Turkije alleen van
buitenaf te redden
f
Hogere
rente
bij de ABN.
ABN Bank
Weigering van
Mulder leidt
tot vervolging
I
Coöperaties willen
koude sector kwijt
Van der Giessen ziet
inst in het verschiet
Arrestaties
lamp voor werkgelegenheid
9 (was 83/4%) Spaardeposito 6 jaar vast
9 (was 83/4%) Spaardeposito 5 jaar vast
8V2% (was 8'/»%) Spaardeposito 4 jaar vast
83/4% (was 8'/2%) Kasbiljet einddatum 1-3-1986
83A% (was8V2%) Kasbiljet einddatum 1-3-1985
83A% (was 8'/2%) Kasbiljet einddatum 1-3-1984
874% (was 8 Kasbiljet einddatum 1-3-1983
73A% Spaardeposito 2 jaar vast
73A% Kasbiljet einddatum 1-3-1982
7 Spaardeposito met 24 maanden opzegging
53A% Spaardeposito met 12 maanden opzegging
5 Spaardeposito met 3 maanden opzegging
7 Spaar-Extra-rekening 2
4 Spaarrekening/Spaarboekje
Informatieschandaal Zuid-Afrika
Meubelfabriek mogelijk failliet
Zoon Gandhi na
rellen in arrest
Japanners zien
mogelijkheden
in Nederland
OENSDAG 2 MEI 1979
TROUW/KWARTET
or Herman Amellnk
'olitiek geweld hoort sinds jaar en dag bij het Turkse cultuurpatroon. Extreem rechtse en
i^terst linkse groeperingen bestrijden elkaar, het laatste jaar steeds heviger. De vraagis hoe
oang dit nog kan duren Hoe rekbaar is de Turkse democratie?
re 1
jQ moorddadigste uitbarsting vond
lel december vorig jaar plaats in de
itturkse stad Karamanmarasj.
ilgens officiële cijfers kwamen daar
mensen om het leven, maar ande
schattingen gaan wel tot 600. De
iste doden vielen in de wijk van de
•rden en Alawieten, de in Turkije
inende sjiietische minderheid.
:htse extremisten maakten Koer
en Alawieten af en roofden hun
t fcendommen onder het motto: „Weg
it de communisten" en ..Voor een
vfcmitisch Turkije".
Op het eerste gezicht leek de uitbar-
ang in Karamanmarasj er een van
iegiische en religieuze aard. Bij nade-
beschouwing blijkt het echter om
iel fundamentelere tegenstellingen
tid gaan.
n i
Onverwerkt
sUrkije werd aan het begin van deze
■uw op nogal abrupte wijze door de
gendarische Moestafa Kemal Ata-
mrk op een westerse koers gezet. Hij
ak met het islamitische verleden en
aakte van Turkije een seculaire
Bat. Hij voerde het Latijnse alfabet
en schafte de sluier af. Het onder-
Ijs werd ingrijpend gemoderniseerd.
eze snelle, van bovenaf opgelegde
>erswijziging begint zich nu te wre-
tn Het westerse cultuurpatroon is
et tot de gehele bevolking doorge
dongen. Dat wordt duidelijk nu het
nd in een economische crisis ver-
»ert Het onverwerkte verleden
reekt zich.
let de invoering van een westers
lltuurpatroon is in Turkije ook een
roces van industrialisering op gang
•komen. Bij de steden zijn grote
ibrieken neergezet, wat leidde tot
•n grote trek van het platteland
aar de stad. De urbanisatie, veelal in
e vorm van zelf gebouwde sloppen-
ijken rondom bestaande steden, is
e oorzaak van een grote vervreem-
ing onder de bevolking. Deze men-
»n zijn losgeslagen van hun traditio-
ele waarden en hun binding aan de
(gen grond, maar voelen zich al
irenmin thuis in de stedelijke
Ultuur.
(echts
_Je twee politieke groeperingen die selljke gezicht".
nauw verbonden zijn met de islamiti
sche erfenis en die ter rechter zijde
van het politieke centrum opereren,
zijn voorhoede en de Nationale Actie
partij. Voorhoede is eerder een reac
tionaire dan een fascistische groepe
ring. die als voornaamste streven een
Groot-Turkije heeft. De Nationale
Actie Partij van Türkesj (een bewon
deraar van Hitler) is de hechte basis
van alle reactionaire groeperingen.
De aanhang van deze partij steeg bij
de verkiezingen van juni 1977 van
300.000 naar één miljoen stemmen.
Haar gewelddadige potentieel is gele
gen In de Beweging van de Idealisti
sche Jeugd, die bij de tegenstanders
beter bekend is als de „Grijze
Wolven".
De activiteiten van deze beweging
gaan heel wat verder dan het handha
ven van de orde tijdens de bijeen
komsten van de Nationale Actie Par
tij. Vaak worden gewapende acties
uitgevoerd tegen „linkse bolwerken",
zoals universiteiten en kantoren van
vakbonden.
Links
De extreem linkse groeperingen in
Turkije zijn veel sterker verdeeld. De
belangrijkste is DEV-GENC, een sa
menraapsel van allerlei linkse activis
ten. die nog het best als trotskistisch
is aan te duiden. Van deze Beweging
van de Revolutionaire Jeugd zijn in
de loop der tijd een aantal groeperin
gen afgesplitst, zoals „Bevrijding" en
„Gemeenschappelijk Front". Daar
naast bestaan er nog zeker vijf marx-
istisch-leninistische groeperingen
Die beroepen zich elk op een eigen
manier op Mao. en betwisten elkaar
onderling de ware leer Ook deze be
wegingen schrikken niet voor geweld
terug
Om de politieke gewelddadigheid
niet uit de hand te laten lopen heeft
premier Bulent Ecevit, een gematigd
sociaal-democraat, nu al in negentien
van de 67 provincies de noodtoestand
uitgeroepen. In het grootste deel van
de oostelijke provincies deelt het le
ger momenteel de lakens uit, hetgeen
overigens niet met harde hand
schijnt te gebeuren. Men spreekt al
van de „noodtoestand met het men-
Zowel extreem rechts als uiterst links
brengt met zijn acties de onvrede tot
uitdrukking over de in een crisis ver
kerende westelijke samenleving.
Rechts ziet de uitweg in een terug
keer naar de oude islamitische waar
den, terwijl links in de socialistische
tradities vooruitgrijpt naar een verre
utopie. De Turkse samenleving, toch
al zwaar getroffen door de economi
sche crisis, krijgt deze strijd als een
extra laag op haar nek.
De enige manier om aan deze con
frontatie tussen extreem rechts en
uiterst links een einde te maken is
een gezond maken van de Turkse
economie. Het begint nu geleidelijk
in het Westen door te dringen dat
zoiets niet zonder hulp van buitenaf
kan. De eerste miljoenen uit West-
Duitsland en de Verenigde 8taten
zijn al onderweg. Door een herleving
van de economie kan een einde ge
maakt worden aan de enorme Inflatie
en werkloosheid, die de basis vormen
van de huidige onvrede. Alleen meer
economische hulp kan voorkomen
dat de politieke tegenstellingen uitlo
pen in anarchie, die vervolgens onver
mijdelijk uitmondt in een vorm van
dictatuur.
ANKARA (Reuter. UPI) De politie
van Istanboel heeft gisteren meer
dan duizend mensen gearresteerd die
het uitgaansverbod negeerden en de
straat op gingen om 1 mei-betogingen
te houden.
De anders overvolle en lawaaiige stad
lag er gisteren verlaten en stil bij. In
de vroege ochtend probeerde een
groep van driehonderd leden van de
op Moskou georiënteerde Turkse Ar
beiderspartij een mars door Istanboel
te houden. Zij werden echter gearres
teerd zodra zij het gebouw van de
partij verlieten. Onder hen bevond
zich ook mevrouw Behice Boran.
voorzitster van de Arbeiderspartij. In
andere delen van de stad werden nog
eens zevenhonderd studenten en ar
beiders gearresteerd, die het uit-
gaansverbond negeerden.
De regering had het uitgaansverbod,
dat vanmorgen om vijf uur afliep,
ingesteld om gewelddadige botsingen
tussen links en rechts te voorkomen.
Nederland De HAL geeft ook dit jaar
geen dividend.
KRIMPEN A/D IJSSEL Van der Giessen-De Noord
scheepsbouw, scheepsreparatie. bouwmaterialen) verwacht
je eerste paar jaar nog geen winst, maar de verdere toekomst
vordt met optimisme tegemoet gezien.
Bij uitvoering van het intussen door
Ie regering goedgekeurde beleids
kan voor de scheepsbouw zullen de
roduktiekosten bij Van der Giessen
alen tot het peil van de meeste con-
urrenten tegen de tijd. dat de markt-
erhoudingen weer genormaliseerd
ijn. aldus de heer P.J. van der Gies-
en in een toelichting op het jaarver-
lag. Normale marktverhoudingen
erwacht hij omstreeks 1982/1983
oor moderne middelgrote schepen
ip de bouw van dit soort schepen is
''an der Giessen gespecialiseerd
[et bruto exploitatieverlies van Van
er Giessen kwam in 1978 op 40 mil-
jen gulden. Het ten laste van het
Igen vermogen komende verlies be-
roeg 10.4 (14.6) miljoen
Op 10 mei kan worden ingeschre-
en op een 8.75 pet. tienjarige obliga-
elenlng 1979 van 100 min, ten laste
Jn de NEDERLANDSE GASUNIE,
e koers van uitgifte wordt op 8 mei
ekendgemaakt De storting is op 6
ini De lening zal k pari worden
gelost in tien nagenoeg gelijke jaar-
jkse termijn, voor de eerste maal op
juni 1980
AKZO zal tijdens de op 15 mei te
ouden jaarvergadering in Amster-
am de resultaten bekendmaken
ver het eerste kwartaal van dit jaar
e cijfers zullen nog voor beurs be-
end zijn.
DE HOLLAND AMERIKA LIJN
ig vorig jaar het verlies (in guldens»
?rminderen van 20 tot 12.3 miljoen
ïlden Voor 1979 wordt een verdere
prbetering van het resultaat ver
acht. De divisie toerisme (cruise-
ihepen), die geheel buiten Neder-
nd opereert, ontwikkelde zich gun-
ig maar met transport ging het min
er goed De divisies transport en
andel werken wel voor een deel in
CETECO (grotendeels handel in
Latijns Amerika) had in vele bedrij
ven een krachtige groei. Moeilijkhe
den met het vernieuwen van CAO s in
belangrijke fabrieken veroorzaakten
echter tegenslagen, andere oorzaken:
de lagere dollarkoers en de moeilijk
heden in Nicaragua. De nettowinst
daalde van ƒ23.5 tot 18.1 miljoen, de
omzet van 449 tot 443 miljoen. Het
resultaat zal dit Jaar niet achterblij
ven bij dat in 1978. Bij Ceteco werken
5.380 mensen van wie slechts 420 in
Europa, zo blijkt uit het jaarverslag.
HUDIG-LANGEVELDT heeft sa
men met twee Engelse assurantiema
kelaars een verzekeringsbedrijf opge
richt voor het verzekeren van politie
ke risico's Naam: Investment and
Credit Insurance Consultants (ICC).
Langeveldt-Hudig ziet ICC als aan
vulling op het werk van de Ned. Cre-
diet Verzekering Maatschappij. De
activiteiten van ICC zijn. in tegen
stelling tot die van de NCM. niet
beperkt tot ondernemingen die hun
hoofdzetel in Nederland hebben. Ne
derlandse dochters van buitenlandse
bedrijven komen ook in aanmerking.
INVENTUM betaalt 8 (8) procent
contant dividend en 2 (5) procent in
aandelen uit de agioreserve De resul
taten zullen dit jaar verbeteren.
BORSUMIJ WEHRY (internatio
nale handelsmaatschappij) houdt re
kening met stijgende omzet en winst.
De resultaten over het eerste kwar
taal voldeden aan de verwachtingen.
Omzet vorig jaar 986 (was 920) mil
joen en winst ƒ15.2 (12.9) miljoen.
Eind 1978 waren er 2.195 <2 289) men
sen in dienst.
Van een onzer verslaggevers
MSTERDAM Invoeren van eet.
urige werkweek in een beperkt
intal jaren «s een sprongvariant die
ote ongelukken moet teweegbren-
Zonder een (neerwaartse) com-
ensatie in de lonen zou zij een ramp
etekenen voor de werkgelegenheid.
ernst vergelijkbaar met die van de
liecrisis van enkele Jaren geleden
Idus dr Zijlstra. die de uitkomsten
in de lopende loononderhandelin-
•n voor ons land van uitermate gro-
betekenis noemt Hij stelt dat ar-
eidstijdverkort.ing weliswaar een lo-
Isch gevolg is van technische voor
uitgang. maar dat deze dan wel langs
wegen van geleidelijkheid moet wor
den ingevoerd
Dr Zijlstra meent overigens niet. dat
een voldoende inlevering van lonen te
verwachten is. gezien de orde van
grootte van de bedragen die ermee
zijn gemoeid «in beginsel 2 procent
per uur arbeidstijdverkorting! ..Op
een wezenlijke bijdrage van de rege
ring te rekenen in dit verband is een
illusie De schatkist is leeg De onder
nemingen kunnen het niet dragen.
Bovendien zou het zeer te betreuren
zijn in die gevallen, waar rendemen
ten wél zijn verbeterd, deze schielijk
weer af te romen"
ADVERTENTIE
In verband met de ontwikkeling van de rente op de
kapitaalmarkt heeft de ABN besloten een aantal
rentetarieven te verhogen.
Nieuwe spaartarieven.
Met ingang van 2 mei 1979 geldt de volgende
rentevergoeding:
De volgende tarieven blijven ongewijzigd:
8 Spaardeposito 3 jaar vast
7V2% Spaardeposito met 36 maanden opzegging
574% Spaardeposito met 6 maanden opzegging
6 Spaar-Extra-rekening/boekje
5 Girospaarrekening
8 Jeugdspaarboekje Zilvervloot
Dagelijkse renteberekening ("Zilvervloot vanaf 1 -6-1979).
door Hennie Serfonfein
Twee jaar geleden schoten sluip
schutters 36 demonstranten dood op
het Taksim-plein in Istanboel Dit
plein was nu afgezet met zandzakken
en prikkeldraad en stond onder zware
bewaking van soldaten. In de hoofd
stad Ankara waren de straten gevuld
met soldaten, die om belangrijke ge
bouwen zware cordons hadden ge
legd Voor zover bekend zijn daar
geen arrestaties verricht. In de stad
Izmir, waar geen uitgaansverbod
gold, woonden enige tienduizenden
mensen de 1 mei-bijeenkomsten bij
De politie arresteerde hier honderd
betogers, die wapens of opruiende
pamfletten bij zich hebben gehad.
De grens tussen Joegoslavië en Tur-
kijke heeft de hele dag dicht gezeten.
De havens van Istanboel liepen vol
met grote en kleine schepen, maar de
passagiers mochten niet aan wal. Op
het station reden alleen treinen uit
Europa binnen, maar de reizigers
moesten op het stadion blijven tot er
speciale taxi's waren georganiseerd.
JOHANNESBURG De vroegere Zuidafrikaanse minister
van informatie, dr. Connie Mulder, die vorig jaar nog kans
maakte op het premierschap, zal op verzoek van de Erasmus
Commissie gerechtelijk worden vervolgd als hij weigert be
wijsmateriaal te overleggen aan de commissie. De Erasmus-
Commissie is nog steeds bezig met een onderzoek naar het
informatie-schandaal in Zuid-Afrika.
Dr. Mulder weigerde vorige week voor
de commissie te getuigen, omdat de
commissie op haar beurt weigerde
hem het bewijsmateriaal over hem
zelf te verschaffe. Mulder deed afgelo
pen weekeinde weer van zich spreken
door in het regeringsgezinde blad
„Rapport" onthullingen te doen over
de vroegere premier John Vorster
minister van financiën Owen Hor-
wood en het financieren met over
heidsgeld van het weekblad ..To the
Point".
Dat had tot gevolg dat op maandag
morgen minister van buitenlandse
zaken Pik Botha werd gedwongen
een speciale persconferentie te hou
den en moest toegeven dat de rege
ring inderdaad miljoenen rand had
uitgegeven om ..To the Point" te
steunen Dit betekent dat de regering
al 56 miljoen rand van de totaal 64
miljoen rand. die voor kranten waren
bestemd, heeft besteed Daarvan
ging 34 miljoen naar „The Citizen 14
miljoen naar ..To the Point" en 8
miljoen werd uitgegeven voor een
vergeefse poging „The Washington
Star" op te kopen (Een rand is bijna
twee en een halve gulden
Op de persconferentie zei Botha dat
de wirwar van geheime informatie
projecten nog steeds niet helemaal is
ontrafeld. Een van de oprichters van
„To the Point", Van Zyl Alberts is
alleen al betrokken geweest bij 18
maatschappijen die als frontorgani
saties dienst deden. Ook wat dit be
treft duurt het onderzoek nog steeds
voort.
Inmiddels heeft de Commissie-Preto
rlus. bestaande uit regeringsfunctio
narissen die eveneens een onderzoek
instellen naar de informatie-zaak.
aangekondigd dat gerechtelijke stap
pen tegen dr Eschel Rhoodie worden
onderzocht. Rhoodie Is de vroegere
secretaris-generaal van het departe
ment van informatie en is op de
vlucht. De commissie wil meer infor- schijnen.
matie over ongeveer een miljoen rand
regeringsgeld die Rhoodie illegaal en
zonde»- toestemming beschikbaar
heeft gesteld voor een Zuidafrikaanse
filmmaker De Jacht op Rhoodie en
de pogingen hem weer in Zuid-Afrika
te krijgen duren voort. Een regerings-
krant liet gisteren weten dat hij terug
is in Quito, de hoofdstad van Ecua
dor. De regering hoopt dat de nieuw
burgerregering van Ecuador hem aan
de Zuidafrikaanse autoriteiten zal
willen uitleveren
Verder lanceerde Mulder gisteren in
de Rand Daily Mali de tot nu toe
zwaarste aanval op senator Owen
Horwood In een 19 pagina's tellende
verklaring toonde hij met gedetail
leerd bewijsmateriaal aan dat Hor
wood al die tijd volledig op de hoogte
was van het geheime project om „To
the Point" te financieren hoewel
Horwood voor de Commissle-Eras
mus liet weten er niets van af te
weten Mulder onthulde dat senator
Horwood een document had onderte
kend. waarin de uitgaven voor de
geheime projecten werden go»-dge
keurd en waarbij zijn initialen arjiprr
de woorden ..To the Point" kwaaien
te staan Mulder zei verder dat ser^
tor Horwood akkoord was gpgatfn
met het vervalsen van een bijlage (jij
de onkostenrekening van het minis
terie van informatie, zodanig <At
ruim zes miljoen rand ten goeie
kwam aan het dagblad ..The Citizen*
Woordvoerders van de oppositie #n
kranten, waaronder de regeringsge
zinde krant „Beeld", hebben geëipt
dat ..To the Point" verdwijnt of een
officiële uitgave van het ministerie
van informatie wordt Tenslotte kop-
digde de Commissie-Erasmus gister
middag aan dat 5 mei de laatste dag
is waarop bewijmateriaal bij de com
missie kan worden ingeleverd Het is
niet zeker of Mulder dan zal ver-
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Houdstermaatschappij Groenhoven, de pa
raplu. waaronder zeven coöperaties schuil gaan. wil de koude
(diepvries)sector kwijt.
Aan de Adviesgroep voor Strategi
sche Besluitvorming, een bureau dat
grote en middelgrote ondernemingen
adviseert inzake besluitvorming op
langere termijn, is opdracht gegeven
onderhandelingen te voeren in de ver
koop van de dochterbedrijven der
coöperaties De zeven coöperaties
zijn Avebe. Cebeco Handelsraad. Co-
berco. CMC-Noord-Holland. Domo en
Suker Unie De af te stoten bedrijven
in de koude sector zijn Diepvrieaunte
in Ede. Fano in Oosterwolde en Unk'-
vries Distributie Centrum in Harder
wijk
De adviesgroep verklaart, dat voorde
drie bedrijven of delen daarvan t*-
langstelltng is getoond door een >fli
tal ondernemingen Zoveel verwicK
ting zelfs, dat verwacht wordt dit
uiterlijk eind Juni e s verknorren
feit zal zijn.
UTRECHT (ANP) - De minister van
economische zaken is niet bereid het
meubelbedrijf Huizenga «70 werkne
mers in Utrecht en 70 in Kollum) de
door de bewindvoerders gevraagde
steun van vier miljoen gulden te ver
strekken De bewindvoerders, mr A
L. Leuftink en ir A. J van der Ploeg,
overwegen nu de rechtbank te advise
ren, het faillissement van Huizenga
uit te spreken.
De minister heeft de steunaanvraag
geweigerd omdat de situatie in
Utrecht en Kollum niet voldoet aan
enkele normen (waaronder het plaat
selijke werkloosheidspercentage!, die
in dergelijke gevallen worden gehan
teerd Toen zij hun steunaanvraag
indienden hadden de bewindsvoer
ders het stellige idee. dat Huizenga
met overheidssteun weer een renda
bele onderneming zou kunnen wor
den Een eventueel faillissement
hoeft overigens niet te betekenen dat
de werknemers allemaal op straat
komen te staan De bewindvoerders
NEW DELHI (Reuter UPI AP> - De
zoon van India's voormalige premier
Indira Oandhi is met ongeveer vier
honderd volgelingen bij ongeregeld
heden in New Delhi gearresteerd Hij
zou daarbij samen met twintig ande
re demonstranten gewond zijn ge
raakt Ongeveer tweeduizend Gand
hi aanhangers trokken door het za
kencentrum van New Delhi om te
protesteren tegen plannen van de re
gering om speciale rechtbanken op te
richten voor de berechting van Indira
Gandhi en haar voornaamste advi
seurs Zij zouden misbruik van hun
machlsposite hebben gemaakt tij
dens de noodtoestand die Indira
Gandhi in haar functie als premier
van 1975 tot 1977 had uitgeroepen
De campagne tegen de instelling van
de speciale rechtbanken zal zijn
hoogtepunt bereiken op 16 mei wan
neer Indira Gandhi etn massale de
monstratie aan zal voeren
zijn op het ogenblik volgens mr Leh-
fink namelijk In gesprek met serieuze
gegadigden voor afzonderlijk {Je
vestigingen in Utrecht en Kollum
Het bedrijf heeft eind maart surse^n-
ce van betaling aangevraagd De
Bouwbond CNV beschuldigde de di
recteur van de vennootschap van
fraude, waardoor het bedrijf in finan
ciële moeilijkheden zou zijn gi ra ik
De directeur werd gearresteerd en na
verhoor enkele dagen later weer vru
gelaten De resultaten van het politie
onderzoek worden nog bekeken door
de officier van Justitie
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Japanse zakenlieden
hebben in ons land veelbelovend»,»
industriële produkten aangetrof(ei)
Met name bepaalde landbouwmachi
nes lenen zich voor export naai Ji
pan Ons land biedt ook mogelijkhe
den voor nieuwe Japanse investerin
gen en daarmee voor nieuwe werkge
legenheid
Dit bleek gisteren uit uitlatingen van
Japanse zakenlieden die tachtifc
man sterk enkele dagen ln Neder
land zijn op uitnodiging vnn de NiJ
derlandse r» gpring De missie vei
wacht op korte termijn slechts ba
perkte resultaten voor de Neder
landse uitvoer naar Japan mn.irtm
een basis leggen voor verder»- hap
delseontarten met een lange duurt
aldus delegatieleider Uemera ding
dag in Den Haag We komen hief
niet om zo veel mogelijk rontrHcten
af te sluiten zei Uemera Hi) zei ook
dat de delegatie geen specifieke in
vesteringsplannen mee naar Neder
land heeft genomen
De komende dagen gaat de delegatie,
opgesplitst in een aantal werkgro»-
pen. de mogelijkheden In ons land
onder de loep nemen
