Een film die te slaafs
iet boek volgt
;^larta Mészarós
neiIt relaties
tolle pret in
lalle nachtclub
Het betere
griezelwerk
Vertrokken
schaduwbeeld
van 'Cabaret'
Vervolg-Disney met Bette Davis
Aardige dieven en slechte politie
wee Vrouwen
List like at Home
,eï Cage aux Folies
Halloween
Terug van de Heksenberg
Prolongaties
en reprises
The Brink's Job
Just a Gigolo
ERDAG 26 MEI 1979
TROUW/KWARTET
29
or W. Wielek-Berg
ree Vrouwen", een Nederlandse film met Nederlands geld gemaakt, waarin twee buiten-
Ise acteurs de hoofdrollen spelen, wordt hier in de Engelse versie vertoond, dus niet
gesynchroniseerd en met ondertitels.
unicum dat die status van mij
niet behoeft te houden: voor
part worden er legio vaderland-
lm in die vorm uitgebracht. Hij
onder de vlag „internationaal''
5 er in ons land één is die een
nationale speelfilm kan maken,
__jis het inderdaad regisseur/produ-
>orge Slui2er, wiens kosmopoli-
inslag bleek uit zijn vele docu-
taires en zijn in Brazilië opgeno-
en op een Braziliaans boek geba-
le speelfilm „Joao, het Mes". Ik
mij van „Twee Vrouwen" veel
\|gesteld. Niet omdat ik het gelijk-
f ge boek van Harry Mulisch, dat
Ide film vrijwel op de voet wordt
lgd, zo apprecieer, maar omdat
eorge Sluizer zo respecteer. En
Dmdat ik vertrouwen heb in Bibi
jrsson en Anthony Perkins, die
de onbekende Nederlandse
theid Sandra Dumas als derde in
:1) de hoofdrollen spelen. Het
me dat ik teleurgesteld moet
Het is niet aangenaam altijd
de staf te breken over Neder
landse speelfilms, maar het is in de
allereerste plaats mijn plicht, mijn
lezers naar eer en geweten voor te
lichten.
Grote Liefde
Misschien is het genoegzaam bekend,
misschien ook niet: „Twee Vrouwen"
gaat over een vrouw van rond de
veertig, Laura, intellectueel, zelfstan
dig, gescheiden, introvert, die plotse
ling verliefd wordt op Sylvia, een jong
meisje dat ze voor een etalaga ziet
staan. Ze neemt haar mee naar huis
en de relatie gedijt voorspoedig, tot
de vroegere echtgenoot roet in het
eten komt gooien: hij verlaat zijn
(nieuwe) vrouw en kinderen, gaat er
met Sylvia vandoor en maakt haar
zwanger. Maar na een tijd komt er
aan Laura's wanhoop en eenzaam
heid plotseling een einde, want Syl
via's motieven bleken geheel anders
dan ze schenen: ze wilde haar vrien
din langs een omweg het kind geven,
waarnaar die verlangde en zelf niet
kon krijgen. Een hoog-romantisch
verhaal, voorwaar, met melodramati
sche uitschieters. Er is een „tour de
force" voor nodig (waarin Mulisch
volgens mijn mening bleef steken)
om niet alleen aannemelijk te maken
dat een rijpe vrouw, tot dusver zon
der lesbische neiging en ervaring als
bij toverslag verliefd wordt op een
sexe-genote, maar ook nog dat een
vrij cynische, abstract denkende man
een „crime passionel" pleegt. Doch
daarover later.
Flash-back
Het hele boek bestaat uit één grote
flash-back, dat wil zeggen: Laura
overdenkt, tijdens een autorit naar
Nice waar ze de begrafenis van haar
moeder moet regelen, haar verloren
liefde, verzonken in uitzichtloze wan
hoop. Het is mij een volstrekt raadsel,
waarom Sluizer, met zijn mede-sce
narioschrijver Jurriën Rood, dit stijl
procédé heeft gevolgd inplaats van
gewoon het verhaal te vertellen. Voor
iemand die het boek niet heeft gele
zen is nu een handleiding nodig om
de handeling te begrijpen. Ik wil best
een tip geven (als Bibi Andersson
lang haar heeft vertoeft ze in het
verleden, als ze kort haar heeft in het
heden) maar ik vrees dat het niet veel
helpt. De tweede fout is. dunkt me. de
keuze van Sandra Dumas als het fa
tale meisje. Iemand die de macht
heeft om zowel een vrouw als een
man tot hartstochtelijke liefde en
vertwijfeling te brengen, iemand die
aanleiding geeft tot de overpeinzing:
„Iedereen heeft wel eens het gevoel
anders te zijn dan anderen, er niet bij
te horen, maar van Sylvia geloof ik
dat ze er werkelijk niet bijhoort, dat
ze echt anders is" (Mulisch heeft het
veel mooier gezegd), moet toch
dream quality" bezitten, een uitstra
ling die de romantische droom ver
wekt. Maar Sandra Dumas mag dan
over nog zoveel aplomb en naturel
beschikken, ze is en blijft onder alle
omstandigheden niets meer dan een
knap meisje met een te zware onder
kaak (die door de fotografie van Mat
van Hensbergen soms nog eens extra
wordt aangedikt). En daardoor stort
het wankele bouwsel, dat George
Sluizer en Jurriën Rood vestigden op
de basis van Mulisch' boek. reddeloos
ineen.
Sandra Dumas en Bibi Andersson in „Twee vrouwen".
Ik wil niet zeggen dat „Twee Vrou
wen" geen aardige fragmenten bevat
(de scène in de foyer van de schouw
burg heeft spanning en sfeer, bijvoor
beeld). Bibi Andersson heeft zich met
alle macht in haar rol geworpen en
maakt er met grote vakbekwaamheid
nog heel wat van: de schaarse, ont
roerende momenten zijn louter en
alleen aan haar te danken. Voortref
felijke kleine rollen mogen niet on
vermeld blijven: Kitty Courbois
speelt Sylvia's moeder met vertede
rende ingetogenheid. Georg Frenkel
Frank is perfect als Russisch reliquie
in een ikonen-museum. Maar dat al
les kan helaas, helaas en nog eens
helaas, de film niet redden.
Amsterdam - City 2 en Tuschinski 2;
Rotterdam - Lumière 1; Den Haag -
Odeon 3 en Metropole 2 en verder in
23 theaters overal in het land. 16 jr.
dat de Hongaarse cineaste Marta Mészarós een vrouw is
zich in haar films wel met relaties tussen vrouwen bezig-
it, menen sommige feministen dat ze het recht hebben
r te onderwerpen aan een soort kruisverhoor waarin de
g of ze wel zuiver is op de feministische graad centraal
t. Wat een onzin! Ze is een interessante regisseur, die
ngstelling heeft voor mensen, of het nu vrouwen, mannen
Inderen zijn. Mag ze misschien?
aar nieuwste film „Olyan mint
on" (hier uitgebracht onder de
tlse titel „Just like at home")
ze, bijna aarzelend, de relatie
;n de man Andras (de Poolse
r ir Jan Nowicki), de vrouw (de
se actrice Anna Karina, vooral
yAnd geworden door haar rollen in
van Jean-Luc Godard) en het
(Zsuzsa Czinkóczu, die op haar
>te jaar de ontroerende hoofdrol
fde in Laszló Ranódy's „Het kind
niemand"). De man is met een
iebeurs naar Amerika gegaan,
te laat en mislukt teruggekeerd
Bepeft moeilijkheden met zijn iden-
en zijn infantiliteit, die hem
brengt de geliefde hond van een
meisje van haar moeder te ko-
Doch zij komt het beest onver-
ei terughalen en neemt de man,
wie ze liefde heeft opgevat, mee
zijn geboortedorp. Daar pro
hij met werken op het land zijn
)lexen. kwijt te raken, maar uit-
ilijk gaat hij weer terug naar
lapest, met het meisje dat hij
of meer adopteert (het is opvai-
dat daarbij niemand aan iets
eels denkt, het vertrouwen dat
wordt geschonken is overigens
:ht).
ezien hij de langlopende liefdes
met Anna noch bestendigt,
verbreekt, ontstaat er een merk-
dige driehoeksrelatie. Het kleine
e|je is beurtelings het kind en de
moeder van de man, ze koestert zich
in zijn goede zorgen, ze vangt hem op
als hij het moeilijk heeft, ze probeert
(misschien) ook wel hem te verleiden.
De vrouw, Anna, is jaloers en heeft
daarvoor alle reden, want al is er
tussen het ongelijke paar van sex
geen sprake, de liefde is wel degelijk
aanwezig. Tenslotte sluiten man en
kind zich samen op in huis, ze laten
Anna aan de deur kloppen, ze doen
net of zij er niet is. Ze vinden allebei
dat het nu „net als thuis" is, maar
hoewel er iets vertederends zit in de
wederzijdse af- en aanhankelijkheid,
schuilen er in een dergelijke radicale
afwending van het gewone leven gro
te gevaren: deze terugkeer tot de
moederschoot is in wezen een neuro
tische reactie. Maar Marta Mészarós
laat de conclusies geheel en al aan
ons over: ze observeert, ze dringt haar
mening niet op, ze laat haar figuren in
hun waarde. Daarom blijven al haar
films, ook deze, je zo lang bij: Je denkt
erover na en al denkende verander je
soms van standpunt en van sympa
thie. Het is of de karakters, als hun
beeld allang van het scherm verdwe
nen is, je nalopen met materiaal
waarmee je hun psyche beter kunt
doorgronden. Dergelijke films zijn
zeldzaam en kostbaar. En als het
ware en passant krijg je ook nog een
warm gevoel voor Martó Mészarós: ze
moet wel een heel aardige vrouw zijn.
Amsterdam - Movies, 16 jr.
wie zin heeft om eens smakelijk
'len om een uitgekiende boule-
lucht, waarin voortreffelijke ac-
als Michel Serrault en Ugo Tog-
met kennelijk plezier alle regis-
pëntrekken, die moet zijn min-
Svoor een avondje maar eens
fend verdringen en lekker
an. Zaza en Renato. compag-
van een travestieten-nachtclub
it-Tropez en sinds twintig jaar
ïartners, houden de relatie on-
gekibbel. Jaloezie en gillende
"inzinkingen (Zaza moet zich
vond in de japon hijsen om als
>te attractie te fungeren) aardig
nwicht. tot de zoon, die Renato
zwak ogenblik heeft verwekt.
meisje komt aanzetten wier
de voorman is van een partij
cht tegen alles wat vies en voos
>e aanstaande schoonouders
een rad voor ogen worden ge-
1, een keurig etentje wordt voor-
Bette Davis, Ike Eisenmann en Christopher Lee in „Terug van de Heksenberg"
John Houghs „Escape to Witch Mountain" (uit de goedgevulde Disney-stal), in 1975 gemaakt,
was een bijzonder aardige kinderthriller die, als ik het wel heb, nog een kassucces was ook,
zodat het geen wonder is dat er een vervolg op werd gemaakt.
Voor wie het nog niet of niet meer
weet: de „Heksenberg"-serie gaat
over Tia en Tony, kinderen met aller
lei buitenmodelse krachten (ze kun
nen iemand letterlijk laten opvliegen,
voorwerpen verplaatsen, instrumen
ten onklaar maken) die door boze
mensen worden misbruikt. In „Esca
pe to Witch Mountain" werden ze
door een goede oom naar een veilige,
buitenaardse plaats gebracht, in „Re
turn from Witchmountain" („Terug
van de Heksenberg") komen ze voor
een uitstapje naar de stad en vallen
natuurlijk weer in mensenklauwen.
ditmaal behorend bij een enge profes
sor (Christopher Lee, bekend uit tal
loze griezelfilms) en zijn op geld be
luste compagnon Bette Davis (be
kend uit de filmgeschiedenis, nu op
getuigd met een omvangrijke pruik).
Het ergste is, dat Tony als een robot
door de professor wordt bestuurd en
zich tegen zijn zuster richt, maar het
loopt natuurlijk goed af, al moeten er
wel een leuke jeugdbende en een keu
rig gedresseerde geit aan te pas ko
men om de boel in de bezette kern
centrale (ja. die zal er niet bij worden
gehaald) weer in het reine te brengen.
een ingeboren afkeer heeft van verfilmd toneel, moet
st niet naar „La Cage aux Folies" gaan (geregisseerd door
nde rot in het vak Edouard Molinaro, naar het toneelstuk
ie Jean Poiret) want je ziet de coulissen als het ware nog op
Boek staan.
De Moed van het Volk. Indruk
wekkende Boliviaanse verzetsfilm
van Jorge Sanjines. 25 en 26 mei
„De Smederij". Nieuwe Jonker
straat 8, Amsterdam.
De Klompenboom. Prachtige pas
torale over Italiaans landleven
aan het eind van de vorige eeuw,
door Ermanno Olmi. De gehele
week in Kunstmin 2, Dordrecht en
Metro 1, Heerhugowaard.
2001: A Space Odyssey. De beste
science-fictionfllm ooit gemaakt,
door grootmeester Stanley Ku
brick. De gehele week in Luxor,
Rotterdam.
A. Wedding. Satirisch en amusant
wandkleed over de Amerikaanse
wijze van leven, geregisseerd door
Robert Altman. De gehele week in
Camera 2, Groningen en Movies 1.
Utrecht.
Novecento 1 en 2. Film vol revolu
tionair elan van Bernardo Berto-
lucci over opkomst en ondergang
van het Italiaanse fascisme op het
platteland in het tijdvak
1900-1945. De gehele week in
Roxy, Amsterdam.
Interiors. De eerste ernstige film
van Woody Allen en de eerste
waarin hijzelf niet meespeelt.
Prachtig mooi. De gehele week in
Casino, Breda; Select, Delft; Sca
la. Nijmegen.
Barry Lyndon. Schitterende film
over de verre, koude, mooie wereld
van het verleden, door Stanley
Kubrick. De gehele week in Oscar,
Amstelveen.
The Birds. Klassieke griezelfilm
van Alfred Hitchcock over vogels
die de macht overnemen, geba
seerd op een kort verhaal van
Daphne du Maurier De gehele
week in Bio. Schiedam.
bereid... en dan begint natuurlijk de
lol pas goed. De echtgenoot in spé zit
op een gegeven ogenblik met twee
moeders opgescheept, journalisten,
die een schandaal snuiven, omsinge
len het huis, het personeel van de
nachtclub komt in alle staten van
ver- en ontkleding naar boven rennen
en Zaza verliest zijn pruik. Kortom,
alles gaat zoals je weet dat het gaan
moet. maar zo snel. dat je geen tijd
hebt om het aan te zien komen zodat
je toch, als het ware ondanks jezelf,
van de ene verrassing in de andere
tuimelt. Zo en niet anders hoort het,
in dit soort werk Vakbekwaam amu
sement, waarmee ik me kostelijk heb
geamuseerd. Waarom dan nog zani
ken over film. toneel en soortgelijke
zaken?
Amsterdam - Tuschinski 1; Rotter
dam Thalia; Den Haag - Metropole
en 6 andere theaters in het land, a.l.
Overvallers van banken en geldtransporten hebben (hoogstwaarschijnlijk omdat het geld dat
ze gappen zo anoniem is en het verlies steevast door verzekering wordt gedektl zolang ze geen
geweld gebruiken een wit voetje bij lezers en kijkers van en naar hun vereeuwigde avonturen.
De Robin Hoods van de moderne
consumptiemaatschappij zijn het en
als ze veel duiten in de wacht slepen
gaan ze als helden de geschiedenis in
In de nacht van 17 januari 1950 werd
in Boston de firma Brink, gespeciali
seerd in geldtransporten, binnen tien
minuten van drie miljoen dollar be
roofd. Aangezien toen in Amerika de
zeer besmettelijke communisten
koorts heerste, dacht de FBI in haar
ondoorgrondelijke wijsheid onmid
dellijk aan een komplot. Zes jaar
werd er naar de daders gezocht, 29
miljoen belastinggeld werd daarte
gen aangesmeten, en toen ze gevon
den werden bleken het kleine boefjes
te zijn, gelegenheidsdiefjes van wie
zelfs door foltering geen rooie honden
viel te maken. Over dit gedenkwaar
dige feit maakte William Friedkin
een film, die niet zo goed is als het
onderwerp verdient. Weliswaar wordt
er wat aardige achtergrondinforma
tie verstrekt over het reilen en zeilen
van zulke scharrelaars, in de gevan
genis even goed thuis als op de markt
waar ze sokken en dassen stelen,
maar de inleiding is te lang en daar
om wordt de rest afgeraffeld. Wel
jammer want er spelen heel goede
acteurs in mee. onder anderen Peter
Falk. Gena Rowlands en Warren
Oates
Amsterdam - Calypso 1 en Du Midi:
Den Haag - Asta: Rotterdam - Calyp
so en Metro I; Nijmegen - Luxor:
Eindhoven Rembrandt 1. 12 jr.
In John Carpenter zag de Amerikaanse filmbusiness tot voor
kort geen winst-potentieel (ook al werd zijn „zwarte" gang
sterfilm „Assault on Pretinct 13" door de kritiek zeer ge
roemd i maar na ..Halloween" (wederom met we.nig geld
gemaakt) schijnt dat anders te worden, want die trekt pu
bliek..
Zo fris, verrassend en echt sprookjes
achtig als de eerste film is de tweede
niet, maar hij zit al met al goed ge
noeg in elkaar om er met (wat grote
re) kinderen plezier aan te beleven.
Opnieuw worden de wonderkinderen
gespeeld door Kim Richards en Ike
Eisenmann. Ze zijn volwassener ge
worden, maar hebben hun overtui
gingskracht niet verloren.
Amsterdam - Flora Disney; Rotter
dam - Cineac N.R.C.; Den Haag -
Odeon 2, a.l.
En in de annalen van zijn genre, de
griezelfilm, zou „Halloween" wel eens
een eerbiedwaardige plaats kunnen
veroveren. Niet omdat Carpenter zo
veel nieuws brengt, wel omdat hij,
zonder enige pretentie maar zeer vak
bekwaam, voortbouwt op een oude,
beproefde „terror"-traditie. Zijn film
is zeker niet vrij van Hitchcock-in-
vloed, maar hij besteelt de oude
meester niet, zoals Brian de Palma
wel dikwerf schaamteloos deed. De
film begint met een ongeveer tien
minuten lange camera-speurtocht
rond en in een huis in de late avond in
het late najaar: het is „Halloween
de nacht waarin de Amerikaanse spo
ken en heksen de straat opgaan en
menig huis is versierd met een uitge
holde pompoen, waarin een lichtje
brandt. We zien de moord op een jong
meisje door de oog-openingen in het
masker van de moordenaar, maar de
schok ontstaat niet door het flitsende
mes doch rfoor het vallen van het
masker, waarachtig een zesjarig jon
getje blijkt schuil te gaan De rest
van de film speelt vijftien jaar later:
de krankzinnige moordenaar, de ver
persoonlijking van het absolute
kwaad, is uit het gesticht ontsnapt en
teruggekeerd naar zijn woonplaats,
waar de mensen zich opnieuw opma-
Ken om Halloween te vieren. Weer
wordt de angst niet opgeroepen door
de moorden (al zijn ze bloederig ge
noeg) maar door de niet of nauwelijks
waarneembare aanwezigheid van de
„boogie man". Jonge meisjes die
moeten baby-sitten lopen van het ene
huis naar het andere om afspraakjes
met Jongens na te komen, terwijl de
aan hun hoede toevertrouwde kinde
ren, geheel onkundig van het onding
dat buiten rondwaart, op dc televisie
naar Hawks' klassieke griezelfilm
„The Thing" kijken. Het is deze ver
menging van doodgewoon kleine-
stads-ieven. vrij genuanceerd uitge
werkt, met het onverklaarbaar, onin-
voelbaar en ongeneeslijk slechte en
bloeddorstige, dat de film zijn subtie
le gruwelsfeer geeft Die wordt onder
steund door. de hallucinerende mu
ziek (van Carpenter zelf). Alleen het
allerlaatste einde, waarin (misschien)
de moordenaar een bovennatuurlijke
afkomst wordt aangemeten, had voor
mijn gevoel beter kunnen worden
weggelaten Desondanks is „Hallo-
ween" een „must" voor de ware grie
zelminnaar
Rotterdam - Beurs; Nijmegen - Cen
trum; Eindhoven - Europ 4 5; Den
Bosch - Euro 1; Enschede - Alhambra
1. 16 jr.
door Olck Ouwendijk
Hoe sterk de film ..Cabaret" is, .blijkt uit het feit dat daarna
verschillende pogingen zijn ondernomen om. in dezelfde
geest, de verloedering van Duitsland na de Eerste Wereldoor
log te typeren.
Zelfs Bergman kon zich niet aan de
invloed onttrekken Het is dan ook
voor regisseur David Hemmings ze
ker geen schande, dat hij in zijn film
..Just a Gigolo" geprobeerd heeft om
op een eigen manier het schaduw
beeld van ..Cabaret" na te tekenen
Het grote verschil is. dat in „Cabaret"
de dramatiek in wezen geconcen
treerd was op de Duitse samenleving
als geheel, in de troebele jaren tussen
nationale nederlaag en de scabreuze
opkomst van het nazisme, met in die
samenleving enkele in het oog sprin
gende indviduen. In „Just a Gigolo
fungeert de samenleving als iets dat.
annex is aan de min of meer tragische
wederwaardigheden van een paar in
dividuen. Die individuen krijgen
daardoor een opgeschroefde dramati
sche zwaarte waaronder ze bewijken
David Hemmings heeft geprobeerd
om een vergelijking te maken tussen
twee vormen van onmaatschappe
UJkheid de Pruisisch militaire (het
ziekelijke en nutteloze officierendomi
en de decadente onmaatschappelijk
heid van een tot parasletendom ver
vallen kliek.
De geschiedenis, zoals die in de film
wordt verteld, draait om een zekere
Paul von Pryzgodski. (David Bowie»,
die als nieuwbakken luitenantje aan
het front in Frankrijk arriveert op het
moment, dat de wapenstilstand
wordt afgekondigd Hij geniet nog de
soldateske eer. dat er in zijn directe
nabijheid een granaat ontploft, zodat
hij ln een Frans ziekenhuis terecht
komt Dit gedeelte van de film is
veelbelovend De ironie over het Prui
sisch militarisme krijgt een afteke
ning waarvoor je even recht gaat zit
ten Maar daar komt gauw een einde
aan; de film begeeft zich al snel op
flink betreden paden De familie van
Paul moet proberen zich aan de zelf
kant van „vervallen grootheid" In le
ven te houden En zo komt Paul. als
mooie jongen, haast automatisch te
recht in het milieu van de gigolo's Jc
krijgt op den duur de indruk, dat dc
film meer gemaakt is om met oude
vertrouwde namen als Marlène Die
trich. Kim Novak, Curd Jürgens en
een Maria Scheli te leuren, dan om
een erhte satire op het pre-na/.isti
sche Duitsland te schrijven Satire bij
vleugjes Maar te weinig kernachtig,
zodat het echt kruidige aan de film
ontbreekt
Amsterdam Leidseplein en Krite-
rion: Den Haag - Calypso; Rotterdam
- Cinerama 4 en Kriterion en 4 ande
re theaters in bet land. a.l.
