Go is een soort landje-pik
k AAAKTU ALMEER
/V\ DAN 7% RENTE VOOR
U9/RESEPMEGELD?
NEEM EEN
PROFIJTREKENING
DIJ D€ BANQUE
Commentaar
e tekening van een lezer
voor straf 'n lepel wonderolie
rOUW
machten
Complete oorlog met witte en zwarte stenen als wapentuig
bevat acetosal
fe
BANQUE DE IARIS
ET DES PAYS-BAS NV
saai
bovenaan
schoon hondje
victoria
belbus
(SDAG 23 MEI 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
J thten wat de rechters in Rot-
straks over de zaak-Men-
a Hen zeggen (en hoe de Hoge
dat weer zal beoordelen,
^natuurlijk gaat óf de officier
istitie óf Menten zelfs na die
*<iak terug naar de Hoge
'n commentaar op het arrest
Hoge Raad in de zaak-
i zou je eigenlijk moeten
i; niet omdat je niet onder-
it rechterlijke vonnissen en
M cn van de Hoge Raad ook
mensenwerk zijn en daarom
e uogen worden besproken en
imentarieerd, maar juist om-
lQ el wat besprekingen en corn
el ren op dit vonnis slechts ge
lde gevoelens oproepen.
lk i heel moeilijk enige sympa-
UJif medegevoel op te brengen
de persoon van Pieter Men-
tot nu toe steeds maar weer
«vestiging in levende lijve
van het spreekwoord dat de
en de halve wereld hebben,
s naar en vervelend en in
e het arrest van de Hoge
van gisteren die indruk
tig wegneemt, kan je geluk-
jn met het arrest.
nd echter is de stennis die nu
en rondom deze zaak wordt
ikt vooral omdat die een
matig, georganiseerd en poli-
tarakter heeft. Het commu
te Tweede Kamerlid Wolff
ich de kans niet ontglippen
rstond een spoedinterpellatie
e vragen met een voorspel-
isultaat (al zal De Waarheid
indaag dat wel weten te trac-
als „Joop Wolff dwingt De
tot toezeggingen" en dit
entaar afkraken onder de
Trouw terug in de sfeer van
de koude oorlog"), maar goed
daar leer je nog wel mee leven.
Maar wat moet je dan verder den
ken van al die actiecomités die zich
rondom de zaak-Menten hebben
gegroepeerd en die bij elke moge
lijke of onmogelijke gelegenheid
pretenderen te kunnen en mogen
optreden als de stem van het verzet
of (dat is de nieuwste variant) als
het zuivere en ongeschonden juri
disch geweten van Nederland, dat
de konkelfoezende rechterlijke
macht op de vingers moet kijken?
We doelen op de werkgroep
„Recht en openheid in de zaak-
Menten", die vorige week reeds op
de agenda van Nieuwspoort voor
de dag van gisteren een persconfe
rentie had aangekondigd. Er zul
len best een paar mensen met
goede bedoelingen in die werk
groep zitten, maar dat neemt toch
niet weg dat we er behoefte aan
hebben die hele werkgroep als een
communistische mantelorganisatie
te kenschetsen en er aan te herin
neren dat de zich zo neutraal en los
van de CPN-er Wolff opstellende
woordvoerder mr. Hans Geleijnse
onder de naam J. P. J. Geleijnse
als nummer 11 op de lijst van de
CPN voor de Europese verkiezin
gen figureert.
De hele zaak-Menten wordt op die
manier verpolitiekt en dat wekt
onze tegenstrijdige gevoelens op.
Daarom houden wij het na dit hele
uitstapje toch maar op de conclusie
van de eerste alinea: afwachten op
wat de rechters in Rotterdam en
eventueel de Hoge Raad zullen
zeggen, want daar hebben we vol
doende vertrouwen in. Ook al ge
bruikt Geleijnse datzelfde woord,
we zijn er zeker van dat wij heel
wat anders bedoelen.
iningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan Trouw, jury politieke prent,
bus 659,1000 AW, Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden,
geplaatste prenten is er een boekenbon.
door Haro Hlelkema
AMSTERDAM „Voetbal is
oorlog" heeft Rinus Michels
eens gezegd en wekelijks wor
den zijn woorden onder
streept. Wie echter met het
spel „go" In aanraking komt,
zal vrij snel concluderen dat
deze vorm van denksport
eveneens compleet oorlog is.
Een gevechtssport, die zich
zonder lichamelijk contact
overigens afspeelt op een
wat uit z'n krachten gegroeid
dambord en waarbij witte en
zwarte stenen (de go's) het
wapentuig vormen.
Go (de naam mag met een onvervalst
Nederlandse g uitgesproken worden)
is eigenlijk een soort landje-pik. Bij
dit laatste spelletje, dat nauwelijks
meer op de schoolpleinen wordt ge
speeld, ging het erom met een mesje
zoveel mogelijk land op je tegenstan
ders te veroveren. Bij go wordt ook
geprobeerd terrein te winnen om dat
dan met stenen af te bakenen. Daar
bij is de oorlogstaal niet van de lucht:
zo wordt in de uitleg van de spelregels
voortdurend gesproken over „vijan
delijke linies", „zwart doodt de witte
gToep", „omsingelen", „gevangenen"
en „zelfmoord". Woorden dus waar
mee sommige sportjournalisten hun
voetbalverslag „opsmukken".
Maar go is meer. Go is de judo van de
geest, een spel van „strategisch in
zicht en tactische vaardigheid". Go is
ook taal, vindt M. I. Chu, propagan
dist van het spel in Nederland. „Een
abstracte taal. Wil je go leren spelen,
dan begin Je met het alfabet: de spel
regels. Dan moet je je de gevechts
technieken eigen maken. De varian
ten kun je beschouwen als woorden.
En de grammatica wordt gevormd
door de regels van de tactiek. Als je
dat allemaal beheerst, kan je een
goed verhaal schrijven en kan je een
goede partij go spelen."
Een oud Chinees gedicht zegt: „De
strijd bij go is altijd hard, maar het
gezelschap van de tegenstander ver
zacht alles." Go stamt uit het Verre
Elke maandagavond scharen een kleine honderd spelers en speelsters zich in de studenten
mensa H'88 in Amsterdam rond het go-bord. Fol#. ErwlB vwmjh.
„staatsamateurs", die alle tijd van de
wereld in het spel staken. Op den
duur werden de go-huizen tot acade
mies, waar talentrijke spelers opge
leid werden.
Go werd ook steeds meer een kijk
spel. Japanners, voor wie het een na
tionale sport is geworden, kunnen er
uren geboeid naar kijken, zoals wij
hele avonden naar een voetbalwed
strijd kijken. En zoals wij een mooie
schijnbeweging weten te waarderen,
steken Jappanners de loftrompet uit
voor een vernuftige zet. Grote toer
nooien, enorm veel publiek, langduri
ge go-programma's op de Japanse
Oosten, waar keizer Yao omstreeks
2350 voor Christus aan de wieg van
het spel stond. Een andere geschied
schrijving vertelt dat keizer Shun het
spel go (in het Chinees Wei-Chi) uit
vond om zijn zoon wat meer logica bij
te brengen. Ook wordt wel beweerd
dat ene Wu. een vazal van de Chinese
keizer Kieh Kwei, ongeveer 1800 voor
Christus zowel go als kaartspelen
uitvond.
In elk geval was het spel een privilege
van de rijken (net als schaken): de
vorsten, de adel, geleerden, astrolo
gen en monniken. Het waren ook
monniken die go in de vijfde eeuw na
Christus verbreidden naar Korea,
waar ook weer de bevoorrechte lieden
het gingen spelen. In de zevende
eeuw werd het in Japan bekend, waar
al spoedig go-huizen gesticht werden.
Deze clans, die door hele families
gevormd werden, beconcurreerden el
kaar; ze stonden onder bescherming
van de keizer, voor wie ze eens per
jaar moesten voorspelen.
Kunst en kijkspel
Go werd beschouwd als kunst. De
huizen kregen toelagen in de vorm
van rijst of land. De Japanse go-
spelers zijn dus eigenlijk de eerste
ADVERTENTIE
gebruiksvoorschriften
De nieuwe profijtrekening van de
Banque de Paris et des Pays-Bas is wederom een
unieke en uiterst aantrekkelijke spaarvorm.
Kenmerkend voor deze spaarrekening zijn:
Een hoge rente van 6V2%.
Geen kosten bij geldopname.
Geen renteverlies door dagelijkse rente
berekening.
Tot f 1.000,-vrij per maand opnemen.
Daarboven geldt slechts een opzegtermijn van
3 maanden. En wanneer u minder dan de helft
van uw gemiddelde jaarsaldo opneemt keen
de Banque u een 13e maand rente uit waardoor
uw rente meer dan 7% wordt Geen boete dus.
maar een premie!
BelTélébanque: 020-5204428.
SINDS 1872
Amsterdarn/Arnhem/Breda/Dordrecht/Eindhoven/Enschede/Groningen/Den Haag/Haarlem/Heerlen/Hengelo/Maastricht/Nijmegen/Roermond/
Rotterdam/Tilburg/Utrecht/Venlo/Weert
bpsii62 Te openen in 1979/80: Apeldoorn/Beverwijk/Hilversum/Zeist/Zwolle
televisie. Het is duidelijk dat go wel
iets meer is dan een potje halma.
Toch kwam het spel pas eind vorige
eeuw via de Duitser Korschelt naar
het westen. Hij begon go te beschrij
ven en kreeg weerklank in Duitsland
en Oostenrijk. En weer was het de
elite die zich het spel eigen maakte:
de intellectuelen en de militairen. In
Nederland werd go pas in de jaren
veertig geïntroduceerd door de huidi
ge voorzitter van de Go Bond. A. P. H.
8chilp. en Léon Vié, die met tal van
publikaties voor een grotere bekend
heid heeft gezorgd. In 1959 werd met
twaalf leden de Go Bond opgericht.
Inmiddels zijn er zo'n negenhonderd
geregistreerde go-spelers, terwijl er
daarnaast vele honderden „thuisspe-
lers" zijn.
In korte tijd heeft go een snelgroeien
de bekendheid gekregen, vooral
dankzij de jaarlijkse internationale
toernooien in Amsterdam. Op Hemel
vaartsdag vind het toernooi voor de
achtste keer plaats met ongeveer
tweehonderd deelnemers. Gedurende
vier dagen bestrijden spelers uit Ja
pan, Korea. China, Nederland en an
dere Europese landen elkaar in
Sporthal Oost. Het wordt volgens M.
I. Chu het grootste en sterkte toer
nooi van Europa, dat dagelijks om 10
uur begint.
Simpel
Zijn dat nu allemaal mensen die de
raad opvolgen van de Chinese wijs
geer Confucius (600 voor Christus),
die schreef: „Er zijn veel mensen die
de hele dag alleen aan eten denken,
zonder hun hersens op de één of ande
re manier te gebruiken. Wat een le
ven» Er is toch Wei-Chi (go)? Wei-Chi.
is veel beter dan niets doen!?" M. I.
Chu: „Het zijn in veel gevallen men
sen, die go verkozen boven schaken.
De grondregels van go zijn erg sim
pel. Alle stukken zijn gelijk. Je kunt
dus al heel snel een spelletje probe
ren: tegen een andere beginneling,,
maar ook tegen mensen die achttien
klassen sterker zijn. Dat komt omdat
er bij go met „voorschriften" ge
speeld wordt. Dat houdt in dat ie
mand die een aantal klassen sterker
is dan de tegenstander hem een be
paald aantal stenen vóór geeft. Het
spel wordt er niet wezenlijk door ver
anderd en het maakt het mogelijk
dat zwakkere spelers goed kunnen
opspelen tegen sterkere en er toch
veel van leren."
Het verschil tussen go en denkspor
ten als dammen en schaken is ook
dat bij go wit en zwart elkaar „met
meerdere legers bestrijden op vele
fronten tegelijk". Een nederlaag op
de ene plaats kan worden goedge
maakt door een overwinning elders.
Het bord
Go wordt gespeeld op een bord, dat
voorzien is van 19 horizontale en 19
verticale lijnen. De zwarte en witte
stenen worden op de 361 snijpunten
van de lijnen gelegd. Om beurten
plaatsen de spelers een steen op zo'n
snijpunt. Doel van het spel is de aan
vankelijk verspreid liggende stenen
zó tot ketens aaneen te bouwen dat
gebieden worden omsloten. Wie in
zijn gebieden het grootst aantal on
bezette punten heeft, samen met de
geslagen stenen, wint de partij.
Met de kennis van slechts vier regels
kan het eerste potje al gespeeld wor
den. Maar go biedt ook eindeloze mo
gelijkheden. waarover meer litera
tuur bestaat dan over schaken. „Een
populair psychologische benadering
waarom go zo aantrekkelijk is. wijst
op het oerinstinct van de mens om
een bepaald territorium te bewaken.
Ik vind ook dat je persoonlijkheid
door go verandert. Als Je niet tegen Je
verlies kunt, stop je snel met go of dat
nare kantje slijt langzaam af." Chu is
van plan go in Nederland meer be
kendheid te geven. Hij wil legerbases
langs gaan. demonstraties op perso-
neelsavondjes van grote bedrijven
geven en Nederlandse lectuur ver
spreiden. Verder hoopt hij dat go ooit
nog eens een facultatief vak wordt op
de lagere en middelbare scholen. Hij
is bezig een audlo-visuele cursus op te
zetten. Voor meer informatie over de
sport, die als oudste van alle bekende
denksporten met enige diepgang
geldt, en die geen onderscheid kent in
mannen- en vrouwenafdelingen, kan
men terecht bij M. I. Chu. Waterloo-
plein 49'" te Amsterdam, tel. 020-
248392.
Pas gebeurde er nog zoiets: in
Washington kende een jury een
'28-jarige vrouw zestigduizend
gulden schadevergoeding toe,
omdat ze ten onrechte was gear
resteerd. Ze zou in de metro een
appel hebben gegeten, maar
bleek pas op het perron te zijn
gearresteerd, en daar was de ap
pel blijkbaar geen steen des aan
stoots meer.
Misschien had dat alleen maar
iets te maken met een verbod,
zoals bij ons „het is verboden
vette of kleverige eetwaren mede
te nemen" of zoiets. Maar de Am
sterdammer J. H. Kruizinga
denkt dat het hier om een van die
zwaar verouderde wetten gaat,
waarvan er in Amerika nog veel
bestaan. Weliswaar klinken ze nu
absurd in ieders oren, maar theo
retisch zijn ze nog steeds rechts
geldig. Hij heeft een heel rijtje
van zulke absurde wetsbepalin
gen opgeschreven:
In Centralis (in de staat Washing
ton) is officieel iedereen strafbaar
die het waagt zich tussen 28 juni
en 4 augustus te scheren. In Gary
(Texas» gaat de man die niet ui
terlijk zes uur nadat hij een meis
je de bons heeft gegeven, de stad
heeft verlaten, de gevangenis in.
In Sterling (Colorado) mag een
man zijn vrouw niet in haar slaap
kussen; eerst moet hij haar wak
ker maken en beleefd toestem
ming voor zijn snode daad vra
gen. Steelt iemand in Yuma (Ari
zona) een citroen, dan kan de
overheid de schurk dwingen een
lepel wonderolie op te drinken.
In theorie mag een politieman in
Boston (Massachusetts) elke
vrouw die zich „gepoederd en
met onnatuurlijk rode lippen" op
straat vertoont, onmiddellijk ar
resteren. In New York riskeert
men een bekeuring door in de
buurt van een paard een paraplu
open te doen, en in Baria (Ohio)
moeten honden 's nachts op
straat eigenlijk een achterlichtje
aan hun staart dragen. In Baehy
(Washington) is snurken streng
verboden en in diezelfde stad
mag er in de openlucnt niet ge
niesd worden, omdat er anders
wel eens een paard zou kunnen
schrikken met alle gevolgen van
dien. Wonderlijk genoeg geldt
dat alleen voor mannen; vrouwen
schijnen daar niet zo'n krachtige
nies over zich te hebben.
In Erie (Pennsylvania) kan de
man een bekeuring krijgen die
onder het scheren bij de kapper
in slaap valt. Zout op de rails van
een spoorboon strooien heet in
Alabama een overtreding: dezelf
de staat verbiedt de inwoners om
met een valse snor een kerk te
betreden. Een kip kopen na het
invallen van de schemering is
verboden in de staat Idaho; al
leen de vrederechter kan daar
voor speciale toestemming ge
ven. In Oklahoma ligt het plaats-
Je Norman; daar mogen jonge
meisjes best bij een man op
schoot zitten, maar dan moeten
ze er wel eerst een kussen op
hebben gelegd. In Trout Creek
(Utah) moet de politie de drogis
ten scherp in de gaten houden,
opdat zij him klanten in plaats
van hoofdpijnpoeders geen bus
kruit aansmeren.
De NOS heeft tot haar schrik
ontdekt dat de meeste kijkers de
helft van het journaal onmiddel
lijk vergeten en dat een derde er
van totaal niet overkomt. Dat
hangt samen, legt dr. Peter Hof
stede in Televizier uit, met de nog
altijd moeilijke taal die wordt
gebruikt, de abstractie van veel
onderwerpen: „Met andere woor
den. van het eenvoudige oplei
dingsniveau van het gros der kij
kers. Met andere woorden, het
journaal is te saai. Toch prefe
reert de gemiddelde Nederlander
het als tijdsbesteding boven zijn
vrouw of zijn buurman Kun je
nagaan hoe saai die zijn."
Makkelijker kan het niet: een
onzichtbare hond die gegaran
deerd uitsluitend onzichtbare
hoopjes doet. Geen gezeur, geen
rommel, en toch iets om mee te
gaan wandelen, want ondanks
de onzichtbaarheid is er wel een
zichtbare riem met tuigje, die
net zo strak staat alsof er een
echte hond aan vastzit. Koop
vrouw Ethel Weiner doet met
haar „schone hond" a vier gul
den beste zaken in New York,
waar je tegenwoordig een flinke
boete krijgt als je de rommel van
je hond niet opruimt.
Een tandarts in Newport (in dc
Amerikaanse staat Rhode Is
land) wilde dolgraag in het tele
foonboek zijn naam boven die
van al zijn concurrenten zien
staan. Daarvoor moet zijn naam
minstens met een a beginnen, en
helaas heet hij dr. Nathan Feigel-
man. Toch vond hij een manier
om zijn zin te krijgen: in het
nieuwste telefoonboek van zijn
stad stond hij als allereerste ge
noteerd samen met ene dr. Aaron
A. Aaron, met wie hij een gecom
bineerde praktijk zou hebben
Maar al gauw ontdekten zijn col
lega's dat er in het geheel geen
tandarts Aaron bestond. De
tandartsenbond verzocht meteen
Aaron plus Feigelman uit de tele
foongids te schrappen, maar dat
hielp natuurlijk niet onmiddel
lijk. Zolang er niet weer een nieu
we uitgave verschijnt staat de
tandarts toch nog bovenaan.
Veel plezier heeft Feigelman er
niet van, want hij is voorlopig
geschorst.
heel tegen de haar toegeschreven
strenge zeden in, na de dood van
haar man prins Albert (in 1861),
zelfs in het geheim getrouwd met
haar vroegere stalknecht John
Brown. Van deze zes jaar jongere
Schot die op zijn 21ste jaar door
prins Albert werd bevorderd tot
lakei van de koningin, kreeg ze
nog steeds volgens MacDonald
een zoon, die in Parijs een terug
getrokken leven leidde en daar
op zijn 90ste jaar is gestorven.
John Brown die altijd in een kilt
rondliep, was afkomstig uit de
Schotse Hooglanden. Hij was zes
jaar jonger dan koningin Victo
ria. maar werd haar boezem
vriend en vertrouweling. Na zijn
overlijden in 1883 liet de konin
gin op haar Schotse residentie
Balmoral een standbeeld voor
hem oprichten.
Macdonald, die zegt tijdens zijn
tien jaar lange onderzoek afdoen
de bewijzen te hebben verzameld
om zijn beweringen te staven, is
bezig aan een boek over het on
derwerp. Hij heeft nog geen uit
gever bereid gevonden om zijn
boek te publiceren.
Hoewel Buckingham Palace de
beweringen met klem tegen
spreekt. houdt de Schotse mu
seumconservator vol: koningin
Victoria was niet zo ..Victoriaans"
als iedereen altijd denkt. Volgens
dr Michael Macdonald is ze. ge
Friesland krijgt als eerste provin
cie in ons land een belbus. Vanaf
september gaat de bus rijden in
de omgeving van Heerenveen De'
belbus kan telefonisch worden
besteld en stopt overal waar
mensen in en uit willen stappen.
De bus rijdt altijd, ook als er geen
vaste aanvragen zijn. langs vaste
haltes.
Het gaat om een proef die hoog
stens twee jaar zal gaan duren.
De bus zal elk uur van het bussta
tion in Heerenveen vertrekken.
Gedurende het experiment zal
worden bekeken of de mensen
tevreden zijn over de belbus. Na
de proef wordt besloten of de bus
moet blijven of dat de oude lijn
dienst, die niet veel mensen trok.
weer terug moet komen. De inwo
ners van het gebied krijgen een
folder waarin precies staat hoe de
belbus werkt.
Strenge straf Zeven en zes
jaar werkkamp met streng regi
me hebben twee 17-jarige Jon
gens uit Moskou gekregen, om
dat ze een kangoeroepaar en hun
Jong hebben doodgeslagen. De
jongens, leerlingen van een tech
nische school, waren in een dron
ken bui op een avond de Moskou-
se dierentuin binnengedrongen
en hadden daar net zolang op de
twee kangoeroes Ingeslagen tot
ze dood waren; het één maand
oude Jong stierf in zijn moeders
buidel. De daders konden gevon
den worden doordat ze een
schrift hadden laten slingeren
