|a
sraël draagt El Arisj over
roduktie opium
Iran groeit
Weer strijd
in Beiroet
Premier Nepal
neemt ontslag
iiuinee-Bissau staat voor een dilemma
Verbannen dissident werkloos
dat vandaag naar Sinaï
Radioactiviteit
na ondergrondse
kernproeven VS
nderwijs in het Portugees of het creools?
RDAG 26 MEI 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
i RO (AFP, Reuter, AP) De Egyptische president Anwar Sadat arriveert
daag in El Arisj, de hoofdstad van de Sinaï-woestijn die gisteren door
ël aan Egypte werd overgedragen.
ident Sadat, die vandaag onder meer een krans zal leggen bij het gedenkteken voor de
i Henen in de Arabisch-Israëlische oorlogen, voert morgen besprekingen met de Israëlische
t lier Begin en de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Vance.
rote vreugde van de bewoners
1 Arisj werd gisteren de Egypti-
vlag gehesen, nadat de Israëli-
was neergehaald. Duizenden
^4en gingen juichend en zingend
raat op. Israëlische en Egypti-
n militairen stonden naast elkaar
1 estvreugde te bekijken. Korte
a de machtsoverdracht vertrok-
Israëlische militairen uit de
De Egyptenaren begonnen
'nfcp met de voorbereidingen voor
ei ïtvangst van Sadat. Begin en
r'jn grens
rie leiders zullen zich morgen
meer buigen over het al dan
h( ipenstellen van de grens tussen
Te en Israël. Toen premier Begin
2 apni een bezoek aan Cairo bracht,
kreeg hij van president Sadat de ver
zekering dat de grens met onmiddel
lijke ingang na de Israëlische terug
trekking zou worden opengesteld.
De overdracht van El Arisj maakt een
einde aan twaalf jaar Israëlische be- Alltnnnmip
zetting. De Israëlische militaire com-
mandant van het gebied, generaal-
majoor Dan Sjamron, verklaarde dat
Israël het gebied nooit had veroverd
met de bedoeling zijn grondgebied
uit te breiden. Israël had het gebied
bezet omdat zijn veiligheid in het
geding was. maar het had nooit de wil
tot vrede verloren.
luut aan de vele militairen die in de
oorlogen om de Sinaï gevallen zijn.
Veel Egyptische militairen maakten
van de gelegenheid gebruik om zich
met het liefst vrouwelijke Israëlische
militairen op de foto te laten zetten.
De Egyptische generaal Mohammed
Hoessein Sjawkat, die het bevel over
de streek overnam, bracht een eresa-
ERAN (AP, AFP, Reuter) De chaos die ill Iran is
aan door de islamitische revolutie heeft geleid tot een
ne opbloei van de oplumproduktle. Het gebrek aan
^ole van de kant van de overheid heeft geleid tot toene-
van de illegale verbouw van papavers.
In de Israëlische stad Berseba zijn
gisteren de besprekingen begonnen
tussen Israël en Egypte over autono
mie voor de bezette gebieden. De
ontmoeting begon met toespraken
van de drie delegatieleiders, waarna
het gesprek achter gesloten deuren
werd voortgezet. De Amerikaanse mi
nister Vance riep op tot terughou
dendheid bij de twee partijen. Hij
erkende dat tijdens de besprekingen
enorme moeilijkheden zouden moe
ten worden overwonnen. De minister
wees echter op de unieke mogelijk
heid van deze besprekingen om tot
vrede te komen.
De Egyptische delegatieleider, gene
raal Hassan All. die minister van de
fensie is, riep op tot volledige terug
trekking van Israël uit alle bezette
gebieden. Hij verklaarde dat de Pa-
lestijnen het recht hebben op zelfbe
schikking. Hij vroeg ook de volledige
terugtrekking van Israël uit alle be
zette gebieden. Ali verving premier
Khalil. die aanvankelijk de Egypti
sche delegatieleider zou zijn. Khalil
liet het afweten omdat de Israëlische
delegatie ook slechts onder leiding
stond van een ..gewone" minister
De Israëlische delegatieleider Josef
Burg legde nog eens uit wat Israël
verstaat onder autonomie voor de
bezette gebieden. „Autonomie impli
ceert geen soevereiniteit", aldus de
minister De Palestijnen moeten het
recht krijgen om zelf hun dagelijkse
zaken te regelen, maar autonomie is
geen eerste stap op weg naar een
totale onafhankelijkheid. De Israëli
sche minister van binnenlandse za
ken roerde ook nog een ander heet
hangijzer aan door te verklaren dat
Jeruzalem de eeuwige hoofdstad van
Israël is en blijft. De volgende bijeen
komst vindt 6 en 7 juni in Alexandrië
plaats.
Vredesmacht
De Israëlische staf-chef generaal Ei-
tan ziet geen mogelijkheid voor de
stationering van een internationale
vredesmacht aan de Egyptisch-Israë-
lische grens. De Sowjet-Unie maakte
al eerder duidelijk dat ze niet zal
instemmen met een verandering in
het mandaat van de VN-macht in de
Sinaï. Moskou verzet zich tegen het
akkoord tussen Egypte en Israël. Ei-
tan suggereerde gisteren de instelling
van gemeenschappelijk Israëlisch-
Egyptische patrouilles, wanneer er
geen vredesmacht van de VN komt.
De Egyptische president Sadat heeft
gezegd dat hij in december van dit
Jaar een islamitische conferentie bij
een zal roepen als tegenhanger van de
recente bijeenkomst van Arabische
ministers van buitenlandse zaken in
de Marokkaanse stad Fez. In een in
terview met radio Monte Carlo zei
Sadat moeizame besprekingen te
voorzien met Israël. Hij zei er echter
zeker van te zijn dat de moeilijkhe
den zullen worden overwonnen.
De Israëlische vlag wordt neergehaald in EI Arisj, terwijl op de voorgrond Egyptische
soldaten en op de achtergrond Israëlische militairen toekijken. Met het neerhalen van de
Israëlische vlag en het hijsen van de Egyptische kwam een einde aan twaalf jaar Israëlische
bezetting van de stad.
MOSKOU (AFP, Reuter) In Moskou is gisteren een brief bekend geworden van de 26-jarige
dissident Alexander Podrabinek die voor vijf jaar naar het afgelegen Siberië verbannen is. Hij
beklaagt zich daarin dat hij geen werk heeft, omdat de autoriteiten hem als deloyaal
beschouwen.
kndigen op het terrein van
zijn van oordeel dat de
reroogst, die plaats vindt tussen
september, zal leiden tot een
£f*fcne van opium op de interne
nje markt. Ook wordt meer
;el naar het buitenland ver-
Geheime laboratoria zouden
Ig zijn met de verwerking van
anse en Pakistaanse opium tót
jde van het regime van de sjah
I de papaverteelt ernstig aan
HC|n gelegd. De sjah werd daarbij
ïertaan door Amerikaanse narco-
Amctionarissen. Boeren moch-
2 echts beperkte hoeveelheden
a ers telen en werden genood-
5* hun hele oogst aan de staat te
>en. Met het begin van de revo-
aire periode kregen de papaver-
echter in de praktijk de vrije
m 1 Provinciale gouverneurs heb-
cjich vorige week al met deze
Te bezig gehouden tijdens hun
E*l in Teheran. Khomeini zou tij-
Hodit beraad voorgesteld hebben
"«gering zo hoge prijzen te laten
Hl voor de oogst dat de zwarte
id vanzelf zou verdwijnen.
fisteren zijn er weer demonstra-
jehouden bij de Amerikaanse
■ssade in Teheran. Volgens radio
jou daaraan door enkele miljoe-
►iiensen zijn deelgenomen, maar
ilandse journalisten schatten
lantal op zo'n 80.000. Revolutio-
gardisten vuurden vanaf de
om de ambassade in de lucht
menigte op een afstand te
Overigens lijkt het erop dat de voor
naamste vijand van de Iraanse isla
mitische revolutie niet de Verenigde
Staten zijn, maar de communisten.
Sedert de gewelddadige dood van ay
atollah Mottahari is er geen demon
stratie meer voorbij gegaan zonder
dat er op grote schaal „dood aan de
%SS22TX\S759S BEIROET (Reuter, AP) - Leden van de uit Syriërs bestaande
wordt ook steevast verstoord door Arabische vredesmacht en christelijke milities zijn gisteren
islamitische jongeren. De invloed van met elkaar slaags geraakt in de Libanese hoofdstad Beiroet,
de linkse Fedayien lijkt sterk te zijn Syrische vliegtuigen voerden acties uit in de ten oosten van
afgenomen. Deze beweging, die voor- Belroet eeleeen Bekaa-vallei
nnmpliik uit innreren hestaflt noemt gelegen öeKdd vallei.
namelijk uit jongeren bestaat, noemt
zichzelf „onafhankelijk marxistisch".
Nu ze geconfronteerd worden met
enorm verzet van de bevolking, lijkt
ze steeds verder in te schrompelen.
JACKSON, Mississippi (AP) Een
gebied boven een zoutkoepel waarin
Amerika in de jaren zestig onder-
De christelijke milities beschuldigen
de Syriërs ervan met schieten te zijn
begonnen. De schermutselingen be
gonnen langs de zogeheten groene
lijn die het christelijke en moslem
deel van Beiroet van elkaar scheidt.
Later breidden de gevechten zich uit
naar andere delen van de stad.
De Palestijnse eenheden in Libanon
waren gisteren in staat van paraat
heid in verband met mogelijke nieu
we Israëlische aanvallen. Israëlische
vliegtuigen vertoonden zich ook gis
teren boven het zuiden van Libanon
zonder dat er echter acties werden
grondse kernproeven hield, wordt uitgevoerd. Palestijnse commando's
ontruimd nadat onderzoekers van de
universiteit van Mississippi er radio
actief besmette dieren heeft aange
troffen. Het gaat om slechts enkele
gezinnen.
Verhoogde radioactiviteit werd aan
getroffen in twee padden, een kikker
en een hagedis. De kikker vertoonde
duizend maal het natuurlijke niveau
van radioactieve straling.
namen gisteren de verantwoordelijk
heid op zich voor twee bomaanslagen
in Jeruzalem en Gaza, waarbij vol
gens Palestijnse bronnen een aantal
Israëliërs om het leven zou zijn geko
men. Volgens berichten uit Israël
werden bij de aanslag in Gaza drie
Israëliërs licht gewond.
Libanon heeft Israël beschuldigd van
agressie. De regering van dat land
deed dit in een brief aan secretaris
generaal Waldheim van de Verenigde
Naties. Beiroet zegt van oordeel te
zijn dat er geen enkele rechtvaardi
ging voor de Israëlische acties valt te
bedenken. De Libanese minister van
buitenlandse zaken sprak gisteren
met een vertegenwoordiger van de
minister van buitenlandse zaken van
de Sowjet-Unie, Goemieski.
Golan
Syrië en Israël zijn akkoord gegaan
met handhaving van de vredesmacht
van de Verenigde Naties op de Golan-
hoogten voor nog eens zes maanden.
Dit heeft secretaris-generaal Wald
heim van de Verenigde Naties meege
deeld. De VN-macht (in het Engels
UNDOF geheten) treedt op als een
buffer tussen het Syrische en Israëli
sche leger. Het huidige mandaat
loopt eind deze maand af. Over de
verlenging van het mandaat van de
VN-macht in de Sinaï (in het Engels
UNEF), dat eind juli afloopt, is nog
geen beslissing gevallen.
Podrabinek. die actief was in het co
mité voor de bestudering van het
misbruik van de psychiatrie en die
daarover een verhandeling heeft ge
schreven, schrijft dat het gedwongen
niets doen hem weer een straf kan
opleveren, omdat hij nu kan worden
opgepakt wegens leegloperij. Podra
binek, die 15 september van het vorig
jaar werd veroordeeld, bevindt zich
momenteel in Jakoetje in Oost-Sibe-
rië, niet ver van de stad Oimekon, een
van de koudste plaatsen in deze
streek. De temperatuur kan er 's win
ters dalen tot 70 graden onder het
nulpunt. De brief van Podrabinek
valt samen met een bijeenkomst van
de wereldorganisatie van psychiaters
in Moskou.
Een onser medewerkers, Henk Wol
zak, tekent hierbij aan:
Gisteren is in Moskou een zeer ge
heim gehouden bijeenkomst begon
nen van de wereldorganisaties van
psychiaters (WPA). Op deze bijeen
komst zal het waarschijnlijk tot een
uitbarsting komen in de toenemende
spanning die de afgelopen jaren is
gegroeid tussen de WPA en een van
zijn grootste leden, het Sowjet-ge-
nootschap van psychiaters. Het begin
van deze spanningen ligt in 1977 toen
het vijfjaarlijkse congres van de WPA
een veroordeling uitsprak van het ge
bruik dat in de 8owjet-Unie gemaakt
wordt van psychiatrie om critici van
het systeem vast te houden.
De Russische psychiaters reageerden
woedend op deze kritiek, zeiden dat
de WPA op deze manier gepolitiseerd
werd en dat er sprake was van een
ontoelaatbare inmertging in de bin
nenlandse aangelegenheden van de
Sowjet-Unie. Anderen verwierpen de
Russische aantijgingen en wezen
erop dat de WPA een professionele,
non-gouvernementele Instelling is en
dat het comité geen juridische uit
spraken doet of wetten opstelt, maar
simpelweg de beroepsethiek van de
WPA toepast. Nationale wetten en
internationaal recht hebben daarmee
niets van doen Als er iemand is die
de WPA politiseert, dan is dat de
Sowjet psychiatrie. Het is de taak
van het WPA te verhinderen dat de
psychiatrie voor politieke doeleinden
gebruikt wordt.
De WPA heeft een commissie opge
zet, onder leiding van een Canadese
psychiater, die zich met deze materie
moet bezig houden. Dit heeft de woe
de van de Russen gewekt. Aan deze
commissie zijn tal van gevallen van
misbruik van psychiatrie voorgelegd.
In verband met het onderzoek naar
deze gevallen vergadert de WPA nu in
Moskou. Aan deze vergadering, die
besloten is, wordt slechts door een
klein aantal buitenlanders deelgeno
men. Deze zijn uitgenodigd door de
Russen. De Sowjet-Unie zal waar
schijnlijk haar uiterste best doen te
verhinderen dat er voor haar onwel
gevallige zaken naar bulten komen
Tot zover onze medewerker
Twee jonge Russische schrijvers die
hadden bijgedragen aan een letter
kundige almanak die door de autori
teiten is verboden, zijn geschrapt als
leden van de schrijversbond. De twee
betrokken auteurs. Jewgeny Popow
en Victor Jerofeyew. waren de jong
ste medewerkers aan de almanak Me
tropol.
KATMANDOE (Reuter. AFP) Premier Kirtinidhi Bista van
Nepal is gisteren afgetreden na felle anti-regeringsbetogingen
in de hoofdstad van dit koninkrijk in het Himalayagebergte.
Het koninklijke paleis in Katmandoe
kondigde aan dat de 52-jarige Bista
zijn ontslag heeft aangeboden aan
koning Birenda, maar dat de vorst
hem verzocht heeft nog te wachten
tot 30 mei. Op die dag komt de Natio
nale Panchayat, de volksvertegen- (?nrrnntip
woordiging, bijeen. ^UI uPue
den. Dit zou de Nepalezen in staat
stellen te laten weten welke staats
vorm zij prefereren. Sinds 1960 zijn
politieke partijen in dit land ver
boden.
De Nepalese radio maakte niet be
kend of de premier met dit verzoek
heeft ingestemd. Volgens leden van
de Panchayat hebben twee oud-pre
miers zich inmiddels kandidaat ge
steld als opvolger van Bista.
Bista, die ook al eerste minister was
van 1969 tot 1973. ontmoet de laatste
weken zware kritiek. Woensdagavond
raakten duizenden demonstranten,
die de straat waren opgegaan om
politieke hervormingen te eisen,
slaags met de politie.
De koning kondigde de daaropvol
gende dag aan dat hij een speciale
commissie zal installeren, die een na
tionaal referendum moet voorberei-
Tijdens de ongeregeldheden van de
afgelopen weken zijn volgens de rege
ring zeventien mensen om het leven
gekomen. Oppositieleiders houden
echter vol dat dit aantal veel hoger
moet liggen. De demonstranten, aan
gevoerd door studenten, protesteren
tegen de corruptie, hoge belastingen,
stijgende prijzen en de afwezigheid
van een democratisch /parlementair
systeem.
De voormalige premier Koirala, een
van de belangrijkste oppositieleiders,
reageerde gisteren verheugd op de
aankondiging van een referendum.
Hij heeft altijd het koninklijk palels
aangeraden toe te geven aan de eisen
van de betogers, om een chaos zoals
in Iran ontstond, te voorkomen.
Hanneke Wijgh
5AU Drie dagen voor mijn reis naar Gulnee-Bissau ontmoet ik
o Freire, een kleine man met een warrige baard. Hij is directeur van
deling onderwijs van de Wereldraad van Kerken in Genève. Hij is
Us de auteur van het boek „.Pedagogie in ontwikkeling" met als
rtitel „Brieven aan Guinee-Bissau". In zijn boek doet Freire verslag
,sjj :en denkproces. Zijn ideeën over onderwijs aan volwassenen krijgen
vorm in de lange brieven aan Mario Cabral, de toenmalige minister
onderwijs in Guinee-Bissau, en aan de andere leden van het
'ijrwijsteam. Freires enthousiaste beschrijvingen hebben me behoor-
hieuwsgierig gemaakt.
Freire is in Nederland bekend als de
o f van de onderdrukten. Hij heeft
werkt aan alfabetiseringsprogram-
n Brazilië en Chili. Voor Freire be-
sr een direct verband tussen alfabeti-
}en politieke mondigheid. Dat bleek
i de praktijk. De boeren, die hij had
lezen en schrijven, gingen zich verzet-
ru (en hun onderdrukking. Zijn alf abeti-
erk werd door de Braziliaanse rege-
iet gewaardeerd. In 1964 werd Freire
id uitgezet, omdat hij een communist
in.
nmunistisch'
srwijt hoorde hij toen niet voor de
keer. Zijn alfabetiseringsmethode
ik in Chili als „communistisch" be
eld. The Times kraakte vorig Jaar de
le editie van „Pedagogie in ontwikke-
Freire maakt de mensen in Guinee-
„4 rijp voor een totalitaire staat, aldus
"•lie een professor uit Cambridge.
16
zucht als ik hem de bespreking voor-
9 k maak me niet druk om zoveel
r willigheid. Ik zou er anders hoofdpijn
y IJgen Wat ik beoog, is dat de mensen
inee-Bissau hun lot in eigen handen
Als Je dat communistisch wilt noe-
te flan moet die Engelse professor dat
'vil loen Bij de bus naar Schiphol grapt
..Kijk goed uit in Guinee-Bissau
2i roncn zwarte communisten, die blan-
'G nsen met huid en haar verslinden.
vooral vrouwen uit Nederland."
Rijstproject
Een week later bezoek ik het alfabetise
ringsproject in Contubo-El, een honderd
vijftig kilometer rijden vanuit de hoofdstad
Bissau. Het maakt deel uit van een groot
rijstproject. Op drieëndertig hectare experi
menteert men met vijftien verschillende
soorten rijst. Er zijn variaties, die in hon
derdtien dagen rijpen. Andere soorten doen
er langer over, honderdtwintig en zelfs hon
derdveertig dagen. Op dit rijstproject wordt
onderzocht welke omstandigheden invloed
hebben op het gewas.
Twaalf volwassen mannen, die de pompen
voor de bevloeüng bedienen, op de tractors
rijden, en de monteurs, krijgen elke och
tend van half acht tot half tien les van Miki.
Hij is de animator, zoals de leerkrachten die
les geven aan volwassenen worden ge
noemd. Miki heeft zelf vier jaar op de lagere
school gezeten. Door middel van een stoom
cursus is hij op zijn taak voorbereid. Met.
enige trots laat hij zijn klaslokaal zien. Het
is van steen, een uitzondering in Gulnee-
Bissau. waar veel scholen nog uit riet zijn
opgetrokken.
Twee maanden is hij nu bezig en de mannen
maken goede vorderingen. Hij gebruikt de
methode van Paulo Freire. die uitgaat van
achttien basiswoorden Het zijn woorden
als strijd, eenheid, familie, muskiet, regen
Animator Miki voor het bord
en dorp, die nauw aansluiten bij de prak
tijk. Aan de hand van de woorden leert men
de klinkers. Wie het spel doorkrijgt, kan zelf
nieuwe woorden maken. Miki beperkt zich
niet tot het technisch lezen. De woorden
zijn een uitnodiging voor discussie over
allerlei zaken, die met het werk en het
dagelijkse leven in de dorpen te maken
hebben. De discussie is een essentieel on
derdeel van het onderwijs aan volwassenen.
Want het gaat niet alleen om mensen, die
kunnen lezen en schrijven, maar om men
sen die kunnen nadenken, zelfbewust zijn
en het woord kunnen voeren op de dorps
vergaderingen.
Bewustwording
Dat laatste facet is wat Freire „bewustwor
ding" noemt Een mens wordt zich bewust
van zijn bestaan, van zijn afhankelijkheid
èn van zijn mogelijkheden hierin verande
ring te brengen. Freires visie op de mens
heid is heel optimistisch. Hij is ervan over
tuigd dat de mens de opdracht heeft om
steeds méér mens te zijn.
In 1975 wordt Paulo Freire betrokken bij de
opbouw van het volwassenenonderwijs in
Guinee-Bissau. Mario Cabral nodigt hem
uit. Met het team van het IDAC uit Genève
(L institut d'Action Culturelle» reist hij een
paar maal naar Guinee-Bissau, waar hij
projecten bezoekt en werkbesprekingen
houdt. Mario Cabral. thans minister van
landbouw, herinnert zich de gesprekken
nog goed „Het bijzondere aan Paulo Freire
is dat hij zo goed kan luisteren Nimmer
heeft hij zijn ideeën aan ons opgedrongen
Mario Gomes, hoofd van de afdeling vol
wassenenonderwijs op het ministerie,
spreekt eveneens vol lof over Freire „We
werker, goed samen. Vooral op pedagogisch
en didactisch gebied hebben we veel aan
hem te danken. Daarbij komt dat Paulo
Freire ons land bekend heeft gemaakt Dat
heeft ons geld en technische steun opgele
verd."
Reeds bij onze ontmoeting in Den Haag
tempert Freire mijn enthousiasme. Het on
derwijs aan volwassenen zit een beetje in
een impasse, laat hij weten. Het grootste
probleem is de taal. Alfabetisatie lukt niet
in het Portugees. Het zou beter zijn, zegt
Freire. als de mensen in Guinee-Bissau zou
den leren lezen en schrijven in het creools,
een mengtaal die door negentig procent van
de bevolking wordt gesproken „Maar ja, de
regering heeft gekozen voor het Portugees."
Ongeschreven taal
Mario Gomes geeft al op de eerste dag een
verklaring. „Het creools is een ongeschre
ven taal. Er bestaat geen grammatica, er
zijn geen boeken in het creools. Het gaat
jaren duren vóór het creools ontwikkeld is.
Daar kunnen we niet op wachten. Boven
dien opent het Portugees de deur naar de
beschaving. Het zou Guinee-Bissau rem
men in zijn ontwikkeling als onze studenten
geen toegang hebben tot de wetenschap."
Het is waar, wat hij zegt, maar de keuze
voor het Portugees heeft wel een aantal
experimenten de das omgedaan. De alfabe
tiseringsprogramma's vanuit de kweek
school in Co. ten noorden van de hoofdstad,
zijn na een Jaar stop gezet, omdat de resul
taten te mager waren. Het heeft namelijk
weinig zin, zo blijkt uit de praktijk, om
mensen Portugees te leren lezen en schrij
ven als ze die taal in hun dagelijks leven
niet gebruiken.
Miki. de animator van het rijstproject in
Contubo-El. heeft een tussenoplossing be
dacht. Hij alfabetiseert in het Portugees,
maar discussieert in het creools Het is de
vraag of dit uitkomst biedt. Alle Portugese
woorden, die zijn leerlingen via de methode
van Paulo Freire leren, gebruiken ze niet in
de praktijk. Als de tractorbestuurder naar
zijn dorp terugkeert, is hij snel zijn kennis
van het Portugees weer kwijt en is alle
moeite voor niets geweest
Twee taalkundigen uit Portugal moeten
uitkomst gaan brengen in de moeilijke dis
cussie. Er gaan stemmen op om het creools
tot de landstaal te maken, maar ook dat
geeft problemen Augusta Henriques. lid
van het alfabetlsatieteam op het ministerie
van onderwijs, schetst de andere kant van
de zaak: „In het creools zijn ook dialecten
Het creools van Bissau is anders dan het
creools van Balata. Welke moeten we kie
zen als de nationale taal? Het is zeer de
vraag of de andere groeperingen de keuze
zullen accepteren."
Straatlantaarns
Het feit dat er problemen zijn betekent
echter niet dat het hele onderwijs aan vol
wassenen op zijn gat ligt. Op een aantal
projecten in de provincies Tombali en Ca-
cheu wordt les gegeven aan volwassenen.
Weliswaar leren de mensen geen lezen en
schrijven, maar wel alles over hygiëne, ge
zonde voeding, meten, wegen en vooral tel
len. Iedere inwoner van Guinee-Bissau
drijft een beetje handel. De een verkoopt
aardnoten, de tweede tomaten, de derde
een kip.
In de hoofdstad Bissau zitten 's avonds
onder de straatlantaarns mannen en vrou
wen te lezen. In de hutten is geen elektrici
teit. Het zijn studenten van het lyceum in
Bissau, die hun huiswerk voor de volgende
dag moeten leren Maar ook arbeiders, die
hun kennis op de avondschool ophalen. Wie
nog niet kan le2en en schrijven, kan zich
opgeven voor een van de alfabetiseringscur
sussen, die in de bedrijven worden gegeven
Het blijft echter de vraag of al die moeite
zin heeft, zolang de alfabetisatie in het
Portugees wordt gedaan Augusta Henri-
3ues verzucht soms „We werken zo hard en
e resultaten zijn zo gering
Bij uitgeverij In den Toren te Baarn ver
schijnt eind mei het boek ..Pedagogie tn
ontwikkeling" van Paulo Freire. De verta
ling u van Anneke Jansen
Dit is het derde artikel over Guinee-Bis
sau. Eerdere artikelen verschenen op 19 en
22 mei.
