Johannes Paulus' thuisreis
Boutencontrole in hangar 11
1 1
rERDAG 2 JUNI 1979
TROUW/KWARTET
23
REPORTAGE!
De Poolse industrie van religieuze kitsch, die toch al geen
klagen heeft over haar afzet, gaat enkele gouden dagen
tegemoet, nu paus Johannes Paulus de Tweede de komende
dagen in dat land zal verblijven. Er zijn miljoenen plaatjes,
kaartjes, speldjes en blaadjes gemaakt ter ere van het bezoek
van de Poolse paus aan zijn vaderland. De zo vrolijk bloeien
de Maria-verering lijkt van Johannes Paulus zelfs een deuk
te hebben opgelopen. In de altaarnissen van de meeste
kerken in Polen moet de zeer geliefde Moeder Gods haar
plaats de laatste maanden delen met Karol Wojtyla. En de
Poolse katholieken schijnen daar geen enkel bezwaar tegen
te hebben. Integendeel. Behalve de altaarruimte staat in alle
kerken ook de entree vol met foto's van deze vrome en
enthousiaste Pool, die het tot pontifex maximus van de
katholieke kerk gebracht heeft. Ter gelegenheid van het
aanstaande bezoek zijn voor enkele kerken zelfs portretten
van de paus gemaakt, die de hele voorgevel bedekken
door Aldert Schipper
Het bezoek van de paus aan zijn
geboorteland Polen, dat vandaag
begint, is voor zijn landgenoten
ongetwijfeld een van de belang
rijkste naoorlogse gebeurtenis
sen. Voor Breznjew krijg je in
Polen enkele tienduizenden men
sen op de been. Voor Carter ko
men slechts enkele duizenden de
straat op, maar voor paus Johan
nes Paulus de Tweede zullen mil
joenen belangstellenden zijn. En
in een land als Polen met zijn
traditie van grollen en grappen
werden de laatste dagen dan ook
al heel wat moppen verteld, waar
in de dubbelzinnige houding van
de Poolse overheid tegenover het
bezoek tot uitdrukking komt. Het
laatste mopje dat de Polen elkaar
de afgelopen weken vertelden
was: „Waarom zijn alle treinen
vandaag de dag zo laat?," waarop
het antwoord luidt: „Omdat de
spoorwegen alvast oefenen voor
het bezoek van de puas"
De Poolse regering ziet het bezoek uiter
aard met gemengde gevoelens tegemoet.
Zij weet ongetwijfeld dat het bezoek de
bekendheid van Polen en zijn faam als
socialistische en tolerante staat zal ver
groten in de wereld. Maar aan de andere
kant is haar natuurlijk ook bekend dat
tallozen het enthousiasme voor de Poolse
paus zullen uitleggen als afwijzing van de
marxistische ideologie, waarop de Poolse
staat sinds de oorlog is gebaseerd. Daarbij
I komt, dat de te verwachten belangstelling
de Poolse autoriteiten alleen al voor reus
achtige problemen van transport, orde
handhaving en logistiek zal stellen. Nu
reeds worden de slagerswinkels in de gro
te steden van extra vlees voorzien, omdat
de Poolse regering liever geen beelden van
lange rijen wachtenden op de buitenland
se tv-schermen ziet.
Warchau .heeft hard onderhandeld over
het pontificale bezoek. De paus mocht
eerst niet in mei komen, op de sterfdag
van de heilige Stanislaus, die 900 jaar
geleden de martelaarsdood stierf. Deze
vermoedelijk mythologische heilige geldt
als de verdediger van Polens soevereini
teit tegen vreemde overheersing, een ster
ke troef in een land, waar de kerk, meer
dan de staat, eeuwenlang de verzinnebeel
ding van de nationale onafhankelijkheid
is geweest.
Rozenkrans
De Poolse regering heeft de paus evenmin
toegestaan het Stanislaus-heiligdom in
Piekary Slaskie in Silezië te bezoeken.
Mogelijk zag zij op tegen de te verwachten
demonstratie van nationalisme van de
honderdduizenden mijnarbeiders. Onder
de Poolse katholieken heerst over deze
weigering de nodige emotie. Verscheide-
nemensen zijn uit protest in de basiliek
van Piekary Slaskie in hongerstaking ge
gaan. Het Britse onderzoekinstituut voor
christendom en communisme Keston Col
lege meldde deze week zelfs dat twee
kinderen van een der hongerstakers door
de politie zijn gearresteerd, toen zij hun
vader water, een kussen en een rozen
krans brachten.
Maar de Poolse regering heeft het bezoek
niet willen tegenhouden. Daarvoor was dit
teken van onderling begrip tussen de paus
en de socialistische overheid tegenover de
voor ruim negentig percent katholieke
bevolking toch te waardevol. De regering
heeft zelfs aanzienlijke medewerking aan
het bezoek verleend, ook al doet zij wat zij
kan om te voorkomen dat het ontaardt in
reusachtige demonstratie tegen haaizelf.
Zo worden studenten en scholieren gedu
rende het bezoek zoveel mogelijk binnen
gehouden. Examens zijn in sommige ge
vallen naar deze week verplaatst. Arbei
ders kunnen geen vrijaf krijgen en leraren
en onderwijzers die van school wegblijven
zijn bedreigd met disciplinaire sancties
zoals overplaatsing of ontslag.
Hoe nerveus de regering in Warschau met
het oog op de komst van de super-ayatol
lah uit Rome is, blijkt onder meer uit de
brief die president Henryck Jablonski aan
de paus stuurde en waarin hij hem in
nauwelijks bedekte termen te verstaan
gaf waar hij zich aan te houden heeft: „Wij
zijn overtuigd dat uw bezoek aan Polen
zal bijdragen tot .de patriottische eenheid
van alle Polen en dat het nieuwe aanzet
ten zal geven aan het gezamenlijk werk
van kerk en staat om het welzijn van de
Volksrepubliek Polen te bevorderen". Ja
blonski herinnerde de paus er aan dat
diens visite samenvalt met de veertigste
herdenking van de nazi-inval in Polen,
maar hij ging voorbij aan de ook niet
onbelangrijk geachte 900-ste sterfdag van
Stanislaus, de eigenlijke aanleiding tot
het bezoek.
Verzoening
In zijn antwoord aan president Jablonski
zei de paus dat de reis als doel heeft de
verzoening onder de Polen te dienen. Of
de paus hierin zal slagen moeten we nog
maar afwachten. De laatste weken valt
onder de Poolse andersdenkenen een toe
genomen beweging vast te stellen Het
Poolse comité voor de zelfverdediging
heeft de Poolse regering gevraagd ter ere
van het bezoek een algemene amnestie uit
te vaardigen. In zijn verzoek trekt het
comité fel van leer tegen „de onderdruk
kende omstandigheden die het Poolse
straf systeem kenmerken".
De Poolse politie ziet de groeiende dissi
dente emotie met zorg tegemoet en heeft
invallen gedaan in huizen van vooraan
staande andersdenkenden en mensen uit
dat milieu tijdelijk in hechtenis genomen.
ZO werd ene Miroslaw Kimnes uit Boeko-
wie bij Lodz naar een psychiatrisch zie
kenhuis gezonden, omdat hij handteke
ningen verzamelde onder een petitie,
waarin om meer tv-uitzendingen van het
bezoek werd gevraagd. Een pijnlijk onder
werp, omdat de staats-televisie slechts
mondjesmaat de paus op het scherm wil
toelaten. Zoals de zaken nu staan komt er
iets op de Poolse televisie over de aan
komst van de paus, diens ontmoeting met
de Poolse leiders en van de mis die de
paus morgen op het overwinningsplein in
Warschau zal opdragen.
Hoe riskant het bezoek voor de Poolse
regering ook mag zijn, ook zij investeert er
geld in. Wel tracht zij dat hier en daar
goed te maken door een graantje mee te
pikken van de te verwachten stroom bui
tenlandse valuta en de kerk moet voor
sommige faciliteiten behoorlijk betalen.
Het altaar voor de pausmis in Krakau
kost bijvoorbeeld tien miljoen zloty, rond
800.000 gulden. Daarbij komt nog een ge
lijk bedrag voor tribunes en sanitair en
dergelijke voorzieningen. De kerk huurt
voor enkele dagen het vliegveldje van
Nowy Targ, waar de paus op 8 Juni voor
100.000 mensen de mis zal opdragen. De
huurkosten bedragen alleen al enkele mil
joenen zloty's. Maar kerk en staat hebben
het geld er blijkbaar graag voor over.
Staat immers hier niet het aanzien van de
Poolse kerk en het Poolse vaderland op
het spel?
derhoudswerk van vliegtuigen. Een sfeer-
reportage uit hangar 11 op Schiphol-Oost,
waar afgelopen week heel wat bouten aan-
Alle DC-lO-toestellen in de wereld zijn deze
week extra gecontroleerd op gebreken in de
ophanging van de motoren. Aanleiding
hiertoe was het ongeluk met een DC-10 op
het vliegveld van Chicago, dat de nodige
belangstelling heeft opgewekt voor het on-
en losgeschroefd zijn.
door Haro Hielkema
op. De tweede „beurt"
duurde wederom een paar
uur.
De bedrijfsleiding van han
gar II, waar de DC-10 de
controle moest ondergaan,
had weinig problemen de
extra werkzaamheden op
te vangen. Hoewel er op
deze afdeling continu
wordt gewerkt (vier ploe
gen), werd een deel van het
personeel gevraagd dins
dagnacht te willen over
werken. Een weinig voor
komend verschijnsel, dat
overigens zonder moeilijk
heden werd geaccepteerd.
Dat heeft vermoedelijk
met het handelsmerk van
deze KLM-afdeling te ma
ken. Want de onderhouds
ploeg van de luchtvaart
maatschappij gaat door
voor een gezelschap, dat
met een zekere trots op z'n
bedrijf behept is. Een be
zoek aan Schiphol-Oost
leert' dat de monteurs met
genoegen over hun werk
willen praten. „Zelfs het
grootste brok onverschil is
toch een beetje vliegtuig
en luchtvaartgek," zegt
een van de monteurs. „Als
we in het restaurant eten
en er komen door de wind
richting steeds vliegtuigen
over, dan zie ik wel dat
negen van de tien mensen
kijken welke kist er
vliegt."
Maar bovenal kenmerkt de
sfeer op het Oude Schiphol
aan de rand van de Haar
lemmermeer zich door
rust. Onverstoorbaar
wordt er doorgewerkt aan
de vliegtuigen. In hangar II
bij voorbeeld aan een Nige-
riaanse DC-10. die speciaal
uit Lagos is overgevlogen
voor een inspectie van het
ophangingssysteem. Er
naast staat een KLM-toe-
stel in half-ontklede staat:
de motoren staan wagen
wijd open. Op en om het
vliegtuig verrichten mon
teurs werkzaamheden; de
bouten worden nagelopen,
speciale controles uitge
voerd. „Zo, de zaak kan
dicht," zegt grondwerk-
tuigkunde Van der Knaap.
En met een lichte grijns:
„Weer niks gevonden."
Hij had eigenlijk ook niet
anders verwacht: „Je
denkt altijd dat het bij je
buurman gebeurt. Maar
wét het is, weet Je niet. Het
is eigenlijk nog steeds een
raadsel hoe die DC-10 in
Amerika kon verongeluk
ken. Toch ga Je er hier van
uit dat je geen problemen
tegenkomt. Wat we nu be
kijken, doen we ook bij
elke onderhoudsbeurt van
het vliegtuig. Als Je weet
dat je die beurten volgens
de regels hebt uitgevoerd,
zit Je ook niet in spanning
dat Je iets tegenkomt."
Voor een volslagen leek zal
het nieuws zijn te verne
men dat een monteur in
een hangar ook met een
schroevendraaier rond
loopt, dat er ook karretjes
staan met bergen gereed
schap en dat een service-
beurt van een vliegtuig ei
genlijk net zo volgens sche
ma verloopt als die van een
auto. Maar daarmee houdt
de voor de hand liggende
vergelijking op. De inspec
tie van een vliegtuig is veel
intenser en beperkt zich
niet alleen tot het onder
houd, maar is ook een
groot stuk vervanging van
onderdelen.
Inspecties
Vijf soorten inspecties
kent een vliegtuig, aange
duid met de letters A, B. C.
D, en E. Een A-inspectie
krijgt elk vliegtuig wan
neer het geland is. Schert
send zegt een monteur:
„We kijken dan of er nog
vleugels aan het vliegtuig
zitten, of er nog een motor
aanhangt en of er nog een
landingsgestel is."
De A-beurten vinden op
Schiphol op het platvorm
plaats.
„Vóór" noemen ze dat op
Schiphol-Oost. De B-in
spectie houdt in dat klach
ten, die niet urgent zijn,
worden behandeld.
„Als we tijd hebben voor
zo'n beurt, halen we het
vliegtuig naar de hangar in
Oost," legt de bedrijfslei
der van hangar II, C. Vis
ser, uit. „De B-inspectie is
niet aan vlieguren ge
bonden."
Dat is wel het geval met de
overige onderhoudsbeur
ten. Als een vliegtuig ge
middeld driehonderd uren
in de lucht heeft gezeten,
wordt een C-lnspectie uit
gevoerd. Alle klachten
worden dan behandeld,
waarvoor een fors aantal
manuren moet worden ge
werkt. Na drieduizend
vlieguren volgt een D-in-
spectie, die zo veelomvat
tend is dat die in verschil
lende gedeelten plaats
vindt. De toestellen (bij de
DC-10 wordt om de 1500
uren een deel aangepakt,
bij de Boeing om de 750
uren) zouden anders te
lang uit de roulatie zijn.
Jaarinspectie
De grondigste behandeling
(E) wordt nog altijd de
„Jaarinspectie" genoemd,
al wordt deze beurt eens
per vier jaar (in elk geval
na zo'n 16- tot 18-duizend
vlieguren) uitgevoerd. De
DC-10 is dan vier weken
„binnen", zoals ze dat in
het hangarjargon uitdruk
ken. „Dan wordt 'ie prak
tisch gesloopt." zegt be
drijfsleider Visser.
Ter illustratie laat hij de
Boeing 747 „Wilbur
Wright" in een naastgele
gen hal zien, die werkelijk
compleet ontmanteld is.
Het vliegtuig staat opge
krikt, alles wat maar open
kan staat open en van het
interieur zijn zelfs de vloer
bedekking, de stoelen en
de zuurstofmaskers verwij
derd. De 747 wordt omge
bouwd: de ruimte waarin
vracht werd vervoerd,
wordt weer ingericht voor
passagiers. „Als we over
een half jaar verwachten
dat er een groei in het goe
derenaanbod komt, heb Je
best kans dat dit toestel
weer tot een combi wordt
omgebouwd." Over ander
halve dag maet deze
Boeing weer vliegklaar
zijn. En dan te bedenken
dat Je je auto voor een
nieuwe uitlaat wel eens
drie dagen kwijt bent.
Het is in de hangars op
Schiphol geen ratjetoe.
Hangar II bij voorbeeld is
voor de DC-10 en de 747,
andere hangars hebben
ook hun eigen type vlieg
tuig. De 747 is eigenlijk nóg
meer de specialiteit van de
KLM-onderhoudsploeg
dan de DC-10. Van de
Boeing worden namelijk
ook de exemplaren van
Swiss Air, SAS en UTA
voor een jaarinspectie be
handeld. Deze maatschap
pijen zijn technische
pool-partners" van de
KLM. De DC-10 ondergaat
zijn grondigste beurt bij
Swiss Air in Zürich. En ook
elders in Europa worden
onderhoudswerkzaamhe
den (van onderdelen) uit
gevoerd.
Alle inspecties zijn tot op
het laatste schroefje, moer
tje én boutje door fa
brikant McDonnell Doug
las voorgeschreven. De uit
voering van elk ontferdeel
wordt nauwkeurig geregis
treerd en Jarenlang be
waard. Een inspectie is pas
voltooid na het aftekenen
van de ploegbaas, de géwé-
ka's of grondwerktuigkun-
digen. Als er iets mis is met
het toestel, is er altijd con
trole mogelijk waar even
tueel onvoldoende onder
houd heeft plaats gevon
den. Zelfs bij een gebroken
of ontbrekende bout is dat
het geval.
Geen gejaag
De verantwoordelijkheid,
die elke dag en elke mi
nuut aan het werk op
Schiphol-Oost kleeft, is de
onderhoudsmensen daar
nauwelijks aan te zien. Of
misschien Juist wel Want
het is in hangar II geen
jachten en Jagen: elke klus
wordt gewoon afgewerkt.
De vloer van de hangar
oogt als het aanrecht van
een proper huisgezin ge
morste olie wordt direct
'met zaagsel bedekt En
verder ziet de vllegtuighal
er erg opgeruimd uit.
„Veiligheid staat bij ons
voorop," zegt bedrijfslei
der Visser. Misschien ver
klaart dat ook de totaal
afwezige onrust over de
veiligheid van het vliegen
in een DC-10 bij het pu
bliek. Want er is op Schip
hol nog geen enkel tele
foontje binnengekomen
van iemand, die zijn vlieg
reis met meer angst en be
ven tegemoet ziet. De
nieuwsberichten over ont
dekte problemen bij Ame
rikaanse DC-10 toestellen
waren nog zo talrijk, maar
een DC-10-vlucht op Los
Angeles had een wachtlijst
van achttien mensen. „Ik
geloof niet dat er ook maar
iemand zo ongerust gewor
den is. dat hij niet meer de
''lucht in durft.'*" zegt een
monteur.
SCHIPHOL In
hangar 11 op Schip
hol-Oost heerst een
weldadige rust. Ter
wijl overal op de we
reld druk wordt ge
praat over de myste
rieuze ramp met een
DC-10 van American
Airlines bij Chicago.
Terwijl foto's van een
gebroken bout voor
onbegrijpende ge
zichten zorgen. Ter
wijl de fabrikant van
de DC-10 de lucht
vaartmaatschappij
en, die met dit toestel
vliegen, maant de op
hanging van de vlieg
tuigmotoren nog
eens grondig te con
troleren.
Geloof maar niet dat het
ongeluk in de Verenigde
Staten voor extra span
ning laat staan voor pa
niek in de tent gezorgd
heeft. Niet in hangar 11
van de KLM tenminste.
Weliswaar was er een hoop
werk aan de winkel.. Direct
al na het bekend worden
van het neerstorten van de
Amerikaanse DC-10 moes
ten over de hele wereld DC-
10-toestellen nadr de han
gar voor controle van de
bouten, waarmee de moto
ren aan de vleugels beves
tigd zijn. Zo'n die uur per
toestel moest er op Schip
hol voor uitgetrokken wor
den om de bouten op me
taalmoeheid te onderzoe
ken. Dinsdagmiddag wa
ren alle Nederlandse DC-
1 O-toestellen bekeken en
ook vliegtuigen van andere
maatschappijen ondergin
gen een ..boutencontrole".
Slechts een paar uur nadat
de laatste Nederlandse
DC-10 in orde werd bevon
den, werden in de Verenig
de Staten bij zeven toestel
len ernstige gebreken in
het ophangingssysteem
van de motoren ontdekt.
Prompt werden alle Ameri
kaanse DC-10-toestellen in
opdracht van Federal Avi
ation Administration (de
Amerikaanse rijkslucht
vaartdienst) aan de grond
gehouden. De bouwer van
het vliegtuig, McDonnell
Douglas, vroeg daarop zijn
cliënten de toestellen nog
een keer te inspecteren.
Overwerk
En zo kon het op Schiphol
gebeuren dat een DC-10,
waarvan de bouten gecon
troleerd waren, naar het
centrum van de luchtha
ven was gereden om ver
volgens weer rechtsom
keert te maken voor een
tweede onderzoek op Oost.
Eén voor één druppelden
de toestellen weer binnen;
de dringendste gevallen
werden het eerst geholpen,
andere vliegtuigen liepen
behoorlijke vertragingen
