merikaanse kerken worstelen
et falend economisch systeem
•NSDAG 23 MEI 1979
TROUWKWARTET
RH 13
BUITENLAND
'erlies van minstens vijfduizend arbeidsplaatsen in
I e Mahoning Valley. Dat was het gevolg van de
Qverwachte beslissing van de directie van het
merikaanse bedrijf Lykes Corporation om de
Dchteronderneming Youngstown Sheet Tube te
luiten. Binnen een paar weken zouden vijfduizend
erknemers op straat komen te staan. Hierdoor
werden nog eens zo'n twaalfduizend andere
arbeidsplaatsen bij toeleveranciers, middenstand
e.d. bedreigd. Wanneer men de gezinnen van de
direct getroffenen meetelt, zouden ongeveer 68.000
mensen het slachtoffer worden van de
bedrijfssluiting.
In vele industriële centra in de wereld hebben zich
dergelijke ontwikkelingen voorgedaan. Toch vormt
de Mahoning Valley, hoe zwaar getroffen ook, in
zekere zin een uitzondering. Het gebied werd name
lijk ook een teken van hoop. Dit dank zij een
opmerkelijke reactie van de gezamenlijke kerken in
de vallei.
K>r Rob van Drimmelen
olgens de directie van Lykes
oest Youngstown Sheet Tube
S&T) gesloten worden vanwe-
de goedkope staalimporten uit
idere landen, de kostenverho-
nde milieuwetgeving en de te
ige loonkosten.
mensen in Mahoning Valley twijfelen
rk aan die argumentatie. Men wijst
ip dat YS&T nog een gezonde onderne-
ng was toen zij in 1969 door Lykes werd
ergenomen. De situatie veranderde
trna echter snel. In twee jaar tijd was
schuld van de onderneming verdrie-
udigd. De opbrengsten uit YS&T wer-
door Lykes vooral gebruikt om ande-
meer winstgevende ondernemingen
iten de staalsector op te kopen. Zo
ven de noodzakelijke moderniseringen
de staalfabrieken in Youngstown ach-
wege. De concurrentiepositie verslech-
de hierdoor in een snel tempo. Voor een
gelijke gang van zaken was al van
trheidswege gewaarschuwd toen Lykes
i vergunning aanvroeg voor de overna-
van YS&T. Het was al eerder voorge
nen dat grote ondernemingen waarvan
hoofdkantoor duizenden kilometers
stond, kleinere ondernemingen op-
Ehten om deze als melkkoe te gebrui-
b. De mensen in de Mahoning Valley
fmoeden nu dat zij ook het slachtoffer
geworden van een dergelijke handels-
Zij beschuldigen Lykes ervan dat de
i|>rengsten van YS&T door Lykes zijn
tapt om overgeheveld te worden naar
ren waar de winstvooruitzichten gro-
waren. In het huidige economische
k iteem lijkt dit een logische zaak. De
|(|atschappelijke gevolgen hiervan kun-
echter aanzienlijk zijn.
volgen-
iluiting van YS&T had naast de werk-
leld, ook nog andere gevolgen voor de
ioning Valley. In de VS worden veel
Ie voorzieningen betaald uit lokale
^astingen. De belangrijkste bron voor
te belastingen was voor de vallei nu
jevallen. In het stadje Campbell werd
voorbeeld negentig procent van de
•mstenbelasting opgebracht via
T. Ditzelfde percentage gold voor de
ïdbelasting. Juist nu deze gemeen-
ipsgelden het hardst nodig zijn, ko-
i de bronnen hiervoor grotendeels
)g te staan. De scholen en de zieken
en raakten hierdoor al in grote moei-
leden. Ook is er nu veel te weinig geld
r de opvang van het sterk groeiend
tal drank- en drugverslaafden en het
ten naar oplossingen voor de toene-
crlminaliteit. De werkloosheid legt
enorme druk op het gezinsleven. Bij-
olg zagen de psychiaters in de Maho-
Valley het aantal cliënten na de
rijfssluiting in zeer korte tijd verdrie-
de kerken worden met deze ernstige
atie geconfronteerd. Het overgrote
van de ontslagen werknemers van
fcT is lid van een kerkgenootschap. De
;orgers uit deze kerken werden zo met
neus gedrukt op de gevolgen van de
s. In eerste instantie reageerde men
een klassieke manier via de individuele
torale zorg voor de kerkleden. Vrij snel
ing hter door dat pastorale zorg al-
__p niet voldoende is. Naast de gevolgen
mm de crisis, zou men ook aandacht moe-
11 hebben voor de oorzaken van de socia-
lamp en de mogelijke oplossingen daar-
kstorale brief-
initiatief van de bisschop van Young-
wn, James Malone, verenigden meer
tweehonderd kerkelijke leiders zich in
Oecumenische Coalitie van de Maho-
Valley. Deze Oecumenische Coalitie
am met een aantal opvallende initiatie-
Naast het schrijven van een indrin-
le pastorale brief, werden studies on-
nomen om te bezien of heropening van
de staalfabrieken mogelijk zou zijn. Het
bestuur van de onderneming zou daarbij
in handen moeten komen van de werkne
mers en de lokale samenleving.
De pastorale brief van de Oecumenische
Coalitie is een uitvoerig en indrukwek
kend geschrift geworden. De gevolgen van
de sluiting van de staalfabrieken van
YS&T door de Lykes Corporation worden
uitvoerig beschreven. Volgens de geeste
lijke leiders van de Mahoning Valley moet
het economisch systeem gericht zijn op
het vervullen van maatschappelijke be
hoeften, als het recht op werk. een behoor
lijk loon en participatie in economische
beslissingen.
Zij stellen vast dat ondernemingen ook
sociale en morele verantwoordelijkheden
dragen. In nogal felle bewoordingen wordt
de directie van Lykes verweten dat deze
onderneming niet aan de fundamentele
morele vereisten heeft voldaan.
Men heeft volgens de Oecumenische Coa
litie niets begrepen van de opdracht van
het rentmeesterschap en gefaald in het
beheer van de onderneming. De geestelij
ke leiders vinden het onbegrijpelijk dat
een kleine groep van directieleden van een
onderneming beslissingen kan nemen die
zeer ingrijpend zijn voor de samenleving.
De gemeenschap zou bij zulke beslissin
gen betrokken moeten zijn. De wijze waar
op de sluiting van de staalfabrieken Is
aangekondigd getuigt van onbegrijpelij
ke nalatigheid en weinig respect voor de
werknemers en de samenleving. Volgens
de Oecumenische Coalitie is de kritiek op
het beleid van Lykes niet bedoeld als een
veroordeling van bepaalde individuen.
Het is in feite kritiek op het economisch
systeem waardoor personen zich gedwon
gen voelen om achter gesloten deuren
onmenselijke beslissingen te nemen.
Woorden
Staande in de Joods-Christelijke traditie
voelen de kérken in de Mahoning Valley
zich direct verbonden met de slachtoffers
van onrechtvaardige structuren. Vanuit
dit gezichtspunt betekent de sociale crisis
in de vallei ook een uitdaging voor de
kerken om de woorden van gerechtigheid
ook in praktijk te brengen en te zoeken
naar nieuw modellen om vorm te geven
aan de betrokkenheid en verantwoorde
lijkheid van kerken waar het gaat om
slachtoffers van het economische sys
teem. In de pastorale brief zeggen de
kerken dan ook steun toe aan alle pogin
gen om volwaardige en volledige werkge
legenheid in de Mahoning Valley te her
stellen. Tegelijkertijd heeft men een be
roep gedaan op de grote bedrijven in de
omgeving om de werknemers en de ge
meenschap te betrekken bij beslissingen
die gevolgen hebben voor de werkgelegen
heid en de samenleving in het algemeen.
De gang van zaken bij YS&T zou niet
meer herhaald mogen worden. In het zoe
ken naar concrete oplossingen voor de
werkloosheid volgen de kerken in de Ma
honing Valley niet bepaald de gemakke
lijkste weg. Weinige kerken zijn hun hierin
voorgegaan.
Onlangs werd bekend gemaakt dat in de
Franse staalindustrie twintigduizend ar
beidsplaatsen verloren zouden gaan. De
kerken in Noord-Frankrijk reageerden
hierop met het uitroepen van een bid-,
vasten- en boetedag op 11 mei. „Wij heb
ben geen magische oplossing aan te bie
den," zeiden de hervormde en lutherse
kerken van Elzas-Lotharingen, „maar wij
geloven dat bidden, vasten en boete in
deze situatie passende houdingen zijn, die
ons in staat stellen ons bewust te zijn van
onze verantwoordelijkheid."
Toen het Nederlandse kabinet een aantal
weken geleden vergaderde over de zorg
wekkende situatie in de scheepsbouw,
ontvingen de ministers een telegram van
bisschop Simonis van Rotterdam waarin
het kabinet veel wijsheid werd toegewenst
bij de besluitvorming.
De acties van de Nederlandse bisschop en
de Franse kerken zijn kenmerkend voor
de wijze waarop de meeste kerken reage
ren op sociale crises. De aandacht is voor
al gericht op de individuele pastorale zorg.
Leidinggevende personen wordt gevraagd
wijsheid te betrachten en de gelovigen
worden opgeroepen tot gebed.
De oproep van de Noordfranse kerken tot
vasten en boete krijgt in Ohio een extra
dimensie omdat men daar het vasten ver
staat zoals in Jesaja 58 vers 6, „Is dit niet
het vasten dat ik verkies: de boelen der
goddeloosheid los te maken, de banden
van het juk te ontbinden, verdrukten vrij
te laten en elk juk te verbreken?" De
Amerikaanse kerken willen met hun actie
een teken van hoop stellen. Daarom ein
digt de pastorale brief met de woorden uit
Jesaja 58 vers 12, „En de uwen zullen de
overoude puinhopen herbouwen, de
grondvesten van vorige geslachten zult gij
herstellen, en men zal u noemen: Herstel
ler van bressen, Herbouwer van straten."
Heropening rendabel^
De Oecumenische Coalitie liet een tweetal
studies uitvoeren. In een eerste studie
werd nagegaan of heropening van de
staalfabrieken mogelijk zou zijn. Een
tweede studie richtte zich op de organisa
tie van het bestuur van de eventueel her
opende fabrieken. Beide onderzoeken ge
ven hoopgevende resultaten te zien. Wan
neer de gemeenschap en de overheid vol
doende medewerking geven, zal herope
ning van de fabrieken van Youngstown
Sheet Tube financieel rendabel zijn.
Het bestuur van de nieuwe onderneming,
die men Community 8teel Inc. wil noe
men, zou moeten liggen in de handen van
de gemeenschap en de werknemers.
Om duidelijk te maken dat de bevolking
achter deze plannen staat organiseerde dt
Oecumenische Coalitie een financiële
campagne.
Burgers werd gevraagd geld te reserveren
om in de toekomst aandelen van de nieu
we onderneming te kopen Binnen korte
tijd werd zo een paar miljoen dollar over
geschreven naar speciaal daartoe geopen
de bankrekeningen. Deze financiële actie
diende ook als stimulans voor de overheid
om ruim vijfhonderd miljoen dollar be
schikbaar te stellen aan leningen en ga
ranties. Men heeft goede hoop dat de
overheid bereid zal zijn met dit enorme
bedrag over de brug te komen. De sociale
uitkeringen voor de werkloze staalarbei-
ders kosten immers ook zo'n vijftig mil
joen per jaar.
De plannen van de kerkelijke leiders in de
Mahoning Valley om de nieuwe onderne
ming te plaatsen onder het bestuur van de
gemeenschap en de werknemers hebben
veel stof doen opwaaien.
Door de potentiële concurrenten in de
staalindustrie is het plan al betiteld als
socialistisch en communistisch. De Oecu
menische Coalitie reageerde hierop nogal
laconiek: „Het kan ons niet schelen welke
naam de werkgevers hieraan geven; wij
noemen het participatie".
De kerkelijke leiders geven een aantal
redenen voor de keuze van zelfbestuur
voor de nieuwe onderneming. In de eerste
plaats denkt men via zelfbestuur de con
trole over het kapitaal te krijgen. Volgens
de Oecumenische Coalitie was de kapi-
taalvlucht namelijk één van de belangrijk
ste redenen voor het sluiten van de staal
fabrieken. De opbrengsten van de activi
teiten in de Mahoning Valley werden door
Lykes voornamelijk elders besteed. Hier
door bleven de noodzakelijke herinveste
ringen achterwege.
In de tweede plaats vinden de kerken dat
de direct betrokkenen, de gemeenschap
en de werknemers, medebeslissingsrecht
moeten hebben bij zaken die voor hen zo
belangrijk zijn. In het gewone bedrijfsle
ven is deze participatie niet mogelijk. Men
denkt dat zelfbestuur de produktivtteit
zal verhogen en dat de tegenstellingen
tussen directie en werknemers aanzienlijk
zullen verminderen. Van de plannen voor
zelfbestuur zegt de Oecumenische Coali
tie te streven naar nieuwe, rechtvaardiger
en democratische structuren in het econo
mische leven. Een logische consequentie
hieruit is ook dat de nieuwe fabriek geen
produkten zal leveren aan de militaire
industrie. Volgens de kerkleiders zijn de
militaire uitgaven al veel te hoog. Men
denkt dat de markt voor niet-mllitaire
produkten al voldoende mogelijkheden
biedt voor de nieuwe fabriek
Reacties
Vooralsnog heeft de vakbeweging een wat
afwachtende houding aangenomen tegen
over de plannen van de kerkleiders In de
Mahoning Valley. Men is bang om bij de
werknemers al te hoge verwachtingen te
wekken ten aanzien van de heropening
van de fabrieken. De vakbeweging heeft
de werknemers aangeraden actief te zoe
ken naar andere banen en niet te wachten
op een eventuele heropening van de staal
fabrieken. Daarnaast geven de vakbonds
bestuurders echter alle mogelijke steun
aan de plannen van de Oecumenische
Coalitie.
De meeste werkgevers zien de plannen
voor heropening onder zelfbestuur als een
bedreiging voor de vrije ondernemingsge
wijze produktie. Men spreekt meewarig
van een „stel priesters en dominees die
proberen een verouderde staalfabriek
nieuw leven in te blazen". Niet alle werk
gevers reageren echter op deze manier. Zo
staan de banken in Youngstown volledig
achter de acties van de kerkelijke leiders.
De politici hebben vooral moeite met de
enorme bedragen die nodig zijn voor het
moderniseren en opnieuw openen van de
staalfabrieken.
Toch zou men goede wil kunnen aflezen
uit het feit dat de overheid al een subsidie
van 300 000 dollar heeft gegeven voor de
studie over mogelijkheden voor de nieuwe
onderneming. Dit is ook weer niet verwon
derlijk als men beseft dat Youngstown
tijdens de laatste nationale verkiezingen
het hoogste percentage stemmen op
bracht voor presdient Carter.
„Carter weet waar Youngstown ligt," zegt
burgemeester Rlchley van Youngstown.
Vice-president Mondale noemde de activi
teiten van de kerken in Youngstown voor
beeldig en daarom uiterst geschikt voor
overheidssteun.
Re» uitaten
De kerken in de Mahoning Valley blijven
hoopvol gestemd over hun plannen. Maar
ook al zouden hun plannen uiteindelijk
mislukken, dan heeft de Oecumenische
Coalitie nog veel bereikt. Men is erin ge
slaagd de nationale aandacht te trekken
voor de gevolgen van massale ontslagen.
In verschillende staten worden nu wette
lijke maatregelen vastgesteld voor slui
tingsprocedures van bedrijven. In Wash
ington is een wet ingediend waarin be
drijfssluitingen en overplaatsingen wor
den beschreven als sociaal en economisch
onrechtvaardig voor de werknemers in de
gemeenschap. Zelfbestuur van de werkne
mers en de lokale gemeenschap wordt in
deze wet aangeduid als een goede oplos
sing die steun van de overheid verdient.
De woorden Mahoning Valley zijn hier
door niet alleen een synoniem geworden
voor een sociale ramp maar ook voor de
wil en het doorzettingsvermogen van een
lokale gemeenschap om de eigen toe
komst te bepalen.
