rzsébet Kisjókai nam de
atste trein naar Wenen
Leestafel in
Karrmpn
E yA Vw
I.
Uit brieven van lezers
edcursus Hongaars voor de Koningin
§**§)#- m
Proost en Brandt
gelijke resultaten
DAG 7 MEI 1979
TROUW/KWARTET
d
red Lammers
sla
oifRSUM In Engeland
>rika is zij een bekende
'door haar boeken, ge-
nbundels en lezingen
II aatste tijd vooral door
ineelstukken.
ij op het ogenblik druk
1 laar boek over tien be
vrouwen uit de Hon-
geschiedenis voor de
latkaanse televisie te be-
ec l De Hongaarse acade-
,"eior kunsten en weten-
ntien gaf haar een gou-
>ei tdaille voor haar boek
Jt ary Stuart en vooraan-
e universiteiten, zoals
■t n Cambridge, eerden
er net hoge onderschei
dt
er in Nederland wel iets van
k is uitgekomen, zoals een
ing van een reis naar de
iJeen bundel uit het Hongaars
e gedichten, is Erzsébet Kis-
ier een vrij onopvallende
Cl ebleven. Nederland is nu een-
et het taalgebied waarop zij
it.
is het verrassend dat ter ge-
van de zeventigste verjaar
de Koningin bij de jonge
:vilj „Perspectief" in Voorburg
an 132) een mooi uitgevoerde
De bloeiende Oranjeboom"
is verschenen met twin-
Erzsébet geschreven gedich-
gebeurtenissen in het leven
vfe vorstin. Erzsébet heeft ook
(dichten oorspronkelijk in
edertaal geschreven en daar-
ler aid, iets waar zij zich anders
•l<$nel toe laat verleiden,
ft
talen kost me zpveel inspan-
ik in dezelfde tijd een nieuw
schrijven. Daarom waag ik
0 de regel maar niet aan" zegt
ltl^ over. De reden dat ze daarop
ondering heeft gemaakt is
ie koningin graag met deze
^vilde verrassen.
Lui
1B^nt een in Hongarije geboren
groeide vrouw ertoe zich zo in
lerlandse koningin te verdie-
basis daarvoor werd in 1956
•en veel Hongaren naar Ne-
luitweken.
Erzsébet Kisjókai - - - een klein partje van de wereld
Koningin vond me erg streng, omdat
ik het haar telkens over liet doen.
Majesteit, heb ik toen gezegd, ik wil
niet hebben dat de Hongaren, die
naar u luisteren, beginnen te lachen
omdat u de woorden verkeerd uit
spreekt. 'Ja, daar hebt u gelijk in.
Goed laten we verder gaan", vond de
Koningin. We zijn nog een poosje
doorgegaan, maar veel tijd was er
niet meer, want de opnamen moesten
beginnen. We hebben daarop beslo
ten dat de Koningin de bewuste zin
een keer of vijf zou zeggen en de beste
opname daarvan zou ik uitkiezen en
die zou dan worden uitgezonden. Zo
is het ook gegaan. Het miste zijn
uitwerking niet. Mijn landgenoten
waren erg geroerd, dat de Koningin
uit dat vreemde land hen in hun eigen
moedertaal verwelkomde."
Kopje koffie
lapest
is ik reeds in 1944 uit Honga-
yJucht, toen de Russen Boeda-
tderden en de toekomst er
Voor de vrouwen somber uit-
1956 wilde de Koningin de
se vluchtelingen toespreken
ik van Soestdijk het verzoek
urede van de Koningin in het
te vertalen. In de NCRV-
Kraar de opname plaatsvond,
ik kennis met dè Koningin,
uw vertaling eens zien?'
me. Ik gaf hem, maar ze
idaar natuurlijk geen woord
dezelfde tekst is als wat ik ga
IK- (grapte ze.
:de er metaan toen. dat ze
(lf iets in het Hongaars zou
iggen. Kon ik haar dat niet
■en? Eerlijk gezegd was ik
niet zo geestdriftig. Het
is een taal die je, als je die
kind hebt geleerd, van je
iet leert. Toen ik haar vroeg
dan wel wilde zeggen ant-
ze: ,Nou welkom in Neder-
[ve Hongaren of zoiets.'
1 toen aan de gang gegaan in
lo, maar het vlotte niet zo. De
LaterontmoetteErzsébet deKoningin
nog enige keren heel persoonlijk.
„Niet zo lang na die radio opname
ging ik naar Soestdijk om daar een
geborduurd kleed te brengen dat een
groepje Hongaren in België had ge
maakt. De Koningin vroeg me een
kopje koffie te komen drinken in haar
werkkamer. We hebben daar een poos
heel vertrouwelijk zitten praten. Ik
vertelde over een Hongaarse boer, die
zo onder de indruk was van de harte
lijke ontvangst in Nederland dat hij
uitriep .Waarom doen ze dat voor mij.
Ik heb nog nooit in mijn leven iets
voor de Nederlanders gedaan, ik
moet zelfs bekennen dat ik tot voor
kort niet wist dat Nederland be
stond'.
„De Koningin luisterde. Ik zag dat
het verhaal haar aangreep. Opeens
stond zij op en liep snel de kamer uit,
mij alleen achterlatend. Na een mi
nuut of tien kwam een lakei me ha
len. De Koningin wilde afscheid van
me nemen. Die gebeurtenis zal ik
nooit vergeten. Een Koningin die zo
ontroerd wordt door de uitroep van
een eenvoudige Hongaarse \boer,
maar aan de andere kant ook weer
zozeer vorstin dat zij haar emoties
niet wil tonen."
Zo waren er nog enige heel menselij
ke voorvallen die bij Erzsébet het
plan deden ontstaan over de Koning
in te gaan schrijven. „Ik koos voor de
poëzie, omdat dat mijn meest per
soonlijke uitingsvorm is en ik weet
dat dit de Koningin ook aanspreekt.
Zij schrijft zelf eveneens gedichten, al
laat zij die niet aan anderen lezen.
Het is een heel bijzondere vrouw, erg
gevoelig ook. Als ik nog eens een
boek ga schrijven over tien bekende
vrouwen op de wereld, zal ik haar er
zeker bij nemen. Vooral de laatste
jaren is zij uitgegroeid tot een grote
persoonlijkheid. Vroeger was zij meer
de schaduw van haar moeder. Nu is
zij, door alles wat zij heeft meege
maakt, gerijpt."
Dat is Eresébet ook. Na een onbe
zorgde jeugd in Boedapest, waar haar
vader rustend landgoedeigenaar was,
begonnen ook voor haar de moeilijk
heden. Erzsébet, vernoemd naar de
Oostenrijkse keizerin (tevens koni-
ning van Hongarije) Elisabeth, die in
1898 in Genéve werd vermoord, groei
de op met alle luxe. die een meisje
van haar stand omringde. „Als ik
terugdenk aan vroeger is dat aan een
periode waarin kamermeisjes me op
mijn wenken bedienden, mijn bad
klaarmaakten en dan aan de deur
klopten om te vragen welke kleren ik
wilde aantrekken. In 1944 kwam daar
definitief een einde aan. Terwijl de
Russen vlak bij Boedapest waren,
slaagde ik er nog net in met mijn twee
dochtertjes mijn twee zoons waren
al eerder naar Zwitserland uitgewe
ken in de laatste trein naar Wenen
een plaats te krijgen. Mede-passa
giers. die kennelijk medelijden had
den, trokken ons vlak voor het ver
trek via een treinraampje naar bin
nen. Drie dagen deden we over de reis
naar Wenen en het was achteraf nog
een wonder dat we daar zijn aangeko
men. De acht voorgaande treinen met
vluchtelingen waren allemaal zwaar
beschoten. Ik heb in die jaren trou
wens wel geleerd dat er nog wonderen
gebeuren."
Het gaf Erzsébet na al het verdriet
dat zij voor haar vertrek al had mee
gemaakt wel te denken.
„Zo zal ik niet vergeten wat ik kort na
mijn aankomst in Hilversum beleef
de. We huurden daar een kamer voor
55 gulden in de maand. Dat beteken
de dat we na aftrek van andere kos
ten van de honderd guldén die ik
maandelijks had uit te geven 35 gul-
'jfl
VC1111 UWI 1
■ÏM >IJB
door Mink van Rijsdijk
Het was geen straf voc* me een poos in Kampen te
moeten zoek brengen. v«ordat mijn vergadering begon,
want ik heb het altijd ee® gezellig stadje gevonden. Ten
eerste verveelt de IJssel dratuurlijk nooit, verder zijn er
een paar bar aantrekk* lijke bloemenwinkels en het
lopen door de nauwe stra atjes levert altijd weer verras
singen op. Bovendien kom ik in mijn gedachten op
ettelijke plaatsen nog jufftrouw Hendrik tegen, die mij zo
vaak vermanend en evangeliserend toesprak in haar tijd.
Kampen heeft na haar d'ood toch wel iets heel eigens
verloren. Daar staat na»fóurlijk tegenover dat je nu
overal rustig en ongestootrd je koffie kunt drinken. Dat
dacht ik tenrpinste en zo'liep ik niets vermoedend de
Stadsherberg binnen.
Er waren meer mensen tip die gedachte gekomen, het
etablissement puilde uit van vrouwen, die kennelijk een
dagje uit waren. Geen s*oel was onbezet. De stemming
was rustig-vrolijk. wat df-' ochtend een waardige charme
gaf. Ik schoof aan de no^ lege leestafel, deels vanwege
de grote drukte, maar racer omdat ik het ochtendblad
nog niet had kunnen lezei'.i. Tegenover me nam een man
plaats, die mij zonder om wegen vroeg waarom ik niet bij
de andere dames ging zitlten. Hoewel hij daar natuurlijk
geen fluit mee te makenfhad. legde ik hem uit dat ik niet
bij die groep hoorde. Deze mededeling verbaasde hem
diep en ontlokte hem eeii tweede vraag. Wist ik wel dat
het in Kampen heel ongebruikelijk wa dat een vrouw
alleen in een café ging zitten? Hij vroeg het heel
tendentieus en dat irriteerde me. Zat ik daar verdorie
heel decent achter een Wop koffie en werd ik toegespro
ken alsof ik lallend achtér een glas oneerbare voorstellen
zat uit te seinen. AlsofyWc daar trek in zou hebben op
mijn leeftijd, op klaarlichte dag en dan in Kampen.
Mijn overbuurman had er echter nog niet genoeg van
mijn in zijn ogen losbandig gedrag bestraffend te
memoreren, Zonder op tegenspraak of instemming te
wachten, stelde hij vast dat ik niet uit Kampen kwam en
zodoende de zeden van de IJsselstad niet kende. „Een
vrouw alleen in een café is al opzienbarend, maar als ze
dan ook nog aan de leestafel gaat zittenZijn
pauze stond bol van de verwijten. Ik vond de man nogal
belachelijk met zijn opmerkingen en sarde daarom:
„Straks gaat u me ook nog vertellen dat de vrouwen in
Kampen analfabeten zijn." Hij negeerde mijn inbreng,
tikte enkele malen met een bleke vinger heel nadrukke
lijk op het tafelblad en zei: „Vrouwen aan een leestafel -
nee." Bezwerend en onheilspellend liet hij er fluisterend
op volgen: „Weet u dan niet dat ze hier in Kampen zo
calvinistisch zijn als de pest?"
Op dat moment verlangde ik hevig naar de penetrante
evangelisatie van juffrouw Hendriks. Bij haar wist je
tenminste altijd precies waar je aan toe was. De man
kreeg tenslotte zijn zin. ik verliet het zogenaamde
mannenterritoir en liep even later langs een huis met een
indrukwekkende voordeur. Rothuizen, stond er met
krullerige letters op geschilderd. Achter die deur ook.
dacht ik giechelig, calvinistisch als de je weet wel, Ik
gluurde naar binnen en zag een vrouwspersoon achter
een krant. Het ongestoord lezen van een ochtendblad
leek me zo'n enorme luxe, dat ik balorig overwoog om
belletje te trekken. Maar wat wil je - op mijn leeftijd, op
klaarlichte dag en dan in Kampen.
woord repte over God, die haar de
kracht gegeven heeft haar taak zo te
volbrengen.
Amstelveen E. Groothuls-Göttgens
den overhielden om met ons drietjes
van te eten. Op een dag kwam een
van mijn dochtertjes naar me toe.
Haar schoenen waren kapot. Repara
tie kon niet worden uitgesteld, maar
dat kostte wel 25 gulden en het was
bijna de laatste van de maand, het
tijdstip waarop de huur moest wor
den betaald.
Begrip van de zijde van mijn kamer
verhuurster hoefde ik niet te ver
wachten. Bij mijn komst had ze ge
zegd: „Ik weet dat. je een vluchtelinge
bent en niet veel geld hebt, maar ik
wens mijn huur op tijd te ontvangen.
Als je me de eerste niet kunt betalen
sta de tweede op straat. Op de fatale
dag liep ik na een slapeloze nacht al
om vijf uur 's ochtends op de Java-
laan hier in Hilversum. „Heer help me
toch alstublieft" bad ik en toen
ineens zag ik een papiertje op straat
liggen. Ik schopte er eens tegen,
dacht eerst dat het. een reclamebiljet
was. maar nee, het was echt een
bankbiljet van 25 gulden! Ik heb het
opgeraapt en ben naar huis gehold en
heb mijn huur betaald. Toen ik het
later aan mijn man vertelde (Erzsébet
is in 1949 getrouwd met de inmiddels
gepensioneerde Hilversumse kanton
rechter mr A. van Assendorp) keurde
hij dat als jurist streng af. Ik had dat
geld natuurlijk naar de politie moe
ten brengen. Maar dat heb ik nu
eenmaal niet gedaan".
Auto-ongeluk
Al die dingen verdiepen je leven.
„Vroeger was ik, dat kan ik zonder op
te scheppen zeggen een knappe
vrouw. Een Hongaarse krant had het
eens over mijn betoverende schoon
heid. totdat ik een auto-ongeluk
kreeg. Ze hebben me nog aardig opge
kalefaterd, maar toen ik uit het zie
kenhuis kwam zei ik tegen mezelf:
Heel goed Erzsébet. Dat voorkomt
dat je ijdel zou zijn geworden. Augus-
tinus heeft eens gezegd toen ze hem
vroegen wat de drie belangrijkste
deugden voor een christen zijn: dee
moed, deemoed, deemoed. Dat is in
derdaad zo. Daarom heb ik een van
mijn eerste gedichten „Deemoed" ge
noemd. Een mens moet eenvoudig
blijven. Dat betekent niét dat je moet
kruipen voor anderen, wel dat je
moet beseffen dat je maar een klein
partje bent van de wereld".
tri
Deze rubriek is uitsluiterti j bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en ^commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden). De redactie belhoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het niet plaatsen (meesU-l door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren. Brieven adresseren'aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859,1000
AW Amsterdam. Bij piiblikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Bevrijding
Licentiaat (2) j
In Trouw van 1 mei j.l. meent de heer
G. van Leeuwen, dekaam van de Ne
derlandstalige afdeling der protes
tantse theologische faciliteit te Brus
sel, uw berichtgeving ower de Open
Universiteit te moeten; corrigeren, in
zoverre als men volgend hem niet kan
spreken van „het licentiaat", maar
alleen van de licentiaat, zijnde de
titel van de persoon die een „licentie"
bezit. Deze correctie ia echter volko
men misplaatst. Van oudsher is er
ook gesproken over het licentiaat.
Een enkele blik in Van Dale's Groot
Woordenboek der Nederlandse Taal
had hem ervan kuruien overtuigen,
dat het woord naast zijn mannelijke
vorm ook in het neuitrum wordt ge
bruikt, in de betekenis ten eerste van
„waardigheid, graad van licentiaat",
en ten tweede: „(België) studiejaren
aan het behalen 'Cfin die graad be
steed: student in Liet licentiaat." Dus
men spreekt volgens Van Dale ook in
België wel van het licentiaat. Wel
heeft de heer Van Leeuwen gelijk dat
de Nederlandse doctorandustitel in
zekere zin vergelijkbaar is met die
van licentiaat. He t examen, dat in de
faculteit der geneeskunde toegang
gaf tot de proro.otie tot doctor, die
meestal enkele dagen later volgde,
was in wezen het licentlaats-examen.
Maar in elk geval mag men ten on
zent rustig blijven spreken van het
licentiaat. Dat isi goed Nederlands.
Amsterdam
prof *dr G. A. Lindeboom
Synodeleden (3)
In Trouw van 2 6 april stond „Ouder
ling van 22 Jaatf in gereformeerde sy
node". Mijn eerste gedachte was:
„Nou die durft!"' En dat sloeg dan niet
op het feit dat hij naar de synode1
gaat, maar het ouderlingenschap op
zich. Als je dan het artikel leest,
blijkt, dat deze Peter Ingwersen tot
ouderling is gebombardeerd, alleen
maar omdat hij naar de synode gaat.
Van het „gewone ouderlingenwerk" is
hij vrijgesteld. Het werk als ouderling
voor een 22-jarige is heel wat moeilij
ker. dan het gaan als een 22-jarige
naar een synode. Het feit, dat een zo
jong iemand naar de synode gaat, is
natuurlijk geweldig. Hopenlijk vol
gen er meer.
E 1st (gldW Coenen-Bos
PvdA-congres
Het congres van de PvdA heeft uitge
wezen hoe ontzettend gevaarlijk deze
partij is. Zij moet voor ongeveer de
helft uit communisten of potentiële
communisten bestaan. Een andere
conclusie valt er niet te trekken uit de
'daden van dit congres waar het uit
treden uit de NAVO en het terugbren
gen van de werkdag naar vijf uur
hoofdzaken zijn. Want dat hierdoor
de veiligheid en de economie van
Nederland ondermijnd en verstoord
worden is duidelijk. De conclusie die
hier uit getrokken wordt dat zij of de
communisten willen binnenhalen of
een communistische heilstaat willen
realiseren op de ontstane puinhoop.
Putten G. Buter
Koninginnedag
Grote bewondering heb ik voor de
koningin, die aan allen en alles tij
dens het défilé in Soestdijk onver
moeibaar haar volle aandacht
schonk. Wij mogen God danken, dat
Hij haar die kracht gegeven heeft.
Des te meer stelde het mij teleur, dat
zij in haar dankwoord voor de televi
sie waarin zij allen dankte, met geen
Op 5 mei vieren Nederlanders de be
vrijding van de Duitse nazibeulen. Zij
kunnen dit doen, gelukkig, omdat zij
niet alleen vrij zijn maar zich ook
erover mogen verheugen nog twee
andere fundamentele rechten van
mensen te genieten: freedom from
want en freedom from fear. Hierdoor
kunnen wij echt vrij zijn en mede
hierdoor ook gelukkig. Voor Indische
Nederlanders echter is er tot nu toe
elk Jaar weer een wrange bijsmaak
aan bevrijdingsdag: in Indonesië ver
keren 40.000 Indische Nederlanders
in mensonterende omstandlgheden-
doordat zij door de Nederlandse rege
ringen niet als Nederlandse burgers
worden beschouwd, hierdoor diepe
armoede moeten lijden en zich moe
ten prostitueren. Zij zijn slachtoffers
van hun goede trouw die hun ingaf
het advies van de Hoge Vertegen
woordiger van de Kroon te volgen en
te opteren voor het Indonesisch
staatsburgerschap, dat zij niet ver
kregen. Voor hen dus niet de funda
mentele mensenrechten freedom
from want en freedom from fear.
Moge dit spoedig ook voor hen gelden
dankzij een rechtvaardige Neder
landse regering. Overigens vraag ik
mij af wat toch die C in CDA bete
kent.
Den Haag V. E. de Cruiter
AMSTERDAM Proost en Brandt
(papier) verwacht, dat de nettowinst
van 1978 (1,58 miljoen) dit jaar kan
worden geëvenaard. In 1978 heeft
Proost en Brandt de produktie in drie
afdelingen gereorganiseerd, hetgeen
een verlies van bijna 11 miljoen gul
den met zich meebracht. In tegenstel
ling tot de buitenlandse afzet waren
de resultaten van de papierhandel op
de binnenlandse markt hoger dan
was verwacht. De resultaten van het
mallinghouse (boekendlstributie)
stelden teleur, maar dit Jaar wordt
een verbetering verwacht. De omzet
van Proost en Brandt steeg vorig Jaar
met 5 procent tot 320 miljoen, Het
dividend wordt gepasseerd.
Bij een bezoek aan Middel
g ik bij een huis. waar kenne-
te doen was, de provincievlag
aken. Mijn vraag: Is het uitste
eën Nederlandse of een pro-
Qfjlag of een gemeentevlag ge-
aan bepaalde voorschriften?
an men die provincievlaggen
mg
Onder redactie van
mevrouw J. Wentink-Frumau
en mr J. J. Wentink
Vragen uitsluitend In envelop sturen naar postbus 507, 2270 AM
Voorburg. Per vraag een gulden In postzegels, het liefst In waarden
van 55 en 45 cent bi|voegen. Beslist niet aan de buitenkant opplakken.
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzijde gelegd.
top
001 >rd: Het is altijd gezellig een
iscl liaste brief te ontvangen. Een
ibu ndse vlag kan men in het
07f dorpje toch wel kopen, naar
•ning In elk geval hoeft dat
Jobleem te zijn. Naar de andere
zou men misschien iets lan-
Deten zoeken De rood-wit-
flag kan men bij elke gelegen-
raarbij men "uitdrukking aan
wil geven, uitsteken imet een
wimpel als het een lid van het
lijk Huis betreft). Die vlag
:hoon zijn en niet opgelapt en
londergang worden ingehaald
Idt ook voor de andere vlag-
ze geven aan dat men op een
ere manier aan de provincie
den is of aan de gemeente
geslaagd zijn versieringen, ge-
van gedrapeerde of uit com
merciële overwegingen uitgestalde of
uitgestoken vlaggen. Mijn haringman
is het hier niet mee eens: Waarom zou
ik geen vlag uitsteken, als ik blij ben
dat die nieuwe haring er is? Een hele
boel mensen kijken ernaar uit en die
zijn ook blij, enz., enz. „Nare mensen
zingen niet en zure mensen vlaggen
niet". Wat die moeilijk te krijgen pro
vincievlag betreft: Shipmate vlag J.
Thurmer b.v„ Beethovensingel 128a.
3133 EA, te Vlaardingen, is een heel
oud en heel bekend adres van waaruit
niet alleen het eigen land, maar de
verst afgelegen en de nieuwste staten
van de wereld worden voorzien.
Aanvulling van een op 23 april ge^
plaatste mededeling omtrent „cura
tele": Van bevoegde zijde maakte
men er mij op attent dat de door mij
genoemde kosten van procedure en
advertenties aanmerkelijk lager zijn
dan de nu gangbare. Voorts, dat een
..vaste" prijs niet bepaald kan wor
den. Men weet nooit van tevoren pre
cies hoeveel tijd er in een procedure
gaat zitten. Men gaf mij de raad, een
volgende keer. als met grote stellig
heid een bedrag genoemd wordt, te
vragen, hoe lang het geleden is, dat
dit bedrag werd berekend en betaald.
(Dat zal ik gaarne doen!)
Vraag: Een kennelijk jonge lezer on
dertekent zijn vraag niet en zendt
geen adres, maar wel postzegels voor
een antwoord op de vraag: Wat moet
ik doen tegen zomersproeten?
Antwoord: Hei best kan men. vol
gens ouderwetse boekjes (tegenwoor
dig vindt men zomersproeten eigen
lijk wel iets grappigs en zeer persoon
lijks) lindebïoesemw&ter (dat is ex
tract uit de bloemen), citroensap
(zorg dat dat niet in je ogen komt!)
om de sproeten te bleken, komkom-
mersap (dat is er binnenkort weer
volop en dan kost het niets!) toepas
sen. een masker van uitgelekte karne
melk. of kwark of kefir en zalf van
huislook. ofte wel donderblad, waar
van we het recept slechts vermelden,
omdat het merkwaardig is: Gekneus
de blaadjes zolang met varkensvet
koken tot het sap verkookt is. Heer
lijk op een blauwgeslagen oog en
kneuzingen bij vechtpartijen (en zo
mersproeten). Als je een grote zonne
hoed opzet, hoeft al dat geklieder
niet.
Aanvulling: Enige tijd geleden werd
gevraagd waarom het hart van de
graaf van Hoorne apart werd begra
ven. Onze abonnee W. H. Tiemens uit
Oosterbeek schreef ons een heel inte
ressante brief over de overblijfselen
van de bekende Karei van Gelder. De
overblijfselen van deze hertog van
Gelre en graaf van Zutphen werden
in drie gedeelten op verschillende
plaatsen bijgezet: Het hart in een in
lood omvat zilveren kistje in de Broe-
renkerk. De hertog had bepaald dat
hij begraven moest worden in het
klooster Monnikhuizen bij Arnhem,
maar de Arnhemse magistraat liet de
ingewanden aan de monniken en die
begroeven hem in hun eigen paro
chiekerk Nu zijn deze resten bij
gezet in de oude grafkelder van de
Grote Kerk te Arnhem. Waarom een
dergelijke begrafenis in stukken? De
heer Tiemens vermoedt dat er op
deze manier op drie plaatsen voor de
hertog gebeden zou kunnen worden.
De hertog had kennelijk een slecht
geweten. Enig voordeel zullen die ker
ken daar toch wel bij hebben kunnen
boeken, is mijn idee. Het is wel een
wonder dat die fraaie, met wapens
versierde loden en zilveren kistjes er
nog zijn. Tijdens de restauratiewerk
zaamheden werden ze voor alle zeker
heid maar in de kluis van gemeente
werken opgesloten. Als de kerk weer
voor publiek geopend is, zullen be
langstellenden daar onder de vloer
heel wat interessante zaken kunnen
zien, onder meer de funderingen van
een oudere kerk onder de tegenwoor
dige. Hartelijk dank!
Vraag: We hebben een Go spel ge
kocht en vinden de begevoegde spel
regels onduidelijk. Wilt u ze ons uit
leggen?
ANTWOORD: Wij hebben precies
zo'n spel met dezelfde spelregels als
u, maar we zijn van mening dat men
met een paar lessen verder komt dan
met volgetikte bladzijden met in
structies. U kunt schrijven naar het
secretariaat van de Nederlandse Go-
Bond te Leiden, postbus 609, en vra
gen om een folder met inlichtingen
omtrent het lidmaatschap, het tijd
schrift van de Nederlandse Go Bond,
lessen, die gegeven worden, wedstrij
den en naar de kosten aan dit alles
verbonden. Moge uw leren spoedig
overgaan in eeo toegewijd en ernstig
spelen. i
OPLOSSING pirobleem van de Ver
kade album: Waarschijnlijk was er in
1933 enige vertraging, zodat he: al
bum „de bloemen en haar vrienden"
pas begin '34 uitkwam en dientenge
volge in dat jaar twee boeken ver
schenen. We kunnen de vragenstel
ster meedelen, dat we geen spijt heb
ben van het nakijken van al die
prachtige boekten.
Een niet bedervend hoestdrankje:
Daar werd een poosje geleden naar
gevraagd. Niet gi aag begeven we ons
op heterrein vjua arts of apotheker,
maar om zo te aien lijkt het ipe zo'n
aardig nostalgisch recept, dat we di
reet weer herinnerd worden aan be
zoeken bij lieve oude dametjes, die
voor de kleine ndchtjes, die zo afschu
welijk moesten hoesten (en zich aan
stellen dat die kleine mormels de
den!' direct sottlaas hadden. Thee
van l'/j 1 water met 15 gr driekleuren-
viooltjes. 10 gr HJslands mos, 15 gr
thljm, 20 minuten trekken. Zeven en
vermengen met il pond honing (goed
kope mèg). 1 ipond kandy, 1 pond
donkerbruine basterdsuiker. Tot ge
wenste dikte laten inkoken en koel
bewaren. Onze tezeres schrijft: u mag
gerust de helft Jvan dit alles gebrui
ken! Nou. 't koant wel op hoor', na
mens de kleinkinderen hartelijk
bedankt
VRAAG: Op «de Zuidhollandse en
Zeeuwse eilanden wordt vaak na het
eten een tafelgebed uitgesproken,
waarvan ik graeag zou weten of dit een
oud formuliergebed is en wie dit oor
spronkelijk he«9ft uitgesproken De
tekst is zeer algjemeen bekend al ko
I
men er kleine verschillen in voor. De
tekst is aldus: Mensenlievend God.
Uw Naam zij geloofd en gedankt om
dat Gij ons met deze Uw liefdegaven
hebt gevoed. Voed zo ook onze zielen
met he; Brood des Levens en versterk
onze harten door Uw genade. Opdat
wij onze krachten mogen besteden in
Uw dienst en tot eer van Uwe Naam
mogen leven. Amen.
ANTWOORD: Vele malen hebben
ook wij dit gebed op verschillende
plaatsen gehoord, maar in geen gebe
den- of gezangboek is het te vinden.
Ook bij het archief van de Hervormde
Kerk te Den Haag, waar wij met onze
problemen wel eens een toevlucht
zoeken, kon men ons niet helpen. W ij
geven deze vraag graag door aan onze
lezers.
VRAAG: Ik ben al oud en heb veel
gezworven in de natuur, in Nederland
en daarbuiten. Hoe komt he;, dat
men praktisch nooit een dood dier
vindt? Men zegt dat de natuur daar
zelf voor zorgt, maar hoe?
ANTWOORD: Als de natuur daar
niet voor zou zorgen en men dode
dieren zou vinden, zou men direct
moeten zeggen (en dat gebeurt tegen
woordig helaas echt wel: hier is iets
vreselijk aan het mis gaan, want dan
gebeurt er meer, waardoor eenden
Rectificatie In onze rubriek van 23
april vertelden we dat de Nederland
se vertaling van de Koran tegen de
prijs van 32 gulden te bestellen is bij
het Ahmadiyyacentrum, Oostduln-
laan 79 te Den Haag. We meldden
echter een verkeerd gironummer. Dit
moet volgens het secretariaat van de
Mobarak Moskee zijn: 95707
vergiftigd liggen te zijn en stinkende
vissen ronddrijven, roofvogels uit
sterven, omdat de door hen opgege
ten kleine vogels vergiftigd waren
door ongedierte, dat bijna doodge
spoten werd door niet afbreekbaar
verderf. Hoe het dan wel ging en moet
gaan? Dieren die ziek zijn en voelen
dat ze dood gaan. kruipen meestal
zelf wel weg en een klein dood vogel
tje dat in nat mos heeft gelegen valt
nie; meer op. Dr Thljsse vertelt in een
van zijn boeken, hoe moeilijk het is
de resten van dode konijntjes te vin
den. Onze lezer is niet de enige. Een
hermelijn heeft een konijn te pakken
gehad en leeggezogen. Het was mis
schien in een strik terechtgekomen.
Het hermelijntje is nog niet weg, of de
bonte kraaien strijken op het dode
konijntje neer. Daarna komen de
mieren, de torren, de mezen, de zwar
te kortschlldkevers. die de kinderen
in Engeland The devils Coachhorse
noemen. Ook zijn er de Silphas, zwar
te en bruine platte .orren, die over al
onder kruipen. Maar de doodgravers,
heel mooie kevers, met oranje stre^
pen en gele haren, komen met een
heel stel opzetten en graven het zand
weg onder het dode konijntje en na
een paar uren ligt he; helemaal on
vindbaar in de grond De torren heb
ben er hun eitjes in gelegd en trekken
zich van het aanstaande kroost niets
aan: ze zijn goed verzorgd We kenden
dit verhaal van heel vroeger, maar
vóór we het Juiste album „de Blonde
Duinen" van 1910 gevonden hadden
met die prachtige plaatjes van Wenc
kebach en Van Ocrt. lag ergens bij al
dat moois een onbeholpen tekeninge
tje van pijlkruid en klkkervlsjes. dat
een klein kind meer dan een halve
eeuw geleden als eerbetoon in dat
grote boek had gelegd
