid-
Afrika. In dit land heeft de nieuwe
zwarte premier van Rhodesiè gehei
me besprekingen gevoerd met de
Zuidafrikaanse premier Pieter Botha.
Het bezoek aan buurland Zuid-Afrika
was het eerste bezoek aan een ander
land van de nieuwe premier. Nauwe
samenwerking van Rhodeslë met
Zuid-Afrika maakt de kans dat het
land internationale erkenning krijgt
kleiner.
Muzorewa heeft al eerder tijdens het
premierschap van Ian Smith Zuid-
Afrika bezocht.
Uit gegevens die bekend zijn gewor
den door het Zuidafrikaanse informa
tieschandaal blijkt dat Muzorewa vla
een Zwitserse bank ongeveer een mil
joen gulden kreeg van Zuid-Afrika.
Dit geld werd in de kas van de UANC.
de partij van Muzorewa. gestort. De
gesprekken met premier Botha gin
gen, naar verluidt, over de steeds
erger wordende oorlog ln Zimbabwe-
Rhodesië
door onze correspondent
De overeenkomst over het gebruik van de luchtmachtbasis
Lajes op de Portugese Azoren door de Verenigde Staten van
Amerika is in Lissabon verlengd. De vorige overeenkomst
stamde uit 1971, maar was officieel slechts tot 1974 geldig. Het
nieuwe akkoord loopt in 1983 af.
Voor de ondertekening van het ak
koord werd de Portugese demissio
naire regering met een bliksembe
zoek van de Amerikaanse staatsse
cretaris Clrus Vance vereerd. Vance,
die naar Portugal vertrok onmiddel
lijk na de ondertekening van het Salt-
2-verdrag in Wenen, sprak ook met de
Portugese president Ramalho Eanes.
Tijdens een persconferentie ontken
de Vance desgevraagd het bestaan
van nucleaire installaties op de
Azoren.
Het gebruik van de luchtmachtbasis
Lajes door de Amerikanen stamt uit
de Tweede Wereldoorlog. Sinds het
einde daarvan zijn de Azoren vier
keer als uitvalsbasis gebruikt voor
Amerikaanse militaire interventies in
het Midden-Oosten (1958 en 1973) en
Afrika (1964) en onlangs nog vertrok
ken uit de Azoren de militairen die de
Amerikaanse ambassade in Iran
moesten beveiligen. Een woordvoer
der van het Portugese ministerie van
buitenlandse zaken verklaarde ech
ter dat de Verenigde Staten geen vol
ledige vrije hand hebben ln het ge
bruik van de basis: „Er bestaat geen
Amerikaanse soevereiniteit over de
basis; de Portugese regering kan zich
er dus mee bemoeien door gewoon
voor iets geen toestemming te
geven."
Als tegenprestatie voor het gebruik
van de basis betaalt de Verenigde
8taten honderdveertig miljoen dollar
economische en militaire hulp. De
tachtig miljoen economische hulp
gaat naar de regionale regering van
de Azoren, die het geld aan verbete
ring van de verbindingen en andere
infrastructurele projecten zal beste
den. De militaire hulp bestaat onder
meer uit de levering van een aantal
V5-straaljagers aan de Portugese
luchtmacht. Bij de vorige akkoorden
was de Amerikaanse vergoeding al
leen van militaire of politieke aard.
zoals de erkenning van de Portugese
soevereiniteit over haar koloniën.
»or J. den Boef
oor de Westduitse christen-democraten wordt het de komende maan-
en buigen of barsten als Franz-Josef Strauss uit Beieren weigert zijn
fcndidatuur in te trekken voor het christen-democratische kanseliers-
indidaatschap bij de in de herfst van het volgend jaar te houden
xkiezingen voor de bondsdag.
ügen zal betekenen dat de CDU van Hel-
ut Kohl haar eigen kandidaat Ernst Al-
teht, premier van de deelstaat Nedersak-
laat vallen en de kandidatuur in han-
legt van Strauss. Deze is sinds vorig
premier van de Vrijstaat Beieren en
•edt al vele jaren op als voorzitter van de
8U. de Beierse zusterpartij van de CDU.
irsten zal er op neerkomen, dat CDU en
»U bij de verkiezingen van volgend jaar
scheiden wegen gaan. Dit houdt in dat de
in de gehele bondsrepubliek Duitsland
at werven en dat de CDU de CSU in
teren op eigen terrein gaat beconcurre-
Er zouden dan twee christen-democra-
ie kanseliers-kandidaten zijn: Albrecht
v de CDU en Strauss voor de CSU.
fgend jaar is Strauss al 65, als de bonds-
iverkiezingen worden gehouden. Mense
lijkerwijs gesproken is het de laatste keer
dat hij een gooi naar het kanselierschap zou
kunnen doen. Bijna 20 jaar lang is het hem
niet gelukt om met een veelheid van pres
siemiddelen de kandidatuur van de CDU/
CSU in de wacht te slepen De door hem
ontketende Interne partijstrijd was zo ont
luisterend. dat de positie van de uiteindelij
ke kandidaat er door werd verzwakt.
Korte vreugde
In 1972 leidde het luidruchtige optreden
van Strauss er toe. dat Rainer Barzel het
moest afleggen tegen het sociaai-democra-
tisch/liberale koppel Brandt/Scheel, hoewel
de CDU samen met de CSU een meerder
heid had kunnen behalen. Vier jaar later
hield Strauss de christen-democraten op
nieuw van een overwinning af. door Helmut
Kohl als kanseliers-kandidaat op een erger
lijke manier voor de voeten te lopen.
Na de verkiezingen van 1972 rekende
Strauss snel al met Barzel. die verantwoor
delijk werd gesteld voor de nederlaag. Een
zelfde taktiek probeerde Strauss na de ver
kiezingen van 1976 te volgen, maar Kohl gaf
zich niet gewonnen. Strauss dreigde met
een breuk tussen CSU en CDU. maar werd
tot de orde geroepen doordat Kohls CDU
liet weten, haar werkterrein tot Beieren te
zullen uitbreiden.
Strauss wilde premier van deze staat wor
den en realiseerde zich dat zijn CSU geen
meerderheid zou behalen, als de CDU aan
de Landdagverkiezingen zou meedoen. Hij'
moest wachten. In de herfst van het vorige
jaar boekte de CSU een lichte teruggang,
maar haar meerderheid was voldoende om
Strauss het premierschap van Beleren te
bezorgen. Van uitstel kwam dan ook geen
afstel en eind vorige maand vond Strauss
het tijdstip gekomen om de kat de bel aan
te binden.
Hij deed dat op een zeer ongelegen ogen
blik. namelijk kort na de verkiezing van
Karl Carstens. de omstreden kandidaat van
CDU en CSU, tot president van de Bondsre
publiek in de plaats van de liberaal Walter
Scheel. De toekomst leek toen heel zonnig
voor de christen-democraten, die perspec
tieven zagen voor het belangrijke verkie
zingsjaar 1980 Na het presidentschap leek
ook het kanselierschap binnen bereik te
komen.
De vreugde was echter van korte duur. want
zij paste niet in de plannen van Strauss.
Deze greep de verzwakte positie van Kohl
binnen de CDU aan om volkomen onver
wacht zichzelf als kandidaat voor het kan
selierschap aan te melden. Ditmaal deed hij
dit niet alleen om te voorkomen, dat KohJ
zich opnieuw sterk zou maken voor de kan
didatuur. maar vooral omdat hij (misschien
wel tot elke prijs) deze nu echt voor zichzelf
wilde opeisen.
Een breuk zou de enige manier zijn om een
eind te maken aan een periode van on
vruchtbare oppositie, die nu al tien Jaar
duurt en een grote verwijdering tussen de
twee grote partijen teweeg heeft gebracht.
Als de CDU haar rechtse image aflegt, zal
zij ter rechterzijde kiezers aan Strauss ver
liezen. maar voor midden-links veel aan
trekkelijker worden. Een deel van het ver
lies zou bovendien goed gemaakt worden
door een grote toevloed van Beierse kiezers
Afrekening
Compromis?
Voor de politieke verhoudingen in West-
Duitsland zou een breuk tussen CDU en
CSU een gunstige uitwerking kunnen heb
ben. De kans dat de CDU samen met de
CSU de meerderheid behaalt ln de Bonds
dag is zo gering, dat zij eigenlijk geen reden
heeft om opnieuw onder het juk van
Strauss door te gaan Zij zou er beter aan
doen. zich in te stellen op samenwerking
met de sociaal-democraten om een verdere
polarisatie te vermijden.
Het ziet er echter naar uit dat de CDU voor
de zoveelste keer terugschrikt voor een defi
nitieve afrekening met 8trauss. louter om
dat zij zich verkijkt op de kans om geza
menlijk met de CSU nog een absolute meer
derheid te veroveren in de Bondsdag Het
lijkt uitgesloten dat de CDU Strauss als
kandidaat aanvaardt al kan het tegen
deel nog altijd blijken maar een compro
mis-oplossing. die gebaseerd is op de poli
tieke eisen van de Beierse krachtpatser, zit
er wel in.
Albrecht (of een andere door Strauss af te
dwingen kanseliers-kandidaat) loopt dan
groot gevaar om bij de verkiezingen in de
herfst van volgend Jaar met Strauss om zijn
nek op eenzelfde manier al te gaan als
Barzel in 1972 en Kohl in 1976. Er is slechts
een geringe kans dat dit niet gebeurt als de
verschuiving naar rechts, die thans in lichte
mate te bespeuren valt. doorzet Daarop te
rekenen is echter pure speculatie
Theoretisch bestaat de mogelijkheid dat
CDU en CSU samen de meerderheid van de
zetels in de Bondsdag krijgen, terwijl zij
minder dan 50 procent van de stemmen op
zich verenigen Dat kan gebeuren, als de
liberale FDP en de onlangs opgerichte Bur
gerpartij (die vooral naar een rechtvaardi
ger belastingen-systeem streeft) niet het
vereiste minimum van vijf procent van de
uitgebrachte stemmen behalen en daardoor
niet in de Bondsdag vertegenwoordigd zou
den worden.
Het zijn juist de al geconstateerde trend
naar rechts en de speculatie dat FDP en
Burgerpartij tussen wal en schip terecht
komen, die de CDU in de verleiding kunnen
brengen om het toch nog een keer met
Strauss op een akkoordje te gooien. Deze
zal zijn politieke huid echter zo duur probe
ren te verkopen, dat er nog heel wat deining
aan een mogelijk compromis vooraf zal
gaan. Zij zal de zaak van de christen-demo
craten geen goed doen.
