onger naar succes was Pincoffs noodlottig
jongeren, grijp dat baantje'
4i Mm
rtsma Pocket -Tippers met-Prisma-Pocket -Tippers met
nulator Rotterdamse haven nam eeuw geleden overhaast de vlucht
toolverlaters-consulent 't Hart is het eens met Albeda:
Geef ook zo'n
hartverove?&Hi
kadoboekie
voor moederdag
Verkeerscontrole met 190 bekeuringen
Keukenhof blijft
tot 27 mei open
AG 12 MEI 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
21
ADVERTENTIE
Robert Heinlein Terry Carr Robert Holdstock CU /A Roger Zelazny PU George Turner
4 tttr Wonderen in een oog- M Aardwind (SF) 7.90 Noem me maar Conrad (SF)
3 'Vfc'lS wenk (SF) e.a. verhalen 7,90 Van Het Spectrum bij de boekhandel 7.90 ^4
Democraten 2100 (SF)
7.90
Geliefde zoon (SF)
7.90
iter van Lakerveld
bedriegers hebben altijd sterk tot de verbeelding gesproken. Ze
verontwaardiging bij hun slachtoffers. Ze roepen afgunst, zelfs
lering, op bij anderen, vanwege hun grote overtuigingskracht, al
lan gebaseerd op onwaarheden. Ze maken hoe dan ook indruk
Onder de titel „Vlucht na Victorie" heeft de Rotterdamse journalist Bram Oosterwijk
deze dagen een boek gepubliceerd over het leven van Pincoffs. Het is een uitgave van
Donia Pers Produkties in Rotterdam, prijs 42,50.
Andere bronnen: Mr. W. C. Mees: „Man van de daad", mr. A. F. Schepel: Reisjournaal van
Lodewijk Kerdijk en de catalogus van de tentoonstelling over Pincoffs in het Rotterdam
se gemeentearchief. Deze tentoonstelling is nog tot 1 juni geopend.
idelijke ontdekking van het bedrog
:t een schok, zeker, wanneer men
tger algemeen heeft gerespecteerd
indaag zo. maar het was zeker het
de veel moralistischer negentiende
loogmoed komt voor de val" is
ordig een cliché, maar honderd jaar
werd dit spreekwoord nog in ernst
achtergrond moeten we de ge-
opschudding zien. die gepaard ging
indergang van de Rotterdamse za-
Lodewijk Pincoffs. In februari 1879
samen met de beroemde ontdek-
ger Stanley, eregast op een diner.
door de Belgische koning Leo-
tweede. Pincoffs zit dan naast de
Op 14 mei var datzelfde jaar
honderd jaar geleden neemt hij
de vlucht naar Amerika. Met
ing van twaalf miljoen gulden aan
een bedrag dat we, uitgedrukt in
irdige guldens, zeker met tien mo-
tnigvuldigen. De vlucht was het
an de dag voor onze overgrootou-
rijke spotprenten, hekeldichten en
die tijd tonen hoe belangrijk men
ndaal vond.
FC t
was dan ook niet de eerste de
zat in de Rotterdamse gemeente-
de provinciale staten en sinds 1873
Eerste Kamer. In 1877, bij de
van het kabinet Kappeyne van de
was hij zelfs gevraagd als minister
iciën. Dat Pincoffs ondanks zijn
voor de eer bedankte, komt
jnlijk doordat hij toen al de grond
a voeten voelde wegzinken
Haar
ingrijker dan al die politieke func-
en echter zijn bijdragen aan de
ojtche opbloei van Rotterdam. Pin-
betrokken bij de oprichting van
rdamsche Bank (voorloper van de
ank), de Holland Amerika Lijn en
initiatief voor de Nederlandsch-
Gas Maatschappij, het begin van
Vooral gaf hij de stoot tot de
ran de Rotterdamse haven. Onder
ng werden de eerste havens op de
9' e Maasoever gegraven, kort nadat
m in 1872 via de Nieuwe Waterweg
een directe verbinding met zee had ge
kregen.
Lodewijk Pincoffs wordt in 1827 in een vrij
welvarend Joods gezin geboren. Hij krijgt
een opleiding voor de handel en sticht in
1849 met zijn zwager en neef Henry Polak
Kerdijk (later alleen Kerdijk) een handel in
verfwaren en drogerijen. Door Duitse con
currentie moet de firma spoedig naar een
breder werkterrein uitkijken en dat wordt
gevonden in Afrika, aan de mond van de
Kongo-rivier waar in 1857 een handelspost
van een Engelsman wordt overgenomen.
Onder leiding van Henry's broer Lodewiik
Polak Kerdijk draait de nederzetting niet
zonder succes De handelspost onder
scheidt zich trouwens niet alleen in com
merciële zin, ook moreel steekt zij gunstig
af bij concurrenten. Lodewijk mag dan en
kele honderden negerslaven bezitten, aan
slavenhandel doet hij niet en daarop be
roemt hij zich ook.
Al na vier jaar sterft de jonge Lodewijk.
Daarna is de leiding mogelijk minder goed,
ook is achteraf wel duidelijk dat Ker
dijk en Pincoffs te veel hebben betaald bij
hun koop van de Engelsman. In de eerste
plaats evenwel is de uiteindelijke misluk
king van de Afrikaanse zaken te wijten aan
volslagen verkeerde calculaties. Europese
goederen als textiel, kruit en jenever wor
den niet voor geld verkocht maar regelrecht
geruild tegen onder meer gom. ivoor en
palmolie. Wat is nu de winst op de Europese
produkten. wat de inkoopprijs voor de Afri
kaanse? Dat is in die tijd kennelijk moeilijk
uit te maken, ook al doordat de Europese
artikelen soms onverkoopbaar waren en
dan door bederf verloren gaan. Schepen
komen in die omstandigheden zonder re
tourvracht terug.
Er wordt veel geld in de groeiende handel
op Afrika gestoken. Pincoffs sluit leningen
en bij het omzetten van de firma in een NV
plaatst hij flinke paketten aandelen bij
belangstellenden. Winst maakt de onderne
ming echter niet. Pincoffs weet dat lange
tijd te verbergen door geknoei in de boek
houding en het regelmatig uitkeren van
dividenden. Door dat laatste probeert hij de
schijn op te houden dat het met de Afri
kaanse Handelsvereniging (zo heet het be
drijf intussen) goed gaat. In werkelijkheid
zijn die uitkeringen uit niet bestaande win
sten natuurlijk funest en in mei 1879 is het
spel definitief uit.
Havenwerken
De „Afrikaansche" is failliet en sleept in z'n
val de Rotterdamsche Handelsvereniging
(RHV) mee. de onderneming die de haven
werken op de linker Maasoever tot stand
heeft gebracht. De RHV heeft het financieel
minder goed gedaan dan men aanvankelijk
gedacht had, maar de doodsteek is wel dat
het bedrijf vier miljoen gulden heeft ge
stopt in de Afrikaansche Handelsvereni
gingen. Een initiatief van Pincoffs die presi
dent-directeur is van beide bedrijven en in
feite het ene gat stopt met het andere
Gelukkig gaan met de RHV niet haar bezit
tingen ten onder. De havens en ander
onroerende goederen worden eigendom van
de gemeente Rotterdam.
Het financiële debacle blijft tot het laatste
moment verborgen. Zelfs Pincoffs' compag
non Henry Kerdijk schijnt niet op de hoog
te te zijn, evenmin zijn bankier en persoon
lijke vriend mr. Marten Mees. Al moeten we
achteraf bedenken dat er in die tijd nog
geen accountantscontrole bestond, een
prestatie was het geheim houden van de
enorme tekorten zeker
Op 10 mei licht Pincoffs een klein aantal
ingewijden in. Nog speelt hij met de gedach
te de zaak met geld van zijn familie te
redden, maar zijn gesprekspartners geloven
daar niet meer in en dan is het doek ge
vallen.
Kromme neus
Alleen om al te grote paniek in de Rotter
damse zakenwereld te voorkomen, houden
de ingewijden onder wie de bankiers
het bedrog nog even geheim. Te lang echter
Op 14 mei om acht minuten over een rennen
twee mannen het perron op van het station
Rotterdam-Beurs (nu Blaak), waar de trein
naar Antwerpen op het punt staat te ver
trekken. De stationschef herkent de man
nen, Pincoffs en zijn oudste zoon. en omdat
dat zulke vooraanstaande lieden zijn, houdt
de beambte de trein even op. Om vijf uur de
volgende middag zit de hele familie veilig
op het stoomschip Germanic, dat dan net
Liverpool verlaten heeft, op weg naar New
York. In nog geen dertig uur is Pincoffs van
Rotterdam via Brussel naar Liverpool ge
reisd. onwaarschijnlijk snel voor die tijd
De NRC van 16 mei doet de ineenstorting in
eerste instantie af met een gortdroog be
richt ..De Afrikaanse Handelsvereeniging
heeft hare betalingen gestaakt, de directeu
ren hebben zich verwijderd Representa
tief is de toon in dat bericht allerminst
Nederland is in rep en roer en Pincoffs'
opsporing wordt verzocht wegens bedriege-
lijke bankbreuk en valsheid in geschrifte
Na enkele dagen verspreidt de politie een
signalement waarin gerept wordt van een
man. ..lang 1,70 meter, aangezigt rond en
bol. kleur bleek, haar donker grijzend,
baard grijs, oogen sluw uitziende, neus
krom. mond klein, spraak langzaam lijmig
Anti-semitischer kan het nauwelijks. Let
alleen al op de kromme neus, een lichaams
deel dat in een één jaar eerder aan Pincoffs
verstrekt paspoort nog als „recht" omschre
ven is.
De vogel is echter gevlogen. Amerika levert
hem niet uit, omdat er nog geen uitleve
ringsverdrag met Nederland is en zo kan
Pincoffs de laatste 32 jaar van zijn leven
ongestoord in de Verenigde Staten door
brengen. Arm en vergeten is hij daar beslist
niet. Pincoffs is achtereenvolgens sigaren
winkelier. grossier in tabak en tenslotte
tot zijn dood in 1911 makelaar in tabak
en wijnen. Nog tijdens zijn leven keert het
respect in Rotterdam geleidelijk terug en
op verjaardagen krijgt hij menige geluk
wens uit de Maasstad. Er is zelfs sprake van
een uitnodiging om Rotterdam nog eens te
bezoeken, maar gezien zijn leeftijd (Pincoffs
is dan tachtig) acht hij de reis te bezwaar
lijk.
De terugkerende bewondering is niet ten
onrechte. Pincoffs mag dan grote fouten
hebben gemaakt en door zijn manipulaties
enige jaren vertraging hebben veroorzaakt
in de ontwikkeling van Rotterdam, zijn
betekenis is groot. Samen met mannen als
Marten Mees bracht hij een ontwikkeling
op gang die Rotterdam maakte van een
gezapige provinciestad tot een wereld
haven.
Persoonlijke rijkdom is niet de drijfveer
geweest van zijn financiële geknoei Pin
coffs kwam in Amerika aan met 600 dollar
en enkele juwelen. Wat bewoog hem dan
Titelblad van een van de vele spotliederen, gemaakt na de vlucht van
Lodewijk Pincoffs.
wel? Waarschijnlijk heeft Marten Mees dat
juist getypeerd toen hij ten onrechte door
sommigen als medeplichtig beschouwd
wat gedachten op papier schreef. Daarin zei
Mees over Pincoffs: „Maar de hoofdzaak
van het verzwijgen van het eerste verlies zal
geweest zijn dat hij er niet toe kon besluiten
te erkennen dat hij geen succes had Hij
moest, door zijn IJdelheid gedreven, altijd
succes hebben
ADVERTENTIE
arga Rijerse
ruim tweehonderdduizend schoolverlaters, die dit jaar worden verwacht, zal niet
n het geluk hebben om binnen afzienbare tijd een baan te vinden. Voor sommigen zal
s een luxe zijn, want van de jongeren die vorig jaar de schoolbanken verlieten, lopen er
moment nog zo'n 18.000 werkloos rond. Die groep dreigt tussen de wal en het schip te
n het is nog maar de vraag of we de jeugd straks meer perspectief kunnen bieden. Nu al
eenderde van alle werklozen uit jongeren.
geen vrolijke berichten. Er
alle kanten naarstig ge-
ar oplossingen. Minister Al-
gon onlangs de campagne
erlaters aan de slag". Het
le van sociale zaken wil op
nier de schoolverlaters sti-
om zich zo snel mogelijk aan
n bij het arbeidsbureau, ten-
rder aan de slag te komen,
e baan hoeft niet je laatste te
gt Albeda. „Accepteer dat
al ligt het dan niet helemaal
irlengde van je opleiding."
sn nog zoveel andere maatre-
n de kant van het ministerie,
ertoe leiden dat meer en meer
een plaats op de arbeids-
sd innen veroveren. Maar daar-
^ld nodig. In het kader van
nigingen en Bestek '81, kan
1 gezien, nauwelijks een bij
den geleverd aan het oplos-
de jeugdwerkloosheid Of
leid onder jongeren ooit zal
vorden opgelost, is afhanke-
4e vraag, in welk tempo nieu-
iplaatsen voor jongeren
borden geschapen
directoraat-generaal voor de
Oorziening van het ministe-
bciale Zaken, is drs G. 't Hart
belast met schoolverlaters
lij staat achter Albeda's op-
over de „eerste baan" „Wij
een beleid te ontwikkelen,
eidsvoorzieningen-beleid, in
ng van schoolverlaters. Door-
'erkloosheid onder jeugdigen
name onder schoolverlaters
•nlijk hoger is dan in ande-
isll Ijdsgroepen, is er een soort
)4ojind beleid op het totale werk-
sbeleid. Onze taak is het ont-
van een dergelijk beleid,"
schoolverlaters-consulent.
moment wordt er gesugge-
1 er drie oorzaken zijn van de
iheid onder jongeren De
ers wijzen voortdurend op de
»an de minimum-jeugdlonen
emingen te veel kosten
ten zijn te hoog, zeker van
nog nauwelijks presta-
Hier stuit je dan weer op
rde kreet van de onder-
Minimum-jeugdloon
niet oorzaak van
jeugdwerkloosheid
nemers: „Ze kunnen nog geen hamer
vasthouden."
Drs 't Hart gelooft niet dat het mini
mum-jeugdloon een ooizaak is van de
jeugdwerkloosheid. „Er loopt op dit
moment een onderzoek van het Ne
derlands Economisch Instituut, in
opdracht van Sociale Zaken, naar
jeugdwerkloosheid. Daarin is ook on
der mneer het minimum-jeugdloon
bestudeerd. Daaruit is miet gebleken
dat je hierdoor de hoogte van de
jeugdwerkloosheid kunt verklaren.
Het minimumloon voor jongeren is in
feite afgeleid van het volwassen mini
mumloon. Je zou moeten bekijken of
in de jaren dat het minimum-jeugd
loon extra is gestegen of gedaald in
vergelijking met het volwassen mini
mumloon. er ook een extra stijging of
daling in de werkloosheid onder Jon
geren optrad en dat valt gewoon niet
te constateren."
Een andere oorzaak van de toene
mende werkloosheid onder jongeren,
wordt gezegd, is dat er een gat is
tussen onderwijs en arbeidsmarkt.
„Datgene wat er op de arbeidsmarkt
wordt gevraagd en datgene wat het
onderwijs aflevert, daar heeft altijd
wel een zekere kloof tussen bestaan.
Maar deze kloof wordt ineens duide
lijker zichtbaar in een periode van
hoge werkloosheid. In periodes van
hoogconjunctuur is het bedrijfsleven
wat makkelijker in staat om zelf die
kloof te overbruggen, door zelf aan
bijscholing en vakopleiding te doen.
In periodes van laag-conjunctuur.
zoals nu. zijn ze niet in staat om de
kloof op te vullen Door deze ontwik
keling worden de schoolverlaters met
een geringe opleiding het zwaarst ge
troffen
tot het oplossen van de grote jeugd
werkloosheid.
„Het heeft alleen nut, in die zin. dat je
een aantal mensen nog een jaartje
van de arbeidsmarkt afhoudt Verlen
ging van de leerplicht heeft alleen
maar zin, wanner je daar onderwijs
voorzieningen tegenover kunt stellen,
die mensen die nu liever gaan wer
ken, voldoende kunnen motiveren
om daaraan deel te nemen. Die moti
vatie is heel belangrijk. Je ziet nu al
onder partieel leerplichtigen, dat
ruim de helft niet of nauwelijks aan
het onderwijs deelneemt. De andere
helft volgt les omdat het moet, zij het
met frisse tegenzin. Wanneer je deze
groep verplicht nog een jaar op
school te blijven, dan zal het effect
van het behalen van diploma's mini
maal zijn. Wanneer ze dan een jaar
later op de arbeidsmarkt komen dan
hebben ze hun buik vol van het on
derwijs en zullen er verder weinig
voor voelen om nog een vakopleiding
te gaan volgen."
Drs G. 't Hart: „Jongeren niet te duur".
Emigratie
Leerplicht
Schoolverlaters-consulent 't Hart ge
looft niet dat een verlenging van de
leerplicht een bijdrage kan leveren
De jongerenorganisaties, zoals de Be
weging van Werkende Jongeren
(KWJ) en het NVV Jongerencontact
hebben nogal wat problemen met de
maatregelen van het ministerie van
Sociale Zaken en de plannen van
minister Albeda. Een woordvoerder
van het NW-Jongerencontact merk
te laatst op dat Albeda enige tijde
moet hebben gezegd, dat Jongeren in
Nederland beter kunnen gaan emi
greren. gezien de slechte stiuatie op
de arbeidsmarkt, willen ze niet in een
periode van werkloosheid terecht ko
men. Frappant was, aldus de woord
voerder. dat enige tijd daarna, de
vliegprijzen op de VS goedkoper
werden.
Of de conclusie die het NVV Jonge
rencontact hieruit trekt juist is. daar
valt natuurlijk over te twisten Wel
duidelijk is dat de jongerenorganisa
ties niet erg ingenomen zijn met de
plannen van Albeda ..Subsidies zijn
lapmiddelen" en „De aanpak van de
jeugdwerkloosheid door de departe
menten is uiterst onbevredigend en
blijft ver onder de maat. Zelfs ont
breekt in de notitie de toezegging, dat
met voortvarendheid naar nieuwe,
betere instrumenten zal worden ge
zocht. De notitie van de betreffende
ministeries van sociale zaken, onder
wijs en wetenschappen en CRM inza
ke de jeugdwerkloosheid getuigt van
grote kortzichtigheid om de slechte
financiële positie van de overheid als
voornaamste argument te hanteren
voor handhaving van een beleid, dat
jongeren onvoldoende handreiking
biedt om een start te maken in het
arbeidsproces," aldus enkele reacties
over de nota én het beleid van de
regering inzake de Jeugdwerkloos
heid.
Een reactie van drs 't Hart: „Je hoort
vaak, met name van de kant van de
jongerenorganisaties, dat de meeste
maatregelen een verkapte vorm van
loonkostensubsidies zijn, in de rich
ting van de werkgevers Of ze dat geld
nou al of niet nodig hebben, daar valt
natuurlijk over te twisten en mis
schien is het wel zo dat wanneer je
dat geld niet zou geven, de werkge
vers die jongeren toch wel in dienst
zouden hebben genomen
Binnen de jeugdmaatregelen ligt een
zwaar accent op de maatregelen ge
richt op vakopleiding van jongeren
Dat zijn dus geen loonkostensubsi
dies. maar dat zijn maatregelen om
werkgevers die jongeren in dienst ne
men te stimuleren ook nog wat te
laten doen aan het geven van vakop
leiding
Vakopleidingen
Er is een enorme werkloosheid en er
is een grote vraag naar vaklieden. De
uitstroom van het onderwijs en de
vraag op de arbeidsmarkt, die passen
niet op elkaar Daarom is die stimule
ring van vakopleiding, met name
voor jongeren ook zo belangrijk. In
deze tijd van economische recessie
zeggen de ondernemers We willen
wel jongeren in dienst nemen, maar
we hebben er de financiële middelen
niet voor om die vakopleidingen ver
der te gaan verzorgen Dan kan de
situatie ontstaan dat terwijl er een
gebrek is aan vaklieden de vakoplei
dingen op een laag pitje komen te
staan, waardoor het gebrek nog gro
ter wordt." aldus 't Hart
Over het begnp „passende arbeid
naar aanleiding van de kreet van Al
beda „Je eerste baan hoeft niet de
laatste te zijn." zegt 't Hart „Je kunt
er natuurlijk over redetwisten wat
nou precies passend is en wat niet. De
jongerenorganisaties zeggen. Je eer
ste werkervaringen zijn het belang
rijkst, dat is ook zo Maar als Je eerste
ervaringen een periode van langduri
ge werkloosheid is. dan denk ik dat
het negatieve effect daarvan groter is
dan wanneer je een baantje accep
teert, al ligt dat niet helemaal in het
verlengde van je opleiding. En dat
wordt bedoeld met deze opmerking."
aldus 't Hart
Ontwapenende boekjes met
ontroerende teksten en fijne
tekeningen van de beroemde
Joan Walsh Anglund
Oit zijn de titels:
Liefde is een heel speciaal
gevoel
Een vriend is iemand die om je
geeft
Een heel jaar rond
Een boek van goede tijding
Wees altijd...
Lente is een nieuw begin
Welke kleur heeft de liefde?
Hou je van iemand9
Een handjevol gezegden
Per deel f 7.90
In de boekhandel verkrijgbaar
ZOMER KEUNING - EDE
HUIZEN (ANP) BIJ een verkeers
controle op rijksweg I. Amsterdam-
Amersfoort. heeft de politie bij Naar-
den 703 voertuigen onderzocht en 190
processen-verbaal uitgereikt Voor
een nader technisch onderzoek wer
den 21 auto's van dubieuze kwaliteit
uit het verkeer genomen Twee ande
re auto's werden meteen voor de
sloop bestemd Eén auto werd in be
slag genomen de eigenaar reed on
verzekerd en zonder rijbewijs In één
auto werd een vuurwapen gevonden
en in een andere een kleine hoeveel
held hasj. Aan achterstallige boetes
werd 705 gulden geïnd Eén bestuur
der kreeg een rijverbod wegens alco-
holgebuik. Drie vrachtwagenchauf
feurs mochten niet verder rijden Van
hen had één al meer dan 24 uur achter
het stuur gezeten
LI88E (ANP» De Keukenhof in
Lisse zal open blijven tot en met
zondag 27 mei op het ogenblik moe
ten er nog duizenden voorjaarsbloe
men tot hun volle glorie komen Tot
en met 20 mei ts in de kassen de
lelietentoonstelling Liliade te zien
