Wie schreef 45 boeken en stierf in '54?
Geen overdreven
rouwbeklag over
de beeldenstorm
i
li
KERK IN
KERK UIT
C
d
B
VANDAAG
Trouw
1KÓ2I Boekennieuws
VOORBIJGANGERS
Conferenties
funktionaris
ZATERDAG 9 JUNI 1979
KERK
TROUW/KWARTET
2 ZAT
door A. J. Kiel
Soms. als bij mij thuis de lamp
scheef hangt, fantaseer Ik dat ik
meedoe aan zo'n televisiespelletje,
waarbij je op een knop moet
drukken zodra Je 't antwoord op
een vraag weet. Ik heb me
opgegeven voor het onderwerp
..vooroorlogse christelijke
romans" en ik sleep duizenden
guldens In de wacht
Dat gaat zo
—Welk edel metaal gebruikten de
schrijvers vaak in de titels van
hun...
Goud'
-Ik roep dit vóórdat de vraag is
afgemaakt, maar ik vergeet het
belletje. Mijn antwoord is
uitstekend, verklaart de
televisiemeneer, ik krijg honderd
gulden, maar voortaan moet ik
eerst de knop indrukken.
Volgende vraag.
—Kunt u een paar titels noemen
met „goud" er in?
—Goud uit stro!
Dat zeg ik niet. dat doet een ander
die net iets vlugger is. Ik moet nog
aan die knop wennen. Overigens
maak ik me geen zorgen, want
„Goud uit stro" ls fout. „Goud uit
stro" is geschreven door Ina
Boudier-Bakker en die was niet
christelijk en bovendien is 't een
n&oorlogs boek.
—Mis! Wie van de anderen? Twee
titels is genoeg en wie er drie weet.
krijgt er honderd gulden extra bij
—Gouden teugels...De gouden
draad ...Het huls „De gouden el".
Oeweldig! Geweldig! Applausje
voor deze meneer...Dank u!
Geweldig' U zit nu al op...even
kijken., driehonderd gulden Dat
üu. de goede kant uit! Weet u
oms ook nog wie de door u
genoemde romans geschreven
hebben? Elk goed antwoord levert
vijftig gulden op
A. van
Hoogstra ten-Schoch.Tine
Bonne ma... Oe ra Kraan-van de
Burg.
—Prachtig! Honderdvijftig gulden
verdiend, mooi zo! Kom, dames en
heren, klap nog eens voor
meneer .Dank u! Volgende vraag.
Waar is Jo van Dorp-Ypma
opgegroeid?
—Haastrecht!
—Uitstekend! En hoe heet.
—Boven de polder de hemel
—Nou, daar kan niemand tegen
op! Ik ga maar meteen door.
Vroeger mochten christelijke
meisjes hun haar niet afknippen
en ze wilden 't toch. Dat gaf wel
eens problemen en d&Arover is een
boek geschreven door...
—Nelly van Dijk-Has
—En de titel?
—Bobbed Hair
—Ongelooflijk! Ik...ja, inderdaad,
dames en heren, meneer verdient
een extra applaus, tjonge-jonge.
Enfin, de honderdjes stromen me
toe en dan komt de laatste en de
moeilijkste vTaag. Als ik die goed
beantwoord, wordt het bedrag dat
ik al heb gewonnen, verdubbeld
-Hier komtrie. Wie schreef 45
boeken en stierf in '54?
W. Schippers!
En terwijl de toeschouwers de zaal
bijna afbreken van geestdrift,
sluip ik weg met mijn duizenden
om ze aan mijn vrouw te geven,
die ik met een bekommerd gelaat
boven haar kasboek had
achtergelaten.
Helaas is er in werkelijkheid nooit
een kwls over vooroorlogse
christelijke romans. De NCRV is
er te ver voor heen en de EO is er
nog niet aan toe. zullen we maar
denken. Ik heb al eens verteld hoe
Ik aan mijn uitgebreide kennis
van de vooroorlogse christelijke
belletrie kom. Mijn vader had het
toezicht op een christelijke
leesbibliotheek en alle nieuwe
delen van alle christelijke series
kwamen eerst bij ons over de
vloer. In mijn lange
zomervakanties las ik al die
boeken, 's Winters was er elke
zaterdagavond „uitleen" in een
lokaal van de school met de bijbel
Mijn vader werd dan geassisteerd
door een man, die nimmer een
boek inkeek en die zijn taak los
van elk vooroordeel verrichtte. Hij
kende slechts één schrijversnaam:
W. Schippers, want diens boeken
gingen het meest over de
toonbank. Van de werken van
Schippers waren dan ook twee of
meer exemplaren aangeschaft
„De pleegzoon van den
ketellapper". „Wuildershoeve".
„Vaders Jongen", „Het loon der
zonde", „Oog om oog"...er was
altijd vraag naar.
In 1901 kwam het eerste boek van
W. Schippers uit bij Callenbach in
Nljkerk en toen hij in 1954 op
87-Jarige leeftijd stierf, had hij 45
titels op zijn naam staan.
Schippers was wat men noemt een
volksschrijver, hij richtte zich tot
een eenvoudig, christelijk
lezerspubliek, dat van zijn
boeiende en afwisselende
verhalen smulde. Hij was zelf ook
eenvoudig, een gewone werkman,
om zijn eigen woorden te
gebruiken. Hij was
metaalbewerker op een fabriek in
Dordrecht en thuis schreef hij
„eiken avond een paar blaadjes in
een schrift". Hij bezat een
bijzonder rijke fantasie, anders
had hij het nooit voor elkaar
gekregen, bijna elk jaar met een
nieuw boek voor de dag te komen.
Volgens zijn zeggen deed hij zijn
stof vooral op in zijn dagelijkse
omgeving: „Als ik nog denk aan
zoo menig jonge gast, met wien ik
werkte in mijn jeugd och, dan
zijn er bij, over wier leven ik
boekdelen zou kunnen schrijven,
vol romantische werkelijkheid"
Schippers wordt nóg steeds gretig
gelezen, in de rechter hoek van de
gereformeerde gezindte. Een
collega van me zag bij de in deze
kring heel bekende Rotterdamse
boekhandel Lindenberg een lange
rij herdrukken van Schippers'
boeken staan. Uitgever J. J. Groen
te Leiden kocht de rechten van
Callenbach en brengt Schippers in
pockets op de markt. Ook de
Haagse uitgever Voorhoeve
herdrukt Schippers en zeer
onlangs verscheen bij hem
„Omnibus Strumpelkenshoef",
een ruim vijfhonderd pagina's
dikke uitgave met de volgende
drie romans van Schippers:
„Strumpelkenshoef" uit 1934, „De
nieuwe veldwachter" uit 1947 en
„De boswachter van de Oldeborn"
uit 1927 (prijs 32,50).
Leuk!, dacht ik, toen ik dit boek
binnenkreeg. Ik had het sterfjaar
van Schippers in mijn hoofd en
meende dat Voorhoeve een kwart
eeuw na het overlijden van de
auteur deze wilde eren met een
speciale omnibus. Maar niks hoor.
Alleen op het achteromslag een
weinigzeggend stukje over „de
Dordtse auteur" wiens werken
„vele jaren na zijn dood" nog
aftrek vinden. De lezer mag
blijkbaar niet weten wat voor
iemand die Dordtse auteur was.
wanneer hij overleed en wanneer
de hier bijeengebrachte romans
ontstonden (de bovengenoemde
jaartallen viste ik uit eigen bron).
Waarom de gelegenheid niet
aangegrepen om in een woord
vooraf even deze ongewone
schrijver met zijn ijzersterk
oeuvre te belichten? Wat is dit
toch voor slome
onzorgvuldigheid! Daar maak ik
me kwaad om. Heel m'n mooie
fantasie over de televisiekwis
wordt erdoor verstoord.
ADVERTENTIE
Prol 1 G. Th RoMwimo
4IIST0CUTISCH CHIISTENOOM
2 DU floe M 7S
Ofi Omn.cn
oocurrwrw th«oio<J>o Em boeiende studie
over eon man dm de daad /ou vertuezen
boven 1*1 woord ol de daad bi| hol woord xou
Pref dr G. Th Rothuiien
Of SKEW KIJVEN
(tP.M 23 70
Or G
EEN THE010GIE IN «SCUSSIf
IW Wf I 18 SO
Over Prol Or K SchéO*. proHai a<hHr-polê-
mmi Mei nr. t>i<ege r*i debet Serveer-Noord-
ment 'ja 1996 ten pommrm b^Orf m de
TNEOIOGISCNE PERSOONLIJKHEDEN
728 tHt.l 24.50
Oe tvüortcin Puchinge' schalt m dit boek over
hot leven en werken van
waarin opgenomen: Op Rotter
dammer. met Oordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwarlet BV
Hoofdredacteur Jenre Tammmga
Oirecteur mg O Poslma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
4*0000
P.ink Ned Crpdr'b ii-«
Rtécnirgnr 73 00 t7 574
REGIO ROTTERDAM'OORDRECHT
Postbus 940
3000 AX Rotterdam
te» 010-115588 ijrtiorviementen
tet 010-115588 (redact*!
iet 115700lu
ll
Rotterdam
REGIO DEN MAAG "LEIDEN
Postbus tot i
?501 CC Oen Haag
let 070 489445
Parkstraat 22
Oen Hjji
REGO NOORD OOST NEOERlANO
tvtyudeel .idmavstrat-ei
Postbus 3
8000 AA fwo'ie
te' 05700-17030
Mftk markt 56
Zwoiip
Abonnementsprijzen:
Pe* maand t 15.90
Per kwartaal 47.70
Per balt jaw f 95.40
Per taar 188 60
Ad verten fteteeeven oo aanvraag
Teteton-sctie abormementenepdracbien
U* tdressen boven i
Oogave tamii«eber<hten 9-19 30 van
maanarj i m Op rondag van tfl
70 uur triet QTO-9134S6
Oogavr m.n. adverierea-. u».
070-936866 H scTv-Pe-yr aan Mcu-Aov
s «3.3
aan onze Amsterdamse adressen
door Jan Kuijk
Vandaag opent koningin Juliana in Utrecht het nieuwste rijksmuseum.
En het moet er maar meteen bijgezegd worden: het nieuwste museum is
tegelijk één van de
aardigste van ons land.
Het is niet in de eerste plaats
opgezet om de kunsthistorische
hoogtepunten van het christen
dom in ons land te laten zien. Het
is een historisch museum, dat wil
laten zien hoe het christendom de
cultuur van ons land beïnvloed
heeft
Die opzet sluit overigens niet uit
dat er toch wel degelijk heel wat
mooie dinger. u zien zijn; zoveel
zelfs dat niemand het in zijn hoofd
moet halen de verzameling in één
keer te willen zien.
Rijksmuseum „Het Catharijne-
convent" is voortgekomen uit een
samenvoeging van de verzamelin
gen van het Utrechts aartsbis
schoppelijk museum, het bis
schoppelijk museum van Haarlem
en het oud-katholiek museum uit
Utrecht Daar zijn dan aan toege
voegd wat bruiklenen en stukken
uit de depots van andere musea en
vooral de in vijf jaar uit de grond
gestampte verzameling van de
stichting Protestantse Kerkelijke
Kunst.
Want het is gegaan zoals te ver
wachten was. Toen in de jaren
zestig bleek dat de tijd voor het
beheer en exploitatie van tamelijk
omvangrijke particuliere collec
ties (als die van de bisschoppei
•n lang
n)
voorbij was en het rijk ten lange
leste belangstelling kreeg voor het
overnemen van de exploitatie, wil
de het voor alles de indruk
vermijden dat het hier om een
rooms onderonsje zou gaan Nee.
ook de wijze waarop het protes
tantisme zijn invloed uitstrekte,
moest in het museum zichtbaar
gemaakt worden
Geen eenvoudige opgave, want de
protestanten hebben zich altijd
meer om het woord dan om het
beeld en de afbeeldingen bekom
merd. zonder zich te realiseren hoe
luxueus en elitair dat standpunt
in feite was De Heidelbergse cate
chismus wil niets weten van beel
den als „boeken der leken", maar
dat lijkt me een standpunt dat de
reformatoren en opstellers van de
catechismus zich slechts konden
veroorloven omdat de uitvinding
van de boekdrukkunt aan de re
formatie voorafwas gegaan
De binnenplaats van het rijksmuseum „Het Catharijneconvent" met op de achtergrond de kathedrale
kerk van St. Catharijne. Het is de bedoeling dat de kerk te zijner tijd bij het museum zal worden gevoegd
(zonder overigens haar functie ais bisschopskerk te verliezen). Als het zover is, kan ook aandacht gegeven
u-orden aan de kerkmuziek, die nu in het museum ontbreekt.
Hoogtepunt
Gelukkig voor de verzamelaars
van het museum is de natuur ster
ker gebleken dan de leer Al ble
ven de protestantse kerken dan
lang kuis en leeg. daar buiten
werd er wel degelijk afgebeeld of
symbolisch weergegeven dat het
absolute hoogtepunt van de jaren
twintig/dertig, toen Nelly ten
Have te midden van ons omging
om met stichtelijke en gecalligra-
(eerde wandteksten een protes
tantse variant te leveren op de
madonna's en Heilig Hart beelden
op de schoorsteen van onze
rooms-katholieke landgenoten
En gisse. niet alleen esthetisch ge
schoolde kunsthistorici hebben
ook in de voor de huizen van wel
gestelde protestantse burgers ge
maakte schilderijen een typisch
reformatorische visie ontdekt. Zo
bijvoorbeeld het pas als Rem
brandt herkende schilderij „De
doop van de kamerling" (waarin
de geopende bijbel een centrale
plaats inneemt) en het vandaag
door „Vrienden van het Catharij
neconvent" te overhandigen feest
geschenk „Jezus bij Maria en
Martha" van Johannes Spilberg
(waarop te zien is dat Maria boven
Martha wordt geprezen omdat
Maria tenminste een goeie preek
weet te waarderen)
De enige kritiek die je op de refor
matorische afdeling van het mu
seum kunt hebben. Is het ontbre
ken van een echte Mondriaan of
iemand anders uit de Stijl-groep
Het werk van deze na de eerste
wereldoorlog actieve groep is toch
maar de grootste calvinistische
bijdrage aan de Nederlandse
kunst geweest. Het is tenminste
opvallend hoeveel leden van „De
Stijl" van calvinistischen huize
waren en dus hun neiging tot het
abstracte zo niet van huis dan
toch wel van de kerk uit hadden
meegekregen
Wat mij betreft hadden de inrich
ters best ergens een,mooie, witge
kalkte kamer kunnen openlaten
met daarin alleen wat werk van
Mondriaan of consorten en voor
de ongelovigen (en voor de ande
ren ten overvloede) de muziek van
Bachs Hohe Messe op de achter
grond.
Overweging
Er is zeker reden voor enig
rouwbetoon over wat er allemaal
verloren is gegaan bij de beelden
storm van 1566 i er is overigens nog
heel wat van die vernielingen in
Utrecht te zien) maar overweeg
dan gelijk dat de resultaten toch
niet zo gek zijn geweest. Wie ooit
in werkelijkheid of voor mijn part
op een schilderij van Saenredam
onder de indruk is gekomen van
het mooie wit en het heldere licht
in een voor de reformatie ingerich
te middeleeuwse kerk of in een
van de eerste voor de protestantse
eredienst gebouwde kerken, zal
het pocherig gepraat van de kat
holieken over hun kakelbonte
neo-gothiek naar waarde weten te
schatten. Mondriaan in elk geval
zou er niets van moeten hebben,
want hij wist dat soberheid geen
uitdrukking van armoe hoeft te
zijn.
Gelukkig dringt ook bij de katho
lieken zelf een beséf door over de
betrekkelijkheid van al dat ge-
snoef van vorige generaties. Ik
heb de kathedrale kerk van
Utrecht (naast het nieuwe mu
seum) altijd gekend als zo'n mistig
stofnest, maar met voldoening
merkte ik bij mijn bezoek aan het
museum dat de kerk inmiddels
grondig opgeruimd en keurig wit
gekalkt is
Maar genoeg hierover Ik weet ook
wel. dat op het ogenblik de kam
om een Rembrandt te verwerven
groter is dan de mogelijkheid een
echte Mondriaan op de kop te
tikken. Alleen is dat nog geen re
den om te wanhopen
Nog wat feiten tot slot Het mu
seum is. zoals de naam al aan
geeft. gevestigd in het voormalige
Catharijne-convent naast de ka
thedrale kerk van kardinaal WilJe-
brands in de Lange Nieuwstraat
en het voormalig gebouw van de
Onderlinge Pharmacgutische
Groothandel aan de Nieuwe-
gracht. De hoofdingang is aan de
gracht. De verbinding tussen bei
de gebouwen wordt gevormd door
een brede gang onder de binnen
plaats in welke onderaardse gang
die voorwerpen zijn opgesteld die
niet tegen het licht kunnen (oude
tot zeer oude liturgische gewaden,
middeleeuwse miniaturen en
handschriften enz.)
Suppoosten
Het museum is vanaf dinsdag da
gelijks te bezoeken, met uitzonde
ring van de maandag. Die regeling
geldt overigens maar tot 30 juni.
Vanaf zondag 1 juli is het museum
tot nadere aankondiging op zater
dag. zondag en maandag gesloten
Dat hangt samen met het Haagse
beleid tot het scheppen van ar
beidsplaatsen. Aanvankelijk zou
het museum een in vergelijking
met andere rijksmusea gewoon
aantal suppoosten krijgen. Dat
bleek echter te duur .Er is toen
gekozen voor een moderne beveili-'
ging met t.v. en ander duur elek
tronisch snoepgoed, waardoor kon
worden volstaan met de helft van
het aantal suppoosten. Toen dat
eenmaal zo geregeld was. kwam
men er in Den Haag achter dat
moderne dat wil zeggen: appa
raten bedienende suppoosten
meer moeten verdienen dan hun
op eigen ogen vertrouwende colle
ga's en dus moest er wel op het
personeelsbestand worden bezui
nigd De consequentie van deze
onverbiddelijke Haagse logica is
nu dat vanaf 1 juli het nieuwste
rijksmuseum maar net iets meer
dan de helft van de week open kan
zijn.
ADVERTENTIE
ZOJUIST VERSCHENEN
van Henk de Jong
TRINITATIS
Doe dan toch navraag
bij de dagen die voor jullie waren,
vanaf de dag dat God
een mens op aarde schiep.
van hetene einde des hemels tot het
andere einde des hemels.
of er ooit zoiets groots
plaats gevonden heeft als dit.
of dat er ooit iets gehoord is als dit,
dat een volk Gods stem hoorde
spreken
midden uit het vuur,
zoals jullie
en jullie zijn nog blijven leven ook.
Of heeft ooit een God het geprobeerc
een stam zo te verkiezen uit een volk
met beproevingen, tekenen en
wonderen.
met strijd, met sterke hand
en uitgetrekte arm.
met grote schrik,
zoals dat alles wat Hij, jullie God,
voor jullie ogen in Egypte gedaan
heeft?
(Deuteronmomium 4,32-40)
Een beter commentaar bij wat de
kerk bedoelt met „Ik geloof in de
drie-enige God" is er moeilik te
geven. Triniteit betekent niet dat
God een optelsom is. Je kunt je
afvragen of het een erge gelukkige
greep was om zo, al tellend, over God
te spreken. Maar dat Hij uniek is.
werd bedoeld. Zo uniek dat Hij
daarom verworpen en uitgelachen
werd. Maar Hij spoort ons zelf aan
vergelijking te wagen, om de
godsdienstgeschiedenis en de
godsdienstfenomenologie in te
duiken. Zo'n God kom je niet tegen.]
Een God die zich zo met mensen
verbindt, als een Vader en een
Bevrijder en Iemand die altijd bij oi
Hc< IflcdtM ik met «n giimbch facials
«Jd
Het kerkvolk met een glimlach
bekeken. Een verzameling
sprankelende anekdotes over
prekende, improviserende,
moedige, bange, vrolijke,
droevige, boeiende, saaie, arme
en rijke dominees en over
luisterende, slapende,
snoepende, lachende,
pronkende, graverende en
onzichtbare kerkgangers.
Met prachtige tekeningen van
Piet Donkersloot.
I 14,90
In de boekhandel
ZOMER KEUNING-EDE
Van
DEI
grol
min
de I
om
de 1
duu
VD l
De t
staar
vraai
400 i
Het!
onge
zeide
bond
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Westmaas-Out Vai
Beijerland (tevens pastor verpleeg
huis Egmontshof): C. Wismeyer U
Hoek vdn Holland.
Bedankt voor Lutten: H. P. Bos U
Bierum; voor Werkendam: I. Kok U
Zoetermeer; voor Voorst (toez.): H
v.d. Heuvel te Maarssen.
Beroepbaar: E. S. Klein Kranenburg
(vlootpredikant) te Hoevelaken.
Benoemd tot katecheet-pastoraal I™
medewerker te Wolvega: M. ter Haai
te Hellendoorn. W(
DE
eco
ver
De i
het i
ren"
taal
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Stedum-Weste
remden: K. Jonker, kand. aldaar
naar Beetgum: P. Hekstra te Nieuw
dorp; naar Emmeloord: R. H. Nieo-
wenhuis te Papendrecht.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Zuidhorn: A. N. Ha
driks te Amersfoort-Centrum.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Den Haag-West: B. Wit
zier te Carambei (Braz.).
ONAFH. BAPTISTENGEM.
Aangenomen naar Amsterdam: A. J.
Visser te Alphen aan de Rijn.
ging
dooi
stijg
fing
PM
dit
De
VOOI
eers
bijs!
de f
Kommunikatietraining voor al
leenstaanden, 25-29 juni, De Oor
sprong. Sint Nicolaasga (tel. 05134
1743).
Alternatieve woon- en leefvor
men, voor alleenstaanden van 35 tot
60 jaar, 25-29 juni, Ons Erf. Berg en
Dal (Gld.) (tel 08895-1744)
ADVERTENTIE
Interkerkelijke Omroep Nederland
De IKON zoekt een
die belast zal worden met de dagelijkse leiding van de afdeling
Radio
De afdeling Radio telt een tiental medewerkers die met elkaar in
totaal 47? uur radioprogramma per week verzorgen (1 uur en
drie kwartier hiervan zijn kerkdiensten).
Van hem/haar wordt verwacht dat hij/zij goed op de hoogte is
met wat zich afspeelt in kerk en theologie en op het raakvlak
van kerk en samenleving.
Hij/zij dient over de ervaring te beschikken in het werken in een
team dat gewend is op gedemokratiseerde wijze tot besluitvor
ming te komen.
Bij voorkeur dient hij/zij ervaring te hebben met de kommuni-
katie-media.
Onze gedachten gaan uit naar een theoloog met journalistieke
ervaring of naar een journalist met voldoende kennis van kerk
en theologie
Van de betrokkene wordt verwacht dat hij/zij kan instemmen
met het uitgangspunt van de Stichting IKON de basisformule
van de Wereldraad van Kerken.
Hij/zij moet bereid zijn om eventueel een psycho-technisch
onderzoek te ondergaan
Inlichtingen over deze funktie bij de direktie van de IKON: tel
035-41351
Sollicitaties binnen drie weken na verschijning van deze
advertentie schriftelijk te richten aan IKON, afd Personeelsza
ken. Borneolaan 25. 1217 GX HILVERSUM
