Londense paraplumoord
als tv-documentaire
Feest voor twee!
Schitterend Quartz horlege
voor nieuwe Amro spaarders.
Vocale werkjes van Lothar verrassen*
De Amro Bank is er vooralle spaarders.
Northsea Jazz Festival
biedt honderd concerten
Officiële Bulgaarse kritiek op VARA-uitzending
Meer toneel trok meer bezoekers
Vaste boekenprijs
hoeft niet altijd
Ti'
SSHï Klein Muziektheater speelt Brecht en Tucholsky
En dan nog
EO voert hulpactie voor Oeganda
Hoe komt u aan dit horloge?
DONDERDAG 10 MEI 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Riet Diemer
HILVERSUM De meeste propaganda voor de televisiedocumentaire „Wie vermoordde
Oeorgl Markow?" over de mysterieuze paraplumoord, op de Bulgaarse schrijver, heeft een
Bulgaarse hoge functionaris tegen zijn bedoeling zelf gemaakt. De Bulgaarse ambassadeur in
Nederland. Iwan Kulew. heeft minister Van der Klaauw van buitenlandse zaken tevergeefs
verzocht de uitzending van het programma tegen te houden. In de ogen van Nederlanders is
dit een belachelijke eis omdat ons democratisch omroepbestel absoluut geen Inmenging van
politici in het programmabeleid van de omroepen veroorlooft. Dit is in tegenstelling tot de
Bulgaarse staatsomroep.
ADVERTENTIE:
Deze kwestie en het anonieme tele
foontje bij de VARA van iemand die
•lecht Duits sprak met de medede
ling dat het slecht met de program
mamakers zou aflopen als de docu
mentaire toch zou worden uitgezon
den zegt wel iets meer over het belang
van de inhoud van deze co-produktie
van BBC en VARA.
De aanleiding is het gegeven dat ver
leden Jaar 7 september de uitgeweken
Bulgaarse schrijver Georgi Markow
toen hij zijn auto onder de Waterloo-
bridge in Londen had geparkeerd
door iemand met de punt van zijn
paraplu stevig werd aangeraakt. Mar
kow werd spoedig daarop ziek. kreeg
hoge koorts en overleed een paar da
gen later, zonder dat de dokters Iets
konden uitrichten. Wel bleek later bij
een nader onderzoek dat een mlnis-
cuul kogeltje dat het vergif riclne. dat
vele malen sterker ls dan arsenicum,
bevatte, in zijn rug was terechtge-
komen.
Scotland Yard en de Britse Geheime
Dienst hebben tot nu toe echter moe
ten bekennen dat over de Identiteit
van de moordenaar niets bekend is.
Het verhaal van Markow. die ..stierf
in de wetenschap dat hij zijn noodlot
nooit zou kunnen ontwijken"' zoals
een stem ln de documentaire zegt. Is
in de Londense kranten zeker niet
onbesproken gebleven. Het ligt im
mers op de weg van de vrije pers deze
zaak verder uit te zoeken. Georgi
Markow genoot in zijn geboorteland
Bulgarije grote bekendheid. Hij gold
tot zijn vlucht ln 1969 ln dit aan
Rusland zo loyale land als een van de
beroemdste schrijvers. In zekere zin
was hij het paradepaardje van de
regering en hij bewoog zich ook vrij ln
die kringen. Later zou hij ln een tele
visiegesprek bekennen dat hij zoveel
mogelijk had getracht tot een com
promis te komen, maar dat hij de
benauwende atmosfeer ln zijn land
niet langer kon verdragen. Zijn satiri
sche uitspraken over de regeringslei
ders van wie hij erg veel wist maakte
dat hij tevens ln ongenade raakte
Hij week uit naar Londen en kreeg de
kans een nieuwe carrière op te bou
wen in dienst van de BBC en Radio
Free Europe. Voor de BBC verzorgde
hij uitzendingen ln de Bulgaarse taal
en voor het antl-communlstlsche Ra
dio Free Europe spuide hij zijn kri
tiek op de corruptie, de absolute
macht, de vriendjespolitiek en de
baantjesjager!) van de Bulgaarse re
geringsfunctionarissen.
Georfi Markow.
Zijn programma's bleven uiteraard
niet onopgemerkt bij de autoriteiten
ln zijn geboorteland. Zo zou president
Todor Zhivkow van Bulgarije zich de
inhoud van de programma's wel de
gelijk hebben aangetrokken
Waarschuwing
Op een dag kreeg Georgi Markows
broer Nikole. die naar Italiè was uit
geweken van een onbekende per tele
foon de waarschuwing dat Oeorgl zou
worden gedood. De anonieme beller
meldde bulten een aantal andere de
tails ook dat een soort vergif zou
worden gebruikt dat ergens ln West
europees consulaat lag opgeslagen.
Later mei 1978 werd Georgi's
vrouw telefonisch medegedeeld dat
hij zou worden vermoord. Nikole Mar
kow kon er niet achter komen of de
man die hem belde bij de moord was
betrokken.
Zoals gezegd werd Oeorgl Markow op
7 september 1978 het slachtoffer van
de paraplumoord. Hoe de geraffineer
de politieke moord ln scène was gezet
kon pas worden uitgezocht toen de
eveneens uitgeweken Bulgaarse Jour
nalist Wladlmlr Kostow, die ln Parijs
uitzendingen van Radio Free Europe
verzorgt, van de mysterieuze dood
van Markow hoorde. Bijna was hem
hetzelfde lot ten deel gevallen. Toen
hij in de metro stapte kreeg hij iets
scherps ln zijn rug. Drie dagen lang
DEN HAAO (ANP) Het aantal to
neel voorstellingen ln Nederland
steeg ln het seizoen 1977/*78 met acht
tien procent naar 3.647. Het aantal
bezoekers van toneelvoorstellingen
steeg met 24 procent tot 969 100 De
toename van het aantal uitvoeringen
komt zuiver voor rekening van de
nieuwe gesubsidieerde gezelschap
pen. Vijf nieuwe gezelschappen zorg
den samen voor twintig procent van
de voorstellingen
Een en ander blijkt uit cijfers die het
Centraal Bureau voor de Statistiek
heeft gepubliceerd over kunst op de
planken. De ontwikkeling van en be
langstelling voor mime. eoncert. ope
raoperette en ballet waren minder
positief Het aantal concerten nam
ten opzichte van het seizoen ervoor
toe met vier procent. Het aantal voor
stellingen van mime. opera en ballet
daalde met respectievelijk acht. een
en zeven procent. De belangstelling
voor opera- en operettevoorstelllngen
steeg met twee procent tot 283.200
bezoeken. De belangstelling voor de
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM De onderneming Eldi
Records (Elpee) ln Arnhem mag van
de rechter bepaalde boeken verkopen
beneden de door de uitgevers vastge
stelde prijs van 5.50. Voorwaarde is
dat Elpee de boeken niet in Neder
land Inkoopt, met andere woorden: ln
Belglè
De president van de Amsterdamse
rechtbank bepaalde dit ln een kort
geding dat de Ned. Vereeniglng ter
bevordering van de belangen des
boekhandels en twee uitgeverijen te
gen Elpee hadden aangespannen. Het
is de eerste keer dat de rechter toe
stemming geeft beneden de vaste
prijs te verkopen. In de boekenwereld
bestaat nog steeds een verticale prijs
binding. Eerder had Maxls. dat ook
beneden de vaste prijs verkocht, een
soortgelijk proces verloren. Het be
drijf kon of wilde niet aantonen dat
de boeken bulten Nederland waren
ingekocht De Maxis-zaak is overi
gens nog steeds hangende voor de
Hoge Raad
Elpee-directeur F Meurs verwacht
dat bij een opheffing van de verticale
prijsbinding de boeken 20 procent
goedkoper zullen worden Zijns in
ziens zal dit de totale boekenomzet
stimuleren Als voorbeeld noemt
Meurs het verdwijnen van de vertica
le prijsbinding bij grammofoonpla
ten Hij zegt dat de platenomzet daar
door verdrievoudigd ls
had hij koorts. Toen hij later van de
dood van Markow hoorde liet hij het
stukje metaal onderzoeken dat uit
zijn dijbeen was gehaald. De toen nog
onbekende giftige stof die het metaal
bevatte was Identiek aan die van het
kogeltje van Markow. Kostow bezat
echter genoeg tegenstoffen om te
overleven. BIJ proeven door het labo
ratorium voor chemische en biologi
sche oorlogsvoering van het Britse
leger bleek dat riclne was gebruikt,
een bljprodukt van wonderolie. In
spuiting van een varken bleek bij een
proef een langzame dood ten gevolge
te hebben.
De trage werking van het gif heeft als
voordeel voor de dader dat hij op tijd
weg kan zijn. Daarbij wordt aangeno
men dat die dader waarschijnlijk spe
ciaal uit Bulgarije is gestuurd naar
Engeland om makkelijker te kunnen
verdwijnen en geen sporen na te la
ten. Tevens wordt ervan uitgegaan
dat de operatie niet alleen het werk ls
geweest van de Bulgaarse geheime
dienst maar ook van de controleren
de „grote broer" Rusland. In de docu
mentaire worden nog voorbeelden ge
noemd van uitgeweken Bulgaren van
wie nooit meer een spoor is ver
nomen.
Een man die bekend is met de prak-
(fra® Jflamfor
Op moederdag bijvoorbeeld, de koffie versieren
met een glas Grand Marnier Cordon Rouge.
Een zeldzaam kado trouwens.
Bereid op basis van hartverwarmende cognacs en rustig gerijpt
op eikehouten fust. Als een van de weinige. Voor u samen.
door Adr. Hager
DEN HAAG Inplaats van het aangekondigde Vierde
strijkkwartet van Bartok speelde het Residentie Strijkkwar
tet dinsdagavond in Diligentia het Opus 51 nummer 1 van
Brahms. Dit werk ging ter opening van het zesde en laatste
concert in de kamermuziekserie van het Residentie Orkest.
Een zwaarwichtige opmaak waarbij de zwakke openingsma
ten gelukkig niet model stonden voor de gehele weergave.
Dit concert kreeg extra aantrek
kingskracht door het feit, dat diri
gent Ferdinand Leitner in de overige
werken medewerking verleende als.
pianist. De sopraan Wendela Brons
geest. Jolle de Wit (fluit). José Stor-
dlau (altviool) en John Helsdingen
(slagwerk) droegen zorg voor de weer
gave van acht haikoes (Japanse
dichtvorm bestaande uit drie regels
van samen 17 lettergrepen) van Gun-
ther Kllnge, getoonzet ln 1976 door
Mark Lother. Deze weinig bekende
componist ls bevriend met Ferdinand
Leitner. Zijn haikoes zijn natuurim
pressies over sneeuw ln de tuin, het
spel van de wind, de sterrenhemel, de
maan en vallende bladeren. SfeerriJ-
ke werkjes geheel vanuit de tekst
geschreven, intiem en ragfijn on
danks het arsenaal aan slagwerk. Een
verrassende keuze! De weergave was
even boeiend als knap.
Wendela Bronsgeest. Ferdinand l g
ner en klarinettist Jan Cober ver*
ten vervolgens „Der Hirt auf
Felsen" van Schubert. Een verruil
lijke interpretatie, wonderschoon a
lief gezongen en vederlicht gespei
Wendela Bronsgeest is we schre
het reeds eerder een sopraan
aandacht verdient.
Voor de afsluiting van dit concert >2
deze serie zorgde Mozart met
beste werk dat ik ooit heb gecon
neerd" het Kwintet K.V. 452. Fe
nand Leitner en de blazers Fr
Minderaa, Jan Cobert, Vicento Zi e
en Ton Kerstens gaven het werk c
blijmoedig en onbezorgd karakta
andere drie musische vakken daalde
echter, en wel met 17 procent bij
mime. een procent bij concerten en
drie procent bij balletuitvoeringen.
De ..overige activiteiten" d.w.z.
vormingsprojecten. educaUeve acti
viteiten en dergelijke namen toe
met acht procent. Per seizoen ver
schillen die cijfers nogal. Ook het
bezoek steeg vorig Jaar met acht
procent.
Voor het eerst heeft het CBS ook de
poppentheaters ln de telling opgeno
men. Nederland telde vorig seizoen
107 poppenspelers. ZIJ gaven 7.788
voorstellingen die 700.700 bezoekers
trokken. Dat betekende een stijging
van het aantal voorstellingen met vijf
procent en een daling van het bezoek
met vier procent Ter vergelijking:
mime trok met 532 voorstellingen
88 400 bezoekers, de 1.507 concerten
trokken er 1 178 500. en de 520 ballet
uitvoeringen 260 900 bezoekers. 457
opera- en operette-uitvoeringen trok
ken 283.200 bezoekers
De gemeentelijke Van Reekumga-
lerij Apeldoorn toont van 15 mei tot
en met 17 Juni een expositie over
ontwikkelingen in de architectuur en
vormgeving aan de hand van het le
ven en werk van de Nederlandse ar
chitect Ntegeman. De tentoonstelling
is tot stand gekomen op initiatief van
de Koninklijke Maatschappij tot Be
vordering der Bouwkunst, de Bond
van Nederlandse Architecten en de
Stichting Architectuurmuseum in
Amsterdam. De expositie was van 17
maart tot en met 29 april ln Amster
dam te zien. Op 15 mei wordt in het
Apeldoornse Congrescentrum Orp
heus en in de Galerij een themadag
gehouden over de essentie van de
opleiding tot vormgever. Op die dag
zal de voorzitter van de BNA. Cor de
Wit. een Inleiding houden over Nle-
geman.
In de Vishal ln Haarlem zullen van
19 mei tot en met 17 Juni .Joden
beelden" van Joop van Rijs worden
tentoongesteld. In lijn ontwerpen
brengt de kunstenaar de bescher
mende werking van lood tot uitdruk
king ln de vorm van onder meer kle
ding. te sluiten ramen en afsluitende
schotten
Milton Ager. de componist van
evergreens zoals „Happy days are
here again". „Hard hearted Hannah
en ..Ain't she sweet" is deze week in
Inglewood bij Los Angeles overleden
Het liedje ..Happy days are here
again", waarmee Ager wereldfaam
verwierf, was In de eerste helft van de
jaren dertig de herkenningsmelodie
van de eerste verkiezingscampagne
van president Rooseveld
bestemming uitgeweken
KGB-man. de Rus Nikolav Khokho-
low. Toen hij ln West-Duitsland ie
mand wegens politieke motieven om
het leven moest brengen keerde hij
nooit meer naar Rusland terug.
Khokhlow verklapt dat de geheime
diensten over een arsenaal aan gehei
me wapens beschikken die technisch
ontzettend knap zijn. De Bulgaarse
geheime dienst zou bestaan uit 28000
geheime agenten. Veel van hen ma
ken deel uit van het officièle leger.
De goed opgebouwde documentaire
„Wie vermoordde Georgi Markow" ls
het gezamenlijke werk geweest van
Michael Cockerell van de BBC en
Ludi Boeke. Harry Prins en Frank
Diamand van de VARA. Ludl Boeke
bezocht ondermeer Bulgarije en hij
zou nooit toestemming hebben gehad
ln dat land te filmen als hij niet
gewoon als toerist was binnengeko
men waar hij met een acht millimeter
camera werkte. Wat wij als een Inte
ressant werkstuk zullen kwalificeren
heeft de Bulgaarse ambassade ln En
geland niet zo op prijs kunnen stellen
na uitzending begin april ln Engeland
getuige de uitspraak: „Wij verwerpen
met klem de James Bond-verhalen in
deze documentaire".
De VARA zendt de documentaire
vanavond om 20.35 uur op Nederland
1 uit.
door André Rutten
AMSTERDAM De drie uitvoeren
de leden van het Klein Muziekthea
ter. dat t/m 13 mei ln Centrum Beile-
vue optreedt, komen voort uit de
klassieke opera-praktijk, hebben een
aantal Jaren schoolconcerten gege
ven. waarbij zij andere wegen zijn
ingeslagen, en hebben nu voor een
gewoon theaterpubliek een program
ma samengesteld op teksten van
twee kritische Duitse schrijvers. Kurt
Tucholsky (1890-1935) en Bertolt
Brecht (1898-1956) onder de titel
„Tussen gisteren en morgen", zoals
ook de in 1952 gepubliceerde bloemle
zing uit het werk van Tucholsky heet
te (Zwischen gestem und morgen).
Het Brecht-programma van na de
pauze, dat zij aankondigden als
„Liedjes van Brecht", gegroepeerd ln
drie thema's de kroeg, de moeder,
de soldaat lukte hen het best. Mo
gelijk omdat zij zich daar hielden aan
de muziek van Kurt Weill, Hans Eis-
ler en Paul Dessau, en waarschijnlijk
ook omdat zij voor dat deel samen
werking hadden gezocht met Anne-
Marie Prins, die door haar geslaagde
Brechtvoorstellingen zowel met Gro
ningse als met Amsterdamse ama
teurs erg goed weet op welke simpele
manleren Je het best met Brecht op
de planken kunt omspringen.
In het Tucholsky-deel vóór de pauze
varen zij meer op eigen vindingrijk
heid, waarbij zij nieuwe composities
en verbindende teksten hebben laten
maken, die belde wat mager zijn uit
gevallen. De pogingen tot humor i
zijn van gering gehalte, de theati a
technische vondstjes zijn aai
maar hebben meestal weinig nu
effect en brengen een vertrage li
omslachtigheid met zich mee, zo ti
de teksten maar deels tot hun n
komen.
Je ziet dat de spelende i
gers best velerlei mogelijkheden ir
zich hebben, maar er nog niet ln [e
slaagd zijn die ook optimaal te
bruiken. Zij het bij Brecht aanzr
lijk verder dan bij Tucholsky.
HILVER8UM (ANP) - De evangeli
sche omroep is een hulpverleningsac-
tle begonnen voor Oeganda. EO-di-
recteur Dorenbos en Leo Slingerland
van het programma „EO-Metter-
daad" hebben onlangs een bezoek
gebracht aan Oeganda. De nieuwe
regering daar probeert na de val van
Amin de wederopbouw op poten te
zetten.
Volgens Dorenbos heeft minister De
Koning (ontwikkelingssamenwer
king) eergisteren verklaard het EO-
Lnitiatief te steunen. De EO vroeg
dinsdagavond om inzending van gro
te hoeveelheden zomerkleding,
schoeisel, lakens en andere zaken.
Deze kledlngactie moet nog verder
worden uitgewerkt.
Volgens de EO is het de bedoeling dat
deze zomer twee- tot driehonderd Ne-
'derlandse Jongeren naar Oeganda
gaan om daar te helpen bij de bouw
van een weeshuis.
DEN HAAO (ANP) De orkesten van Count Basle, Dal i
Murray, Woody Herman, Lionel Hampton, Dizzy Gillespie
Clark Terry zijn enkele van de attracties die te beluiste
zullen zijn op het vierde Northsea Jazz Festival, dat gehoui
wordt op vrijdag 13, zaterdag 14 en zondag 15 juli ln
Congresgebouw ln Den Haag.
In totaal zullen ongeveer 550 musici
in 90 orkesten en groepen ongeveer
honderd concerten geven. De musici
ADVERTENTIE
N
i miljfl
;nte 1
Met dit digitaal Quartz horloge
heeft u een bijdetijds vormgegeven
kleinood om de pols. Het geeft exact
uur, minuut, seconde en datum aan.
U kunt trouwens kiezen tussen
een robuust heren- of een elegant
dameshorloge.
Nieuwe spaarders die in de actie
periode een spaarrekening openen
(minimale inleg f 15,-) kunnen één
van deze fraaie polshorloges kopen
voor slechts f 25,-.
Bovendien ontvangen ze ook nog
f7,50 spaarpremie (deze premie is
één maand niet opvraagbaar).
Dit unieke aanbod geldt t/m 31
mei. Dus wees er snel bij. (Mocht
uw Amro Bank onverhoopt geen
horloges meer hebben, dan kunt u
gebruik maken van een reserverings
bon. Maar dat geldt zolang de
voorraad strekt).
Let op: Ha nieuwe systeem van dagelijkse
renteberekening betekent rentevoordecl voor u.
ALS IK NV OP MN NIe/lve QVAKJZ
HOKUX& KVK WEer IK EAALT HOEVEEL
MIMVTEAJ MhJN ETEAJ TE LAAT
komen vooral uit Amerika, maaro
uit Finland, Zweden, Duitsland r
Engeland. Onder hen zijn Ella Fit2 r
raid, Chet Baker. Milt Jackson
Dave Brubeck met hun kwarten
en Oscar Peterson. Een primeur n
het festival ls het gezamenlijke opti
den van de tenor saxofonisten Ardll
Shepp en Sam Rivers. Ook een gn
aantal Nederlandse Jazz musici
saxofonist Theo Loevendle, plan
Loek Dikker en drummer Martin i
Duynhoven zullen met hun groep
op het festival optreden.
Het festival gaat ruim een
gulden kosten en de gemeente
Haag draagt daar 120.000 gulden I
bij. Het Congresgebouw stelt de
len, die allemaal ln gebruik zijn
dens het festival, gratis ter besch
king. In zeven zalen zal continu n
ziek te beluisteren zijn. Verder zijr.
een filmfestival, videoshows,
jazz-expositie en dagelijks gratis c
certen onder de luifel van het
gresgebouw, waaraan wordt mee
werkt dóór onder meer drie Anw
kaanse high school bands.
De AVRO zal radio- en televisleop
men maken, waarvoor de BBC I
langstelling heeft getoond. Ook
len van enkele optredens platen<
men worden gemaakt.
Tegelmuseum krijgt
tableaus van
landhuis Kareol
OTTERLO (ANP) Het Tegel»
seum in Otterlo op de Veluwe kan
beschikking krijgen over dertli
unieke tegeltableaus uit het blnne
kort te slopen landhuis Kareol
Aerdenhout. Het uitzagen van det
bleaus uit dit sinds de oorlog legend
rische landhuis kost 40.000 gulden
De huidige eigenaar van het huis'
de tableaus aan het Otterlose
seum schenken, mits daardoor
sloop van het sterk verwaarloos
huis niet wordt bemoeilijkt. De I
meente Ede is bereid vijfduizend p
den bij te dragen aan de redding
de collectie tableaus op voorwaart
dat de provincie Gelderland eeitfdL
de bedrag op tafel legt.
Het landhuis Kareol werd begin df
eeuw gebouwd en is opgetrokken
een Weense variant van de Juga
stil. Binnen- en buitenmuren van r
huis zijn voorzien van prachtige
kleurrijke tegels en tegeltableaus.
Muziek van de Nederlandse c
ponist Jan van Gllse (1881-1944)11'
zondag 13 mei te beluisteren in i
Haags Gemeentemuseum. De
praan Loes de Koning en pia»
Jaap van Benthem zullen enkele I
deren ten gehore brengen. Het Ref
trio vertolkt het Trio voor fluit. tl
en altviool van deze componist
musicoloog drs Hans van Dijk.
binnenkort hoopt te promoveren
een dissertatie over Jan van Gilse.l
het programma toelichten.
