Publiek mag zien wat het wil
«kNIVV
Tiende pinkpopfestival
maandag in Geleen
Waakt u
normn
De angstaanjagende routine
van droef kantoorpersoneel
KRO zendt hoorspel van paus uit
Ger van lersel doet niet moeilijk over kunst
Goed programma, goede organisatie
En dan nog
Baal speelt
'Tasso' toch
Gi
'F
ZATERDAG 2 JUNI 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
=*TE
4 t=
door Riet Dlemer
ROTTERDAM „Dit is de kosmos om het lichaam van Christus. Ik noem dat de mandala",
wijst Oer van lersel naar de contouren van het bronzen beeldje voor hem. Liever laat hij aan
het publiek de ruimte zelf in zijn kunst te zien wat het wil. „Ik wil niet dat mensen gepind
worden op datgene wat ik er in zie. Het is juist van belang dat iedereen met bepaalde eigen
gedachten bezig is. Het is niet nodig dat je de voorstelling begrijpt om de kunst te waarderen."
De Rotterdamse kunstenaar geelt
blijk van een ruime Instelling. Hij
doet niet bepaald moeilijk over zijn
werk, Van lersel heelt er dan ook
plezier in dat de voorstelling van zijn
bronzen beeldjes wordt uitgelegd als
Jona in de walvis. De sculptuurtjes
vormen de prijzen voor de beste tele
visieprogramma's van de internatio
nale christelijke televisie-week De
uit Nederland alkomstige ..Jona's"
werden verleden week in Stockholm
uitgereikt.
Ger van lersel (57) is een veelzijdig
kunstenaar die Indertijd als schilder
e$ tekenaar begon, van lijn getekend
wprk overging naar het meer gesti
leerde en later vooral bekend werd
door monumentalere kunst.
De wederopbouw cn uitbreiding van
het na-oorlogse Rotterdam bood hem
veel kansen Bekende werken in zijn
woonstad zijn: het venster in de Pau-
luskerk bij het centraal station, het
raam van de Antwoordkerk in Hoog
vliet en het raam in de Adrlaanstich-
ting in Schiebroek. Ook buiten Rot
terdam kreeg hij veel opdrachten tot
van de Nederlandse ambassades in
Parijs en New Delhi toe.
Muurschildering
De periode van de monumentale
kunst begon met de opdracht van de
Lutherse Kerk aan de Heer Vranken-
straat in Rotterdam-Noord een schil
derij te maken „ter grootte van een
schuttersstuk Waarom dan niet di
rect een muurschildering, dacht Van
lersel. De eerste die er over schreef
was Pierre Janssen, toen nog kunst
criticus. Maar ook de in het Trouw-
archief bewaard gebleven lutherse
kerkbode uit 1951 getuigde in de stijl
van die Jaren over de kleuren als
..zachte violetten. gesluierd, niette
min lichtend grijs en zachtgeel" van
Christus verrijzenis zoals het werk
heette.
Daarop volgde voor Van lersel de
doorbraak waarvan het overbekende
venster in de Pauluskerk een overtui
gend voorbeeld is. Ger: „Daar ben ik
ook bezig geweest met de mandala-
vorm een ovaalachtige vorm die
Christus Insluit. Maar de mensen zeg
gen dat het de wereld is met de Vader,
de Zoon en de Heilige Geest Daarin
heb ik duidelijk gestileerd. Het was
de bedoeling dat het een van de eer
ste protestantse kerken in ons land
zou worden die evenals de fooms-
katholieke kerken de hele dag open
zou staan. De Pauluskerk zou een
meditatiepunt moeten zijn voor pas
santen in het drukke stadsverkeer.
De cirkelvorm mandala zou de
blik gevangen moeten houden. De
techniek is glas in beton. Het gewicht
is zestienduizend kilo"
Antwoordkerk
In 1Ö64 volgde het glas-in-lood raam
in de Antwoordkerk in de nieuw-
boiuwwijk Hoogvliet. De kerk werd
binnen een week gebouwd als ant
woord op de landelijke actie Stich
ting Steun Kerkbouw. Van lersel
kreeg de opdracht een glaswand van
tweehonderd vierkante meter te ma
ken. Op weg van de Zeeuwse plaats
Haamstede naar Rotterdam weet hij
het onderwerp: water, en alles wat te
maken heeft met het behoud door
water, zoals de ark van Noach waarin
het gezin bewaard blijft, de wonder
bare visvangst door de apostelen, de
profeet Jona die gespaard blijft en de
duif die terugvliegt. De techniek is
deze keer draadglas met een onder
laag van gehard glas. Verflagen en
antiek glas ertussen.
Bij een van zijn latere werken, het
raam met de vlinders voor de Adri-
aanstichting voor revalidatie van kin
deren in de Rotterdamse wijk Schie
broek maakte hij gebruik van alweer
een andere techniek: applicatie. Ger:
„Zoals je stof kunt appliceren door
lapjes op elkaar te leggen, zo kun je
ook glas op elkaar lijmen. Doe je
allerlei kleuren over elkaar heen dan
krijg je net als bij een aquarel kleur
effecten: geel en blauw wordt groen.
Leg je bij deze techniek twee lagen
glas op elkaar en er wordt zout tussen
gedaan en je doet het in de oven dan
krijg je als resultaat van die eiland
jes. Zo heb je verschillende technie
ken. De afmetingen van dit raam zijn
twaalf bij twee en een halve meter".
Water speelt in het werk van Van
lersel, die beslist niet alleen in het
hoekje van de kerkelijke kunst ge
stopt wil worden een belangrijke rol.
Voor de Nederlandse ambassade in
Parijs maakte hij een Hollandse dijk.
Keramisch werk van klei dat tot bis-
quit is gebakken,en een zilver kleurig
glazuur heeft. Vormen en lijnen ge
ven de indruk van water en een dijk.
Een wand van goud geglazuurd kera
miek kréég het crematorium in Gro
ningen. „Omdat", zegt Van lersel, „ik
een.vriend heb, die toen zijn kind was
overleden zei: ik moest iets moois
gaan kopen, iets van goud!"
Hij gaat nooit terug naar dingen die
hij gemaakt heeft. En dat is dan niet
alleen omdat hij gelooft dat de later
aangebrachte verlichting op het Rot
terdamse Schouwburgplein onvoor
delig is voor het venster van de Pau
luskerk die ernaast ligt. „Als ik zou
gaan kijken word ik zo afgeleid. Dan
ben ik met heel andere dingen bezig.
Het zijn allemaal wonden die gesla
gen zijn. Om tot iets te komen moet
je een heel proces doorgaan dat tot
iets leidt. Er zijn altijd onopgeloste
momenten waar je geen raad mee
weet. Dat heeft iedere kunstenaar, als
hij er wel raad mee zou weten zou hij
nooit verder kunnen werken
Ger van lersel met rijn bronzen beeldje. Voor hem de kosmos
die Christus omvat. Voor het publiek Jona in de walvis. Dat1"11
mag van hem.
Foto Henk Hartog
s bi
g
■|ten
vaa
jij
een
leid
Jonf
toni
Theatergroep lijn 9 met 'Collega's'
door Dirkje Houtman
UTRECHT Een onheilspellende zoem. In het halfduister komen drie vrouwen en vijf
mannen de grijsgestaalde kantoorruimte binnengeslopen, nemen plaats en verstillen: een
beklemmend tableau vivant van de people in gray-
Die trage bewegingen, het verstenen,
het vage licht en het dreigende geluid
suggereren de nacht wanneer het
kantoor slaapt. Het toont de verbon
denheid van de acht kantooremploy
és met hun werk die uiteindelijk tra
gische vormen aanneemt. Dat is te
zien in „Collega's", het nieuwste stuk
van de Overijsselse Theatergroep lijn
9. dat donderdag in het Utrechtse
Hoogt werd opgevoerd en volgend
seizoen ook gespeeld zal worden.
Theatergroep lijn 9 is in 1JI74 opge
richt door leden van de Academie
voor Expressie in Utrecht. Naast pro-
dukties voor volwassenen maakt de
groep ook kindertoneel. De meeste
voorstellingen ontstaan, evenals
„Collega's" op basis van improvisa
ties.
Met „Collega's" beperkt de groep zich
niet tot een dag uit het leven van acht
droeve kantooremployés maar laat
hiermee tevens de onontkoombare
desillusie zien. De dag begint als alle
andere om negen uur. De acht typen,
tellen, stencillen met een angstaanja
gende routine en het lijkt wel of ze er
een tic aan overhouden. Zo razend
snel als zij die handelingen verrich
ten. zo tergend langzaam verstrijkt
de tijd wat een merkwaardige span
ning veroorzaakt. Tegen vijven is het
einde in zicht en dat betekent van
daag ook het beëindigen van de werk
kring. De „mechanisatie" die de acht
zich eigen hebben gemaakt gaat de
firma Slmico niet snel genoeg en de
automatisering doet haar intrede.
Dat is voor deze mensen desastreus
omdat zij stuk voor stuk frustraties
compenseren met een veilige werk
kring. Allen hunkeren naar liefde en
contact maar ze zijn al zo verstoft en
met het werk verweven dat er alleen
nog over kan worden gemijmerd en
gedroomd. Dat gebeurt op dezelfde
mechanisch nerveuze manier als
waarop zij de kantoorbezigheden ver
richten. Iedereen krijgt een beurt en
mag tussen de bedrijvigheden door
zijn neurotische gedrag verklaren,
wat resulteert in verhalen over een
zaamheid of ongelukkige jeugd.
De structuur van „Collega's" wordt
door deze afwisseling van werksitua
tie en vertelde informatie nogal voor
spelbaar. Bovendien worden de ka
rakters niet echt interessant omdat
de motieven van hun handelen expli
ciet verteld worden en niét uit spel en
handelingsverloop blijken. Niettemin
ademt de voorstelling wel een onwer
kelijke sfeer door de combinatie van
een relistisch getint decor en quasi-
absurde dialogen die een vertekende
werkelijkheid suggereren. Echt ab
surd worden de gesprekken echter
niet zoals het programma-boekje wel
aankondigt. Want zinnen als „U bent
een strijkster van de voering", waar
op vervolgens geantwoord wordt „Ik
ben geen theezeefje" alleen om ver
warring aan te geven, zijn niet lite-
rair-absurd en worden te onbedui
dend gebracht om het Van Oekel-
effect te sorteren.
advertentie
Scène uit Collega's
Speciaal vandaag
Speciaal morgen
Meedenken met de NAVO-top
drs. J.G. Siccama
Over oorlog f8,25
De drie denkrichtingen die cr over
oorzaken, zin cn onzin van oorlog
bestaan
mr. S. Rozemond
Militaire krachts
verhoudingen f8,00
Feiten in plaats van speculaties
Kernenergie en kernwapens f 8,25i
Nederland cn de pogingen de ver
spreiding van kernwapens te voor
komen
Verkrijgbaar bij de boekhandel en bij
de Staatsuitgeverij, postbus 20014,
2500 £A Den Haag. Tel. 070-789911
rJir» staatsuitgeverij
Speciaal maandag
jê In Wereldcirens hoogtepun
ten uit het circus van Lenin
grad en Minsk en twee staats
circussen van Moskou
Ned. 1/19.98
De aevende aflevering van
de tiendelige Engelse feuille
ton Anna Karenina
Ned. 221.55
TROS-Aktua
Ned. 2/22.45
Samenvattend verslag van
besoek van de paus aan
Studio Sport-extra met
wntfatrtjden uit de eredivisie
Ned. 2/23.45
The goldrush is een speelfilm
van Charlie Chaplin, waarin
de hoofdfiguur sijn geluk als
goudsoeker beproeft
Brt. 116.00
Op een klein stationnetje,
's avonds in de vroegte, een
programma met veel muiiek
voor uitgeslapen kinderen
Hllv. 4*7.92
Rechtstreekse uitsending
alt de Utrechtse Geertekerk
van het Holland Festival
Hllv. 2/20.00
Drs. Henk Koetsier gaat
voor in een pinksterdienst in
de gereformeerde kerk in de
Bijlmer
Ned. 1/17.00
Met Beertje Colargol is een
oude bekende vriend terug
Ned. 2/18.30
In een serie van zes delen
over Europese problemen gaat
het vanavond over de
landbouw
Ned. 2/19.00
Ze zeggen dat se zingtis
een VPRO-programma over
het merkwaardige fenomeen
Moniek Toebosch en haar one
woman show
Ned. 2/20.40
Het tweede deel van de
Britse serie Het machtige we
relddeel
Ned. 2/21.55
Dv J. Happee gaat voor in
de kerkdienst vanuit de evan-
gelisch-iutherse kerk in
Leiden
Hilv. 2/10.00
Rechtstreekse uitsending
van het Holland Festival 1975
uit de Nieuwe Kerk in Den
Haag
Hllv. 2/20.00
Hoogtepunten uit de Wim
Sonneveld-show die in 196.9
voor de televisie kwam
Ned. 1/20.30
Het eerste NCRV-Kerkepad
van dit seizoen leidt naar
Zeeuws-Vlaanderen
Ned. 2/20.17
In „In gesprek" met de bis
schop praat pater Alfred van
de Weijer met bisschop Möller
van Groningen
Ned. 1/22.45
Pinstergroeten uit Jeruza
lem is een programma van Sip-
ke van der Land
Ned. 2/23.05
Samenvattend verslag van
het bezoek van de paus aan
Polen, met name aan de steden
Warschau cn Czestochowa
Ned. 2/23.20
Met Pinksteren maakt de
NCRV er weer een dagje van
met een lang programma. Dit
keer gaat het over Zeeland.
Hilv. 2/8.36
De winkel van de juwelier
is het hoorspel van de hand
van paus Johannes Paulus II
die nog Karol Wojtyla heette
toen hij zich op artistiek ijs
waagde
Hilv. 4/15.00
door Stan Rijven
Corneliu Dumbraveanu
Roemeense dirigent
chef van U.S.O.
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT Als opvolger van Wil
lem van Otterloo, die vorig jaar bij
een auto-ongeluk in Australië om het
leven kwam, is bij het Utrechtse Sym
fonie Orkest benoemd de 45-jarige in
Nederland gevestigde Roemeen Cor
neliu Dumbraveanu. Hij was sinds
het overlijden van Van Otterloo al
interim-artistiek-directeur van het or
kest en stond er als dirigent een tien
tal keren voor. Hij is nu voor een
periode van drie jaar aangesteld als
chef-dirigent. Voor deze aanstelling is
het stichtingsbestuur geadviseerd
door een commissie van twee be
stuursleden (waaronder een orkest
lid). twee concertmeesters, twee le
den van de artistieke commissie en
de directeur (Cees List).
De adviescommissie heeft bij haar
overwegingen vooral rekening gehou
den met de omstandigheid van de
nieuwe ontwikkelingsfase waarin het
U.S.O. zich bevindt en de ervaring
dat het in dit stadium nog niet moge
lijk was een voor het orkest aan
vaardbare jonge Nederlandse diri
gent voor te dragen. Dumbraveanu
heeft in zijn vaderland de orkesten
van Satu Mare en Ploestie gediri
geerd en in vele gastdirecties in de
landen van het oostblok een grote
repertoirekennis opgedaan, aldus
deelde men ons van orkestzijde
mede. In juni 1978 had hij zijn eerste
concert met het U.S.O.
Elke amateur cabaretgroep in Ne
derland of België van redelijk niveau
kan zich in „De Koornbeurs" aan de
Voldersgracht in Delft melden om
aan „Cameretten" deel te nemen, een
festival waarmee amateurs een duw
tje in de rug kan worden gegeven. De
voorronden zijn op 26 en 27 oktober
en in de aula van de Technische Ho
geschool wordt de finale gehouden op
2 en 3 november. Uit alle groepen
worden er twaalf tot de voorronden
toegelaten, waarna Natascha Emanu-
els, Pieter van Empelen, Eric Herfst
en Wouter Stips er zes aanwijzen voor
de slotronde.
AMSTERDAM (ANP) Op woens
dag 22 augustus, een jaar na de voor
genomen première, zal het stuk „Tas
so in Weimar" door de toneelgroep
Baal alsnog zijn eerste voorstelling
beleven. Dat is mogelijk doordat de
groep een extra subsidie heeft gekre
gen. Vorig jaar moest de première
door een ongeluk met een boeken
kast tijdens een try-outvoorstelling
voor onbepaalde tijd worden uitge
steld. De proefvoorstellingen begin
nen op 16 augustus. Daarna volgt een
serie voorstellingen die eindigt op 1
september. Het stuk zal uitsluitend in
de concertzaal van het Shaffytheater
in Amsterdam te zien zijn
Op tweede Pinksterdag zal
voor de tiende maal in succes
sie het Pinkpopfestival in het
sportpark van Geleen plaats
vinden. Klein begonnen in
1970 met zo'n 10.000 bezoe
kers, groeide dit aantal jaar
lijks met 5000 tot een record
aantal in 1977: 45.000. Vorig
jaar werd besloten het bezoe
kersaantal te beperken tot
40.000 (werd 42.000) om de
massaliteit enigszins in te
dammen.
Ook dit jaar zijn de kaartjes reeds in
de voorverkoop weggevlogen. Een op
merkelijke prestatie, vooral wanneer
,men rekening houdt met de periode
van deze ontwikkeling. Begin jaren
zeventig waren popfestivals immers
een aflopende zaak. Als bijverschijn
sel van de jaren zestig „flower power"
beweging vormden deze massale bij
eenkomsten een uitstekende gelegen
heid om saamhorigheid en gemeen
schappelijke subcultuur te beleven.
Trekpleister en bindmiddel was de
muziek. Amerika gaf in 1967 de start
aan met het Monterey popfestival en
kende als hoogtepunt Woodstock
(1969) waar ruim 400.000 festivalgan
gers verschenen. Engeland bouwde
een traditie op met zijn Windsorfesti-
vals en later met de Isle of Wight
festivals waar ook enkele honderd
duizenden zich verzamelden.
Voor Nederland kan het Holland Pop
festival in het Rotterdamse Kraling-
se bos (1970) als exponent van deze
festivalhausse genoemd worden. In
de zeventiger jaren nam de belang
stelling voor dit soort evenementen
af. Vooral de agressieve sfeer en de
organisatorische problemen weer
hielden publiek en organisatoren om
nog aan een festival deel te nemen.
Het door de Rolling Stones opgezette
Altamontfestival in 1973 waar vier
doden vielen, vormde hiervan een
sprekend voorbeeld.
In de puntjes
Het Geleense Pinkpopfestival is ech
ter van meet af aan hét voorbeeld
geweest van hoe een popfestival wel
succesvol kan zijn. Zowel de voorzie
ningen in technische en algemene or
ganisatie als de programmering zijn
tot in de puntjes verzorgd. Allereerst
The Police, een van de zeven groepen die tijdens het Pink-
pop-festival optreden.
is er een goed gedocumenteerde festi
valkrant verspreid. Aangezien de
start reeds om elf uur plaatsvindt is
rekening gehouden met overnach
tingsmogelijkheden met behulp van
een sleep-in en tentenkamp. Toilet
ten, voedselvoorziening en het Rode
Kruis voorzien in de nodige behoef
ten. De technische kant van de zaak,
is al even goed geregeld. De organisa
tie van Pinkpop heeft de overdekte
tribune van het sportpark omge
bouwd tot één podium, dat in drieën
is verdeeld. Hierdoor wordt het moge
lijk om van de zeven groepen tegelij
kertijd één groep te laten optreden,
een tweede te laten opbouwen en een
derde te laten afbreken. Het is dan
ook een feit dat Pinkpop op deze
wijze een van de weinige festivals is
waar de programmering als volgens
een spoorboekje verloopt.
Tot slot het programma. Werd er in
1970 nog opgetreden met voorname
lijk Nederlandse groepen, In de loop
der jaren verschoof het accent steeds
meer naar Engelse en sinds '76
naar zowel Engelse als Amerikaanse
groepen. Steevast bleef er echter één
Nederlandse attractie op het pro
gramma staan, die traditiegetrouw
de opening mocht verrichten. Boven
dien werd gepoogd variatie aan te
brengen door het aantrekken van een
folk-, hard rock- en een veelbelovende
nieuwe band. Ook dit jaar is men
daar redelijk in geslaagd. Hoewel de
folk deze keer achterwege blijft.
Zoals gewoonlijk treden ook dit jaar
weer zeven groepen, ieder een uur, op.
Massada mag om elf uur de spits
afbijten. Deze Molukse band vormt
een onderdeel van de oogst Nederpop
van het afgelopen jaar. Hun afro-
Latijnse muziek zal een uitstekend
opwarmertje vormen. De Average
White Band is een Schotse funkfor-
matie, die vooral in Amerika furore
heeft gemaakt. Zij brengen hoog
staande blanke soul, dat wil zeggen
rhytm and blues met funkelementen.
De derde attractie wordt gevormd
door de Engelse „Police", die de afde
ling „nieuw" en „veelbelovend" komt
vertegenwoordigen. ZIJ brengen een
mengvorm van reggae, rock en pop
die in Frankrijk en Amerika zeer suc
cesvol blijkt te zijn. Wie weet wordt
Pinkpop Policepop.
Dire Straits en Elvis Costello behoe
ven geen nadere toelichting; te meten
aan hun populariteit zullen zij onge
twijfeld twee hoogtepunten vormen.
Hopelijk valt er in dit stadion ook
van hun muziek te genieten, aange
zien zij vooral in kleine gelegenheden
het meest tot hun recht komen.
•De avond wordt ingeluid met Rush.
een Canadees hard rocktrio, dat nog
niet eerder in Nederland optrad. Dus
afwachten, in ieder geval wel ge
schikt voor festivals als deze. Een
uitstekende keus is gedaan met Peter
Tosh die als laatste zal optreden. Niet
zozeer vanwege zijn huidige populari
teit als wel vanwege het belang van
de reggae voor de huidige popmuziek.
Zijn live-optreden zal garant staan
voor een rauwe en swingende afslui
ting van dit tiende Pinkpopfestival.
Van
DEI
atit
iroi
)inr
["we
COO]
den
lljk(
lanc
De
hebi
mal
gror
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Op tweede pinksterdag maandag 4 juni gaat de KRO-radio een hoorspel
uitzenden dat is geschreven door de huidige paus Johannes Paulus II toen hij nog Karol
Wojtyla heette. Titel is „De winkel van de juwelier". Wojtyla publiceerde het voor het eerst in
1960 in het Poolse tijdschrift Znak onder de schuilnaam Andrzej Jawien. Wojtyla was toen
bisschop van Krakow.
Het werk is een bespiegeling van het
huwelijk. De originele titel is „Przed
sklepem jubilera". Eigenlijk is het
nauwelijks een toneelspel. Er zit geen
dialoog of actie in. Het is beter ge
schikt als leesdrama. Het stuk be
staat uit proza en enkele stukken
poëzie. Er zijn drie hoofdstukken: de
roepstemmen, de bruidegom en de
kinderen.
Het eerste deel gaat over de gelukki
ge relatie tussen Andrek en Teresa,
die filosoferen hoe ze elkaar gevon
den hebben. Toen zij hun ringen gin
gen kopen sprak de juwelier diepzin
nig over de liefde. „Het gewicht van
deze ringen is niet het gewicht van
het metaal. Het is het gewicht van het
menselijk bestaan, van ieder van jul
lie afzonderlijk en van jullie tweeën
samen."
In het tweede deel gaat het om Stefan
en Anna. Hun relatie is stukgegaan.
Anna praat daarover en veroordeelt
Stefan. Als ze haar ring te gelde wil
maken legt de juwelier die ring op
zijn weegschaal en zegt peinzend:
„Deze ririg heeft geen gewicht, de
wijzer blijft op nul staan en ik kan er
nog geen milligram goud uithalen."
In het derde deel komt Teresa terug.
Haar man is in de oorlog omgekomen.
Ze praat over haar zoon Kryszek en
diéns meisje Monica. Wat Teresa
heeft meegemaakt probeert ze voort
gezet te krijgen in de kinderen.
Voor de KRO-uitzending van „De
winkel van de juwelier" is gebruik
gemaakt van het spel zoals dat door
de Italiaanse radio is uitgezonden.
Regisseur is Louis Houët, vertaler is
Frans van Dooren. Het spel is maan
dag 4 juni van drie tot vijf uur te
beluisteren op Hilversum 4. De au
teursrechten komen volgens de wil
van de paus ten goede aan een pro
ject in de Derde Wereld.
advertentie
Na een goede, gezonde nachtrust kun je er de
volgende dag weer tegen! Norma Matrassen en
Boxsprings waken over uw slaap!
Vraag de uitgebreide kleurenbrochure aan bij: Norma Fbstbus 13 5822AA Boxmeer.
Matrassen Boxsprings Donsdekens Kussens
