'randen van den Boom maakt
voor
leesbaar
Generaties
Uit brieven van lezers
>lfs in de vakantie ging de braillemachine mee
HOAG 14 MEI 1979
TROUW/KWARTET
Fred Lammere
'ASSENAAR „Deze
g je werkt ontzettend vlug
ii tan alle talen overzetten".
was in de jaren vijftig, dat
je Christelijke Blindenbl-
itheek in Ermelo deze aan-
ening achter de naam van
rrouw Francina S. A. van
i Boom-van der Kooy werd
et als een notitie voor in-
gebruik.
^railleerde toen al een kwarteeuw
r Ermelo. Nu, inmiddels een 79-
je overgrootmoeder, brailleert zij
steeds boeken. Deze maand is het
halve eeuw geleden, dat zij ermee
Dn. De juiste jublleuladatum valt
meer te achterhalen, maar dit
jndere gebeuren, dat voorzover
II end pas één keer eerder in Neder-
I is voorgekomen en wel dit
rjaar bij de eveneens voor Ermelo
n tende mejuffrouw M. van Oesker,
Sjtacht'gjarige Amsterdamse dame
as voor de directeur van de Chris-
ke Blindenbibliotheek, de heer H.
t: Ier en het hoofd van de produk-
4 Beling, de heer W. C. G. Hofland,
eiding donderdag met een groot
mstuk naar Wassenaar te gaan.
de flat van mevrouw Van den
im, op de Stoeplaan nr. 9, werd na
"fog jaar een welgemeend „dank u
1 igezegd tegen die vrouw die zo
t4pro deo zo veel voor tal van
»n heeft gedaan.
vond ik wel leuk. Mijn kinderen
ec en ook tegen me, dat ik dit moest
i als de kroon op mijn werk, al
»t ik wel oppassen er niet ijdel van
orden. Het is beslist geen verdien-
III van me. Het is een gave, die ik heb
"regen e daar heb ik mee gewerkt.
ik als vrouw van bijna tachtig
zo'n goede gezondheid heb. dat ik
steeds kan brailleren is iets waar
dankbaar voor ben. Ik zou het
ik erg missen als ik ermee zou
n ophouden," vertelt mevrouw
'den Boom.
Francien van den Boom drie braillevellen per dag
hoolmeisje
paar jaar geleden heeft ze daar
i over gedacht. „Dat was toen ze
een deel van een gebrailleerd
terugstuurden, omdat er te veel
uuten inzaten. Ja, ze zijn in verge-
ng met vroeger wel erg kritisch
orden. Alles wordt gecontroleerd,
ze mij op mijn vingers tikten na
die jaren vond ik niet leuk. Ik
de me net een schoolmeisje, dat
huiswerk niet goed had ge
kt. Dat heb ik ook gezegd. Maar
mijn voorstel er maar mee te
pen wilden ze niets weten. Nou,
vond ik allang best. want eigen-
meende ik er niets van. Dat ze
moeten zijn begrijp ik heel
Er hangt vaak veel van af. Dat
ter wel reden geweest me de
tijd wat te beperken. Ik brail-
nu nog een half uur per dag,
's middags na de afwas. Mijn
luctie is nu drie vel. Vroeger
ik minstens vijf bladen. Dat
1 haal ik niet meer. Je kunt
niet forceren. Dan ga je fouten
komt er nog heel wat uit de
n van mevrouw Van den Boom.
paar weken geleden heb ik het
te deel van de roman „Spreek
van liefde" weggestuurd. Daar-
ben ik een dik jaar bezig ge-
st. Het was zogezegd een bestsel-
iSfwat omvang betreft: 731 braille-
len. verdeeld over negen delen.
1 was het dikste boek dat ik ooit
overgezet, niet het boek dat mij
a|i»onlijk het meest aansprak,
n ik ermee bezig was ben heb ik
vaak afgevraagd waarom blinden
II t dit boek zo graag willen lezen.
'Wat vinden ze eraan' is trouwens een
vraag die dikwijls bij me opkomt. Ik
brailleer wat ze me sturen, maar in tal
van gevallen zou dat mijn keus niet
zijn. Aan de andere kant heb ik ook
wel boeken gehad, waaraan ik extra
gemotiveerd heb gewerkt, omdat ik
er zelf ook zo van had genoten.
'Smeulend vuur' en 'Het kopstuk Hil-
berg' bijvoorbeeld."
Studieboeken
Gemiddeld omvat een titel vier .ban
den, die een flink stuk van een boe
kenplank in beslag nemen. Vandaar
dat blinden over het algemeen parti
culier maar weinig brallleboeken aan
schaffen. Als er bij een blinde iets
voor lange tijd in de boekenkast
komt te staan, zijn dat in de regel
studieboeken. Daar heeft Francien
van den Boom zich in het verleden
ook intensief mee bezig gehouden.
„Een van mijn eerste opdrachten is
een Engels fonetisch woordenboek
geweest. Daar zat ik wel een beetje
mee, want in braille bestaan er geen
fonetische tekens. Daarom moest ik
er zelf maar iets op verzinnen en dat
is me gelukt ook. Een poosje later
kreeg ik een heel dik boek over Ne
derlands staatsrecht in handen, vre
selijk dor allenfeal. Ik moest echter
wel, want iemand had het voor zijn
Studie nodig. Als je zelf geen rechten
hebt gestudeerd, valt zoiets niet mee.
Leuker vond ik het overzetten van
theologische studieboeken voor een
jongen die voor predikant studeerde
en dat ook is geworden. Samen met
zijn moeder, die daartoe braille had
geleerd, heb ik dat gedaan. Het grap
pige was dat zijn ouders, die op een
boerderij woonden, mij nog Jarenlang
jaarlijks een grote rookworst stuur
den. Vroeger had je veel meer per
soonlijk contact met de mensen
waarvoor je werkte. Je wist voor wie
die studieboeken bestemd waren en
stuurde ze regelrecht naar de betrok
kenen. Vaak gingen wij ze zelf bren
gen als het niet te ver uit de buurt
was. Voor die verzending moest je in
die beginjaren zelf zorgen. Zowel het
braillepapler, dat Je gebruikte, als het
porto vijf cent per kilo moest je
uit eigen zak betalen. Dat is later
allemaal veranderd. Op het ogenblik
bezorgt de PTT braillewerk portvrij,
als het maar in de speciaal daarvoor
ontworpen bruine koffertjes wordt
verstuurd."
Hoewel ze nu haar gouden jubileum
heeft gevierd, begon Francien van
den Boom, naar ze vertelt, al eerder
met dat brailleren. „Mijn zuster brail-
leerde voor .Bartimeüs' kinderboek
jes. Toen zij ging trouwen is zij ermee
opgehouden. Maar ik voelde me min
of meer verplicht haar werk over te
nemen. Af en toe hielp ik mijn zuster
wel eens, dus dat overzetten in braille
had geen geheimen meer voor me.
Daar kwam bij dat vader directeur
was van de Beurs in Rotterdam. Het
was dus een heel beschermd milieu
waarin ik opgroeide en ik wilde me
graag verdienstelijk maken, iets doen
voor anderen. Dat brailleren paste
daar precies in. Nadat ik plaatselijk
penningmeesteresse van .Sonne-
heerdt' was geworden ben ik van
.Bartimeüs' overgestapt op de Chris
telijke Blindenbibliotheek. Na mijn
trouwen ben ik doorgegaan met dat
braillewerk, omdat mijn man, die
houthandelaar was, dat enorm stimu
leerde. Op een gegeven ogenblik
vroeg de overbuurvrouw aan mijn
man of ik zijn secretaresse was ge
worden. Ze zag dat ik elke dag op het
terras aan het tikken was. Dat ik
achter een braillemachine zat kon ze
op die afstand niet zien."
Zelfs in de vakanties ging de braille
machine mee. „Zondag zei mijn zoon
Lodewijk tegen me: ,Mama weet u
nog dat als wij in de grote vakantie
naar Blaricum gingen u vaak in het
bos achter die braillemachine kroop.
Ja, daar had hij gelijk in. Ik was het
helemaal vergeten. Hoewel dat brail
leren een soort nevenbaantje van me
was, heb ik het altijd in de eerste
plaats als een hobby gezien, een van
mijn vele liefhebberijen, want ik bor
duur en kantklos ook graag en dan is
er nog het pianospelen. Maar de we
tenschap dat je bezig bent voor men
sen die het in het leven moeilijk heb
ben, geeft toch wel een extra dimen
sie aan dit werk."
Nou, stilgezeten heeft mevrouw Fran
cien van den Boom bepaald niet. In
Ermelo hebben ze becijferd, dat zij
sinds 1929 vele tienduizenden vellen
braille heeft ingeleverd. Sommige
(foto: Dirk Krttinr)
boeken uit haar beginjaren zijn nog
in de Ermelose bibliotheek aanwezig,
want hoewel brallleboeken kwets
baarder zijn dan gewone boeken,
wijst de praktijk uit dat degenen die
er gebruik van maken er zuinig mee
omspringen. Een brailleboek gaat
heel lang mee, al zijn er ook titels die
stukgelezen zijn. Daartoe behoort de
roman „Armoede" van Ina Boudier-
Bakker.
Op het ogenblik heeft de Christelijke
Blindenbibliotheek zestig vrijwilli
gers. die boeken in braille overzetten.
Het is de bedoeling dit aantal geleide
lijk tot tachtig uit te breiden. Het is
geen probleem aan medewerkers te
komen. Er is zelfs een wachtlijst van
gegadigden. Al neemt het gesproken
boek een belangrijke plaats in op het
gebied van lectuurvoorziening aan
blinden, de band heeft het braille
boek niet verdrongen. Integendeel, er
is een tendens die wijst op een toene
mende interresse voor braille. De
mensen die braille lezen voelen zich
er meer bij betrokken. Ze zijn dan zelf
met zo'n boek bezig inplaats van
daarbij een tussenpersoon, degene
die op de band leest, in te moeten
schakelen.
De Christelijke Blindenbibliotheek
laat jaarlijks zo'n 260 nieuwe titels
overzetten in braille, bij elkaar 1400
banden. Die brailleboeken nemen
enorm veel ruimte in beslag. Een een
voudig Prisma woordenboek omvat
in braille één meter boekenplank en
dat is nog niets vergeleken met de
„Beknopte handleiding van de bij
bel" die in braille verre van beknopt
is met maar liefst 96 banden. Me
vrouw Van den Boom bepaalt zich de
laatste jaren hoofdzakelijk tot ro
mans. Haar werkstukken gaan naar
alle uithoeken van het land. maar ook
naar Duitsland. België, Indonesië.
Suriname en de Nederlandse Antillen
en niet te vergeten de emigratielan-
den als Canada, Australië en Nieuw
Zeeland.
De hele familie leeft mee met de
activiteiten van mevrouw Van den
Boom. „Ze zijn me, voor zover dat
mogelijk was, ook allemaal wezen fe
liciteren. Ook mijn twaalfjarige klein
zoon Johan, die mij het mooiste com
pliment gaf dat ik kon krijgen. Hij
zei: „Oma. ik ben echt trots op u."
door Mink van Rijsdijk
Hij (50) stortte zijn hart uit bij zijn moeder (80)
Dat wil zeggen dat zij tot deze actie het initiatief
nam met de woorden: „Wat zit je toch te zuch
ten?" Omdat hij zijn moeder niet wilde lastig
vallen met zijn problemen en er bovendien van
overtuigd was dat ze er niets van zou begrijpen, gaf
hij een ontwijkend antwoord. Zij kende dit kind
van haar echter al vijftig jaar en zette stroef door
met de vraag of thuis alles goed was. „Alles prima,
maar we snakken wel erg naar de zomer". Zij liet
zich absoluut niet afleiden door babbels over het
weer, bovendien voelde ze dat ze op het goede
spoor zat.
„Ik heb Fred in geen eeuwen gezien", merkte ze
op en dat schot was middenin de roos. „Fred".
stoof hij ogenblikkelijk op, „praat me niet over
Fred. Wat die bezielt tegenwoordig, er valt met die
jongen gewoon niet meer te praten". Eigenlijk
bedoelde hij dat zijn tweeëntwintigjarige zoon
totaal niet meer gediend was van vaderlijke leiding
en onbereikbaar voor adviezen. Het werd welis
waar niet rechtstreeks gezegd, maar alles wees
erop dat Fred zijn vader maar een oude sok zonder
bruikbare ideeën vond. Alsof ervaringen van een
vader juist niet van onschatbare waarde konden
zijn.
De oude moeder luisterde naar haar zoon. die zich
al pratende wel een beetje ontspande, wat echter
zijn verbittering en teleurstelling niet oploste.
Integendeel. Zijn grieven tegenover zijn zoon
groeiden bij het uitspreken ervan. „Ik heb altijd
geprobeerd loyaal te zijn al vanaf de lang-haar
periode, ik was er altijd als hij zo nodig over zijn
linkse sympathieën moest doordrammen". („En jij
over je rechtse", dacht de vrouw, maar ze zweeg).
Hij vervolgde: Toen Conny en hij gingen samen
wonen, heb ik me daar niet tegen verzet, hoewel
het mijn stijl van leven niet was. Maar ondertussen
is de grens van mijn tolerantie bereikt. Weet u wat
ze nu willen? In een commune. Om de pil voor mij
te vergulden praten ze over een leefgemeenschap,
dat klinkt zeker acceptabeler. Maar ik trap er niet
in. Fred in een commune wat een waanzin. Die
jongen zet notabcne in ieder nieuw boek zijn
naam. nou dat bewijst toch zeker voldoende dat hij
absoluut niet in staat is bezit te delen. Trouwens, ik
ben er op andere gronden ook vierkant tegen".
Hoewel de moeder ook niet zoveel heil verwachtte
van een commune, wilde ze ook niet meehuilen
met de vaderlijke wolven in het bos. Kleinzoon
Fred stond haar erg na. Ze vroeg: „Herinner jij je
nog dat Matty en jij een zeilpot hadden? Nee?
Toen jullie elkaar in de na-oorlogse jaren vonden,
was iedereen zo arm als een kerkrat. Verloofde
stellen kregen via via bij hoge uitzondering weieens
een stukje voor hun uitzet. Een handdoek van een
tante, een laken van de ouders. Matty en jij
bekommerden jullie niet om die dingen Een volle
linnenkast, gebaksvorkjes en serviezen vonden
jullie niet zo urgent. Op het krenterige af waren
jullie, zuinig, iedere cent die over was ging in een
potje Jullie hadden maar een ideaal zo snel
mogelijk een eigen zeilboot ln de familie stelde jij
je vooral heel provocerend op. Je schold je zuster
uit voor burgerlijke huismus als ze blij was met een
ontbijtlaken. Je vader en ik maakten ons nogal
ongerust over jullie gedrag. Het was zo anders dan
wij graag zagen".
De zoon glimlachte verlegen, hij herinnerde zich
die zeilpot weer erg goed. „Vader en u lieten ons
wel vrij. Die boot is er overigens pas gekomen toen
we al heel wat jaartjes in alle eer en deugd waren
getrouwd".
:,Ja", beaamde de oude vrouw, „jullie pasten je
toch tamelijk snel aan bij de meer gangbare
patronen. Dat vrijgevochtene en idealistische was
een vrij vluchtige vooruitstrevendheid geweest".
..Achteraf toch jammer eigenlijk", meende de
zoon.
„Dat wilde ik maar zeggen", bevestigde de
moeder.
Oeze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op m deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen ot reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas met corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859.1000
AW Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Kamer-omroep
Met enige verbazing hebben wij ken
nis genomen van het commentaar in
uw krant van donderdag 3 mei. Onder
het kopje „Eigen omroep voor de
Kamer?" spreekt u daar van op hol
geslagen gedachten van Vondeling en
beweert u „Vondeling gaat te ver ais
hij vindt dat het parlement zijn de
batten als extra service aan de luiste
raars zou moeten samenvatten tot
een soort nieuwsbulletin".
We hebben behoefte aan de volgende
reactie.
Woensdag j.l. hebben wij een actie
gestart om te komen tot uitbreiding
van het reeds bestaande luidspreker-
net Tweede Kamer, waardoor het mo
gelijk wordt de debatten overal in het
land integraal te volgen.
We hebben daarbij gezegd, dat bij
grote belangstelling de telefonische
verzoeken om informatie wel eens zo
talrijk zouden kunnen worden, dat
het noodzakelijk zal worden tot een
telefonische antwoorddienst over te
gaan.
Zo'n antwoorddienst zou dan niet
alleen inlichtingen hoeven geven over
de agenda, maar ook waar nodig
ter verduidelijking uitslagen van
stemmingen en dergelijk nieuws uit
de Kamer.
Het ligt niet in de bedoeling sa
menvattingen van kamerdebatten in.
de nieuwsdienst op te nemen. Wel
heeft Vondeling desgevraagd gezegd,
dat hij wel eens na wil denken over de
suggestie van een journalist om via
de reeds bestaande kanalen samen
vattingen van Kamerdebatten te
doen uitzenden op rustige uren. Wie
dat zou moeten doen, is zowel bij
vraag als antwoord in het midden
gebleven.
Wij zijn het met u eens. dat bedoelde
samenvattingen door geëigende me
dia verzorgd behoren te worden. Uit
{opmerkingen van belangstellenden
blijkt ons nogal eens, dat men daar
van te weinig in de media terugvindt,
waarbij zeker niet alle over dezelfde
kam geschoren mogen worden. Mede
om die lacunes is de uitbreiding van
het luidsprekersnet ontwikkeld Een
andere mogelijkheid, die wordt over
wogen. is het publiceren van korte
verslagen in de Staatscourant Over
de onafhankelijkheid van de redactie
blijkens uw commentaar een zorg
voor u zal zeker een en ander
vooraf worden vastgelegd
Den Haag Hans Ludo van Mierlo
hoofd afdeling voorlichting
en public relations
Tweede Kamer
Naschrift: Kijk eens aan, nu is dat
misverstand ook de wereld uit. Da's
mooi! Redactie Trouw.
Smit-Kroes
De winst van de op een sisser afgelo
pen affaire rond mevrouw Smit
Kroes is wellicht de kiem van ontbin
ding, die zij onder de coalitie heeft
gelegd, te handhaven. Het door haar
gelegde pauweëi had van mij een
tijdbom onder haar politieke carrière
mogen worden. Het is toch te gek en
hoogst onbevredigend dat zonder re
percussies de coalitiegenoot verraad
wordt verweten. Zoiets gebeurde zelfs
onder het kabinet-Den Uyl niet. Alle
sussende verklaringen wassen niet
weg dat het kwaad is geschied. De
VVD had Smit-Kroes moeten laten
vallen: in de hoek óf de laan uit! De
huidige afloop staat in elk geval in
geen verhouding tot het vertrappen
van wat in een parlementaire demo
cratische rechtsstaat een hoog goed
is. onschuld staat vast totdat het
tegendeel is bewezen
Wateringen
L. Dijkstra
Onder redactie van
mevrouw J. Wentink-Frumau
en mr J. J. Wentink
Vragen uitsluitend In envelop sturen naar postbus 507, 2270 AM
Voorburg. Per vraag een gulden in postzegels, het liefst in waarden
van 55 en 45 cent bijvoegen. Beslist niet aan de buitenkant opplakken.
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzijde gelegd
VRAGEN over hetzelfde on-
werp: Ze zijn er weer, de koppelt-
jonge eendjes, vertederend lief,
ar o zo kwetsbaar: a. waggelen ze
iter de oude eend(en) aan, op het
rk s> dan scharrelen de bonte kraaien
jj. de metuwen eromheen; b. zoeken
35 ets van hun gading aan d rand van
on sloot tussen het riet. dan slaat
97 ens de reiger toe, die zich tot voor
t in de sympathie van de hele
art mocht verheugen. Hoe pak je
fts nu aan?
IWOORD: De genoemde vogels
'ben in deze tijd voldoende voed-
Het is dus niet zo erg om ze weg te
'n. Dat helpt natuurlijk slechts
efffzeer korte tijd. Meeuwen en bon-
Traaien vliegen meestal wel weg,
men in de handen klapt en de
Kr schrikt ook. als een steentje in
buurt in het water plopt. Over een
Ir weken zijn de kleine eendjes
-Jas en groot genoeg om hun bela-
i Lte vermijden. Voor honden 2ijn
II doodsbang (en katten hebben ze
gauw ln de gaten). Met veel ge-
ak trekt de hele familie zich dan
ug en wacht tot het grootste ge-
geweken is. Ik zou hier nog een c.
e*n d. aan toe willen voegen: Rij
•ral rustig als u een groepje eenden
7' de weg ziet. Uw plotseling remmen
1 weer andere moeilijkheden ver-
zaken. d. Haal geen kleine eendjes
b. die een ogenblik hun eigen
ePje kwijt zijn. Het is natuurlijk
- groot feest, als kinderen met zo'n
rtje thuis komen en het is verdrie-
als ze dan moeten horen, dat op
enkele manier een kippenhok of
teil met water de eigen omgeving
talloze kleine insecten, die de
*tjes nodig hebben, kan vervan-
L Blijft het eendje onverhoopt in
dan hecht het zich meestal aan
*ne die het het meest van allen
fmaakt. i.e. de huisvrouw; overal
'lt het mee. maar een eend is
geen zindelijk te maken huisdier.
VRAAG: Mijn man komt van een
boerderij en heeft mij vaak gezegd:
Kook toch eens peren met spek. Dat
vonden we vroeger altijd zo lekker.
Die peren werden goed gewassen en
zonder steeltje en kroontje gekookt.
Komt daar nu gerookt of vers spek
bij te pas en worden de aardappelen
daarbij gevoegd?
ANTWOORD: In geen boek over
streekrecepten komt dit gerecht
voor. Graag wil ik ouderwetse kook-
prinsessen met deze vraag aan het
denken zetten
VRAAG: Te Utrecht promoveerde in
1651 H. v.d. Vorm in de medische
faculteit „more maiorum. met de
Kap, de Penning en de Ring". Wat
houdt dat alles ln?
ANTWOORD: Jongelui, die bij de
examina en disputatie blijk hadden
gegeven van buitengewone be
kwaamheid konden op deze manier
promoveren. Er waren echter hoge
kosten verbonden aan het ingewik
kelde ceremonieel, zodat slechts heel
weinigen al deze luister konden beta
len. Het bleven zeldzame gebeurte
nissen (in 1736 en 1786 bij de herden
king van het 100-jarige en 150-jarige
bestaan van de Academie zes en vier
keer). De promovendus werd. vooraf
gegaan door de rector en zijn promo
tor door de Senaat naar de Dom
geleid (later naar de Pieterskerk). Na
een korte rede nodigde de promotor
de aanstaande doctor uit bij hem in
de preekstoel te komenlas het
promotieformulier voor. Vervolgens
trok hij hem de doctorale tabbaard
aan. Een jurist kreeg dan een geslo
ten Corpus juris in handen, dat daar
na plechtig werd geopend. Een theo
loog kreeg op deze manier de bijbel,
een medicus, de werken van Hippo
crates, een letterkundige die van Ho
merus, een philosoof die van Aristote-
les. Dan kreeg hij een ring aan de
vierde vinger van de linkerhand en op
het hoofd een zwart fluwelen muts
(de cappa of kap, vandaar promotie
cum cappa), waarvan de bol was om
vlochten met lauweren en om de hals
een gouden penning aan een rood
zijden met zilver ingevlochten koord
Een kus besloot dit gedeelte van de
plechtigheid. De jonge doctor sprak
daarna een rede over zijn onderwerp
uit. In een lange optocht, met muziek,
de pedellen voorop en de Senaat trok
men door de straten waar de burge
meesters. de Schout en de rector-
magnificus woonde, naar het huis,
waar een luisterrijke maaltijd klaar
stond. In 1776 betaalde de pa van de
jonge doctor 102 gulden voor de pro
motie, de promotor kreeg 15 gulden,
alle gewone en buitengewone profes
soren kregen een halve rijksdaalder
en de pedellen zes gulden. Het is te
begrijpen, dat de bijkomende kosten
ook een flink kapitaal vertegenwoor
digden in die dagen. Het moet voor de
steller van deze vraag een uitdaging
zijn eens de mogelijkheden na te
gaan, iets meer te weten te komen
over het wetenschappelijk werk van
de zo met glorie en heerlijkheid be
kroonde voorvader (Met hartelijke
dank aan prof. dr. J A. H. Bots te
Nijmegen, die mij onder andere op
merkzaam maakte op het boek: De
Utrechtse Universiteit van 1636-1815
door dr G. W. Kernkamp-Utrecht
1971)
VRAAG: Wat houdt een UKG be
straling in. Is zoiets gevaarlijk?
ANTWOORD: Als uw arts of specia
list u een behandeling met ultra korte
golf of UKW (Ultra Kure Welle) voor
schrijft, heeft u het recht te vragen
waarom dat gebeurt en wat dat in
houdt. Niemand zal u kwalijk nemen,
als u van dat recht, op de juiste plaats
en tijd gebruik maakt, maar als een
leek eigenwijsheden zou gaan uitkra
men over dat wat vakmensen nuttig
achten voor hun patiënten, hebben ze
groot gelijk dat ze heel boos zeggen
Laat dat mens zich met haar eigen
zaken bemoeien.
VRAAG: De meeste mensen zijn van
oordeel dat de uitdrukking: Alles zal
reg kom van Paul Krüger afkomstig
is. Volgens mij is dit gezegde afkom
stig van Johannes Brand, president
van de Oranje Vrijstaat, welke uit
drukking later door Paul Krüger geci
teerd zou zijn.
ANTWOORD: Volgens mijn gege
vens is er nog een andere mogelijk
heid en zou dit bekende gezegde een
uitlating zijn van Burger, een man die
bij die woorden meer aan zichzelf
dacht dan aan de zaak van Zuid-
Afrika. Zijn houding inzake de an
nexatie door de Engelsen werd zeer
streng veroordeeld. Het kan echter
ook een vrij algemene verzuchting
geweest zijn, die van berusting getui
gen kan, maar ook van doorzettings
vermogen en vertrouwen
VRAAG: Een lezer, die een heel oude
jachtwagen restaureert, zou zich
graag verder dan hem tot nu toe
mogelijk was op de hoogte stellen
van allerlei technische bijzonder
heden.
ANTWOORD: Reeds spoorden wij
onze abonné aan eens naar het prach
tige Rijtuigmuseum te Leek te gaan
(hij wordt daar dan ook verwacht)
Tot onze vreugde zagen wij op Konin
ginnedag een echte Jachtwagen bij
het défilé in Soestdljk en ontvingen
wij een nieuw AO-boekje, geschreven
door de ook in onze rubriek niet onbe
kende heer J. H. Kruizinga uit Am
sterdam (Wie weet waar Willem We
ver woont?) over het Boerenwagen
museum te Buren (in de Culemborgse
poort). In dat museum ziet men een
smederij en een wagenmakerij ln be
drijf. Het AO-boekje kan men daar
ter nadere informatie kopen. Behalve
de boerenwagens kan men. ook te
Buren, in het prachtig gerestaureerde
weeshuis terecht om het marechaus
seemuseum te bezoeken. Een en an
der is heel goed te combineren met
een tocht door de bloeiende Betuwe
Onze lezer van de Jachtwagen moet
dan ook eens de heer Peet te Beesd
opzoeken, een expert op het gebied
van oude bedrijfswagens
VRAAG: Door omstandigheden ben
ik in het bezit gekomen van een viool.
Erin staat te lezen: Josef Klotz in
Mittenwald anno 1795. Is het moge
lijk de waarde van dit instrument te
schatten?
ANTWOORD: Dat zou zelfs de ex
pert (die ik niet ben) niet op een
afstand kunnen doen. Een ervaren
vioolbouwer of restaurateur, of een
goed violist kan direct aanvoelen of
het een bijzonder instrument is dat
hij ln handen heeft. Jaren geleden
heb ik iemand uit Brussel, verwezen
naar het conservatorium aldaar, nota
bene met een viool, die hij. zonder
snaren en in treurige staat op een
rommelmarkt voor een krats had ge
kocht. Het restaureren heeft een slor
dige duit gekost, maar het bleek toch
zeer de moeite waard te zijn geweest
Dit is de enige ervaring, die ik op dit
'gebied gehad heb. althans de enige
gelegenheid, dat er naderhand een
briefje over arriveerde.
VRAAG: Graag zou ik een recept
voor een braakmiddel hebben, maar
niemand kan mij dat geven
ANTWOORD: Waarschijnlijk zijn
mijn oude receptenboeken niet volle
dig, maar zelfs als ze dat wel waren
met allerlei braakwijnen, poeders,
enz., zou ik toch wel bezwaar hebben
die zonder meer door te geven. De
bekende schrijver Michener (Centen
nial, Hawaï, the Source enz laat zijn
wereldreizigers grote hoeveelheden
laxeermiddelen en ipecac meenemen
Aangezien ik deze laatste naam nier
kende, zocht ik dat op en kwam toen
de naam Nux Vomica tegen. De ster
ke mensen bleven in die tijd in leven,
dank zij of ondanks ongelimiteerde
hoeveelheden van genoemde midde
len. Zoudt u niet liever een afspraak
maken met een arts, die in de eerste
plaats nagaat, of het nodig of raad
zaam is nu en dan de maag eens om te
keren. Met je gezondheid moet je niet
te vaak experimenteren'
VRAAG: Aan douchegordijnen ont
staat op den duur een „vuilrand" Nu
hebben we wasbare gekocht, maar al
frist alles er van op, het ontstaan van
een nieuwe onfrisse rand is kennelijk
niet te voorkomen. Weet u daar wat
op?
ANTWOORD: Uw probleem was ook
het mijne en daarom knipte ik heel
resoluut de onderkant van het gor
dijn al, maar toen werd het te kort
We hebben nu de gordijnen vervan
gen door schuifdeurtjes, heel fraai en
tot onze vreugde is de gekleurde aan
slag. die mijns inziens toch wel iets
met kalk te maken heeft, met azijn op
een sponsje in een wip te verwijderen
