Missionaris in nieuwe rol Poëtisch-realistisch toneel iUlttSI Werkcentrum Dans met nieuwe choreografieën eade htidendaagtf Tv-reportage over Varende Hollanders op de Amazone Een vreugdeloze aangelegenheid En dan nog Het vertrek van de hongerkunstenaar Mini-voetbal en vreemde ombudsman TV COMMENTAAR Ktonert GALERIE DE RAAM Zomertentoonstelling HÜSSTEGE VRIJDAG 1 JUNI 1979 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET t door Riet Dlemer HILVERSUM Zijn er eigenlijk nog wel missionarissen vul desgewenst in: zendelingen? En wat doen die mensen vandaag de dag nog? Het zijn toch allemaal ontwikkelingswerkers geworden! Met deze boude uitspraken uit een in veel opzichten ver van het missie- (of zendings-) gebied verwijderd Nederland wordt op een heel positieve manier afgerekend in de KRO-reportage „De varende Hollanders op de Amazone" Een programma van Marga Kerklaan dat vanavond om half elf op Nederland 2 wordt uitgezonden Ze bezocht daarvoor Amazonas, een noordelijke provincie van Brazilië, waar achttien Nederlanders werken in een heet en ruw klimaat. Toch laat ze de bewoners van deze streek de hoofdfiguren zijn. terwijl vijf missio narissen voor gids spelen. De opna men werden gemaakt in het bisdom Tefé. een gebied dat acht keer zo groot is als Nederland Bisschop is de 72-Jarlge uit Friesland afkomstige Jouke de Lange, wiens residentie, een soort houten zomerhuisje zoals wij dat van de campings kennen, in lijn rechte tegenstelling staat tot de mo numentale bisschopspalelzen die het Westen kent. De nuchtere, praktische missionarissen die aan het woord ko men zijn. Theo van Zoggei, Jos van Roy. Plet Michlels, Toon Jansen, al len afkomstig uit zuid-Nederland en reeds genoemde bisschop. „Ik hoor het niet graag dat ze mij alleen ontwikkelingswerker noe men." bekent Theo van Zoggel in het vraaggesprek. „Laat ik het zo zeggen Je hebt met iemand te maken die godsdienstig is en tegelijkertijd anal fabeet. Hij woont in een gemeen schap. heeft tegelijkertijd ook zieke kinderen in huis Die kun Je dan niet alleen maar gaan benaderen als gods dienstobject. want Je hebt te maken met alle sectoren van het menszijn Zielt|es winnen Jos van Roy vult aan: Er wordt wel gezegd dat je iemand die honger heeft het geloof In Ood niet kunt bijbrengen. Die andere aspecten heb ben we dan nooit verwaarloosd. In het verleden is ons nogal eens voor de voeten geworpen dat wij alleen op zieltjes winnen uit waren. Dat deden we niet. alleen zieltjes winnen en die andere sectoren van het menszijn verwaarlozen, en dat doen we nu ook niet. Alleen maar ontwikkelingswer kers zijn. dat willen we ook niet!" Datzelfde gold ook al voor een missio naris van de oude stempel de inmid dels overleden. Jan van de Dungen die zijn parochianen doopte, trouwde en begroef. En hij deelde hun armoe de. Zijn generatie stichtte scholen en ziekenhuizen maar Van de Dungen zei daarbij: de volgende missionaris sen kunnen een stap verder gaan. Dat blijkt ook wel uit het werk van Theo van Zoggel. Jos de Roy en de anderen. Voor zij hun uitspraken doen over de vergelijking tussen ont wikkelingswerk en missie is in de goed gemaakte en voor zichzelf spre kende tv-reportage al heel wat ge toond waarmee ze bezig zijn. Hoofd persoon in de reportage zijn echter de rubbertappers, afstammelingen van boeren uit provincies rondom Tefé. Waarschijnlijk wordt nadrukkelijk het woord „hoofdpersonen" gebruikt voor deze rubbertappers om de rol van de missionarissen van de nieuwe tijd aan te geven. Hun leidende posi tie heeft plaats gemaakt voor een meer stimulerende begeleiding. Goud verdienen Rondom de eeuwwisseling, maar ook tijdens de Tweede Wereldoorlog wer den boeren uit gebieden met langdu rige droogte met valse beloften ver leid naar Tefé te komen omdat daar bij het tappen van rubber van de bomen die In het wild staan goud te verdienen zou zijn. Uit het gesprek met een van hen, Francisco geheten, blijkt dat hij wordt uitgebuit en niets verdient. Datgene wat hij koopt aan levensmiddelen wordt van zijn loon afgeschreven. De man is 52 Jaar. maar hij lijkt minstens 75. In de tv-reporta ge vertelt hij dat hij eigenlijk naar het ziekenhuis zou moeten voor zijn zieke been. maar dat hij de twintig gulden reiskosten niet kan betalen. Ter geruststelling kan buiten de re portage om worden gezegd dat de man dankzij het bezoek van de mis sionarissen toch ter verzorging in het ziekenhuis is terechtgekomen. Voor Nederland dat praktisch geen afstanden kent is de situatie in de provincie Amazonas acht maal zo groot als Nederland nauwelijks voor te stellen. De missionarissen kunnen de posten, die ze per boot aandoen, niet meer dan een of hoog stens twee keer per jaar aandoen. Een van de problemen van dit gebied is de verkoop op grote schaal van stukken grond aan kapitaalkrachti gen uit het zuiden van Brazilië. Als ze niet oppassen worden kleine boeren, voormalige rubbertappers, die tien tallen jaren op hun landje wonen en werken, daarvan de dupe. Hun grond wordt opgekocht en boerengezinnen worden weggejaagd, terwijl er in Bra zilië een wet is die bepaalt dat ie mand die een Jaar en een dag op een stuk grond heeft gewerkt, eigendoms papieren kan gaan halen. Een andere missionaris, Jos van Roy, gaat vragenderwijs na hoe het met de eigendomspapieren van de bevolking staat. „Heb je ooit je best gedaan eigendomspapier te krijgen?" vraagt hij. Uit het gemompel blijkt van niet. Theo: „De grond is van het hele volk. Het land is van de mens die er woont. Ik wil jullie nog wat zeggen: iemand die hier langer woont dan een jaar en een dag, kan niet van zijn land wor den gejaagd!" Zo leert hij dat ook de arme de plicht heeft achter zijn rech ten aan te gaan. Zo proberen de paters de boeren te activeren tegen het onrecht, waar door rubberplantages in de Amazo nas door Brazilië worden verpacht aan buitenlandse grootkapitalisten, die het niet kan schelen dat door het kappen van bossen de kleine boeren de dupe worden, maar evenmin dat de zuurstofvoorzieningen voor een groot deel in het gedrang komt. De Amazonas levert als „de longen van de wereld" twintig tot veertig procent van de totale hoeveelheid zuurstof die de wereldbevolking nodig heeft en dit systeem zou worden verstoord als er wel werd gekapt en niet werd aangeplant. De tv-reportage „De varende Hollan ders op de Amazone" is gemaakt in het kader van de week voor de Neder landse missionarissen, waarin finan ciële bijdragen worden geïnd die het mogelijk maken dat Nederlandse missionarissen op geregelde tijden met verlof komen in het steeds duur- der wordende vaderland. In de missie werken 5570 Nederlandse mannen en vrouwen. De Nederlandse missionaris Theo van Zoggel in gesprek met de bevolking van de Braziliaanse provincie Amazonas. door Ineke Sluiter AMSTERDAM Het Werkcentrum Dans wil ervaren en onervaren choreogralen de kans bieden bij te dragen aan een repertoire, dat de eigentijdse ontwikkelingen in de dans weerspiegelt De twee choreografen, die woensdag avond ln Centrum Bellevue aan het woord waren, hebben, gezien vorige balletten, beiden best Iets te zeggen, maar op z'n zachtst gezegd was er sprake van een communicatiestoor nis. die de toeschouwer een moeilijk avondje bezorgde Ik stel me voor dat de argeloze bezoeker zal vragen: is dat nou dans? En dan antwoord ik nee. gelukkig niet. want een zo vreug deloze aangelegenheid als het nu leek. Is het beslist niet Het eerste baliet was „Field Piece" van Ton Simons, met, naar hij zegt als uitgangspunt beweging in per spectief langzamer naarmate verder van de toeschouwer al. sneller en gedetalleerder als ze dichterbij komt Een Interessant genoeg startpunt, waar Je graag naar uitkeek, maar het kwam totaal niet uit de verf. Een onsamenhangend geheel, het eigen ritme van de beweging hield geen stand tegen het geluidsdecor van vier door elkaar spelende radio's (live, met als saillant detail de nieuwsbe richten van negen uur) Emotioneel kwam de beweging nergens-vandaan, je kreeg er ook geen binding mee. het leek daardoor op gymnastiek, en de dansers kregen niet die kansen die ze verdienden door hun inzet, en dat was. gewild of ongewild, ook duide lijk op hun gezichten te lezen Het is misschien wat flauw om van de in vloeden van Merce Cunningham te spreken (Simons studeert bij hem) maar iets was toch wel aanwezig, maar niet te vcrgplijken met het werk van „de Meester" Bovendien kunnen de dansers bewegingstechnisch zeker niet waar maken wat eventueel de bedoeling is. behalve Howard Madu- ro. die het meest zichzelf bleef en zich ontwikkelt tot een danser met een zeer persoonlijke stijl Voorspelbaar Na de pauze „Chris" van Hans Tuer- Speciaal vandaag Laat mij maar eenxaam tot U komen is een door de NCRV gefilmd portret over de dich ter Willem de Mérode. Ned. 1/21.55 Voor wie dit hoortis eveneens een dichterlijk pro gramma van de NCRV met teksten over liefde en dood van bekende Nederlandse dichters Ned. 1/22.35 Brandpunt heeft een eigen reportage aan de vooravond van het besoek van paus Jo hannes Paulus II aan tijn va derland, Polen. Verder een re portage over het isoleren van psychiatrische patiënten en delinquenten Ned.2'21.55 De varende Hollanders op de Amaxone is een reportage over het werk van missiona rissen in Noord-Braailie Ned.2 22.36 Vierde aflevering van IKON's Geld en geluksho* Ned. 1/23.66 Opening van het Holland Festival 1979 in het Luxor Theater te Rotterdam Hllv. 2 26.66 lings In wezen tal van goeie aanzet ten, niet om negatief over te worden, maar zo voorspelbaar, zo on-speeis de mogelijkheden uitgebuit, bijna door drammerig in het etaleren van vond sten die ongeïnspireerd herhaald wer den. het overbodige, levende decor van vijf Halteraars, de „camp"-mu- zlek (decadent-kitscherig) samen re sulterend in een desastreuze saai heid Een beeld uit „Field Piece", een choreografie van Ton Simons, uitgevoerd door Werkcentrum Dans. Ook hier ogenschijnlijk geen sprank je plezier, een haast vertwijfelde ernst, die gezien het resultaat ook misschien wel terecht was. Daarom mag het adequate danswerk van zo wel Patricia van Roessel als Piet Ro- gie best worden genoemd. Jammer, dat deze twee balletten samen op het programma stonden, ze versterkten elkaar negatief.' Als het Werkcentrum Dans als een van zijn taken be schouwt publiek te werven voor het fenomeen dans. en dat is nog steeds hard nodig, dan lijkt me dit program ma niet het meest ideale instrument om dat te bereiken. Het Peking Opera Gezelschap ver zorgt van 31 juni tot 20 augustus 14 voorstellingen in ons land, te weten in het Congresgebouw in Den Haag, de Stadsschouwburg in Amsterdam en de Schouwburg in Rotterdam. De vriendschapsvereniging Nederland- China organiseert in verband daar mee op 2 juni een informatiemiddag over de Chinese Peking Opera in de aula van het Museum voor volken kunde in Leiden. Cultureel Centrum de Vaart in Hil versum toont van 2 juni tot 2 juli olieverven van Tidi da Silva, waarin de eenzaamheid van de mens cen traal staat, en naieve schilderijtjes van Corrie Oudenaller-Klaus. Uit de kunstverzameling van Tey- ler£ Museum aan het Spaarne in Haarlem worden deze zomer 45 pren ten getoond van de gTaveur Jan Pie terszoon Saenredam, een laat-manie- ristische kunstenaar uit de Haarlem se School. De expositie duurt tot 18 augustus. door André Rutten AMSTERDAM In het Universiteitstheater is tot en met 3 juni ,,Het vertrek van de hongerkunstenaar", het meest recente stuk (uit 1976) van de Poolse schrijver Tadeusz Rozewicz te zien in een voorstelling geregisseerd door de in Nederland werkende Poolse Joanna Bilska. Met de produktiegroep van Crea, de culturele organisatie van de universiteit van Amsterdam Rozewicz" toneel wordt soms absur distisch genoemd, ook wel surrealis tisch, hijzelf duidt het aan als poë tisch-realistisch. Dat wil zeggen, dat hij wel dingen van alledag gebruikt, maar niet de alledaagse werkelijk heid nabootst. Wel met die alledag- elementen een stuk samenstelt, dus een voorstelling ontwerpt, waarin een of meer figuren centraal staan, die met die alle-dag-elementen niet uit de voeten kunnen, zodat voor de toeschouwers duidelijk wordt, hoe beperkt, hoe kortzichtig, hoe vreemd, hoe absurd alledaags gedrag kan zijn In het nu gespeelde stuk gaat hij uit van een van de meer bekende verha len van Franz Kafka. „Een honger kunstenaar" uit 1921/1922. Dat ver haal is een typisch Kafkaniaanse be schrijving van een fenomeen, dat bij mijn weten nooit bestaan heeft: een man die zich telkens opnieuw veertig dagen ln een kool laat opsluiten om het publiek in telkens weer een ande re stad zich tegen betaling te laten vergapen aan zijn kunst van niets te eten. Bij Kafka eindigt hij als een circusnummer, dat niet in het circus zelf wordt vertoond, maar ln de gang naar de dierenstallen, die de bezoe kers m de pauze kunnen bezichtigen. Zij kijken dan ook even naar hem Dat circus heeft Rozewicz geheel weggelaten. In zijn stuk is de honger kunstenaar nog een zelfstandige at tractie, die niet meer aan het circus toekomt, omdat zijn impressario er geen brood meer in ziet. Hij vertrekt dus Kooi Bij Kafka is het verhaal een beschrij ving, met slechte aan het eind een korte dialoog, waarmee ook Rozewicz eindigt. Het stuk is een uitbeelding van de situatie, Midden op het toneel een kooi waarin de hongerkunstenaar in zwart tricot. Daaromheen de sug gestie van een parkje met een witte tuinbak, een kiosk, wat boompjes en een parkhek, mede door de belichting De NCRV heeft het minivoetbal seizoen weer afgesloten. Geen spe ciale voetbalshow meer op de buis dus. En dat is jammer, want die partijtjes zijn vaak zeker zo aardig als het grote voetbal bulten. Dat verschil werd deze week duidelijk na het zien van de schamele Euro pa-cup-finale tussen de landskam pioenen van Engeland en Zweden De minst slechte won. maar daar was dan ook alle mee gezegd. Men sen van de Duitse televisie die het gebeuren uitstekend ln beeld brachten, zagen geen kans het ge heel de moeite waard te maken, want de twee ploegen scharrelden slechts wat rond bij die streep in het midden van het beeld. Nee. geef mij dan maar minivoetbal Vaak uitstekende sport, vooral ook sportief, en gaat het mis dan is er een strafbankje. goed voet bal. ondanks soms wat oudere spelers, een prima entourage en een attent camerateam. Kortom, een echte show Weer was het team van Oost-Nederland de win naar en weer visten de militairen net naast de hoofdprijs Volgende winter komt dit spektakel weer terug op de Nederlandse buis Er zijn ooit plannen geweest om het geheel echt internationaal te ma ken, maar kennelijk is dat toch niet gelukt. Ik vermoed dat dat maar goed is ook. want het zou dan direct minder aardig zijn doordat de betrokkenen van de toeschouwers en kijkers bij een echt Nederlands gebeuren waar schijnlijk toch veel groter is. De NCRV bracht ons ook een re portage over een s.o.s.-telefoon- dienst voor jongeren in het Zwit serse Bern. Dit gebeurde dan naar aanleiding van het begin van iets dergelijks in Amsterdam en over enige tijd ook in Utrecht en in Rotterdam. Het is een trieste zaak dat zo'n dienst moet worden inge steld Gezien de honderden tele foontjes die in Bern zijn geturfd, is het meer dan noodzakelijk dat jongeren op deze manier proble men kunnen voorleggen aan der den Een deel van de jeugd ziet blijkbaar geen kans met ouders of opvoeders over problemen te pra ten. laat staan ze op te lossen. Een ander deel zal het waarschijnlijk wel goed uitkomen dat er zoiets is Ik kan mij ten minste na die repor tage niet aan de indruk onttrek ken dat er nogal eens vragen bij zitten die zijn ingegeven doordat men van thuis iets niet mag en via de telefoondienst probeert het toch gedaan te krijgen. Als het die kant op zou gaan. moet zoiets wor den verboden, want dat kan en mag de bedoeling nooit zijn. In veel gevallen gaat het om relatie problemen. ouders-kinderen, jon gens-meisjes en dergelijke. In zul ke gevallen kan een vervolg op de telefoondienst wellicht zeer nuttig zijn Alleen, dat vervolg blijkt niet zo goed geregeld te zijn. Het zou aanbeveling verdienen daaraan met man en macht te werken. In dien veel ouders meer tijd en aan dacht zouden hebben voor hun kinderen, zouden overigens veel van die telefoontjes niet eens no- 'dig zijn De ombudsman begint steeds meer te lijken op een soort ex trauitzending voor een bepaalde politieke partij Frits Bom. ook in zijn andere omroepbanen al geen lieverdje, ontpopt zich als een schopper tegen het huidige Haag se huis. Dat iemand het met de handelwijze van de regering of met de samenstelling van de mi- nisterploeg niet helemaal eens is, is zijn goed recht. Maar de manier waarop hij daar blijk van geeft doet wat ongezond aan. Het zou. denk ik. beter zijn als hij probeer de echt onbudsman te zijn. Hij zou er op zijn minst geloofwaardiger en achtenswaardiger door worden. Dat dan even los gezien van het vele onrecht dat het onbudsteam signaleert en waarin het probeert rechtverbetering te brengen. VARA-Visie bracht als inleiding op de tamme discussie over de nieuwe plannen van Den Uyl een reportage over rijk en arm in En geland. Het is ni£t voor het eerst dat dat er zoiets in beeld komt. Maar iedere keer kijk je toch weer verbaasd naar die gigantische we reld van tegenstelling die aan de andere kant van de Noordzee heerst. Nergens ter wereld zijn die verschillen zo nadrukkelijk aan wezig als daar zo gemakkelijk in beeld te brengen. Aan de andere kant proefde ik uit die reportage, maar dat zal we niet de bedoeling geweest zijn. dat de geïnterview den teen hertog en een vuilnisop halen het eigenlijk ieder op hun manier bost naar hun zin hebben Ad Interim In het prentenkabinet van het Sin ger Museum in Laren is van 2 juni tot en met 1 juli een tentoonstelling van Mexicaanse grafiek. De tentoonstel ling geeft een indruk van hedendaag se Mexicaanse Grafiek door werk van een 18-tal kunstenaars onder wie Capdevilla, Messequer. Orozoco en Rivera. In het Dordrechts Museum worden van 2 juni tot 8 juli werken van de beeldende kunstenaarsregeling ge toond. Voor de tentoonstelling is een keuze gemaakt uit het tussen augus tus 1978 en april 1979 van kunste naars uit Dordrecht en haar regio aangekochte werk. een suggestief toneelbeeld van Alicja Werbachowska. Eerst is het nacht en zijn er alleen maar drie opzichters (door het publiek aangewezen, vreemd genoeg meestal slagers, zegt Kafka). Als het dag wordt verschijnt eerst de impressario met zijn vrouw, die in de kiosk (kassa) plaats neemt, er wandelen wat mensen rond. ook twee moeders met kinderwagens, die allemaal over eten praten, er rent een groepje turnsters rond. In het tweede bedrijf gaat 's nachts de vrouw van de impressario de kooi binnen omdat zij hem aantrekkelijk vindt, maar hij reageert niet. 's Morgens versieren kinderen de kooi met guirlandes, er zijn weer veertig dagen om, hij zal weer eten krijgen maar dat loopt dus op een gedwongen vertrek uit. Een ander soort toneel dus dan we in Nederland gewend zijn. anders ook dan voorheen hier gespeeld Kafka- bewerkingen, wel verwant aan Gom- browicz, om althans enig idee te geven l ADVERTENTIE Tentoonstelling van werken door Hollandse Impressio nisten. Russische en Griekse ikonen uit de 17e. 10e en 19e eeuw. Galerie De Klooster-esch Kunsthandel-Ikonen Westerstraat 9 Almelo Dinsdags t/m zaterdags van 2 tot 6 uur of na tlf. afspr. Tel. 05490-14500 Eigen parkeergel. WESTFRIES MUSEUM HOORN ROODE STEEN Tel. 02290-15783/15597 Historisch Museum van Hoorn en Westlriesland schilderijen, glas, zilver, keramiek, meu bels, oud speelgoed, interi eurs, archeologie, enz. Verder de aparte afdeling: „We8tfriese Naïeven EXPOSITIES „Een Sjoel in de Mediene" (Joods leven in Hoorn) 31-5 t/m 16-9-79 Open: ma. t/m zat. 10-17, zondags 12-17 uur van hoge kwaliteit Permanente verkoopexpositie elke do. en za. van 10-12 u. en van 2-4 u., op vrij.av, van 19-21 u. en op andere tijden na afspraak. 03404-12285. 's avonds 17586. dkonenmlcnc^ ^WSrtmann Slotlaan 128 Zeist-Holland FRANS HALSMUSEUM Groot Heiligland 62, Haarlem. AVONDOPENSTELLING met kaarslicht en muziek rondom Pinksteren op 2, 3 en 4 juni van 20.30 - 22.30 uur marktstraat 33^ Js371ac ravehslèiri Hélène Nillissen grafiek aquarellen Jeannie Lelyveld plastiek 3 tot 29 juni 08867-2835 Wo t/m ma. za. 10-17 u. zo 14-17 u verkoop tentoonstelling american patchwork quilts tot 18 juni 1979 geopend vrijdag, zaterdag en zondag van 12-18 uur en volgens afspraak harvey anuschka menist hoger einde noord 45 ouderkerk aan de amstel telefoon 02963-3158 holland Er zijn mensen die zeggenje kunt er wel EEN DAG rond dwalen-in de oud-Hollandse toonkamers van Antiek Boetiek Hoogendoorn Zlldstraat 63. Aalsmeer s Woensdagmiddags gesloten! Ter gelegenheid van 25 jaar europese culturele stichting fundatie kunsthuis, Amsterdam 'HET MENSBEELD IN DE EUROPESE KUNST NA 1945' een keuze van 70 werken, films en video 17 mei t/m 29 juni Lljnbaensgracht 54 (tussen Westerstraat en Lindengracht) tel.: 020-259814 open dinsdag l/m zondag 12-17 uur Inlichtingen over deze speciale advertenties TEL. 020-913456 Oude kunst uit het verre oosten Pré-Columbiaanse kunst uit diverse culturen. Particuliere collectie ikonen Steeds de combinatie antiek-modern Driehoeven 12, Haaren N.B. 04171-1264-1995.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 4