Peter Roovers redde kasteel
Heyen van de ondergang
Afstandelijk
proficiat
FAM
m
Uit brieven van lezers
'Kunst is het decor van de samenleving'
de stofzuiger
met de vele
extra's
MAANDAG 11 JUNI 1979
VARIA
TROUW/KWARTET
door Fred Lemmers
HEYEN Vanaf de
grote weg Nijmegen -
Venlo valt kasteel
Heyen, een paar kilo
meter ten zuiden van
Oennep, nauwelijks
op. verscholen als het
ligt tussen de bomen.
Alleen het torentje
steekt daar bovenuit
met er op de wappe
rende vlag van de kas
teelheer. de beeldhou
wer Peter Roovers. Er
staan geen drommen
bezoekers voor de
poort, want het kas
teel is particulier bezit
en niet zo maar te be
zichtigen al speelt het
in het leven van de
1200 bewoners van dit
Noordlimburgse dorp
een belangrijke rol.
Net na de oorlog zag het er
naar uit dat de laatste blad
zijde van de bewogen ge
schiedenis van het vijf eeu
wen oude kasteel was ge
schreven. Het gebouw, in de
Jaren dertig ten tijde van de
burgemeestersfamilie Ot-
ten toch al danig in verval
geraakt, werd in het najaar
van 1944 zo zwaar bescha
digd door oorlogshandelin
gen. dat het rijp leek voor
de sloop. Totdat Peter Roo
vers ten tonele verscheen.
Een relatie had hem er tact
vol op attent gemaakt. Af
komstig uit Rotterdam had
Peter zich lang voor de oor
log al in het Limburgse ge
vestigd. Onder Mook, aan
de oevers van de Maas. had
hij een opvallend houten
huis gebouwd, dat tijdens
het geallieerd offensief in de
frontlinie had gelegen met
alle gevolgen van dien. Pe
ter moest dus toch aan het
herbouwen.
Maar het maakt wel enig
verschil of dat met een huls
moet gebeuren of met een
eeuwenoud kasteel. „Ik was
trouwens nog nooi in Heyen
geweest. Uiteindelijk heb
ben mijn vrouw en lk ons
laten overhalen er toch eens
te gaan kijken. Op een win
terse dag in het begin van
1948 zijn we er heen gegaan
en wat we toen zagen zal lk
nooit vergeten. Er lag een
laagje sneeuw en Heyen zag
er uit als een sprookje. We
waren er meteen door beto
verd. Nadat Monumenten
zorg ons alle medewerking
toezegde hebben we de kas-
teeLruine in maart 1948 ge
kocht. Het was een ingrij
pende beslissing. Zoiets doe
Je maar eens in Je leven. Dat
durf Je geen tweede keer te
doen", zegt Peter er nu van.
Na Jarenlang restaureren
staat „Heyen" er nu weer ln
oude glorie bij. Al het geld
dat Peter Roovers als beeld
houwer verdiende en hij
ls geen kleine Jongen op dat
gebied (de vele kruiswegsta
ties in kerken, zijn oorlogs
monumenten waartoe Je
ook de monumenten die hij
maakte van koningin WU-
helmlna In Oeleen en van
haar terugkeer op Neder-
Peter Roovers
balanceren op de rand van het faillissement
(foto: Lé Olesen)
landse bodem in het
Zeeuwsvlaamse Eed e-A ar
denburg kunt rekenen: zijn
borstbeelden van Wilhelmi-
na en Juliana; zijn versierin
gen van bekende Neder-
landse schepen als de
„Nieuw Amsterdam" en de
„Statendam" en zijn monu
mentale fonteinen getuigen
daarvan) is in de weder
opbouw van het kasteel
gestopt.
Zware taak
„Het ls een zware taak ge
weest en dat ls het nog. Als
je op een kasteel gaat wo
nen moet Je nooit klagen
over vocht, niet praten over
schimmel en nog minder
over kou. Je haalt jezelf een
hele boel moeilijkheden op
de hals. Het was voor mij
vaak een balanceren op de
rand van het faillissement,
maar toch ben ik bijzonder
dankbaar dat ik dit heb mo
gen doen. Als ik nu hier
rondkijk meen ik toch wel
te kunnen zeggen, dat ik
niet heb stilgezeten." De nu
77-Jarige Peter Roovers, nog
steeds een kaarsrechte ver
schijning met een eerbied
waardig grijs sikje en vrien
delijk lachende ogen, heeft
in zijn leven dikwijls grote
problemen moeten over
winnen.
Dat begon al in Rotterdam,
waar zijn vader architect
was. „Moeder was de doch
ter van een Hilversumse ta
pijtfabrikant en kleindoch
ter van de bekende Gooise
landschapsschilder ThiJ-
men de Rijk van de Gracht,
die op „Langgewenst" ln
Hilversum woonde. Mijn ou
ders keken er zodoende niet
van op. dat ik al jong be
langstelling had voor het
schilderen en later het
beeldhouwen. Vader stond
er echter op dat lk, voordat
ik daarin verder ging, eerst
een vak zou leren, omdat
het, zo hield hij me voor, een
grote kunst is van de kunst
te leven. Ik ging me verdie
pen in het notariaat, al lok
te me dat niet aan. Dat ik
jaren op een dor notariskan
toor tussen de acten zou
moeten slijten, voordat ik
eindelijk omstreeks mijn
veertigste zou worden be
noemd was een schrikbeeld
dat me steeds voor ogen
stond.
Op een dag heb lk alles wat
ik voor die notarisstudie in
huls had, tot wetboeken en
arresten van de Hoge Raad
toe. letterlijk ln de Maas ge
smeten en ben ik op een
zolderkamertje aan 't Hang
in Rotterdam gaan wonen.
Dit tot ontsteltenis van
mijn familie, die vond dat
als ik dan toch niet voor
rede vatbaar was. ik het ver
der zelf maar moest uitzoe
ken. Daar in dat zeemans
buurtje. waar een politiea
gent zich niet alleen op
straat waagde, heb ik het
harde leven leren kennen.
Voor een Jongen die het heel
luxe gewend was, in de ja
ren twintig zelfs in een eigen
autootje rondreed, was dat
een enorme overgang."
Falise
Maar Peter redde het, mede
door de hulp van een vrien
delijke dame, die hem uit de
bohemlen-sfeer haalde en er
voorzorgde dat hij verder
kon studeren, doch vooral
door zijn vriendschap met
de beroemde beeldhouwer
August Falise in Ede. Na
diens plotselingen dood
mocht Peter zijn plaats in
nemen aan de academie in
Den Bosch. Kort erop hield
hij zijn eerste expositie in
de Brabantse hoofdstad en
daaruit vloeide de opdracht
voort voor de Onze Lieve
Vrouwe Broederschap, of
wel „de Zwanenbroeders",
een genootschap waarvan
de Oranjes al sinds Willem
de Zwijger deel uitmaken,
een bronzen borstbeeld van
koningin Wilhelmina te
maken.
Nadat koningin Wilhelmina
het werkstuk in wording op
foto's had gezien besloot zij
er zelfs voor te poseren, iets
dat ze niet gauw deed.
„Eerst moest ik bij haar op
audiëntie in het paleis aan
het Noordeinde. Op mijn
motor ben ik er uit Mook
naar toe gegaan. De pand
jes van mijn jaquet had ik
opgespeld en daarover ging
een leren jas. Mijn hoge
hoed. grijze das en hand
schoenen stopte ik in de zij
tas. Een flink eind bij het
palels vandaan heb ik mijn
motor geparkeerd en mijn
kleding in orde gemaakt.
Het waren heel plezierige
ontmoetingen iqet koningin
Wilhelmina, die meteen al
op me overkwam als een
vrouw met een eigen identi
teit. een heel sterke per
soonlijkheid."
Na de oorlog poseerde ko
ningin Juliana, die op
Soestdijk een afgietsel van
het borstbeeld dat Peter
van haar moeder maakte
heeft staan, ook enige keren
voor de Limburgse beeld
houwer. Ze kwam er zelfs
voor naar Heyen. waar je de
weerslag vind van een wel
besteed kunstenaarsleven.
In het park staan door Peter
gemaakte beelden. Ook de
fontein is zijn werk. Binnen,
zowel in zijn grote atelier als
in bijna alle vertrekken van
het kasteel, staan werk
stukken.
Barometer
„Kunst is het decor van de
samenleving. Het is ook een
barometer, die de geestes
gesteldheid aangeeft die ko
mend is. Vandaar dat grote
kunststeden als Florence en
Rome. om maar iets te noe
men en zo tot de verbeel
ding spreken, worden ge
zien als aardse paradijsjes.
Wat lk in mijn werk heb
nagestreefd is kunst te ma
ken, die functioneel is en
tijdloos. Daarbij maakte
het voor mij weinig uit of ik
werkte in steen, brons of
hout. of het oorlogsmonu
menten waren, een versie-
*ing op een schip of op een
?evel van een gerechtsge-
douw. Tot de dienende kun
stenaars, daartoe heb ik
duidelijk behoord." Als ik
Peter Roovers zeg. dat Marl
^ndriessen mij een paar
laar geleden vertelde dat hij
iiverse werkstukken uit het
/erleden graag met dyna
miet te lijf zou willen gaan,
jmdat hij er niet meer ach-
-er staat, zegt Peter dat hij
iich voor geen van de din-
jen die hij vroeger heeft ge
naakt schaamt." Het is wel
:o dat er werkstukken bij
:ijn. die ik graag nog eens
:ou willen maken en dan
inders. Maar je blijft als
cunstenaar nu eenmaal al-
:ijd op een onvolmaakte
manier bezig. Je kunt niet
/eel meer dan je best doen
.m dat heb ik gedaan."
Langs de weg
(n de loop der jaren is er
zeel verloren gegaan van
iet werk van Peter Roovers.
vooral tijdens de oorlog.
,De werkstukken, die ik in
september 1944 in huis had
heb ik trachten te redden,
maar tevergeefs. Op een
dag kwam ik tot de ontdek
king dat soldaten alles wat
ik veilig waande, langs de
weg naar Mook hadden ge
zet. Het was een grote open
luchttentoonstelling van
schilderijen en vooral beeld
houwwerken. Een paar van
mijn schilderijen met nogal
blote dames hadden de ge
allieerden voorop hun tanks
gezet en zo reden ze de vij
and tegemoet. Na de oorlog
heb ik er niets meer van
teruggevonden. Kunst was
in die tijd niet belangrijk. Je
werd immers teruggedron
gen op de meest fundamen
tele zaken van het leven."
Dat werkstukken onherstel
baar worden vernield door
vandalisme ergert Peter
veel meer. zoals onlangs
met zijn oorlogsmonument
in Mook het geval was. Een
van de armen van het beeld
bleef spoorloos. Urenlang
zocht Peter de omgeving af,
kruipend door het gras en
zelfs in sloten met suc
ces het vermiste onderdeel
kwam terecht. Anders had
het monument moeten wor
den afgeschreven. „Kort
erop heb ik de hoofden van
de drie scholen, die vlakbij
het monument staan, ge
vraagd of ik iets tegen hun
leerlingen mocht zeggen. Ze
waren er eerst niet zo geest
driftig over, vroegen of ik de
daders kwam zoeken. Nu
daar ging het me niet om. Ik
wilde alleen praten. Ik zei:
.Ik sta hier voor Jullie als
een kerel van 77 met de
hoed in zijn hand om te vra
gen: sla toch in vredesnaam
de boel niet kapot, vooral
geen beeld dat herinnert
aan hen die zijn gesneuveld,
zodat Jullie als vrije mensen
kunnen leven inplaats van
als slavenarbeiders in Polen
te zitten,' heb ik uitgeroe
pen." Ik was echt boos,
daarom kon ik het met over
tuiging zeggen. Ze luister
den aandachtig. Zo hebben
we het nog nooit bekeken,
zeiden ze na afloop. Dat ze
in Mook mijn beeld vernie
len zal me daarom voorlopig
vast niet meer overkomen."
door Mink van Rijsdijk
Ze voelde zich vreemd bevangen toen ze in gezel
schap van enkele familieleden de medische facul
teit van de Vrije Universiteit binnenstapte. De
zenuwen van de laatste weken waren tot kalmte
gekomen, want officieus wist ze al dat haar zoon
voor zijn artsexamen was geslaagd. Die bewusde
dag zou hij zijn bul krijgen. Eigenlijk moest ze dus
heel blij zijn en dat was ze natuurlijk ook, maar ze
kon niet zo goed tegen dit soort bijeenkomsten.
Ze had nog nooit meegemaakt dat dergelijke
plechtigehden, die toch iets moesten betekenen,
ergens anders op uitdraaiden dan op zanderige
dorre betogen die bol stonden van de clichés en die
uitgesproken werden door weinig geïnteresseerde
of geïnspireerde functionarissen. Hoe vaak was ze
inmiddels al getuige geweest op ogenblikken dat
haar zoon bepaalde periodes succesvol afsloot?
Het was al heel wat jaren geleden begonnen met
het zwemdiploma. Bijna was hij toen gezakt,
watertrappen vond hij erg moeilijk. Ze zag nog de
twee bevende witte vingertjes boven de oppervlak
te en zijn bange gespannen ogen. Het lukte maar
net. Blije kinderen die werden toegesproken door
een plechtige meneer. Geen grap kon er af. De
jongens en meisjes moesten vooral niet denken dat
ze nou echt konden zwemmen, nee nee dat diplo
ma op zak stelde niets voor, eigenlijk was nu pas
het echte zwemmen leren begonnen. Bla bla bla.
Woorden van diezelfde strekking waren ook over
hem uitgestort na een volgend zwemdiploma, toen
hij de lagere school verliet en bij het eindexamen
gymnasium werd er weer uit hetzelfde vaatje
getapt. Altijd was er wel een droefgeestige spreker
geweest met de bezwerende woorden dat de over
winning in feite niets voorstelde. Vreemde zaak.
Of zou het een opvoedkundig trucje zijn om
opzettelijk de vreugde in te dammen en de domper
te zetten op dat verrukkelijke gevoel „overal"
vanaf te zijn?
Wat zat ze toch te kniezen. Misschien zei de
professorale woordvoerder straks wel iets heel
origineels en opbouwends. Hoewel voor zo'n
man waren bijeenkomsten als deze natuurlijk pure
routine, gewoon een stukje van zijn broodwinning.
Huppetwee even een paar volzinnen spuien, de
.eedsformule of de belofte aanhoren en dat was dan
dat. Het was zodoende toch ook niet te verwachten
dat er iedere keer van zo'n plechtigheid een hele
happening werd gemaakt. Toch betrapte ze zid
erop dat ze zich ferm zat te harnassen tege
kriebelig makende clichéspeeches, afgevuurd doo
een elektronisch aangedreven automatische piloot
De wachtruimte was intussen aardig vol geworde
Ouders, familie en vrienden vormden overal km
gen, gesloten circuits met de pas afgestudeerde i
hun midden. Ze keek naar haar zoon, die
ontspannen en tevreden uitzag. Hij was mage
geworden en zag nog bleker dan toen hij zijn
zwemdiploma haalde. Het jongetje uit die tijd was
haar heel nabij. Ineens was het tijd. Achter eenu
tafel in een grote zaal zaten de professoren van d(6
examencommissie. Zij waren de enigen die eenr
stoel hadden. Hier en daar hingen enkele grootou- i
ders wat van het ene been op het andere. Eet
zwangere vrouw schoof op een tafel langs de wand
De rest van de aanwezigen probeerde wijdbeens o
wiebelig staande de goede houding te vinden.
Ach, ze had het kunnen weten, waarom stelde hel
dan toch teleur? Ze werd een beetje nijdig, hel
gortdroge betoogje van de man achter de tafel
irriteerde haar erg. Het mocht dan honderd keer
routine zijn voor de hooggeleerde heer, een beetje
meer van tetteret zou toch wel aantrekkelijk zijn
voor de pas geslaagden. Ze hoorde hoe haar zoon
de eed aflegde. Twee vingers in de lucht. Twee
vingers die haar weer bij het zwemdiploma bepaal
den. Echt zwemmen moest hij toen nog leren, zei
men. Er was niets nieuws onder de zon. De jonge
artsen kregen een soortgelijke bemoediging mee.
Ze werden weliswaar collegae genoemd, maar da:
was niet serieus bedoeld, ze deden immers voorlo
pig alleen voor spek en bonen mee. Dat blee
duidelijk. Op vers gepokte en gemazelde collega'
storm je niet af om hen hartelijk te feliciteren. Di
zou te dol wordèn. De professoren verhieven zie
van hun zetels, staken welwillend een hand over d
tafel uit. De collegae mochten even langskome
om die hand eerbiedig te drukken. Ze dacht: o
deze gang van zaken berust op een stoffige traditie
of de heren hebben gewoon allemaal een gekneus
de voet. Overgehouden van een voetbalwedstrij
tegen politici. Deze voetblessuregedachte kwan
uitsluitend bij haar boven omdat ze op die uniek
dag positief over mensen wilde blijven denken.
Want wat ook de achtergronden waren van het
kille ritueel, ze vond het een ridicule vertoning.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
wo/den). De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859,1000
AW Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
AOW (2)
De AOW-ers mogen de sociaal-econo
mische redactie van „Trouw" dank
baar zijn voor de objectieve voorlich
ting over hetgeen op 1 juli staat te
gebeuren met de AO W-uitkeringen.
Uit het artikel „AOW meer besnoeid"
in Trouw van woensdag 6 juni blijkt
dat de overheid gemeend heeft de
AOW-uitkeringen dit jaar tot he
den met 21 gulden per maand te
besnoeien. Terwijl publicaties van
overheidswege suggereren dat dit
maal „per 1 juli de korting slechts
1,60 netto bedraagt" zonder te ver
melden dat sinds 1 januari die kor
ting reëel tot ca. 21 gulden is opgelo
pen. De afstand tussen minimum
loon en AOW-uitkeringen wordt
steeds groter. Zeker, AOW-ers zijn
geen mensen die met stakingen kun
nen dreigen. Ook lopen zij niet voor
op met allerlei protestacties. Dus dan
maar aanpakken? Met alle waarde
ring voor het huidige kabinet missen
we in dit kabinet mensen zoals
destijds de heer Boersma die inzien
dat AOW-ers voor het merendeel
mensen zijn die óf in het geheel geen
bedrijfspensioentje ontvangen óf
wier bedrijfspensioen relatief zeer
laag is, omdat zij in tegenstelling
tot mensen in overheidsdienst pen
sioen hebben gevormd op basis van
lonen van tientallen Jaren geleden.
Schiedam J. de Pater
Orgel
Gaarne zouden wij een opmerking
Onder redactie van
mevrouw J. Wentink-Frumau
en mr J. J. Wentink
Vragen uitsluitend In envelop sturen naar postbus 507, 2270 AM
Voorburg. Per vraag een gulden in postzegels, het liefst in waarden
van 55 en 45 cent bijvoegen. Beslist niet aan de buitenkant opplakken.
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzijde gelegd.
Vraag: Wij hebben een grappig bank
je op de kop getikt. Het ziet er erg oud
uit Graag willen we weten waar dat
bankje voor gebruikt werd. Het is van
stevig eikehout
Antwoord: Wij hebben zo'n bankje
nooit gezien. Je zou zeggen, dat daai
een knutselaar heel fijn op zou kun
nen werken, in huzarenzlt. Wie weet
hierover iets te melden?
Vraag: Een Jonge lezer zou zo graag
voortaan zijn eigen fiets repareren.
Zijn ouders zijn in betaalstaking ge
gaan. maar willen best enige subsidie
geven voor een goede handleiding.
Antwoord: In de tijd, dat er altijd wel
ergens een fletsenbewaarplaats op de
hoek van een straat was te vinden,
hebben onze zonen in de vakantieda
gen daar vaak een week banden ge
plakt en klusjes gedaan. De beloning
was schamel, maar ze leerden er in
elk geval veel waar ze later plezier
van beleefden. Misschien is het een
idee voor een Jeugdclub? De vakhan-
delservlce van de fietsenwinkelier
heeft een klein handig cahier uitgege
ven. Hoe moet dat nu? Kleine fietsre-
paratles. Heel wat medewerkers wor
den er in genoemd, die ik hier maar
samenvat ln de correspondent: Th. G.
M. van Steyn. Watertje 8. 23 81 EE
Zoeterwoude. Een bladzij is gewijd
aan allerlei instellingen, die belang
rijk zijn voor de fiets en zijn baas
Stichting „Flets" brochure met voor
lichting en gegevens: Europaplein 2,
1078 GZ, Amsterdam. Stichting
„Vam" Papelaan 85. postbus 399 2250
AJ Voorschoten, heeft behalve ande
re opleidingen ook de opleiding Vak
bekwaam tweewielermonteur. Hier
bij wordt bet boek „Fietstechniek"
36.25 giro 423144 gebruikt De gege
vens omtrent de andere instellingen'
bonden, umes zijn. naar we veronder
stellen. bekend. In het genoemde ca
hier wordt ook de weg gewezen naar
de leeszalen en bibliotheken waar
heel wat te vinden is over fietsen,
reparaties en routes. Als de fietsen
winkelier het met heeft kan men het
per giro bestellen ƒ5,95 giro 890540
t.n.v. T. van Steyn Zoeterwoude.
Vraag: Is het waar. dat in alle gehakt-
soorten sulfiet wordt gebruikt?
Antwoord: Het mèg natuurlijk niet,
maar door weinig consciëntieuze sla
gers wordt het wel eens gebruikt. De
goede collega's doen dat niet. Het
gehakt ziet er ontegenzeggelijk sma
kelijker uit. maar de klant kén weten
dat vers gehakt slechts heel kort
mooi rose blijft. Of zelf gehakt draai
en thuis, óf door hem zelf uitgezocht
vlees door de slager laten draaien.
(Als men gebruik maakt van een zwa
re gehakt uolen ze zijn er nog al
tijd! moet men wel maatregelen
nemen om de mooie keukentafel of
het nieuwe aanrecht niet te bescha
digen.
Vraag: Van een vakantieganger ont
ving ik een prentbriefkaart: „Trap-
peinerweg. gegen Texelgruppe'.
Waar komt die naam vandaan? Heeft
de familienaam van Texel daar nog
iets mee te maken?
Antwoord: De familienaam van
Texel of van Tessel wijst op afkomst
van het eiland Texel (vroeger Tessel).
Die Texelgruppe ligt wel een eindje
uit de buurt, zoekt u op uw atlas maar
eens ten noord-westen van Merano.
Bij vergelijking van verschillende
kaarten vindt men door elkaar Itali
aanse en Oostenrijkse Duitse bena
mingen. Een verbinding te leggen
tussen deze Tessa of Texelgroep met
ons eigen eiland Texel zou misschien
voor de schrijvers van het Oera Lin-
dabok wel een uitdaging geweest zijn.
maar op dat idee kwamen ze niet.
Vraag: Primordiaal (ik vond dit zo'n
mooi woord en het betekent onder
andere allereerst) wil ik u schrijven
(hierop volgen allerlei aardige din
gen). maar toch komen er in Trouw
ook rare fouten voor: Dat afkorten
lijkt niets. Als men in de ene regel
schrijft Van den Burg (de naam was
anders), waarom in een volgende ali
nea: Waar haalt Van Burg het van
daan? Ik vind iets over schaapskud
des en verder wordt iemand berecht,
wanneer hij zijn vorderingen niet be
taalt. Mijns inziens in je vorderingen,
maar je schulden moet je betalen. Ik
vind het onzorgvuldig en verdrietig.
Antwoord: We geven direct toe. dat
het heel moeilijk ls voor duizenden,
vaak kritische, lezers te werken. En
vrijwel altijd in haastige spoed, want
de uren rennen! Dat een computer
dan heel wonderlijk afkort ja daar
is het een computer voor. Volgens de
ongewijzigde herdruk van 1978 van
het bekende Groene Boekje van 1954
mogen schaapskuddes naast
schaapskudden grazen. Dat van die
meneer Van den Burg heeft met haas
tige spoed te maken. De vorderingen
hadden tussen aanhalingstekens mo
gen staan, of misschien is het voorzet
sel „op" weggevallen. Als ik zie, hoe
soms mijn eigen kopij, met zoveel
vlijt neergerinkeld. door mijn echt
vriend gecorrigeerd met talloze haak
jes. streepjes, sch's. komma's, ennen
erbij of eraf als een ouderwets proef
werk de deur uitgaat, vind ik het
eigenlijk te prijzen, dat er betrekke
lijk weinig fouten aan de ogen van
hem en andere oude rotten in het vak
ontglippen. Tenslotte: Primordiaal is
een heel erg mooi woord, maar niet
ieder vat direct het woordenboek:
wat de een elitaire woordkeus noemt,
heet bij een ander dik doen met ken
nis. die toch ook maar mot en roest ls.
Vraag: De Itele zolderkap van ons
huis is aangevreten door houtworm.
Heeft u een recept om die weg te
krijgen?
Antwoord: Als het euvel zover geko
men is. helpt een simpel receptje niet.
Nu heb ik bij een restauratie van een
kerkdak wel eens gezien, dat hout
worm zo'n geweldig dikke balk, won
derlijk genoeg niet helemaal door
vreet, tenminste niet verder dan een
centimeter of 8 (nog genoeg). Maar
met dunnere balken en planken is dat
natuurlijk anders. Als er soms nog
triplex of een dergelijk materiaal in
verwerkt is. kan een hele tussenlaag
verdwenen zijn. U zoudt eens met een
aannemer of een ervaren timmerman
die kap moeten bekijken. Of contact
opnemen met bijvoorbeeld Rentokil,
Houtbescherming. Generaal van
Heutzlaan 2. Apeldoorn. 055-212805.
Vraag: Ik las dat het niet gezond en
zelfs gevaarlijk is, regenwater te ge
bruiken voor consumptie. Waar kan
ik het water, zoals wij dat zelf zuive
ren. laten onderzoeken? Je zou toch
zeggen, sneeuwwater en regenwater
is toch wel ongevaarlijk?
Antwoord: Als u het regenwater op
vangt via uw dak, waar allerlei wal
men van milieu verontreinigende za
ken zich op afzetten en allerlei vogel
tjes (die we zeer beminnen) huizen en
vertoeven, garanderen we u dezelfde
negatieve beoordeling zoals wij die
een jaar geleden in een veraf gelegen
polder bij een van onze vragenstellers
moesten meemaken. Het judicium
was: eerst het dak bij stromende re
gen flink laten schoonspoelen (dit
geldt niet voor een dak met een plat
middenstuk, want dat wordt niet
schoont. Pas daarna het neerkomen
de water opvangen. De verontreini
ging zet zich tot in hogere luchtlagen
voort en de regen neemt van die vie
zigheid onderweg een heleboel mee. U
zoudt eens contact kunnen opnemen
met uw eigen waterleidingbedrijf,
waar wellicht een eigen laboratorium
is. Zo niet, dan heeft men daar wel de
beschikking over een adres van een
lab bij u in de buurt.
Vraag: Bij een bezoek aan Turkije
hebben we allerlei grote gebouwen en
paleizen gezien, ook de plaats waar
de haremdames woonden en de gids
noemde daarbij een ons onbekend
woord.... Wat betekent dit en waarom
was dat zo?
Antwoord: Het woord klopte niet he
lemaal, maar dat lag misschien ook
aan de uitspraak: Eunuchen zijn ge
castreerde mannen. Deze slaven kon
men zonder bezwaar in de harems
laten werken. Tot in het oudste verre
den gebeurden deze nare dingen. Al
leen al door het feit dat eunuchen
geen nageslacht konden verwekken
en een dynastie vestigen, waren ze als
voornaamste medewerkers minder
onbetrouwbaar dan vele voorname
erfgenamen en kroonprinsen van de
farao's en andere machtige heersers.
Van hun hoge positie maakten ze
echter vaak gebruik, onder andere in
China, om de vorsten naar hun hand
te zetten of te intrigeren. In de midde
leeuwen werden jonge zangers vaak
gecastreerd om op deze manier de
prachtige stemmen niet verloren te
laten gaan. Al met ai een treurige
zaak.
Vraag: Tengevolge van mijn vakan
tie heb lk een paar afleveringen van
Holocaust gemist. Zouden die films
ook nog later in bioscopen gedraaid
worden?
Antwoord: IK weet niet of de direc
teuren van de bioscopen erg happig
zullen zijn op hervertoningen. De tv-
uitzendingen van de afleveringen wa
ren voor velen reeds te zwaar. Ik kan
daar niets verstandigs over zeggen.
Ga de lijstjes op de filmpagina maar
geregeld na.
Vraag: In uw rubriek gaat u de echte
problemen van milieuverontreiniging
uit de weg en ik lees vaak over auto's.
Antwoord: Of wij ons deze kritiek
moeten aantrekken, betwijfel ik en
wat die auto betreft: Hoe wij met de
rijkdommen van de aarde omsprin
gen en met onze eigen lichaams
krachten is onze zaak. Ook in deze
zaken moet men tenvolle verzekerd
zijn van eigen verantwoordelijkheid.
ADVERTENTIE
1007. NEDERLANDS
FABRIKAAT
Vraag gratis
kleurenfolder 0
bK
willen plaatsen bij het stukje van
heer A. M. Alblas over wat hij noemi
„het grootste orgel" van Goes. I
vraag dringt zich aan ons op, óf zo'
gigantisch orgel daar nu wel op z'
plaats is. Verwachten we niet veel
veel van het orgel als het erom g
de lof des Heeren te bezingen? Is 1
geen teken aan de wand, omdat J
echte lofzang reeds lang verstomd H
Wat u met duizenden orgelpijpen nl
bereiken kimt, dat gebeurt sle<
wanneer één zondaar zich bektn
Daar zal namelijk in de hemel
resonantie onder de engelen hl
baar zijn; want alleen zó zal JaL
Christus alle lof ontvangen. Dan ft
slechts enkele orgelpijpen voldoet
om deze zang bij te sturen en tónna
geld kunnen worden ingezet
onze arme naaste, die op zijn befi
bij de bamboefluit de lof des Heen
zal gaan zingen.
Rotterdam
P. G. F. den Holland!
Ds. Schoep (2)
Ds. M. Nap citeert in Trouw van 5 ju
in deze rubriek uit het oordeel vani
generale synode van Amersfoor
West van de gereformeerde kerke
(vrijgemaakt) in april 1967 over ei
passage in een open brief, die in 19
door mij en nog 24 anderen wei
verzonden aan de „Tehuis-gemeent
in Groningen. Ik ontken ten stelli
ste, dat de bewuste passage het k
tholiek karakter der gereformeen
belijdenis disputabel stelde.
Terwijl de ondertekenaars van
brief zelf geloofden, dat alle artikel!
en stukken der leer in de drie fora
lieren van enigheid in alles met God
Woord overeenkomen, werd in
brief alleen gevraagd naar de verhoo
ding tot andere kerken in binnen-1
buitenland, die minder of op eni
punt anders belijden. Deze vraag,
zeer reëel is en in de geschiedenis va
de gereformeerde kerken steeds i
de orde is geweest, stelt het katholiel
karakter der gereformeerde belijd!
nis niet disputabel. Want deze vraa
ontkent niet, dat het gereformeei
belijden als schriftuurlijk belijd!
geldend heeft te zijn voor alle gelot
gen en kerken, maar vraagt alleen o
waar men minder of op enig pui
anders belijdt dan de gereformeerd
kerken, men al dan niet tot de enig!
heilige katholieke of algemeen chrtt
telijke kerk behoort. Binnen dezr
vraagstelling houdt men het algf
meen of katholiek karakter van t
gereformeerd blijden vast om er kef
ken, die minder of op enig punt a»
ders belijden, maar die toch kerke
zijn te achten, mee te dienen, opdil
zij ook de volheid en zuiverheid vaf
het gereformeerd belijden naar
Schriften mogen ontvangen.
Bovenstaande is (in verband met
lengte samengevat) citaat uit het ve
weer. dat ik in 1967 schreef aan
particuliere synode van Noord-Ho
land, die mijn visie met mij tegenovi
de generale synode heeft volg
houden.
Groningen
B.J. F. Schol
j Ongefrankeerd opsturen
naar: KSSl
I fam Anlwoordnr. 42.K3I
3600 VB Maarssen
f
Bij uitgeverij Agathon, Bussum zijl
twee herdrukken verschenen in d
serie signaturen. Het zijn De Af
spraak van A. Roland Holst (71 blz
en Het koningsgraf, honderd en eei
sonnetten van Bertus Aafjes (11»
blz.). Van beide boekjes is het dt
vijfde druk. Prijs per deeltje 9.90.
