erbitterde Rhodesische
leactie op besluit Carter
'Dr. Sedney nam
smeergeld aan'
Oliecrisis verrast gewaarschuwde Amerikanen
VS nemen mobiele
raket in produktie
Somoza geeft zware verliezen toe
Iran naast
jde banken
uzorewa vraagt steun congres VS
Egypte: succes voor Sadat
Franse wervelstorm in een vaatje olie
Procureur-generaal Suriname:
Israël bombardeert
zuiden Libanon weer
Vluchtelingen
bij duizenden
op transport
(TERDAG 9 JUNI 1979
BUfTENLAND
TROUW/KWARTET
7
ist 4 aLISBURY (AFP, AP, Reuter) Premier Muzorewa van Rhodesië beschuldigt de Ameri-
rnJ" ganse president yan „politiek opportunisme" wegens diens beslissing het handelsembargo
we' ?gen Rhodesië te handhaven. Ook in de Verenigde Staten ontmoet de beslissing van Carter
inde ritiek.
tev
rdenlHet is verbazingwekkend dat deze
eslissing juist moest komen van de
iresident van de Verenigde Staten,
lie zegt dat hij kampioen is op het
ebied van de mensenrechten", was
t verbitterde commentaar van de
ningthodesische premier. Hij zei „diep
ving eschokt" te zijn en ontkende Carters
al ewering dat een opjeffing van het
lelsembargo niet in het belang
datXiu zijn van het volk van Zimbabwe-
speci
Rhodesië. „Ik vrag me af op wat voor
een manier het volk van mijn land er
belang bij heeft het slachtoffer te zijn
van maatregelen, die hen de kans op
werkgelegenheid en beter onderwijs
ontnemen", aldus Muzorewa.
Carter maakte donderdag bekend de
sancties tegen de handel met Rhode
sië te zullen handhaven, omdat de
verkiezingen voor een zwart meerder-
'ATRO (Reuter) Dp algpmpnp vpr- I.wpp zetels hnri waarvan ze pr a
lAIRO (Reuter) De algemene ver-
t r Ji«in6en in Egypte zijn geheel vol-
,1 8 ens de verwachtingen een enorme
y01 verwinning voor president Sadat ge-
j. ,^1 rorden. Volgens voorspellingen op
3- lasis van gedeeltelijke uitslagen
i temde 84 procent van de Egyptena-
en op de Nationaal-Democratische
"e,li 'artij van de president. Dat betekent
dat deze partij in het parlement zal
■binnen rekenen op 321 van de 384
ptels. Het meeste verzet tegen Sadat
pmt van de Verenigde Progressieve
lartij, die in het vorige parlement
cusflj
werk f
fel
.eidg
e Dii
vani
dar
idei
lat
twee zetels had, waarvan ze er giste
ren al één had verloren. Van de grote
groep onafhankelijken, qua politieke
kleur variërend tussen extreem-mar
xistisch tot orthodox-islamitisch,
zouden slechts twintig kandidaten
een redelijke kans op een zetel héb
ben. De twee meer gematigde opposi
tiepartijen, de socialistische Arbei
derspartij en de Liberaal socialisti
sche partij, die een verkiezingspact
hadden gesloten met de NDP van
Sadat, zouden getweeën op zo'n veer
tig zetels mogen rekenen.
heidsregime in april Van dit jaar niet
eerlijk zijn verlopen. „Ik kan slechts
hopen dat het oordeel van het volk
van de Verenigde Staten beter wordt
weerspiegeld door zijn vertegenwoor
digers in het Congres," zei de Rhode
sische premier. Hij zinspeelde hier
mee op de kritiek die binnen het
Amerikaanse Congres is ontstaan na
het besluit van de president. Nog
geen maand geleden heeft de Senaat
met 75 tegen 19 stemmen een resolu
tie aangenomen, waarin de president
wordt gevraagd het embargo op te
heffen.
Een groep van zwarte congresleden
prees de president voor zijn moed.
Waarnemers vermoeden echter dvat
ook de olie een rol heeft gespeeld in
de beslissing. Het olierijke Nigera is
een fel voorstander van het handels
embargo, zolang er geen rekening
wordt gehouden met het Patriottisch
Front, dat een guerrilla-oorlog tegen
het huidige bewind voert. De penibe
le oliesituatie in de Verenigde Staten
kan een embargo niet verdragen. Mi
nister Vance ontkende gisteren overi
gens dat olie een rol had gespeeld in
de beslissing.
De Britse regering, die overweegt de
regering van Muzorewa te erkennen,
onthield zich van een reactie op het
besluit van Carter. Waarnemers ver
wachten wel dat premier Thatcher nu
nog een tijdje zal wachten met de
erkenning. Onlangs besloot de Britse
regering een waarnemer te statione
ren in Salisbury. In tegenstelling tot
president Carter gaat de regering van
Thatcher er wel van uit dat de verkie
zingen van april eerlijk zijn verlopen.
Zij baseert zich hierbij op een rapport
van Lord Boyd, die als officiële waar
nemer bij de verkiezingen aanwezig
was.
Amnestie
Premier Muzorewa heeft de oprich
ting bekend gemaakt van een organi
satie, die belast is met het opvangen
van guerrillastrijders die gebruik wil
len maken van de amnestie. Dit „di
rectoraat voor de amnestie" zal in het
geheim opereren, om de anonimiteit
van de guerrillastrijders te waarbor
gen. Muzorewa garandeerde persoon
lijk dat alle strijders die hun wapens
inleveren en terugkeren naar het va
derland „niets te vrezen hebben van
de inlichtingendiensten" die onder
zijn controle staan.
door Bert van Panhuis
Te wapen burgers! De Franse grandeur is geschonden. Die cowboys in het Amerikaanse
Witte Huis hebben Marianne behandeld alsof ze een goedkope del was. O ja. minister
Jean Frangois-Poncet is uiterlijk onbewogen, maar inwendig voelt hij de pijn van de
gekwetste eer.
Wat is er gebeurd? Frangois-Pon
cet is begin deze week in Washing
ton geweest. Hij is op het ogenblik
voorzitter van de Raad van Minis
ters van de Europese Gemeen
schap en het belang van de ge
meenschap in het algemeen en dat
van Frankrijk in het bijzonder
vereiste dat hij met de Amerika
nen eens frank, vrij en onver
bloemd zou spreken over de ener
giecrisis. Die Amerikanen doen
maar, denken dat de boortorens
tot in de hemel groeien en kopen
hun sleeën van auto's per strek
kende meter. Het geeft niet wat
het kost als het maar groot is. En
als hun leiders nu wijzer waren.
Nee hoor, dat legt nog een 20 franc
bij in plaats van de benzineprijs te
verdubbelen. Frangois-Poncet zou
ze wel eens duidelijk gaan maken
dat het afgelopen moest zijn. Het
is nu: niet-pompen of verzuipen.
Het is wat anders uitgepakt. Het
Amerikaanse persbureau Associa
ted Press meldde dat de minister
precies een kwartiertje met presi
dent Jimmy Carter had gespro
ken. En dat schoot de Franse poli
tici in het verkeerde keelgat,
zoiets heeft Carter bij obscure
stamhoofden al nodig om naar de
huiselijke omstandigheden te in
formeren. En de Franse minister
moest in dezelfde kort tijd zijn
vlammende boodschap kwijt?
Ook Frangois-Poncet kon dat ver
haal natuurlijk niet over zijn kant
laten gaan. Vandaar dat hij bij
zijn terugkeer in Parijs de natio
nale en internationale pers voor
hield dat hij niet één maar wel drie
kwartier in het Witte Huis was
geweest. Hij had openhartig zoals
het onafhankelijke landen be
taamt maar hartelijk zoals
dat tussen bevriende naties gaat
met Carter gesproken. Er was
dus geen enkele aanleiding tot
spot en hoon.
En dóór hebben de Franse kran
ten zich weer vrolijk over ge
maakt. De Figaro, voorwaar geen
anti-gouvernementeel bolwerk,
plaatste een tekening waarin pre
sident Valéry Giscard d'Estaing in
het bijzijn van een verbaasde toe
schouwer op een serie stofwolkjes
wijst en zegt: „Dat is onze minis
ter van buitenlandse zaken. Die
beeldt zijn onderhoud met presi
dent Carter uit." En Le Monde
rafelt de drie kwartier van Fran
gois-Poncet uiteen. Om half
twaalf arriveerde hij. om tien over
twaalf vertrok de minister. De
laatste tien minuten waren voor
overleg met de persdient van het
Witte Huis over wat er aan de
journalisten zou worden meeg-
deeld. En de eerste tien minuten
zat de minister in de wachtkamer,
want de president had nog een
gast' vóór hem. Blijven over. zo
stelt Le Monde: twintig minuten
Na wat de spot te hebben gedre
ven met de stampij brengt Le
Monde de zaak tot normale pro
porties terug. Het is hoge uitzon
dering dat Carter tussen de bedrij
ven door even gewone ministers
ontvangt en Frangois-Poncet
heeft over zijn onderwerp energie
uitgebreid kunnen praten met
Carters deskundigen, van minis
ter James Schlesinger (energie)
tot een keur van volksvertegen
woordigers
Waar de Fransen wél eens wat
meer aandacht aan zouden kun
nen besteden is hoffelijkheid. On
danks dat Frangois-Poncet te ver
staan had gekregen dat hij om
protocollaire redenen de pers be
ter buiten de hekken van het Wit
te Huis te woord kon staan, deed
hij zijn zegje vrolijk op de oprij
laan. Maar Fransen bemoeien zich
nu eenmaal graag met andere lan
den en schreeuwen moord en
brand als ze lik op stuk krijgen.
Leve het Vrije Quebec, maar waag
het eens aan Franse belangen te
komen! Een Fransman legt geen
rekenschap van zijn daden af
Basta!
WASHINGTON (AP, Reuter, AFP) De Amerikaanse presi
dent Jimmy Carter heeft besloten tot de ontwikkeling en de
e«j produktie van de zeer zware, verplaatsbare MX-raket. Er
"i"1» zullen 200 van deze raketten worden gemaakt, elk uitgerust
:len met tien onafhankelijk richtbare kernladingen.
(kg
De beslissing om de MX in produktie
te nemen, die al enige tijd verwacht
werd, is genomen omdat de Amerika
nen vrezen dat de Sowjet-Unie bin
nen enkele jaren in staat zal zijn de
huidige generatie Minuteman-raket-
ten in een klap uit te schakelen om
dat deze op vaste bases staan opge
steld. Het is de bedoeling van de
Amerikaanse regering de raketten
voortdurend te verplaatsen in dertig
kilometer lange loopgraven, zodat de
Russen nooit weten waar de bases
zich precies bevinden. Het zal overi
gens nog tot 1989 duren voordat het
systeem volledig operationeel is. Het
hele project gaat dertig miljard dollar
kosten.
iletj
skoo
p.re* EHERAN (Reuter. APF) Iran
eeft de banken in het land genatio-
igel is de beroerde situatie van de
lanken en de noodzaak om het eco-
nomisch leven weer op gang te hel-
Voor n' 310118 11331186 premier Ba-
>nd i
tstra
PARAMARIBO Het Amerikaanse aluminiumbedrijf Rey
nolds heeft in 1972 een bedrag van 50.000 dollar gegeven aan
de voorzitter van de PNP. de Progressief-Nationale Partij van
Suriname. Dat geld moest worden gebruikt voor partijdoel
einden.
rkt
39. D
out
duw
kan
Act
hola
rdtd
fiel
itens
enl
!v r-
itlel
nziei
ïttM
i nas
Premier Bazargan deelde mee dat
alle banken tot maandag gesloten
blijven, waarna ze onder een door de
regering benoemde directie weer
open kunnen. Er zijn 35 banken in
Iran, waarvan de meeste in Iraanse
handen zijn. De grootste bank die
door de nationalisatie getroffen
wordt is de Saderat-groep. Twee klei
nere groepen banken, Melli en Sepah,
worden al voor een belangrijk deel
door de overheid beheerst. De natio
nalisatie betreft alleen die banken die
een buitenlandse schuld hebben van
een miljard dollar of meer. Buiten
landse bankers maken uit de overna
me van deze particuliere banken op
dat de kans nu groter wordt dat deze
schulden ook daadwerkelijk zullen
worden afgelost.
Negen banken in Iran zijn voor een
deel buitenlands eigendom. Daaron
der bevindt zich ook de Mercantile
of Iran and Holland, een doch
ter van de ABN. Een woordvoerder
van de ABN zei desgevraagd nog niet
precies te weten wat de consequen-
van de nationalisatie zijn. Vol
gens in Teheran gepubliceerde be-
ichten zouden buitenlandse groepen
aaximaal voor 35 procent eigenaar
mogen zijn van in Iran gevestigde
banken. De rest van het kapitaal zal
in Iraanse handen moeten worden
gegeven. Een woordvoerder van de
buitenlandse banken heeft al ver
klaard dat men zal proberen schade
loosstelling. te krijgen voor de ontei
gening.
Er is een uitzondering op de naasting.
Dat is de Iraans-Russische bank,
waarvan het kapitaal voor honderd
procent in Russische handen blijft.
Waar de sleuven met de MX-raketten
precies zullen komen, wilde president
Carter gisteren nog niet zeggen. Eerst
wil hij daarover overleg plegen met
de betrokken staten. Aangenomen
wordt dat de Amerikaanse regering
denkt aan verlaten gebieden in
Nieuw-Mexico, Arizona, Utah en Ne
vada. De MX is de eerste nieuwe
intercontinentale raket die de Vere
nigde Staten te land stationeren in
tien jaar. De regering Carter heeft de
beslissing hierover herhaaldelijk uit
gesteld in verband met de enorme
consequenties ervan, zowel technisch
als economisch en ecologisch. De 200
MX-raketten vallen ook binnen het
kader van de tweede SALT-overeen-
komst, die deze maand in Wenen
wordt ondertekend.
Tekst
Terwijl de ceremoniële voorbereidin
gen voor de ontvangst van de presi
denten Carter en Breznjew in Wenen
in volle gang zijn, overleggen Ameri
kaanse en Russische deskundigen
nog steeds over de laatste details van
het akkoord ter beperking van de
strategische kernwapens. Nog altijd
is er geen definitieve versie van het
akkoord. Het Russische partijblad
Prawda heeft inmiddels al de eerste
kritische geluiden laten horen op Car
ters besluit de MX in produktie te
nemen. De krant noemt de MX over
bodig en slechts een nieuwe stap in
de bewapeningswedloop, pe Russi
sche autoriteiten zijn nogal verstoord
over de beslissing de MX in produktie
te nemen, aangezien deze aan de
vooravond van de ondertekening van
het SALT-akkoord komt.
Bij de Russische ambassade in de
Oostenrijkse hoofdstad Wenen is het
een drukte van jewelste in verhand
met de naderende topontmoeting
tussen de Amerikaanse president
Carter en zijn Russische ambtgenoot
Breznjew. Vrachtwagens met ver
bindingsmateriaal en allerlei andere
spullen werden daar gisteren uitge
laden. De top zal duren van 15 tot 18
juni.
In de Prawda verscheen gisteren voor
het eerst sinds lange tijd weer eens
een positief bericht over China. Er
zijn aanwijzingen dat het klimaat
tussen de twee communistische lan
den aan het verbeteren is.
TYRUS (AFP, Reuter) Israëlische
vliegtuigen hebben gisteren bombar
dementen uitgevoerd op Palestijnse
posities ip het zuiden van Libanon.
Negen guerrillastrijders en een bur
ger zouden bij de aanval gewond zijn
geraakt. Het was de eerste Israëlische
aanval sedert de VN-vredesmacht op
24 mei in het zuiden van Libanon een
informele wapenstilstand tot stand
wist te brengen. De Israëlische aan
val komt op het moment dat de Pa-
lestijnen bezig zijn zich uit het zuiden
van Libanon terug te trekken om de
Israëliërs een voorwendsel voor ac
ties te ontnemen. Hoewel van Pale
stijnse zijde werd meegedeeld dat
vrijwel alle guerrillastrijders terugge
trokken waren, werden gisteren nog
op verscheidene punten in het zuiden
van Libanon gewapende Palestijnen
waargenomen.
ARANYAPRATHET (AP,
ADP) Thaise autoriteiten
hebben gisteren een groep
van tussen de zeven- en tien
duizend Cambodjaanse
vluchtelingen uit hun kam
pen in Thailand verdreven.
De vluchtelingen worden
naar hun door oorlogen geru
ïneerde vaderland terugges
tuurd.
De bewoners van de kampen werden
gisteren in de vroege ochtend in bus
sen geladen, die met onbekende be
stemming vertrokken. Volgens een
Westerse hulpverlener in het gebied
bewoog de karavaan zich in de rich
ting van de Thaise provincie Sisaket,
tegenover een dun bevolkt gebied in
het noorden van Cambodja. De Thai-
se premier Kriangskek Chomanan
wilde de berichten ontkennen noch
bevestigen. Zijn enige commentaar
was: „Als er geen plaats meer is voor
de vluchtelingen, dan zullen we ze
weer terug moeten drijven en nie
mand kan ons dat kwalijk nemen.
Onze opvattingen zijn menselijk,
maar we moeten in de eerste plaats
aan het Thaise volk denken".
Thailand zit op dit moment opge
scheept met zo'n 200.000 vluchtelin
gen uit Vietnam. Laos en Cambodja.
Dit heeft de procureur-generaal, mr
Maurits de Miranda gisteren op een
persconferentie in Paramaribo be
kend gemaakt. Een pikant detail is
dat de toenmalige premier, dr. Jules
Sedney, tegelijk partijvoorzitter was
en dus het geld in ontvangst heeft
genomen. Het grootste deel van het
geld is inderdaad in de partijkas te
recht gekomen, maar Sedney heeft
wel zo'n 15 tot 20.000 gulden voor
privé-doeleinden gebruikt. Tegen
over de procureur-generaal heeft Sed-
Thaise autoriteiten klagen over het
gebrek aan verantwoordelijkheids
gevoel van de „internationale sa
menleving" voor deze mensen. Het
land ziet zijn veiligheid in gevaar
door de tienduizenden mensen die in
beide richtingen de grens met Cam
bodja overschrijden. Onder hen zijn
burgers die asiel willen, maar ook
soldaten van het omver geworpen
regime van Pol Pot, die een tijdelijk
toevluchtsoord zoeken om te ontko
men aan de achtervolging door het
nieuwe Cambodjaanse bewind.
De vluchtelingenorganisatie van de
Verenigde Naties heeft met Vietnam
overeenstemming bereikt over de
coördinatie van de stroom vluchte
lingen uit dit land. Vietnam zal bij
het verlenen van uitreisvisa in de
toekomst rekening houden met de
opvangmogelijkheden in het buiten
land.
ney echter verklaard dit bedrag later
te hebben aangezuiverd, een verkla
ring die hij met behulp van stukken
en getuigen aannemelijk heeft weten
te maken, aldus De Miranda.
Deze zaak, die zich acht jaar geleden
afspeelde, is echter verjaard, zodat
niet tot strafvervolging kan worden
overgegaan. De Miranda heeft gewei
gerd het rapport van de Amerikaanse
beurscommissie, op grond waarvan
hij zijn onderzoek begon, te publice
ren omdat de beurscommissie het
rapport vertrouwelijk aan de Suri
naamse regering had gestuurd. Hij
verzekerde echter, dat er geen andere
namen in het rapport worden
genoemd
Sedney was premier van een door de
huidige oppositieleider Lachmon ge
vormd kabinet, dat. achteraf bezien,
als een van de corrupste uit de ge
schiedenis van Suriname wordt be
schouwd en dat in 1973 in een chaos
van politieke stakingen ten onder
ging. Lachmon zelf had geen zitting
genomen in het kabinet, maar hield
achter de schermen als voorzitter van
het parlement wel stevig de touwtjes
in handen.
Sedney heeft inmiddels geprotes
teerd tegen de persconferentie van de
procureur-generaal. „Het is ongebrui
kelijk dat hij een openbaar requisi
toir houdt, daarbij ook nog als rech
ter optreedt, terwijl noch de meest-
betrokkene, noch zijn advocaat gele
genheid heeft daar iets tegenover te
stellen."
MANAGUA (Reuter, AFP) President Somoza van Nicara
gua heeft voor het eerst toegegeven dat zijn strijdkrachten
ernstige verliezen lijden in gevechten met Sandinistische
vrijheidstrijders. Volgens ooggetuigen hebben de opstande
lingen vijf steden, waaronder Leon, in handen.
Vanuit zijn bunker in de hoofdstad
Managua bevestigde de dictator dat
de opstandelingen verscheidene de
len van het land onder controle heb
ben. Somoza gaf als verklaring hier
voor, dat de Sandinisten in het laat
ste offensief over modern oorlogsma-
terieel beschikken, dat afkomstig zou
zijn uit Venezuela. Panama en Cuba.
Wel was zijn verwachting dat de Na
tionale Garde de opstand spoedig zal
onderdrukken. Somoza liet weten dat
sinds het begin van de opstand, nu
twaalf dagen geleden, zeker 200 sol
daten zijn gedood of gewond. Het
aantal omgekomen opstandelingen
schatte hij ook m de honderden.
Vijf steden en grote delen van het
platteland staan, volgens ooggetui
gen, geheel onder controle van het
Bevrijdingsfront. De Sandinisten,
naar schatting drieduizend man
schappen. ondervinden uitgebreide
steun van de plaatselijke bevolking.
Vliegtuigen van de Nationale Garde
bombardeerden donderdagavond de
stad Masaya. Vluchtelingen uit deze
stad. 30 kilometer ten zuiden van
Managua, maakten melding van zwa
re gevechten. Hierbij zou de Nationa
le Garde gebruik maken van raket
ten. Ook zijn luchtaanvallen gemeld
op andere steden ln handen van de
Sandinisten.
De Panamese generaal Torrijos ver
klaarde dat zijn land samen met
Mexico. Colombia en Costa Rica „ef
fectieve maatregelen" wil nemen te
gen het dictatoriale bewind in Nica
ragua
door Wim Jansen
De goed geoliede Amerikaanse maatschappij dreigt vast te lopen.
Ondanks sombere voorspellingen van president Carter staat de burger
nu verwonderd én geïrriteerd voor een lege benzinepomp. De olie, de
basis van zijn welvaart, lijkt op.
feite is er nauwelijks meer aan de hand
dan dat in de staat Californië de benzine op
rantsoen is en dat in de overige staten de
automobilisten wat geduld moeten uitoefe
nen in de rij voor het tankstation. Maar ook
dat is al voldoende voor waar gebeurde
cowboyverhalen over schietpartijen met
dodelijke afloop, met als inzet een paar
emmers benzine. Pompbediendes krijgen
snel oplopende bedragen aan steekpennin
gen aangeboden en scholieren verhuren
zich voor zeven gulden per uur om een auto
"1 de lange file naar de pomp te loodsen.
Johnny Rodgers. bekend sportman in de
VS. was het wachten in zijn Rolls Royce beu
en kocht een compleet benzinestation op.
b de praktijk valt het voor de automobilis
ten nog erg mee. Per keer mag niet meer
dan negentig liter brandstof worden ge
tocht. daarop kunnen zelfs de benzine slur
pende Californisché monsters met acht ci
linders nog een heel eind komen. Door pani
sche berichten over dreigende tekorten laat
iedere automobilist zijn tank al weer vullen
als er slechts een paar liter uit is. Dat
betekent dat er aanzienlijk meer benzine in
omloop is dan voor de 'crisis', nog afgezien
van de in jerrycans gehamsterde voorraden.
Vuil spel
Waar de huidige crisis vandaan komt, is nog
niemand helemaal duidelijk. Het wegvallen
van de produktie van Iraanse olie, die er
drie maanden over doet om de Verenigde
Staten te bereiken, wordt r.u voelbaar Eco
nomen wijzen er echter op dat de strategi
sche voorraad voor negentig dagen dat ge
mis makkelijk had moeten kunnen opvan- VGTGGtGn
gen. en zij wijzen beschuldigend naar de 3
regering. Het merendeel van de Amerika
nen verdenkt, volgens een deze week ver
richt Gallup-onderzoek, echter de grote
oliemaatschappijen van vuil spel. Zij zou
den voorraden achterhouden in afwachting
van prijsstijgingen.
Waar de crisis ook vandaan komt, hij is wel
het bewijs van Carters gelijk. In 1977 voor
spelde hij de natie een sombere toekomst
als er geen einde zou komen aan het onzorg
vuldig omspringen met energie. Carter wees
de Amerikanen er op dat zij, slechts zes
procent van de wereldbevolking, ruim der
tig procent van de totale energig consume
ren. Alleen een flink pakket maatregelen
zou de Verenigde Staten kunnen behoeden
voor een energiecrisis op niet al te lange
termijn.
Het was een gedurfde zet van Carter, want
iemand die offers vraagt van de Amerika
nen zal niet snel aan populariteit winnen.
Zo dachten de afgevaardigden in het Con
gres er blijkbaar ook over. want de meerder
heid durfde Carters pakket energiemaatre
gelen niet te steunen. Het deel dat wel door
het Congres kwam. werd vervolgens nog
eens tot het bot afgekloven door de Senaat
Carter had de publieke opinie tegen De
Arabische boycot van 1973 was snel verge
ten en ook een paar strenge winters met
energieschaarste konden het rotsvaste ver
trouwen van de Amerikaan in de toekomst
niet aan het wankelen brengen. Ze bleven
meer en grotere auto's kopen en per hoofd
vijf maal zo veel energie gebruiken als de
Europeaan.
In 1977 klaagde een woordvoerder van het
ministerie voor energie dat, er helaas zó
weinig van een crisis te merken was dat de
burger zich nergens wat van aan trok. Nu
het wel zo ver is, blijft het „zie je nu wel"
van Carter uit. Daarvoor zijn de nieuwe
presidentsverkiezingen van 1980 al weer te
dicht genaderd. In plaats van nu de kans
aan te grijpen en te roepen dat de Amerika
nen zuiniger moeten leven, doet Carter alles
om de ongemakken op korte termijn weg te
werken en de olie weer volop te laten
vloeien.
De reactie van de president was al even
paniekerig als die van het publiek. ..De
energiecrisis zaait zich uit als een kankerge
zwel. dat de kracht uit onze natie zuigt",
was zijn eerste gezwollen reactie op de
berichten over olieschaarste Niet lang
daarna verklaarde hij alweer dat het deze
keer ontzettend mee viel. En minister
Schlesinger van energiezaken, die braaf alle
kritiek aan het adres van Carter incasseert,
gaf de mensen de goede raad over te stap
pen op aardgas, nadat nog maar kort gele
den velen juist op zijn advies het gas had
den afgesloten en waren overgestapt op
olie
Subsidie
Om het tekort aan olie snel op te heffen,
heeft Carter een subsidie van vijf dollar op
elk vat dat de VS-importeurs op de vrije
markt kopen. Zodoende krijgen de Verenig
de Staten een gunstigere.positie op de inter
nationale markt. De andere Westerse lan
den hebben woedend op deze maatregel
gereageerd. Amerika opent hiermee een
prijzenoorlog, die uiteindelijk voor alle olie-
consumerende landen nadelig zal zi)n. Want
wat de Verenigde Staten nu extra kopen,
gaat van het „rantsoen" van de andere
landen af, omdat de produktie gelijk blijft.
De Amerikaanse subsidie is hierdoor een
sterke prijsopdrijver. Begin dit jaar beslo
ten de OPEC-landen de olie in 1979 met 14.5
procent te laten stijgen in prijs, als compen
satie voor het verlies dat de gekelderde
dollar hun het afgelopen jaar had gebracht.
De door de OPEC vastgestelde prijs ligt nu
op 14.55 dollar per vat (160 literi ruwe olie
De handelsprijs is de laatste drie weken
echter pijlsnel gestegen tot ruim twintig
dollar per vat Voor sommige soorten olie
wordt zelfs dertig dollar betaald.
De Amerikanen merken dit uiteindelijk in
de snel stijgende prijzen aan de benzine
pomp. hoewel een liter daar nog steeds
slechts de helft kost van wat een Nederlan
der moet betalen.
Niet de olie maar de auto blijft de heilige
koe De Senaat verwierp met overgrote
meerderheid een voorstel, dat automobilis
ten wilde dwingen hun auto één dag per
week thuis te laten. In plaats daarvan heb
ben de oliemaatschappijen toestemming
gekregen een aantal bestaande milieuvrien
delijke restricties voorlopig te vergeten,
waardoor het loodgehalte van benzine weer
op het oude, vervuilende niveau komt te
liggen. Ook mogen de maatschappijen nu
meer produktiekosten aan de consument
doorberekenen.
Deze keer lijken de Amerikanen wel ge
schrokken: de laatste maand, is het vervoer
per trein en bus sterk toegenomen, de ver
koop van grote auto's iets gedaald en die
van kleine wagens sterk gestegen Experts,
die niet van een crisis spreken maar van een
'incident', verwachten dat binnen een paar
weken de tekorten weer zullen zijn aan
gvuld. Dan kan het zoeken naar lange ter
mljnoplossingen beginnen. Vooral in Brazi
lië. Colombia. Bolivia en Peru denken de
deskundigen nog grote hoeveelheden olie
uit de oerwouden te kunnen halen.
