[k geloof niet in
een nieuw publiek
[olland-Festival-directeur Frans de Ruiter:
TROUW/KWARTET 19
nummer van „Muziek en
Dans", en dit Jaar ons eigen
„Holland Festival Magazine".
Dat wordt allemaal groten
deels hier op het bureau geor
ganiseerd met een permanen
te bezetting van zeven perso
nen (vier man op het secretari
aat, Arthur Sonnen en ik, en
de persman Krik Denekamp).
In Scheveningen zit de finan
ciële afdeling die uit twee
mensen bestaat. Maar kort
voor en tijdens het festival
trekken we nogal wat tijdelij
ke krachten aan. voor de „bui
tendienst".
Gekken
Daama wordt het weer even
rustig, maar voor het volgend
jaar zijn de plannen al weer
een heel eind gevorderd. Dan
lichten we weer een paar an
dere punten eruit. Ook dan
moeten we weer een keus
doen. Er zal bijvoorbeeld weer
een aanzienlijk pakket nlet-
westerse kunst bij zijn, en we
willen ook jeugd theater of
jeugd-muziektheater een cen
trale plaats geven, en dan
noodgedwongen weer een heel
andere sector laten vallen.
Dan zijn er natuurlijk een he
leboel mensen teleurgesteld
die eruitgevallen zijn.
En daarom lees je ook weieens
in de kritiek op het beleid: er
zit dit niet in, en daar is te
weinig aandacht aan besteed.
Ja, dat klopt; maar het is toch
altijd nog behoorlijk veel. We
hebben nu 64 verschillende
programmaonderdelen, er wa
ren er weieens 110 en dat is
gewoon té veel Er zit een
grens aan wat Je kunt bren
gen, niet alleen financieel,
maar ook wat betreft het be
vattingsvermogen van het pu
bliek.
Al zijn er ook wel gek
ken die twintig avonden naar
het Holland Festival gaan
opgevolgd. Hij is al sinds 1976 aan het Hol
land Festival verbonden, aanvankelijk als
assistent van de toenmalige muziek-adviseur
Jo Elsendoorn. Dit is zijn eerste festival dat
"hij als directeur meemaakt. Hij studeerde
musicologie in Utrecht en klavecimbel aan
het Amsterdams ConservatoriumBehalve als
klavecinist is hij ook zeer actief als koorzan
ger. Onze vraag over de programma's van het
Holland Festival vond hij wat moeilijk, maar
hij wist er wel een uitvoerig antwoord op.
>or R. N. Degens
RDAG 2 JUNI 1979
in
isteravond is het Holland Festival 1979 in
it Luxor Theater in Rotterdam geopend met
|n eigen theater- en balletproduktie. Tot en
t 23 juni gaat dit jaarlijkse feest zich in
erse steden met 64 verschillende program-
onderdelen afspelen.
'ie stelt nu de programma's daarvoor samen.
ing
20£at vroegen wij aan Frans de Ruiter (33) die
ans Witte als directeur van het festival is
De ideeën worden meestal ge
boren tijdens een maaltijd of
aan de borreltafel. Dan zegt er
een: ik heb nóu toch iets ge
hoord Maar de beslissing
ligt toch bij die twee perso
nen. We hebben geen advies
raad, geen commissie-toneel
of zo. Het is toch al een tijdro
vend werk. Een heleboel ge
sprekken leiden tot niets. Nog
geen twintig procent is
vruchtbaar, de rest heeft mis
schien nut voor later, of hele
maal- niet.
Tekorten
Het hangt natuurlijk: ook
sterk af van het budget dat je
hebt. Als je nu over genoeg
geld kon beschikken zou je
dan veel andere dingen wil
len en kunnen doen?
Nou, ik heb dit jaar de indruk
dat ik gedaan heb wat ik heb
willen doen. Maar dat heeft
ook enorme consequenties.
We hebben dit jaar bij voor
beeld een aanzienlijk financi
eel tekort. Dat moet je na
tuurlijk wel goed in de gaten
houden. Maar niet alleen wat
het geld betreft. Je moet ook
weten of het programma uit
voerbaar is; of er orkesten,
muzikanten, groepen, choreo
grafen vrij zijn om het te ma
ken in de tijd die er voor be
schikbaar is. Dan is er de
kwestie van de zalen. Er is een
enorme zalennood, vooral in
Amsterdam. Maar bijzonder
belangrijk is natuurlijk de
budgetaire kwestie, vooral
voor dingen die je uit het bui
tenland wilt halen. Je hebt
ergens een plafond, maar als
je écht iets leuks vindt, ga je
er voor vechten om het toch te
realiseren. En dat betekent
dus: gaan onderhandelen met
CRM, met culturele verdra
gen met buitenlandse institu
ten, om te proberen of ze daar
in willen bijspringen. Doen ze
dat niet, dan zal er iets moe
ten vervallen. Dit jaar is men
nogal goed bijgesprongen,
maar het kan best dat men
volgend jaar zegt: dat vinden
we niet zo interessant, en dan
wordt een idee die je zelf nog
al goed vindt niet uitgevoerd.
Continuïteit
Wat betreft het voortbestaan
van het festival: ik zie geen
mogelijkheid om met het geld
dat er structureel voor be
schikbaar is, nog eens een fes
tival te maken 2oals we dit
jaar gemaakt hebben. Dat
kan niet. Maar ik heb nu
hoop ik, we moeten maar kij
ken hoe het ontvangen wordt
aangetoond dat als er meer
geld is (of als je meer geld
uitgeeft) dat er dan best fan
tastische produkten te bren
gen zijn. We hebben nu eigen
lijk te veel uitgegeven, en dat
komt allemaal wel weer goed,
maar het is wel een zorgelijke
toestand. Het is best mogelijk
dat je dat een volgend jaar
moet inlopen, en dat je dan
niet eens even weinig hebt als
dit jaar, maar zelfs minder.-Ik
vind dat de overheden zich
goed moeten realiseren dat
als men kiest voor een Hol
land Festival van drie weken
(we hebben er een bestuur
voor en we stellen mensen aan
om dat te organiseren) dat het
dan ook moet kunnen functio
neren zoals het zou móeten
functioneren. Dat heb ik dit
jaar geprobeerd door een paar
eigen produkties te maken en
door nogal ambitieuze grote
projecten in te kopen. En het
blijkt dat daar een goede res
pons op is. Punt één zijn die
buitenlandse instituten en
culturele verdragen erg wel
willend geweest: men zag er
kennelijk ook het belang van
in. En verder uit wat je zo
leest en hoort, lijkt het dat
men er nogal tevreden mee is.
:nhag5u, dat programma's
'menstellen gebeurt
genlijk hier in huis
roep
ieka)or twee personen,
J^rthur Sonnen (die dra-
muiiëjaturgie studeerde) en
Maar we doen het
atuurlijk niet hele-
tCliaal alleen. De basis
oor het Holland Festi-
al is, zoals je weet, wat
e grote kunstinstellin-
en brengen. Ik ga zo'n
wee keer per jaar op
ezoek bij alle orkest-
n balletdirecteuren.
baar krijg je wel te ho-
]en wat de plannen zijn
i dan worden om zo te
leggen de stemmingen
koersen gepeild.
|oms heb ik een plan dat ik
obeer te realiseren, en dat
(ordt dan in goed overleg be
ieken. De ene keer pakt het
at beter en makkelijker uit
de andere keer. Daar
naast heb je de „vrije garing",
pit wat er op de vrije inkoop-
markt aan aanbiedingen ver-
tahijnt. Het is voor een be-
angrijk deel een kwestie van
Ibveral snuffelen. Er komen
jkier op het bureau het hele
|)aar door niet alleen enorme
>akkèn post binnen, maar
X>k mensen die iets op een
ompet komen voorspelen,
maar eens een karikatu
raal voorbeeld te geven. Maar
||er is maar zelden iets accepta-
lels bij datgene wat zich hier
|jschriftelijk of in levende lijve
^aanmeldt. Je moet het veel
jhebben van zoeken in vaktijd
schriften en we gaan natuur-
J lijk ook luisteren en kijken in
Ijbinnen- en buitenland. En ver
der is er een aantal informan-
I ten, mensen in wier smaak je
|4een beetje vertrouwen hebt.
Ik hoop dus dat dit nu gaat
aantonen dat het zó kan en zó
moet; maar dat daarvoor dan
ook wat geld op tafel moet
komen. Ik ben ook best bereid
om er het vuur voor uit mijn
sloffen te lopen. Maar het is
inmiddels wel zo, dat ik over
veel bedragen nu nog geen
zekerheid heb. In augustus of
september zal pas blijken hoe
dat uitpakt, want die ambte
lijke molens malen gemiddeld
een jaar over zo'n extra
verzoek.
Een scène-beeld uit de historische opvoering in Parijs in 1924 van het ballet „Relache". Een reconstructie van deze opvoering maakte onderdeel uit van de
produktie waarmee het Holland Festival gisteravond in Rotterdam werd geopend.
Rand verschi j nselen
Het muziekaandee! in het pro
gramma van dit jaar bestaat
in hoofdzaak uit hedendaagse
muziek met een paar uitwij
kingen naar oude muziek. Ik
vind dat in het normale sei
zoen juist bepaalde sectoren
van de oude muziek, veel as
pecten van muziektheater, en
heel veel aspecten van heden
daagse muziek zo middelma
tig en als randverschijnselen
aan bod komen, dat je daar
tijdens het festival maar eens
het volle licht op moet laten
schijnen. Er zijn natuurlijk
wel concerten met heden
daagse muziek in het seizoen
maar dat onttrekt zich toch
een beetje aan de waarneming
van velen, en ook de pers kan
dat allemaal niet bljsloffen.
Om allerlei redenen laten de
grote kunstinstellingen toch
Ineens is alles geconcentreerd
op dat gebeuren. Wij hoeven
niet op het publiek te werken;
wij hoeven geen abonnemen
ten te verkopen. Wij kunnen
het ons een beetje permitte
ren niet in de eerste plaats te
brengen wat het publiek wil.
niet steeds te denken: komen
daar wel mensen voor, maar
ons alleen afvragen is dat een
interessant programma. Of
daar nu onmiddellijk een heel
groot publiek voor klaar ligt is
een tweede.
Maar omdat we er helemaal
achter staan wordt er wel ont
zettend hard aan gewerkt om
de mensen er naar toe te krij
gen. Er gaan hier zo'n 80,000
folders de deur uit, honderd
duizenden strooibiljetten wor
den verspreid, er worden bijla
gen in bladen ingesloten, er ls
een speciaal nummer van
„Preludium", een speciaal
Bovendien heb ik net gehoord
dat er een lange rij voor de
kassa van de Amsterdamse
Stadsschouwburg staat. Dat
is voor het Holland Festival
ook al in jaren niet gebeurd.
En ook het openingsconcert
in Rotterdam was al lang van
tevoren uitverkocht.
Geen nieuw publiek
Voor wie maak je zo'n pro
gramma als van dit jaar waar
toch veel nieuws, om niet te
zeggen experimenteels, in zit
dat in elk geval geen erg
groot publiek aanspreekt.
sloffen te lopen
al een groot deel van het re
pertoire liggen. Als je bijvoor
beeld weet dat de vocale mu
ziek kwantitatief alleen al de
helft bedraagt van alles wat
ooit gecomponeerd is. en als
je dan daarnaast ziet dat ons
land twee-en-een-half be
roepskoor heeft, met daarte
genover zeventien symfonie
orkesten, dan blijkt dat die
hele vocale sector wordt ver
waarloosd. Dus dat er op dat
gebied van alles te doen valt.
Daar hebben we in 1977 op
ingespeeld met programma's
waarin vooral de menselijke
stem een aandeel had.
Aandacht
Kijk, alles wat in het normale
seizoen min of meer tot die
randverschijnselen behoert.
kun je tijdens zo'n festival
eens extra belichten. Tijdens
het festival komen ineens de
radio en de televisie program
ma's opnemen en al dan niet
rechtstreeks uitzenden, de
schrijvende pers slaat prak
tisch geen voorstelling over.
Dus wat Je brengt, krijgt de
volle aandacht.
Nou, ik heb de illusie een beet
je verloren dat we met festi
vals een heel nieuw publiek
kunnen aanboren, ik geloof
niet dat dat kan in die één
keer drie weken per jaar. We
hebben wel die straatfestijnen
gehad in het Haagse Voor
hout, de Nes, Museumplein en
zo (dat was ook erg leuk hoor)
maar ja, of je daarmee nu het
publiek bij het festival be
trekt Die mensen komen
gewoon voor een leuke avond,
en dat die dan toevallig wordt
georganiseerd door het Hol
land Festival is meegenomen,
en dan dragen ze een truitje of
een vlaggetje met „Holland
Festival" erop. Maar als zoiets
georganiseerd wordt door de
ik ben bereid om er het vuur voor uit mijn
V.V.V., door Straattheater, of
door Stadsontspanning, dan
komen ze ook. Dus dat brengt
die mensen niet nader tot het
Holland Festival.
Wat en wie dan wel? Ik geloof
dat wij het moeten hebben
van het reguliere kunstpu
bliek. In dat opzicht zijn wij
ook afhankelijk Van wat de
kunstinstellingen het hele
jaar doen aan de opbouw van
het publiek. Dat is overal ver
schillend. Wanneer een
schouwburgdirecteur zelf be
langstelling heeft voor ballet
en hij werkt daaraan, dan
creëert hij een balletpubliek
in zij stad. Rotterdam heeft
bijvoorbeeld de laatste jaren
veel werk gemaakt van bui
tenlands toneel en ballet, en
nu zie je dat dergelijke voor
stellingen van ons daar ook
beter lopen dan in Den Haag
waar de Koninklijke Schouw
burg (of wie dat dan ook moet
doen) er geen werk van heeft
gemaakt.
Nee, dat Wij een nieuw pu
bliek moeten bereiken daar
geloof ik niet in. Ik geloof dat
wij aan het publiek dat er is,
aan het eind van het seizoen
een paar bijzondere program
ma's moeten aanbieden.
Waarbij je dan de leemten in
de programmering van dé ge
vestigde kunstinstellingen in
het gewone seizoen, kunt op
vullen.
