erdeeldheid in an neemt toe Begin in Londen ^uropese Commissie: dertien ideale ambtenaren Bonn kiest vandaag nieuwe president Bokassa kan moord moeilijk ontkennen 3nomische stagnatie enorm groot SPD stelt Frau Renger kandidaat inin bereidt lerrilla voor' Iï tie bedreigt Sering Portugal DE SNELLE, STILLE EN EKONOMISCHE DIESELS VAN FIAT ir kerncentrales geen vergunning Geen geld voor militairen bij oude kernproef VS IDAG 23 MEI 1979 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 :AN (Reuter, AFP) De verschillen van mening binnen het bewind van Iran nemen atollah Sadegh Khalkhali benadrukte gisteren opnieuw dat hij wel degelijk het eiize hoofd van de revolutionaire rechtbanken in Iran is. Eerder sprak minister van swlandse zaken Yazdi dit tegen. verklaarde gisteren op- dat hij het bloed van de sjah alle bloed dat hij In de loop bewind in Iran heeft vergo- riep alle vrije staten in de w 'op de sjah zo snel mogelijk te Jj Khalkhali zei dat de religieuze Khomeini persoonlijk op had gegeven de sjah en twee |n premiers om het leven te minister van buitenlandse dr. Yazdi, verklaarde eerder eek dat Khalkhali niets met v van de revolutionaire recht te maken heeft. Yazdi is JnliJk in verlegenheid ge- door met name Amerikaanse op de juridische praktijken Dn in. Met name de oproep aan ce,jB om de sjah om het leven te p ls bij een aantal Amerikaan- in in het verkeerde keelgat Het Iraanse ministerie itenlandse zaken wilde gis te- commentaar geven op de dlfcen van ayatollah Khalkhali. r« iVi uil zei de verantwoordelijk heid te dragen voor de 213 executies die zijn uitgevoerd op medestanders van de sjah. „De meeste executies zijn met mijn goedkeuring voltrok ken en dat is iets waarop ik mijn hele leven trots zal zijn." Een woordvoer der in het hoofdkwartier van Kho meini zei gisteren dat Yazdi kennelijk niet op de hoogte was van de werk zaamheden van Khalkhali. Gouverneurs De gouverneurs-generaal van de Iraanse provincies zijn gisteren on verrichter zake uit Teheran weer naar huls vertrokken na een week van overleg over de moeilijkheden waar mee ze kampen. De bestuurders wa ren met een dikke map klachten naar de hoofdstad gekomen in de hoop dat Teheran oplossingen zou weten voor de problemen, zoals werkloosheid, herverdeling van de grond, regionale autonomie en communicatiemoei lijkheden. De gouverneurs-generaal lieten er gisteren geen misverstand over bestaan dat ze ontgoocheld wa ren over de houding van de regering in deze zaken. De bestuurders zijn met name geïrriteerd over de invloed van de revolutionaire comités, maar de regering lijkt vooralsnog weinig te ondernemen om die terug te dringen. Hoe slecht het ln Iran gaat blijkt ook uit gegevens van de Iraanse indu strie. Deze produceert slechts twintig procent van het normale peil. Het energiegebruik is teruggelopen tot het peil van het begin van de jaren zestig. Cijfers over Inflatie zijn er niet. De werkloosheid wordt afwisselend geschat tussen de één en de drie en een half miljoen. De Iraanse autoriteiten hebben giste ren opnieuw een beroep op de bevol king gedaan alle wapens in te leveren. In sommige delen van het land zou liefst negentig procent van de bevol king over wapens beschikken. Die werden bij de machtswisseling in fe bruari geroofd uit de wapendepots van het leger. Functionarissen van het ministerie van binnenlandse za ken deelden gisteren overigens mee dat er geen datum was vastgesteld waarop alle wapens moeten zijn inge leverd. Na een weinig verheffend voorspel kiezen de Westduitse partijen vandaag in de Beet- hovenhal in Bonn een nieuwe president, die de plaats moet innemen van de liberale staatsman Walter Scheel. Aangezien de christen-demo craten over een meerderheid van 30 zetels beschikken in het 1036 zetels tellende kies college (de „Bundesversamm- lung") lijkt hun kandidaat Karl Carstens (de huidige voorzitter van de Bondsdag) zeker van het presidents schap. In Bonn neemt men aan dat vrijwel alle christen-democratische kiesman nen inderdaad op Carstens zullen stemmen, ook degenen die aanvanke lijk grote bezwaren tegen zijn kandi datuur hadden. Maar sociaal-demo craten en liberalen hopen nog altijd dat een flink aantal christen-demo cratische afgevaardigden bij de ge heime stemming(en) zich van Car stens zal afwenden en de voorkeur zal geven aan de sociaal-democratische kandidaat Annemarie Renger, de 59- jarige vice-president van de Bonds dag. Zij is pas sinds gisteren kandi daat. Als de christen-democraten zich in derdaad als één man achter Carstens zullen opstellen, dan is die eenheid te danken aan hun tegenstanders, aan de felle persoonlijke campagne die de sociaal-democraten tegen Carstens hebben gevoerd. Eerst omdat hij lid van de NSDAP van Adolf Hitler was geweest, vervolgens omdat hij in een regeringsfijnctie illegale wapenhan del zou hebben getolereerd en ten slotte omdat hij aartsconservaüef zou zijn. door J. don Boef Annemarie Renger Het eerste argument hield geen stand toen bleek dat de fungerende presi dent Scheel ook lid van de NSDAP was geweest. De tweede beschuldi ging werd onbruikbaar toen in een gerechtelijke uitspraak werd vastge steld dat er geen reden tot vervolging Karl Carstens bestond. Een het derde argument, dat een kern van waarheid bevat, hebben de sociaal-democraten nooit tegen Carstens gebruikt, toen hij fractievoorzitter van de CDU/CSU en vervolgens president van de Bonds dag werd. De sociaal-democratisch SPD pro beerde overigens al voor dat de kan didatuur van Carstens werd overwo gen. te voorkomen dat een christen democraat president zou worden. Bij de deelstaatverkiezingen maakte zij zich. aanvankelijk tegen de zin van de liberalen zelf. sterk voor de herver kiezing van Scheel. Dit laatste zou alleen mogelijk zijn. als de posiUe van de christen-democraten ernstig zou worden verzwakt. Dat is niet gebeurd. Scheel, die in een vervelende posiüe was gebracht, ook al omdat onnodig aan zijn „nazi-verleden" werd herin nerd. liet na verloop van tijd weten, alleen een kandidatuur te willen aan vaarden als een meerderheid zich openlijk voor hem zou uitspreken. Het was toen al duidelijk dat de SPD met haar op volle toeren draaiende campagne tegen de persoon Car stens. de christen-democraten op een hoop had gedreven. De leiding van de SPD wilde de dag van de verkiezingen afwachten in de hoop. dat bij de geheime stemming- (en). waarbij in de eerste ronde de absolute meerderheid moet worden gehaald, toch een deel van de chris ten-democraten Scheel zou steunen. Maar binnen de partij gingen steeds meer stemmen op die een eigen soci aal-democratische kandidaat eisten. Nog geen week geleden kwam de SPD dan met een eigen kandidaat: de partijloze kernfysicus en filosoof Carl-Friedrich von Weizsëcker. een broer van de CDU-politicus Richard von Weizsèlcker. Hij bedankte voor de eer. omdat hij geen kandidaat wilde zijn die er van moet uitgaan dat hij geen kans op verkiezing heeft. Giste ren kwam de SPD dan nog op de valreep met Annemarie Renger. die haar intrede in de politiek deed als secretaresse van de eerste naoorlogse SPD-leider Kurt Schumacher )BI (AFP, Reuter) De voor- president van Oeganda, veld- chalk Amin, is nog in zijn land blijft op een zwaar bewaakte rij in de buurt van zijn geboor- een Amerikaanse vrij Willi - el Pierre Waltener, die aan I staat van een groep huur- el Waltener zegt dat Israël deze betaalt. De huurlihgen hebben Iracht Amin gevangen te ne- lover te dragen aan de nieuwe alten in de hoofdstad Kampa- igens Waltener is de dictator i het bezit van een 500 man leger, dat zeer goed uitgerust l blsche leider Khaddaffi beves- in dat Amin nog (of weer) is. „Ik denk dat de situa- :anda intern moet worden Misschien zal Amin een irlog gaan voeren. Hij ls nu het opzetten van een Ie-1 Khaddaffi. Hij ontkende ie troepen Amin te hulp [geschoten ten tijde van de anse invasie. De Libische zich niet bewust te zijn van die Amin ooit zou hebben „Als zijn interne politiek zou zijn door onderdrukking, )of ik dat alle mensen in de lijden onder onderdrukking." ADVERTENTIE HAT 70 JAAR DIESELERVARING. Voor dieselexpert Fiat was de benzine motor de enige belangrijke konkurrent bij de ontwikkeling van een hypermoderne diesel voor personenwagens. Het resultaat is een snelle, stille en ekonomische dieselmotor. 2,5 liter. Vermogen 53 kW (72 DIN pk). Top 150 km/p.u. Imp. Leonard Lang b.v., f Daniël Goedkoopstraat 9, ÊUÊÊÊÊLÊÊm 1096 BD Amsterdam, Tel. (020) - 92 48 88. LONDEN, JERUZALEM (Reuter, AFP, AP) De Israëlische premier Menachem Begin is gisteren in Londen aangekomen voor besprekingen met de Britse leiders en de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Cyrus Vance. 'S BON >N (Reuter) De Portugese ictbnlstlsche partij heeft aange- 0 b ld op korte termijn een motie vefkeurlng in te zullen dienen te- partijloze regering van Mota De communisten zullen de taring van de begroting in het ie" lent afwachten en daarna de Indienen. De regering zal dan iieker naar huis gestuurd wor- debatten over de regerings- g beginnen de volgende re: NOTON (AP) De Ameri- Commissie voor toezicht op :oi itallaties zal zeker drie maan- t Rn nieuwe vergunningen voor iri «trales afgeven, todat de les- uit het ongeluk te Harrisburg "rokken, in praktijk kunnen gebracht. Het besluit kan ivragen voor bedrijfsvergun- en vier voor bouwvergunnin gen. Of de commissie wel for- i een dergelijke opschorting is, wordt intussen nog ultge- Van een onzer redacteuren AMSTERDAM „Iedereen in mijn land noemt me papa", zei keizer Bokassa I van het Centraal Afrikaanse Keizer rijk verontschuldigend. „Nie mand ls gedood. Het ls abso luut niet waar. Ik heb zelf dertig kinderen. Onder die studenten bevonden zich ook mijn kinderen." Bij zijn aankomst maandag in Kigali, de hoofdstad van Rwanda waar de afgelopen twee dagen de zesde Frans- Afrikaanse topconferentie werd ge houden, ontkende Bokassa met al zijn overtuigingskracht de moord op tientallen schoolkinderen tussen de acht en zestien Jaar. Met een gevoelige redevoering pro beerde de keizer de gemoederen op de topconferentie te sussen. Hij had niet TnpHrarhf vermoed dat zijn ambassadeur en vertrouweling in Parijs, generaal 8yl- vestre Bangui, uit de school zou klap pen. Deze bevestigde gisteren wat Amnesty International al eerder be weerde: „Troepen van de keizerlijke garde hadden op 18 april ongeveer honderd schoolkinderen om het leven gebracht." Amnesty had uit verschil lende bronnen over de moord ge hoord. Sylvestre Bangui had ook al van vijf mensen vernomen wat zij op de bewuste dag hadden gezien. Bangui is inmiddels ontslagen en heeft politiek asiel gevraagd in Frankrijk. Op de conferentie ln Kiga li, waar de leiders van de Franstalige Afrikaanse landen en het Engelstali ge Liberia overleggen met de Franse president Oiscard 'd Estalng, sloeg de mededeling van de ambassadeur in als een bom. Keizer Bokassa haastte zich toe te geven dat de moeilijkheden ln zijn land vorige maand een aantal levens hadden geëist. Aantallen wilde hij niet noemen. Wel „openbaarde" hij de moord op dertig personen, „allen volwassenen", in de maand januari. Ambassadeur Bangui had van een militair de toedracht van de moord partij gehoord. Kinderen, die tegen de gedwongen aankoop van school kleding protesteerden, werden met knuppels ln vrachtwagen gedreven en als ze lastig waren met een pistool schot tegen hun slaap tot zwijgen gebracht. De overlevenden van de rit werden in te kleine cellen gestopt. Enkele van hen stierven door verslik king. Dezelfde avond werden de kin deren nog begraven, aldus vertelde Bangui gisteren in Parijs. Frankrijk heeft de gebeurtenissen in het Centraal Afrikaans Keizerrijk veroordeeld en aangekondigd de ont wikkelingshulp op te schorten tot al les uit de doeken ls gedaan. Gisteren besloot de „top" ln Kigali een onder zoekscommissie naar het rijk van Bo kassa te zenden. President Qlscard heeft geweigerd de hand van Bokassa te schudden en met hem van gedach ten te wisselen. De keizer, die zo ge steld is op alles wat Frankrijk te bieden heeft, zal het zeker als straf hebben gevoeld dat de hoofdpersoon op de conferentie hem negeerde. Het ziet er niet naar uit dat Frankrijk tot verbreking van de betrekkingen en het Intrekken van de steun zal overgaan. Het Centraal Afrikaans Keizerrijk beschikt over te veel grondstoffen, die Frankrijk broodno dig heeft. Bovendien heeft de Franse vriend, president Senghor van Sene gal op de „top" in Kigali openlijk Bokassa verdedigd door te zeggen dat ln Europa ook wel eens de men senrechten worden geschonden. Defensiepact De besprekingen tussen Begin en Vance zijn een voorbereiding op de ontmoeting die Begin en Vance aan staande zondag zullen hebben met de Egyptische president Sadat. Deze ontmoeting zal plaats vinden in de stad El Arisj, die eind deze week door Israël aan Egypte zal worden terügge- geven. Na het gesprek tussen Begin en Vance, dat morgen zal plaats vin den, reist de Amerikaanse minister eerst nog naar de Egyptische hoofd stad Cairo voor een afzonderlijk on derhoud met Sadat. De ontmoeting tussen Vance en Begin lijkt tevens bedoeld als voorbereiding op de be sprekingen over Palestijnse autono mie tussen een Egyptische en een Israëlische delegatie die komende vrijdag in de Israëlische stad Berseba zullen beginnn. De Israëlische premier zal tijdens zijn verblijf in Groot-Brittannië niet al leen de Joodse gemeenschap in dat land toespreken maar ook besprekin gen voeren met premier Thatcher en minister van buitenlandse zaken Lord Carrington. Aangenomen wordt dat de Israëlische premier zijn Britse ambtgenoot zal uitnodigen voor een bezoek aan Israël. Voor zijn vertrek uit Israël ontkende Begin dat de grens tussen Israël en Egypte aanstaande zondag gesloten zal blijven. Deze uitlatingen zijn in tegenspraak met berichten uit Cairo die Israël ervan beschuldigd had de grens voorlopig nog dicht te houden. De vraag of de grens open gaat of dicht blijft, is vooral van belang voor de arbeiders uit El Arisj die nu in Israëlische bedrijven werkzaam zijn. Egypte en Israël hebben het idee la ten varen om de troepen van de Vere nigde Naties die momenteel als buf fer fungeren tussen de legers van bel de landen, mee te laten verhuizen bij het geleidelijk verleggen van de grens tussen beide landen. De Sowjet-Unie heeft gedreigd de verplaatsing van de VN-troepen in de Sinaï te verhinde ren. De VN-eenheden, die in 1974 met hun werkzaamheden begonnen, kre gen tot taak om op daarvoor vastge stelde plaatsen de Israëlische en Egyptische troepen van elkaar te scheiden. Moskou zou de Verenigde Staten hebben laten weten dat het zijn veto ln de Veiligheidsraad zou uitspreken tegen een mogelijke taak- verandering van de VN-troepen. Het mandaat van de VN-troepen loopt op 24 juli af. Mocht Moskou zich verzet ten tegen verlenging, dan kan er bui ten de Verenigde Naties om gezorgd woiden voor een internationale troe penmacht tussen Israël en Egypte. Sowjet vloot De Libische leider kolonel Khaddafl overweegt havenfaciliteiten te bieden aan de vloot van de Sowjet-Unie. Khaddaffi deelde dit gisteren mee ln verband met de groeiende invloed van de Verenigde Staten in het Mid den-Oosten. Khaddaffi zei gisteren ook te verwachten dat Egypte met behulp van Amerikaanse wapens een aanval tegen zijn land zal willen on dernemen. De Amerikaanse senaat heeft giste ren geweigerd de aan Syrië beloofde hulp ter waarde van 45 miljoen dollar te beperken na mededelingen van de kant van de regering dat nog steeds niet mag worden uitgesloten dat Sy rië toch op de een of andere manier bij het vredesproces ln het Midden- Oosten kan worden betrokken In Kigali werden niet alleen de ge beurtenissen in het rijk van Bokassa besproken. President Senghor heeft er ook zijn plannen voor een samen werking op defensiegebied tussen alle Franstalige Afrikaanse landen naar voren gebracht. Frankrijk wilde echter niet ln het openbaar over mili taire hulp aan de Afrikaanse vrien den praten. Diplomatieke betrekkin gen en ontwikkelingshulp waren vei liger onderwerpen voor de Fransen. Senegal wil de geheime overeenkom sten tussen de Westafrikaanse landen Mali, Mauretanië, Togo. Niger, Ivoor kust. Opper-Volta, Ivoorkust, Niger en Senegal formeel maken en uitbrei den tot andere bevriende Afrikaanse landen. Frankrijk wil het woord de fensiepact echter niet in de mond nemen, al bevinden zich in de Afri kaanse landen zeker 10.000 Franse militairen. WASHINGTON (AP) De Amerikaanse regering hoeft niet de medische voorzieningen te betalen voor soldaten die in 1953 een atoombomontplof fing in de woestijn van Nevada bijwoonden, zo heeft het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten beslist. Het Hooggerechtshof weigerde om een eis tot schadevergoeding in behandeling te nemen die een van de ex-soldaten namens allen heeft ingediend. Volgens de eiser zou de regering verantwoor delijk zijn voor het ontstaan van kanker bij een aantal ex-soldaten. Bij de atoombomontploffing, een onderdeel van legeroefeningen, stonden de soldaten bloot aan radioactieve straling. Nadat de ontploffing op een afstand van twee tot drie kilometer van de soldaten had plaats gevonden, moesten zij nog een stuk oprukken in de richting van de plek waar de atoombom tot ontploffing was gebracht. Al eerder hebben twee lagere gerechtshoven de eis tot schadevergoeding afgewezen omdat individuele burgers en belangengroeperingen geen proces tegen de regering kunnen voeren, tenzij bet Congres dat goedkeurt. dachten enthousiastelingen dat ze met het samenstellen van de aJPese Commissie een voorschot namen op een soort raad van iters voor heel politiek verenigd Europa. Dat is wel in schrille «telling tot het beeld dat „het dagelijks bestuur" van de gemeen- P thans biedt: een gezelschap superambtenaren waarvan de voor- door de ministerraden net zo snel van talel kunnen worden P td als ze er op zijn gelegd. krm Commissie denkt men al snel gigantische ambtenarenapparaat, tigd in het uit glas opgetrokken Ber ggebouw in Brussel. De indeling 4e hiërarchie weer. Tot en met de 12e van beneden hulzen de 8000 ttren. Daarboven op de 13de ls de van de commissarissen en op de te verdieping is ruimte ingericht ®e bijeenkomsten van de raden van WW. Zo liggen de verhoudingen. ropese Commissie, in haar huidige ur is de jongste van de EO-insteliin- Juli 1967 besloot men tot een fusie aparte commissie voor de Europese 1 Rtische Gemeenschap (EEG), de Eu- 0 'Gemeenschap voor Kolen en Staal 0 en de Europese Gemeenschap voor t taiergie (Euratom). Bij die fusie had de Commissie al veel van haar glans ver loren. Volgens het Verdrag van Rome dient de EC de drie gemeenschappen in algemene zin. Ze doet voorstellen aan de Raad van minis ters, vertegenwoordigt binnen de Raadsver gaderingen de belangen van de gemeen schap en ziet toe op de naleving van de raadsbesluiten. De Commissie voert beslui ten uit en heeft daarbij eigen beslissingsbe voegdheden. Ten slotte waakt de EC over, de naleving van de verdragen. Vooral ln de beginjaren na 1958 was er voor de EEG-commissle, om ons tot de meest bekende te bepalen, volop werk aan de winkel. Sommige landen moesten met har de hand worden gedwongen tot het ln prak tijk brengen van de gesloten verdragen. Meermalen stond de Commissie een lid staat bij het Hof van Justitie aan te klagen. Maar de Commissie leek meer in zich te hebben. Ze stond onder voorzitterschap van prof. Walter Hallstein, een voormalige naas te medewerker van „der Alte", Konrad Ade nauer. Zeven jaar probeerde hij „Brussel" uit te bouwen tot een bovennationaal or gaan, dat zich steeds minder gelegen zou hoeven laten liggen aan de nationale rege ringen. Toen Hallstein in het voorjaar van 1985 kwam met het idee om de gemeen schap per Juli 1967 in staat te stellen zelf inkomsten te verwerven barstte de bom. die de Franse president Charles de Gaulle al zolang dreigde te gooien. Technocratie Op hoge poten etste Parijs de beknotting van de bevoegdheden van de commissie. Geen voorstellen op eigen houtje, geen on deronsjes met die andere verderfelijke in stelling, het Europese Parlement, beper king van het protocol wie is die Hallstein wel dat hij zijn diplomatieke gasten via de rode loper ontvangt? en geen presentatie van de Commissie naar bulten De andere ministers van wie Nederlands mr Joseph Luns de felste was staken er een stokje voor, maar de positie van „Brus sel" is nimmer meer dezelfde geweest. door Bert van Panhuis Toen de door De Oaulle verwenste Hall stein ln 1967 van het toneel verdween begon de technocratie te regeren. Na de over gangsfiguur Jean Rey traden de perfecte uitvoerders Malfattl en Ortoli aan. die bo vendien nog nuttig weik leverden als onder handelaars. zoals bij de toetredingen van Engeland, Ierland en Denemarken. Even leek de Commissie tot nieuw politiek leven te komen toen de Nederlander Sicco Mans- holt voorzitter werd, maar dat was kort genoeg om geen succes te worden. Met de komst van de Brit en overtuigde Europeaan Roy Jenkins naar het Berlay- mont hoopte men dat de Commissarissen hun imago van superambtenaar zouden verliezen. Voor een aantal zal dat moeilijk gaan. zo zitten ze met handen en voeten vast aan hun nationale regering Eén ver keerde beweging én weg is de carrière. Jenkins zelf heeft gemerkt dat het zeer moeizaam gaat maar dat het wel kan. De aanzet tot een Europese Monetaire Unie. waarvan het nieuwe geldstelsel EMS de duidelijkste vertegenwoordiger is. is al weer enige tijd teruggegeven door de huidige Commissievoorzitter. Wie echter ongedul dig van natuur is liet daar iemand de naam Vredeling vallen? moet niet ver baasd staan van averechtse effecten. Commissarissen Wat is nu de positie van de dertien twee voor ieder van de vier grote landen, één voor de andere vijf Commissarissen? Met hun rapporten zijn ze betrokken bij de voorbe reiding van de besluiten van de Raden van ministers. Maar die functie ls de afgelopen Jaren danig uitgehold door het optreden van de negen regeringsleiders in hun zoge heten Europese Raden. Weliswaar krijgen de ministers weer „opdrachten" van hun superieuren en keert het beleid zo weer op de ambtelijke burelen terug, maar van „ei gen initiatief" waartoe de Commissie is gemachtigd, is in de verste verte geen spra ke meer Waar zich de zaak in beweging kan zetten, is in de verhouding tot het Europese Parle ment. De Commissie is deze vertegenwoor diging namelijk verantwoording schuldig. Als de Commissie te veel bij de ministers aan het lijntje loopt, zal dat wrevel wekken bij de parlementariërs. En als het parle ment maar genoeg wordt genegeerd dan zal het mits de leden daar de moed toe kunnen opbrengen de Commissie via een motie van afkeuring tot aftreden kunnen dwingen. Een nieuwe Commissie zal dan meer rekening moeten houden met „Straatsburg" en vrijwel zeker minder met de ministers. Dat gebeurt niet van de ene dag op de andere. Voorlopig zullen de Com missarissen wel de brave ontwerpers van richtlijnen, verordeningen, beschikkingen en verdragsteksten blijven. Ideale ambte naren. meer niet. t

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7