ïeuw licht spaart energie Bedrijfssteun vorig jaar 692 miljoen Kabinet heeft andere opzet voor uitvoering sociale wetten akbond wil staken j Shell Curasao Warmtewisselaars voor CV-ketels in produktie TL-lampen in opmars -L Algemeen Rentefonds Antillen ALRENTA N.V Twaalf gesubsidieerde bedrijven failliet Verzekeringsraad wordt opgetuigd tot 'beheersingsorgaan' rquin: verdere ibuiging dan stek '81 nodig Recordprijs voor goud Eerste jaren nog verlies bij Wyers Benutting van af te voeren gassen )AG 29 MEI 1979 FINANCIEN EN ECONOMIE TROUW/KWARTET 9 J. G. Wolters TER DAM Twee gebeurtenissen uit de achterliggende Jaren zijn bepalend geweest voor sit. dat de mensheid zich meer dan ooit bewust is geworden van het bestaan van een ieprobleem. Het zijn de openbaarmaking van het rapport van de Club van Rome en het ar duurder worden van de ruwe olie. Wat tot aan de eerste (grote oliecrisis van 1973/74 Idels zijn we al weer in een nieuwe (mini) oliecrisis terechtgekomen eigenlijk alleen gesprekstof was voor geleerden en mensen uit het vak, is nu geworden tot één van de ndste problemen van deze tijd, namelijk het vinden van een antwoord op de vraag: op wijze kunnen wij de energie winnen en veiligstellen die wij morgen nodig hebben. tmmende vraag nu onomstote- ststaat, dat wat lange tijd kis mzelfsprekends werd aangeno- le weten een ononderbroken (voorziening, allesbehalve zo sprekend is. Reden waarom z'n allen zijn gaan praten over ing van energie. Eén van de van die energie is de elektri- room We staan er nooit zo bij we vele malen daags in onze een lichtschakelaar omdraai- jenwoordig veelal indrukken) ens in onze huiskamer of waar >k een lamp gaat branden, dat jan honderd jaar geleden de lag werd gelegd voor het feit, ektrisch licht heden ten dage in onze woningen, kantoren. ;en, op straat, ja waar niet. ehoefte beschikbaar is. rd jaar geleden toonde Tho- Iva Edison aan, dat de gloei- n het daarvoor benodigde elek- tsnet technisch levensvatbaar Nog is de gloeilamp, die van- e dag in onze samenleving één van de lichtbehoefte dekt, qua veinig veranderd. In vele ande- ichten zijn er echter opmerke- wijzigingen geweest afgezien gedaalde prijs. bijdrage van de verlichtingssector op het stuk van de energiebesparing geen al te grote voorstellingen moet maken. Verlichting heeft In het totale energieverbruik maar een gering aan deel. In de gehele wereld bij voor beeld wordt ongeveer 5 procent van de totale (primaire) energie voor licht' verbruikt. Licht zouden we dus als een kleinverbruiker in de nergiehuls- houding van de mensen kunnen aan merken. Op grond van hun hoge rendement sijn de TL-lampen i gloeilamp in opmars. Vooral in de industrie is dat het geval. De markt voor TL-buizen in West-Europa bedraagt momenteel ongeveer 220 miljoen stuks per jaar. De jaarlijks groei komt uit op 4 a 5 procent. Het volgende staatje toont het verbruik van lampen per hoofd der bevolking per jaar in een aantal landen. Gewone lampen Zweden 8,5 USA 8.0 Nederland 5,5 Duitse Bondsrepubliek 4,0 TL-buUen 1.5 1.4 1.0 0,9 Gering het dekken van tweederde van onze behoefte aan licht. Laten we echter terugkeren tot de energie. Zoals gezegd, heeft na de oliecrisis van 1973 het energiebewust denken van de mensen duidelijke vorm aangenomen. De consequenties van een mogelijk „gat" in de energie voorziening over een aantal jaren hebben ertoe geleid, dat het besparen van energie als streven sterk naar voren is gekomen. Anders gezegd, ra tionele benutting van energie is het thema van deze tijd geworden. En het lag derhalve in de lijn, dat daarbij werd gedacht aan het bezuinigen op licht. Licht is namelijk energie, die men kan zien. Draaien we het licht uit, dan weten we dat we geen energie gebruiken. Onderzoekingen hebben overigens aangetoond, dat men zich van de ngrijke rol' lij voorbeeld de lichtopbrengst gloeilamp per gebruikte hoe- id energie in sterke mate toege- Mede daardoor speelt de mp altijd nog een belangrijke is in de loop van de jaren zijn i meer en meer aangetast. Dit tor de komst van de fluorescen- p. beter bekend onder de na- eonlamp of TL-buis. Laatstge- le lampen zijn thans goed voor De ontwikkeling van de consumentenprijzen van de meest verkochte gloeilampen en TL-buizen was in ons land als volgt: 1965 1969 1979 Gloeilamp 40 W ƒ0,75 ƒ0,89 ƒ1.44 TL-buls 40 W 3,75 ƒ4,45 ƒ6,50 Een prijsverhoging derhalve van 1969 tot 1979 van 61 procent voor gloeilampen en van 46 procent voor TL-bulsen. Ter vergelijking diene, dat de Nederlandse index van de consumentenprijzen in deselfde periode met 91 procent toenam. Met name in onze woningen is het energieverbruik voor verlichting ge ring. Zo is becijfers, dat van het totale energieverbruik in een Nederlandse woning met centrale verwarming nog geen 4 procent bestemd is voor ver lichting. TV-toestel, radio en andere geluidsapparatuur vragen nog min der. namelijk 1.5 procent. Wasmachi ne. koelkast en andere huishoudelij ke apparaten verbruiken samen iets meer dan 6 procent van het energie budget. waarvan niet minder dan 75 procent opgaat aan verwarming van de woning. Daarmede zouden we overigens niet willen zeggen, dat er in onze wonin gen niet te bezuinigen valt op het energieverbruik ten behoeve vna de verlichting. Zeker wel. Door licht bronnen. die men niet nodig heeft uit te schakelen, wordt uiteraard al een besparing geleverd, zij het dat deze geen al te grote zoden aan de dijk zet. Meer zou kunnen worden bereikt, in dien we bereid zouden zijn de gloei lamp in onze huizen (het gemiddelde Nederlandse gezin heeft zo'n 25 gloei lampen) te vervangen door de eerder genoemde TL-buis. Een lamp. die energie spaart, zeggen deskundigen van het Duitse concern AEG-Tele- funken, in ons land vertegenwoor digd door AEG-Telefunken Neder land. Een bedrijf, dat destijds het licht zag als de Deutsche Edison Oe- sellschaft. De vijf grote firma's, die aan de lampenproduktie van de westelijke industriële wereld met een totaalaandeel van on geveer 70 procent deelnemen, sijn: General Electric (USA), Philips (Nederland), Sylvania (USA), Osram (Duitsland) en Westlnghouse (USA). Osram was tot 1'/. jaar geleden gezamenlijk bezit van AEG- Telefunken en Siemens. De laatste is nu voor 100 procent eigenaar van Osram. Verbetering Verlichtingstechniek is een belang rijk werkgebied van AEO-Telefun- ken. Bij voortduring wordt gewerkt aan verbetering van lichtbronnen door verhoging van het lichtrende- ment (meer licht, minder stroom) daarvan. Daarbij staat energiebespa ring door een lager energieverbruik van nieuw ontwikkelde lampen hoog in het vaandel. Tallozen zijn nog altijd niet op de hoogte van lichtbronnen, die niet al leen meer licht geven, maar ook ener gie sparen, waardoor tevens de jaar lijkse stroomkosten omlaag kunnen. De eerste gloeilamp had een uiterst gering lichtrendement, vergeleken met de huidige modeme lichtbron nen als TL-buizen. halogeenlampen of natrium hogedruk lampen. Hier mee worden namelijk lichtrendemen- ten bereikt die veertigmaal (en meer) zo hoog zijn als die van de eerste gloeilamp En dat is maar gelukkig ook. Zouden we nu nog op het techni sche peil van destijds zijn. dan zou den de energiekosten voor elektrisch licht bij het huidige verlichtingsni veau meer dan het 20-voudige tegen over die van dit moment bedragen. Niet stilgezeten De lampenindustrie in de wereld, met een produktiewaarde dit jaar van TL-lampen binden de strijd aan met gloeilampen rond de 12 miljard gulden, waarin 150 000 mensen een bestaan vinden, heeft echter niet stilgezeten. Zo is men er nu in geslaagd een TL-buis te ontwikkelen de nieuwe lamp on derscheidt zich van de gebruikelijke door een kleinere diameter van de buis die bij meer licht tien procent minder energie verbruikt dan de be staande TL-buizen. De kleur van het licht dat deze buis geeft was nogal eens het struikelbvlok om TL-lampen in onze hulskamers aan te wenden (Nederlanders geven de voorkeur aan schemeren) maar is nu ook aanvaard baarder geworden. Reden, waarom van deze nieuwe ge neratie van TL-buizen veel wordt ver wacht. Vooral nu het er naar uitziet, dat ze binnen niet al te lange tijd in vorm van een gloeilamp op de markt zullen verschijnen, waardoor ze ge makkelijker in de huiskamers een plaats zullen kunnen vinden. Welis waar zal de nieuwe lamp 2 3 maal zo duur zijn dan de bestaande TL-buis. daar tegenover staan minder energie verbruik en een besparing op de stroomkosten als positieve factoren. iEMSTAD (ANP) De PWFC, een vakbondsfederatie /erknemers in de petroleumindustrie overkoepelt, dreigt den op te roepen tot een staking bij Shell-Curapao zal de schappij de CAO-eisen niet voor 30 mei inwilligt. ADVERTENTIE "Vorige weëk liepen dé onderhan den vast. bemiddelingspogingen le Nederlandse hoogleraar De ten spijt. De vakbond wil een erhoging van vijf procent, een tarnde wachtloperspremie van icent van het salaris (zonder ling), twee procent extra-va- toeslag en twee extra vakantie- Verder eist de PWFC een spe- iremier voor de werknemers bij •overslaghavens. ^eigende staking heeft op de |iestations van Curagao een *e toeloop veroorzaakt. In de wan de dag was op het eiland Isch geen benzine meer te koop. f andstofgebrek wordt mede ver- kt door een verminderde leve- Iran benzine door Shell. Sinds Veken is de bevoorrading terug- £ht met 15 tot 20 procent, om- toegestane verkoopprijs vol- Ihell onvoldoende is en beneden ktprijs ligt. ftimatum van de vakbond heeft I de bevolking onrust veroor- I omdat het morgen 30 mei pre ien jaar is geleden dat een sta lij Shell uitliep op grote onlus- parbij grote delen van Willem- i brand werden gestoken. de tweede helft van dit Jaar zal begin nen en werk bieden aan 25 mensen, zal zich toeleggen op de produktie van industriële robots. NOM en Kau- feldt nemen er elk voor 50 procent in deel. Braat Bouwstoffen wordt gecon fronteerd met een krimpende markt voor bouwmaterialen, waardoor de omzet stagneert. Dit, en de winter die een achterstand in de bouwproduktie opleverde, heeft de kansen op een gelijk resultaat dit jaar aardig be perkt, aldus het Jaarverslag. De net towinst daalde in 1978 tot 608.250 (10.6 miljoen gulden. Het dividend wordt verlaagd tot 12 (18) procent. Alrenta is een nieuw obligatiefonds, gevestigd op de Nederlandse Antillen. Het fonds belegt in obligaties en is op de Amsterdamse effectenbeurs genoteerd. Alrenta biedt de particuliere belegger (naast zekerheid) specifieke voordelen die in een folder worden toegelicht. Deze kunt u aanvragen bij de ABN Bank, afd. 1D 50, Antwoordnummer 1555,1000PA Amsterdam. U kunt ook terecht bij elk ABN-kantoor. URENT Van een onzer verslaggevers DEN HAAG Voor behoud van werkgelegenheid is vorig jaar 277 miljoen steun gegeven aan individuele bedrijven. Daarbij kwamen nog de scheepsbouw en de zware metaal die samen ƒ415 miljoen ontvingen. Het totaal kwam dus op ƒ692 miljoen. Vorig Jaar zijn twaalf bedrijven failliet gegaan die eerder steun uit werkgelegenheidsgelden hadden ontvangen. Bij het totale steunbedrag van 277 miljoen waren vorig Jaar 62 bedrijven betrokken waaronder 35 die ook al vóór 1978 met succes een beroep de den op de overheid. Die zogeheten „repeteerprojecten" namen met 185 miljoen het leeuwedeel van het steun bedrag voor hun rekening. Voor de 27 nieuwe gevallen werd 92 miljoen bestemd De steun ontvangende bedrijven had den in totaal 22.900 mensen in dienst. Achttien ondernemingen hadden minder dan honderd werknemers, eveneens achttien tussen de 300 en 1000 terwijl bij vier steun ontvangen de bedrijven meer dan 1000 mensen werkten. KSH was daar één van. Af gezien van de scheepsbouw en repa ratie 300 miljoen) en de zware me taal (ƒ115 miljoen) werd de eerder genoemde 277 miljoen als volgt ver deeld: per bedrijfstak: (Bedragen in miljoenen guldens) Metaal Textiel Chemie Voedings- en ge notmiddelen Papier, grafische industrie Bouwmaterialen, meubelen 79,9 39,8 2.8 jchappij (NOM) gaat samen met Zweedse bedrijf Kaufeldt in een produktiebedrijf in iveften stichten. Het bedrijf, dat in proeenu-nota" (bezulnigingsnota) die het vorige kabinet in 1976 had uitgebracht. Noordelijke Ontwikkeiings- van onze sociaal-economische redactie DEN HAAG Het kabinet wil een „beheersingsorgaan" in het leven roepen voor de sociale verzekering. De bestaande „Sociale Verzekeringsraad" (SVR) zou tot dat nieuwe orgaan moeten worden opgetuigd. Bovendien heeft het kabinet in beginsel besloten, de uitvoering Deelr&DDOrten van de uitkeringswetten geleidelijk op te dragen aan regionale organen. Nu geschiedt die uitkering nog door landelijke organen, waarbij per bedrijfstak of per uitkeringssoort (AOW, WW, kinderbijslag, WAO) aparte zelfstandige organen opereren. linze sociaal-economische re ac i „Een verdere ombuiging difc Bestek '81 is aangegeven is eefnd gewenst. Een matiging van loonontwikkeling is daarnaast on- erlijk", aldus voorzitter W Per- /fVan het Koninklijk Nederlands memers Verbond, het KNOV, en tijdens een ledenvergadering valeze organisatie voor ondeme- stein het midden- en kleinbedrijf in ind 'g Étt^r Perquin is van mening dat opiïp- een maatregel als verplichte naging van de prijscompensatie libi mag zoeken om de ombui- ihterwege te laten. „Maar het is licfcevensgevaarlijk zonder meer t spel van de vrije maatschap- 1 krachten de verdere inko- rofmtwikkelmg over te laten", al- i. k KNOV-vooizitter •ees erop dat op deze wijze men It in zal slagen de inkomensont- rdéiing binnen de verantwoorde te houden. „Ik wil er opnieuw :en dat het noodzakelijk is om r 1980 loonmaatregelen te ne- jln zo n maatregel zou bij voor- ^"erkorting van de werkweek in zijnjmoeten worden tegengegaan", voorzitter Perquin De nieuwe plannen zijn neergelegd in een nota van ambtenaren, die door staatssecretaris De Graaf (sociale za ken) gisteren is doorgestuurd naar de Tweede Kamer. Het kabinet heeft zich met de voorstellen in de nota in hoofdlijnen verenigd. Wat betreft de optuiging van de SVR tot het nieuwe ..beheersingsorgaan" is De Graaf van plan zo snel mogelijk wetsontwerpen hiervoor te maken. Wat betreft de uitvoering van de uitkeringsregelin gen door regionale organen wordt minder hard van stapel gelopen, en gaat het kabinet voorlopig nog niet verder dan zich te stellen achter de richting die in het ambtelijke rapport is aangegeven. De plannen van De Graaf betreffen zowel de uitvoering van de „volksver- AMSTERDAM (Reuter. AP) De goudnotering heeft gisteren een nieuw record gevestigd. In Zürich - Londen bleef gesloten in verband met AMSTERDAM (ANP) - Zeker tot en met 1981 zullen er bij Wyers (inte rieurtextiel) nog geen bedrijfswinsten worden behaald. Dat heeft president- commissaris Van Driel op de jaarver gadering meegedeeld. Het bestuur wil de onderneming niet liquideren, zoals vorig jaar door aandeelhouders is voorgesteld. Van Driel vond dat maatschappelijk onaanvaardbaar, bovendien zou die liquidatie zeer veel kosten. De verkoop van het oude hoofdkan toor van Wyers in de Amsterdamse binnenstad heeft 6.5 miljoen opge bracht. Het nieuwe hoofdkantoor in Diemen kostte 10 miljoen. Bank Holiday ging de pnjs voor één ounce (31,1 gram) goud met bijna 5 dollar omhoog tot 275,125 dollar per ounce. De opening was 1,50 dollar hoger op 270.625 dollar. In Amsterdam steeg de goudprijs tot 18.360 - 18.760 per kg. Vrijdag was de notering 17.660-18.060 per kg. De afgelopen maand is de goudprijs nu al meer dan 50 dollar gestegen. Achtergrond van deze stijging: het tekort aan olie. valuta-onzekerheden en een tekort aan goud op de markt door een vermindering van de goud- verkopen van het Internationale Mo netaire Fonds en de Amerikaanse Fe deral Reserve Anders dan voorheen blijft de dollar ditmaal onberoerd door het duurder wordende goud. Volgens handelaren weerspiegelt dit de mening, dat het olietekort en (de vrees voor) een her nieuwde inflatie nu ook West-Duits- land en Zwitserland lijken te treffen. Landpn, die tot nog toe tot de econo mische sterksten werden gerekend. zekeringen" (AOW. AWW. AAW. kin derbijslag). als „werknemersverzeke ringen (WW. ziektewet. WAO. kin derbijslag). Alleen de ziektekostenre gelingen (AWBZ. ziekenfondsen) blij ven buiten beschouwing. Slepende discussie Met de plannen van De Graaf mengt het kabinet zich nu volop in een dis cussie die zich al jarenlang voort sleept. De sociale wetten worden uit gevoerd door allerlei organen, waarin meestal vakbeweging en organisaties van werkgevers zitting hebben. De uitkeringen inzake WW. ziektewet en WAO komen van 26 „bedrijfsvereni gingen". voor elke belangrijkere be drijfstak één. Een aantal van deze verenigingen heeft zich verenigd in het Gemeenschappelijk Administra tie Kantoor (GAK), terwijl een ..Ge meenschappelijke Medische Dienst" (GMD) helpt bij de uitvoering van de WAO. De uitkeringen inzake AOW. AWW en kinderbijslag komen van de Sociale Verzekeringsbank en de (re gionale) ..Raden van Arbeid". Al In 1967 had het toenmalige kabi net-De Jong de Sociaal-Economische Raad gevraagd om advies over een betere opzet voor de uitvoering van de uitkeringswetten De SER scha kelde een organisatiebureau in. Dat leverde een rapport op Vakbeweging en werkgevers konden zich daarmee echter niet verenigen. In 1976 besloot het kabinet-Den Uyl niet langer af te wachten, en stelde de ambtelijke werkgroep in waarvan gisteren het rapport door de staatssecretaris werd gepresenteerd. De Graaf herimierde eraan dat de instelling van de werk groep verband hield met de „één- Intussen is echter ook de SER weer actief geworden, en zijn al vijf nieuwe „deelrapporten" uitgebracht over as pecten aan de uitvoering van de so ciale wetten. Het schema voorziet erin dat de SER begin volgend jaar het in 1967 gevraagde advies toch nog zou kunnen uitbrengen. Staatssecre taris De Oraaf gaat nu echter ook door met zijn plannen. Hij wil de SER zijn plan voor het „beheersingsor gaan" apart ter advisering voorleg gen. en het plan voor de regionale opzet van de uitvoering van de uitke ringen aan de SER meegeven om het te betrekken in het advies dat vol gend Jaar moet afkomen. De SVR krijgt als „beheersingsor gaan" in het plan van De Oraaf de bevoegdheid om de uitvoeringsorga nen van de sociale wetten regels te geven voor hun werk. Als nu de SVR vindt dat een bepaalde bedrijfsver eniging een sociale wet bijvoorbeeld te ruim uitlegt, kan de raad de minis ter van sociale zaken slechts vragen het gewraakte besluit van die bedrijfsvereniging te laten vernieti gen. In het plan van De Graaf zou de raad zelf regels kunnen opleggen Ook kan de raad de minister dan adviseren de wet zonodig aan te pas sen. Bepaalde besluiten van de minis ter. terwijl de minister in bepaalde zaken ook het orgaan bindende „aan wijzingen" kan geven. Het nieuwe orgaan krijgt een zekere mate van onafhankelijkheid, maar de minister zal de politieke verantwoordelijkheid dragen, en wijst ook. „gehoord de SER", de drie of vijf bestuurders van het beheersingsorgaan aan. Staatssecretaris De Graaf hoopt met deze opzet bij te dragen aan het „vo lumebeleid". dat erop is gericht dat minder mensen zich aanmelden voor een sociale ujtkering Van een onzer verslaggevers APELDOORN Binnenkort zal de fabricage beginnen van warmtewisselaars, die moeten worden geplaatst op centrale- verwarmingsketels. Deze apparaten dienen om de warmte in de door de schoorsteen af te voeren verbrandingsgassen zo veel mogelijk te benutten. In eerste instantie is al enige tijd geleden bij enkele functionarissen uit de gaswereld als proef zo n warmte wisselaar geplaatst. De resultaten van die proef vielen zo gunstig uit dat het VEG-Gaslnstituut (keuringsin stantie voor gasinstallaties) samen met de Nederlandse Energie Ontwik keiings Maatschappij en een fabri kant voorbereidingen treft voor de fabrieksmatige produktie van de warmtewisselaars („economlsers") Men verwacht dat de economlsers op 500 000 verwarmingstoestellen in Ne derland kunnen worden toegepast. De eerste serie van 1500 exemplaren zal dit Jaar gereed komen Volgend jaar kan de warmtewisselaar die een gasbesparing bereikt van 15 tot 20 procent, in voldoende mate beschik baar zijn. De warmtewisselaar Is niet de enige manier om op gasverbruik te bezuini gen Het VEG-Gaslnstituut heeft ook een door een gasmotor aangedreven warmtepomp onderzocht Net als de warmtewisselaar is gebruik van dit apparaat een redelijk goedkoop be sparingsmiddel. zo blijkt uit voorlopi ge conclusies. Minder tevreden is het instituut over een door elektriciteit aangedreven warmtepomp en over stadsverwarming Samen met anderen heeft het insti tuut de aanbeveling gedaan voor de ontwikkeling van een rendements- classlficatlesysteem. Dit zou door het VEO-Gasinstituut moeten worden opgesteld Aan de hand van deze clas sificatie kan de koper een onder scheid maken tussen gastoestellen die aan extra hoge rendementseisen voldoen en toestellen die voldoen aan normale eisen. BELGRADO (Reuter. AFP. AP) De Joegoslavische president Jospi Broz Tito is gisteren in Algerije aan gekomen om besprekingen te voeren met de Algerijnse president Bendje did Chadli Tl to zal gedurende zijn reis ook Libië en Malta aandoen Gespreksonder werp zal met name de beweging der niet-gebonden landen zijn. waarvan Tito de laatste nog in leven zijnde oprichter Is. De meer dan 80 leden van de beweging willen niet opgaan in een van de grote machtsblokken in de wereld en het is de 87-jarige maar schalk Tito een doorn in het oog dat spraakmakende leden van de bewe ging. zoals Cuba en Vietnam te veel op de 8owjet-Unie gaan leunen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 9