'Lula' laat heel
Brazilië staken
elfs de preek
tornt op de band
éi?
AG 12 MEI 1979
BUITENLAND!
TROUW/KWARTET
Staken mug niet, in Brazilië. Toch wordt er steeds meer gestaakt. De negentig miljoen
arbeiders van het land ruiken meer vrijheden en riohten hun hoop op „Lula". In zijn eentje
doorbreekt Lula de traditie dat vakbondsleiders fungeren als „pelegos", zadeldekens die
de pijnlijke druk van Brazilië's pijlsnelle économische ontwikkeling op de ruggen van de
werkpaarden moeten verzachten. En hoe machtig de generaals ook zijn, van Lula komen
ze niet af.
door Wim Jansen
■k Tsjoeng Hee, president van Zuid-Korea, heeft niets- tegen religie in het algemeen en tegen
he'Mstenen in het bijzonder. Blaar dan moeten de gelovigen zioh wel strikt houden aan de
kondiging van het evangelie en datzelfde evangelie niet in de praktijk brengen. Wie zondigt,
i worden opgepakt, verhoord, gemarteld en gevangen gezet. De Wereldraad van Kerken
i opteerde er ®®n rapport over dat volgens Seoel „ongegrond en leugenachtig" ia.
^■r Johan ten Hove
dkoreaanse dominees en
sters vinden vaak in burger
lede politiemannen of leden
de Koreaanse geheime
ïst, de KCIA, onder hun ge-
r. Zij maken ijverig aanteke-
;en van de dienst en nemen
s de preek op bandrecorders
Zo op het eerste gezicht een
leugend verschijnsel, waar
collega's in de westerse we-
I, die te kampen hebben met
leegloop van de kerken, ja-
s op kunnen zijn.
7uidkoreiiiin.se geestelijken hebben
"0p^ er weinig reden tot vreugde, want de
tie maakt die aantekeningen nu niet
laid om zich later nog eens te bezin-
N/i °P het gehoorde of of om met collega's
irkge er de koffie wat na te praten over de
ist. De verslagen en bandjes gaan naar
00 hoofdkwartier van de KCIA, waar de
nauwkeurig onderzoeken of de
telijken zich niet schuldig maken aan
versieve uitspraken, communistische
rpraat of anderszins tegen de rege-
gerichte propaganda".
de n
>n
dat is in Zuid-Korea, waar de in 1972
rgedrukte Yoeshin-grondwet een keur
artikelen bevat die alles wat riekt
bewustwording „communistisch"
men en waar de president daarnaast
eens per decreet kan regeren, niet zo
illijk. „In feite kan men in Zuid-Korea
doodstraf krijgen voor een afwijkende
ling", zeggen presbyteriaanse domi-
De „democratie naar Koreaanse
I" is inderdaad verworden tot een plat-
lictatuur van president Park Tsjoeng
bijgestaan door een effectief rege-
i |nJPaPParaat en de beruchte geheime
itie KCIA, die een variant is op de
erikaanse inlichtingendienst, maar
aanzienlijk meer macht beschikt.
Inig reden tot vreugde dus over de
'J wgstelling van het politie-apparaat
,e ir het functioneren van de kerken in
d-Korea. Want in toenemende mate
udt een verslag van de dienst voor de
!r rw stelijken in dat zij kort jlaarop worden
1 ipakt, mee moeten naar het politiebu-
worden verhoord en in vele gevallen
e,st ng gemarteld en in de gevangenis be-
den na een proces dat zich meestal
i m iter gesloten deuren afspeelt en dat
1 v' er met intimidatie en vernedering dan
10 t een rechtvaardige gang van het recht
maken heeft.
lekje opena^^w
Task Force for Human Rights in Ko-
i, een beweging die opkomt voor de
ihten van de mens, doet er een boekje
fr open. hetgeen onlangs door de We-
draad van Kerken in de openbaarheid
bracht,
tuut
ij»- Zuidkoreaanse regering heeft inmid-
den Is felle kritiek geleverd op de wereld-
joo Bd In een brief aan de raad liet een
^wtionaris van het ministerie van infor-
itie en cultuur. Han Gi-Bock weten dat
rapport „uitgaat van negatieve aspec-
en verkeerde veronderstellingen die
grond, leugenachtig en vervormd
Maar de wereldraad steekt zijn hand
het vuur voor de groep christenen die
rapport heeft opgesteld en zegt dat
het meest gedetailleerde en betrouw-
stuk is dat tot nu toe over de situatie
de rechten van de mens in Zuid-Korea
geschreven.
Jtt het op „leugenachtige en vervormde
derstellingen" zou berusten ligt niet
fc voor de hand. Amnesty International.
P organisatie die zich inzet voor het lot
van politieke gevangenen overal ter we
reld en tevens een organisatie die op het
gebied van betrouwbaarheid een naam
heeft te verliezen, kwam enkele jaren gele
den met een rapport dat van de „rechts
staat Zuid-Korea" al evenmin veel heel
liet.
Het rapport uit Zuid-Korea, dat de perio
de januari 1978 tot januari 79 beslaat,
maakt melding van 200 ernstige schendin
gen van de rechten van de mens en geeft
een lijst van 540 slachtoffers van de gehei
me politie. Het rapport zegt dat hoewel er
in 1978 driemaal amnestie is afgekondigd,
er in werkelijkheid heel weinig politieke
gevangenen werden vrijgelaten en zij die
werden vrijgelaten kunnen de volgende
dag weer worden opgepakt, omdat hun
veroordeling niet ongedaan is gemaakt.
Zo wordt de belangrijkste vrijgelatene, de
vroegere presidentskandidaat Kim Das-
Joeng, geregeld opgepakt en voor verhoor
meegenomen. De laatste keer dat dat ge
beurde was op 7 mei, toen Kim in de
hoofdstad Seoel werd gearresteerd we
gens uitspraken tegen de regering.
Bangig
In het rapport komen mensen aan het
woord die de folterkamers van binnen
hebben gezien en die bang zijn te praten
omdat de politie meermalen heeft ge
dreigd met nieuwe arrestatie en nieuwe
martelingen en bovendien liet weten dat
ook hun gezinnen en verdere familieleden
wel te vinden zouden zijn.
De regering is de laatste tijd zeer gebrand
op met de kerken verbonden organisaties
organisatie die zich bezig houden met het
onderwijs en de bewustwording van de
industrie-arbeiders en de boeren op het
platteland. ZuidKorea mag dan in termen
van produktiecijfers en inkomsten per
hoofd een economisch wonder hebben
doorgemaakt, dat houdt niet in dat het
profijt daarvan ten goede komt aan de
armste lagen van de bevolking. De lonen
zijn nog steeds erg laag, er bestaat geen
minimum-loon en acties hiervoor van de
vakbonden zijn ten strengste verboden.
Het industrie-pastoraat (Urban Industrial
Mission UIM) dat vooral in de krottenwij
ken van de grote steden werkzaam is,
heeft zwaar te lijden van invallen door de
politie. De kantoren worden overhoop ge
haald, documenten in beslag genomen en
voor het minste of geringste worden er
zware boetes opgelegd.
Willekeurig'
De staat zegt niets tegen religie in het
algemeen en tegen christenen in het bij
zonder te hebben, als ze zich maar strikt
aan de verkondiging van het evangelie
houden en datzelfde evangelie niet in de
praktijk brengen. Tegen kerkdiensten, ge
bedsbijeenkomsten en het zingen van vro
me liederen bestaat geen enkel bezwaar,
zo lang de kerk zich niet met „politiek"
bemoeit. En wat „politiek" is bepaalt de
staat, daarin bijgestaan door een serie
artikelen en decreten die een zeer wille
keurige en ruime interpretatie van „poli
tiek" mogelijk maken. Twijfelgevallen
zijn altijd op te vangen door iets „commu
nistisch" te noemen.
Arbeiders, die worden ontslagen, op hun
rechten wijzen is „politiek", zoals de me
dewerkers van de UIM aan den lijve heb
ben ondervonden. Uit de documenten die
de KCIA in kantoren van de UIM in ver
scheidene steden in beslag heeft geno
men, blijkt meestal al vrij snel dat men
zich met politiek bezighoudt en zelfs
„communistische propaganda" bedrijft of
activiteiten tegen de staat ondersteunt
„Het ironische is", zegt het rapport, „dat
de kerkelijke organisatie UIM haar activi
teiten juist ziet als alternatief voor het
communisme, terwijl de regering de me
dewerkers het leven zuur maakt omdat
het volbloed communisten zouden zijn".
Veel medewerkers worden geïntimideerd
en als ze zich daar te weinig van aantrek
ken. krijgen ook zij de folterkamers van
de KCIA te zien. waar de nu wel zo onge
veer bekende internationale methodes
van martelingen op hen worden toege
past.
Begin maart, dus na het opstellen van het
rapport, werden in Zuid-Korea een twin
tigtal medewerkers van de Christelijke
Academie in Seoel opgepakt. De acade
mie houdt zich vooral bezig met het geven
van onderwijs aan volwassenen op het
platteland. Hoewel de directeur, dr Won
Yong Kang en enkele anderen na twee
weken werden vrijgelaten (zij kregen huis
arrest) moest de rest in de gevangenis
blijven. Op 4 april werden ze aangeklaagd
wegens overtreding van de wet tegen het
communisme en momenteel worden er
pogingen in het werk gesteld om de acade
mie in verband te brengen met een in
Zuid-Korea verboden politieke partij en,
sterker nog, met de gehate communisten
in Noord-Korea. De Oecumenische Vere
niging van Vormingscentra in Europa
(heeft opgeroepen de Koreaanse ambassa
des in de Europese landen om inlichtingen
te vragen over deze zaak en protest aan te
tekenen tegen de arrestatie van de mede
werkers van de Koraanse academie.
In het voorwoord van het rapport staat
dat publikatle ervan niet zonder risico's is.
„Soortgelijke rapporten zijn in het verle
den door het Noordkoreaanse communis
tische bewind van Kim n Soeng aangegre
pen om propaganda te voeren, met het
gevolg dat het regime in Zuid-Korea ver
sterkt werd in zijn idee dat de schrijvers
ervan wel communistische agitatoren
moesten zijn". Maar zij die in Zuid-Korea
strijden voor meer democratie en een be
tere naleving van de rechten van de mens
zitten alles behalve te wachten op het
Noordkoreaanse communisme dat onder
„de geliefde leider Kim" verworden is tot
een hard stalinisme.
Presbyteriaanse leiders in Zuid-Korea
hebben meermalen gezegd dat in onder
drukking beide regimes weinig voor el
kaar onder doen. In beide delen van het
Koreaanse schiereiland wordt elke vorm
van oppositie hardhandig de kop inge
drukt. is de pers aan banden gelegd en
moet de bevolking krom liggen om een
enorm leger en politieapparaat in stand te
houden. Inderdaad staan aan weerskan
ten van de 38-ste breedtegraad, waarlangs
Korea zo ongeveer verdeeld is. ruim een
miljoen Koreaanse soldaten te wachten
op een invasie uit het zuiden of uit het
noorden...
Een status quo die al sinds de wapenstil
stand van juli 1953 bestaat en die het volk
van Korea laat zuchten onder twee dicta
turen die met elkaar in een geldverslin
dende wapenwedloop verwikkeld zijn en
die niets nalaten om van eikaars bestaan
misbruik te maken door de eigen bevol
king met propaganda tegen de „commu
nistische dreiging" uit het noorden of de
„imperialistische dreiging" uit het zuiden
te vergiftigen. Een status quo die, on
danks de steeds terugkerende berichten
over „versoepeling" en „komende onder
handelingen" zeer waarschijnlijk nog wel
even voortduurt, omdat, naast het feit dat
de betrokken grote mogendheden gebaat
zijn bij het handhaven ervan, zij tevens
het bestaansrecht vormt van de twee regi
mes. Want waar zouden Park Tsjoeng Hee
van Zuid-Korea en zijn collega Kim II
8oeag van Noord-Korea blijven als de
Koreanen inderdaad de vrijheid hadden
te kiezen?
Generaal José Baptista
Figueiredo dacht snel
van die baardige on
ruststoker al te zijn. On
middellijk na zijn in
stallatie als president
op 15 maart van dit jaar
kreeg de generaal te
maken met lastige sta
kingen.
Steeds weer dook als voor
naamste „agitator" de naam
op van Luis Inacio da Silva.
inmiddels bij de meeste mi
nisters beter bekend onder
zijn koosnaam „Lula".
Geconfronteerd met een sta
king van 200.000 metaalarbei
ders was de president zijn be
loften over terugkeer naar de
democratie snel vergeten. Hij
stuurde een enorme politie
macht naar het centrum van
de staking, de ultramoderne
industriestad Sao Paulo. De
agenten bestormden het
hoofdkwartier van de metaal-
bond. gevolgd door een leger
tje regeringsambtenaren die
het bestuur van de bond over
namen. De gekozen leiders, in
clusief Lula, werden aan de
kant gezet.
Als oplossing bood Figueiredo
aan een comité te vormen,
waarin arbeiders, bazen en re
gering zitting zouden hebben,
en dat binnen 45 dagen een
oplossing zou moeten vinden.
Met een overweldigende
meerderheid verwierpen de
bonden dit plan. Lula ver
dween van het toneel, volgens
de geruchten om in het ge
heim te onderhandelen met
éen „berouwvolle" minister.
Twee dagen later was hij er
weer. met de mededeling dat
de staking onder zijn leiding
gewoon door zou gaan. En de
staking ging door.
Garanties
Dat was iets nieuws in Brazi
lië. Voor het eerst trok iemand
zich niets aan van de veertig
jaar oude structuur van de
vakbonden, die nog is geba
seerd op het model van Mus
solini in het fascistische Italië.
Kranten, radio en televisie ge
noten volop van de nog maar
kort geleden verworven vrij
heden. Alle publiciteit richtte
zich op Lula, de man die het
systeem openlijk durfde door
breken. De negentig miljoen
arbeiders van Brazilië roken
meer vrijheden en steunden
zelfs met geld de staking van
de werkers in de metaal. An
dere groeperingen, inclusief
het conservatieve deel van de
katholieke kerk. betuigden
steun aan de stakers.
Het gevolg hiervan was een
intensieve onderhandeling
met de regering. Een paar da
gen later sprak Lula een mas
sabijeenkomst van de staken
de arbeiders toe. Hij gaf de
mensen de raad weer aan het
werk te gaan. De lonen zou
den met 63 procent worden
verhoogd, de gestaakte dagen
doorbetaald en niemand zou
worden vervolgd. Lula had
deze garanties persoonlijk be
dongen op het hoogste rege
ringsniveau. En de stakers
gingen weer aan het werk.
Dat betekent voor Lula niet
dat de strijd al is gestreden.
Hij liet er eind vorige week
geen twijfel over bestaan dat
de staking van de metaalar
beiders na de afkoelingsperio
de in alle hevigheid zal wor
den hervat, als de regering
niet voor die tijd met de defi
nitieve regeling komt. Deze 45
dagen durende periode loopt
volgende week af. Werkgevers
hadden toegezegd in deze pe
riode geen mensen te ont
slaan, maar inmiddels zijn
ruim vierhonderd man de laan
uit gestuurd. Lula beschuldigt
hen van woordbreuk. Hij
heeft al opdracht gegeven gro
te voorraden levensmiddelen
in te slaan, als voorbereiding
op de volgende slag.
Oynrgwrtafran
De stakingen zijn nu ook over
geslagen naar andere secto
ren. Aanvankelijk alleen naar
de industriële gordel rond Sao
Paulo. die voor de Braziliaan
se economie van levensbelang
is.
In deze ABC-gordel (de voor
steden met de namen van de
heiligen André, Bernardo en
Caetano) ligt het grootste deel
van het werk stil. Maar ook in
de rest van het land neemt het
aantal stakingen toe. Er zijn
weinig overheidsdiensten die
nog normaal functioneren.
De eisen van de stakers zijn zo
op het eerste oog niet mis. Een
loonsverhoging van maar
liefst zeventig procent en een
bedrag ineens van tweedui
zend cruzeiros, ongeveer 250
gulden. De regering heeft de
stakende overheidsdienaren-
bijna anderhalf maal het oor
spronkelijke salaris aangebo
den. Maar deze verhoging zou
niet eens de inflatie van de af
gelopen twaalf maanden com
penseren. De cruzeiro vermin
dert iedere maand sneller in
koopkracht In maart bedroeg
de inflatie een record: 5.8 pro
cent in één maand
De stakers krijgen overigens
steun uit onverwachte hoek.
Een flink aantal legerofficie
ren geeft toe dat de arbeiders
meer zouden moeten verdie
nen. Zij hebben zich zelfs vol
ledig achter de staking van de
onderwijzers gesteld Nu is dit
laatste eigenlijk ook weer niet
zo verbazingwekkend: veel of
ficieren uit de gebieden rond
Rio de Janeiro en Sao Paulo
trouwen met onderwijzeres
sen, met wie ze dagelijks in
dezelfde trein zitten op weg
naar het werk.
De stakende onderwijzers be
haalden dan ook het snelst
succes: de regering van de
staat Rio heeft hun een loons
verhoging van 70,6 procent
aangeboden. Hoewel ze dit al
een overwinning vinden, heb
ben de onderwijzers het aan
bod vooralsnog niet geaccep
teerd.
Rnat
Na de grootscheepse politie
actie tegen de stakende staal-
arbeiders en de arrestatie van
160 vakbondsmensen, eind
maart, hebben leger en politie
zich opvallend rustig gehou
den. In het kabinet is onenig
heid ontstaan over het optre
den tegen de stakers. Hoewel
minister van Justitie Petronlo
Portella vastberaden ver
klaarde: „De wet moet wor
den gehoorzaamd" (staken ia
nu eenmaal verboden in Bra
zilië), staat hij bekend als een
voorstander van een flexibele
benadering. Hij gelooft en
hij krijgt daarbij steun van
minister Macedo van arbeid
en minister Pena van indus
trie dat verdere onderdruk
king van de stakingen grote
politieke gevolgen zal hebben.
Minister Macedo. de belang
rijkste man in deze kwestie
zou lid zijn van een groep zo
genaamde „christelijke on
dernemers". die toegeven dat
de arbeiders het al te zwaar te
verduren hebben gekregen in
de strijd tegen de inflatie. Bo
vendien wil Macedo dolgraag
gouverneur van de staat Sao
Paulo worden, en dan moet je
bijtijds zorgen in de hoofd
stad voldoende aanhang te
hebben.
Kniharrt
Deze ministers staan binnen
de regering recht tegenover
een aantal voorstanders van
een keiharde koers. Vooral de
minister van defensie, gene
raal Walter Pire en de minis
ter van planning. Marlo Si
monsen. staan te popelen om
het leger op de stakers af te
sturen. En op aandrang van
zijn politieke adviseur, gene
raal Golbery do Coute e Silva,
heeft de president vorige
week gedreigd alle 200.000 sta
kende overheidsdienaren zon
der meer de laan uit te sturen.
Simonsen heeft de werkge
vers in de metaal opdracht
gegeven niet meer dan zestig
procent loonsverhoging te ge
ven en de gestaakte dagen
niet uit te betalen. Het plan ia
duidelijk: de stakers moeten
het gevoel krijgen dat ze door
te staken er alleen maar op
achteruit gaan. Dit plan wil
ook dat hun populaire leider
Lula niet als officiële leider
van de vakbond wordt herbe
noemd.
Simonsen kan echter weinig
hoop koesteren dat dit laatste
lukt. Terwijl vorige week in de
miljoenenstad Sao Paulo een
door de regering georganiseer
de ..vakbondsbijeenkomst"
nauwelijks tweeduizend men
sen trok, stroomden 200.000
arbeiders naar het voorstadje
Sao Bernardo om te luisteren
naar de woorden van Lula
Zijn toespraak was radicaal,
zonder een enkele aanwijzing
die duidde op een compromis
met de regering. Als de afkoe
lingsperiode is afgelopen en er
la niet aan onze eisen voldaan,
gaan we weer staken, zei Lula.
En de mensen zullen het werk
neerleggen. De regering kan
de invloed van Lula niet meer
verminderen door hem af te
zetten Zelfs de Westdultse
kanselier Helmut Schmidt
wilde tijdens zijn bezoek aan
Bra2llië per se met Lula pra
ten alleen maar om te horen
dat ,,zljn" Volkswagen nog de
ergste uitbuiter is in Brazilië
Een loonsverhoging van vijftig procent is voor de Braziliaanse arbeider nog niet genoeg om de inflatie van de
afgelopen twaalf maanden goed te maken.
