Geen apartheid
in fabrieken
Zuid-Afrika
Met een Eurocheque betaalt u
even gemakkelijk f 2^50 als f268,75.
Het ruige Bordervolk draagt Steel op handen
4?
"f
Gevechten in Iran
1 mei-betoging
adat haalt fel uit
inaar Saoedi-Arabië
Traangas in Frankrijk
Advies aan regering Botha
arter boos op Israël
Smith vindt
onderzoek
ijdverspilling
Eurocheque:
het handige en veilige betaalmiddel.
Er op of er
onder voor
Callaghan
-WOENSDAG 2 MEI 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
STERDAM (Reuter, UPI, AP) In de Iraanse hoofdstad
Teheran raakten aanhangers van Khomeini tijdens een mas-
ale 1 mei-betoging slaags met linkse arbeiders. De politie
rist de vechtenden zonder het gebruik van wapens te schei-
len. Er werd geen melding gemaakt van gewonden.
londerdduizenden mensen vierden 1
aei in een grote mars door het een-
rum van Teheran. De vechtpartijen
Otstonden toen aanhangers van aya-
ollah Khomeini leuzen riepen als
dood aan het communisme". De op
loskou georiënteerde communisten
iielden een eigen mars, waaraan on-
p eveer 50.000 mensen deelnamen. De
eestelijke leider Khomeini riep alle
rbeiders op „gewetensvol te wer-
en niet te luisteren naar dege-
die hen van het werk wilden
louden. Gebrek aan belangstelling
roor het werk en luiheid noemde hij
ataal voor het land. In de mars lie-
>en veel werklozen, die riepen om
rbeid.
Moskou hielden militairen voor
iet eerst in elf jaar weer een 1 mei-
jarade. Partijleider Breznjev woonde
ie korte parade bij, die de kleurrijke
gymnastiekdemonstraties van de af
gelopen jaren verving.
Traangas
3e dag van de arbeid eindigde in
'arijs en in de Franse staalstad
[xrngwy in gevechten tussen demon-
itranten en_de politie. De politie ge-
iruT
miknuppels toen een groep jongeren
flessen gooide naar een cordon agen
ten. Na de charges van de politie
vluchtten velen de metro in. Anderen
gooiden echter met stenen en later
ook met molotov-coctails. Verschei
dene ziekenauto's verschenen ten to
nele, maar hoeveel gewonden er pre
cies zijn gevallen, is niet bekend
gemaakt.
Staalarbeiders in Longwy, die hun
werk bedreigd zien, rolden brandende
autobanden en biervaten door de hel
lende straten naar de politie. Deze
reageerde met charges en traangas
granaten.
In China betekent de dag van de
arbeid een vrije dag, maar door de
overheid georganiseerde manifesta
ties waren er gisteren niet. De tradi
tionele optocht met rode Lantaars
was afgelast. Het volksdagblad riep
de arbeiders op „een landelijke bewe
ging te starten om de produktie te
verhogen en economie te bedrijven".
Het gedenkteken van Mao, dat om
onbekende reden nog steeds in repa
ratie is, werd voor het eerst sinds
lange tijd weer electrisch verlicht.
JOHANNESBURG (UPI, AP) Een Zuidafrikaanse Ifëge-
ringscommissie heeft gisteren geadviseerd de apartheidspoli
tiek in fabrieken af te schaffen en zwarten dezelfde rechten te
geven als blanken. Het advies wordt binnenkort in het parle
ment behandeld.
Enige duizenden Turkse vakbondsmensen namen gisteren deel aan een grote 1 mei
demonstratie in het centrum van Londen. Zij mochten in hun eigen land niet de straat op.
ikte in Parijs traangas en gum- Enige miljoenen Japanners woonden
massademonstraties ter gelegenheid
van 1 mei bij. In Ohito raakten zes
mensen gewond toen met gas gevulde
ballonnen explodeerden tijdens een
manifestatie.
Fascisme
In de Spaanse hoofdstad Madrid liep
de demonstratie van duizenden ar
beiders uit op een betoging tegen het
fascisme. De ongeveer 200.000 de
monstranten, die werden toegespro
ken door de nieuwe socialistische
burgemeester van de hoofdstad, ei
sen maatregelen van de regering te
gen het opbloeiende fascisme. Eergis
teren staken jonge mannen met ha
kenkruizen op hun arm een commu
nist op straat dood. In totaal zouden
vijf miljoen mensen in Spanje aan
marsen hebben deelgenomen.
Arbeiders in Portugal eisten in een
demonstratie in de hoofdstad Lissa
bon het aftreden van premier Mota
Pinto. Zij stelden hem verantwoorde
lijke voor de stijgende kosten en het
verjagen van kleine boeren van hun
land.
SALISBURY (Reuter. UPI, AP)
Premier Smith van Rhodesië noemt
het verspilling van tijd om een speci
ale onafhankelijke commissie in te
stellen die een onderzoek doet naar
'grove onregelmatigheden' bij de on
langs gehouden verkiezingen. Domi
nee Sithole, die deze beschuldigingen
eerder heeft geuit, zei na de verkla
ring van Smith dat hij niet van plan is
aan de nieuwe regering deel te
JAIRO (Reuter, UPI, AFP, API President Sadat van
ïgypte beschuldigt Saoedi-Arabië van het omkopen van
indere Arabische landen om de betrekkingen met Egypte te
ireken. Saoedi-Arabië zou dit doen omdat het een leidingge-
ende positie in de Arabische wereld in wil nemen.
iadat deed de felle aanval in een
lijna twee uur durende rede voor de
adio ter gelegenheid van de dag van
tie arbeid. Hij zei dat Saoedi-Arabië
M ;eld en invloed had aangewend om
111 ndere landen over te halen de diplo
matieke banden met Egypte te ver-
1 ireken uit protest tegen het vredes-
v0 erdrag. De betrokken landen zouden
e< lit zelf aan de Egyptische president
i ebben verteld.
regadat zei zich niet bang te zullen
-natenmaken door de economische
ei ireigementen van de andere Ara-
><»buche landen en door te zullen gaan
1 i de weg naar volledige normalise-
fing van de betrekkingen met Israël.
Elke keer dat Israël een stap voor-
'aarts doet. zullen wij het aanmoedi-
z< en en twee stappen voorwaarts
j oen", aldus Sadat, die wel toegaf dat
e Egyptische economie aangepast
ou moeten worden aan de nieuwe
_ituatie Hij 'doelde daarmee op het
topzetten van de economische hulp
an Arabische landen aan Egypte.
n Koeweit deden gisteren berichten
e ronde dat ook Soedan de betrek-
ingen met Egypte zou hebben ver
roken. Soedan is een van de drie
eden van de Arabische Liga die nog
crmale reaties met Egypte onder
leid Het bericht kon niet worden
evestigd.
larter boos
resident Carter van de Verenigde
taten heeft felle kritiek geleverd op
e Israëlische beslissing om nog twee
ederzettingen toe te staan op de
v 'estelijke Jordaanoever. Hij zei dat
r' e Israëlische regering goed wist dat
e nederzettingen naar zijn mening
^legaal waren en een obstakel voor
e vrede vormden. „Maar ons v£rmo-
en om souvereine landen onze wil op
leggen is beperkt," aldus Carter
i jdens een persconferentie.
rabieren op de westelijke Jordaan-
ever hebben gisteren bij de Verenig-
e Naties geklaagd over confiscatie
^-an hun grond door de Israëliërs,
leze grond zou nodig zijn voor de
ouw van een nieuwe Joodse neder-
ïtting. Het zou gaan om 350 hecta-
;n grond, waarop een dorp met de
aam Ariel zou komen, naar de Israë-
sc he minister van landbouw Ariel
De nieuwe regering, met hoogstwaar
schijnlijk bisschop Muzorewa aan het
hoofd, wordt in juni geïnstalleerd.
Sithole wil zich niet uit de politiek
terugtrekken en als oppositieleider
buiten het parlement optreden. Sit-
Sjaron, een fanatiek voorstander van hole beweert dat hij beschikt over
nieuwe nederzettingen. een groot aantal volgelingen onder de
Elders op de Westelijke Jordaanoever guerrillastrijders. Sithole heeft 'zijn
hebben ingezetenen geklaagd over jongens in het oerwoud gewaar-
het afgrendelen door Israëliërs van de schuwd „het recht niet in eigen hand
toegangswegen naar een 550 hectaren te nemen. Dit is een constitutionele
groot gebied in de Jordaanvallei, crisis die moet worden opgelost door
waar fruit en groenten worden ge- de politieke leiders." Voor de verkie-
kweekt. zingen had hij verklaard dat er na
eventuele ontevredenheid sprake kon
zijn van 'hernieuwde confrontatie.'
Premier Smith zei gisteren dat de
vorming van een zwart meerderheids-
bewind zou doorgaan ondanks de be
schuldigingen van Sithole. De be
schuldigingen zouden volgens hem
moeten worden onderzocht door de
commissie die toezicht hield op de
verkiezingen.
De Veiligheidsraad heeft maandag de
verkiezingen in Rhodesië van ..nul en
generlie waarde" genoemd. De wes
terse mogendheden EngelawJ, Amer-
kia en Frankrijk wilden niet zo ver
gaan onthielden zich van de resolutie,
waarin de verkiezingen een„schande
en een poging om door te gaan met de
blanke racistische minderheidsrege
ring" werden genoemd De resolutie
deed een beroep op alle landen de
nieuwe regerng in Rhodesië niet te
erkennen en de sancties tegen het
land strikt op te volgen.
In de maand april kwamen meer Rho-
desiërs om het leven dan in iedere
anderen maand in de nu al zes jar
durende oorlog. Volgens een officieël
comminqué uit Salisbury stierven
meer dan 700 mensen. Ongeveer 600
van hen waren guerrillastrijders, al
dus Salisburg. de Rhodesische strijd
krachten hadden honderdduizend
man in het veld gebracht om „ontre
geling van de verkiezingen te voorko
men". Tot nu toe zijn meer dan 15.000
mensen gedood in de Rhodesische
oorlog.
Het zestig pagina's tellende rapport
is opgesteld door de commissie Wte-
han. die er twee jaar aan heeft ge
werkt Op het ogenblik zijn er in
Zuid-Afrika verschillende arbeids
voorzieningen voor blanken en niet-
blanken. Blanken krijgen onder meer
hoger loon en vakbonden van zwar
ten worden niet getolereerd. Boven
dien wordt geschoold werk voor blan
ken gereserveerd.
De commissie Wiehan doet aan de
regering van premier Pieter Botha de
volgende aanbevelingen:
Afschaffing van de wetten die be
palen dat banen voor geschoolden en
half geschoolden worden gereser
veerd voor blanken.
Geen aparte kantines, toiletten,
kleedkamers en andere lokaliteiten.
Volledige vrijheid van vereniging
voor vakbonden en Individuen, onge
acht ras.
Aanpassing van de werkloosheids
wetten. zodat de uitkering voor zwart
en blank gelijk wordt.
De commissie Wiehan raadt de rege
ring aan de problemen die er zullen
ontstaan bij sommige firma's te laten
oplossen door commissies waarin
blank en zwart zitting hebben. Enke
le internationale bedrijven in Zuid-
Afrika passen enkele aanbevelingen
al toe en hebben een beleid van gelijk
loon voor gelijk werk ingevoerd en
stilzwijgend de illegale zwarte vak
bonden erkend. Het rapport stelt dat
het „naïef zou zijn om het effect van
de internationale pogingen om de
werkomstandigheden en politiek in
Zuid-Afrika te ontkennen of te ne
geren".
De reacties van het bedrijfsleven in
Zuid-Afrika op het rapport zijn gun
stig. De Vereniging van Kamers van
Koophandel noemt het een „stout
moedige stap in de richting van goe
de arbeidsverhoudingen, verhoogde
produktivitelt en een bron van ar
beidskrachten die is aangepast aan
de eisen van de toekomstige econo
mische groei". De vereniging vraagt
de regering de adviezen over te ne
men. De Zuidafrikaanse Industriële
Federatie wenst de commissie Wie
han geluk „met de positieve manier
waarop de ingewikkelde en gevoelige
vraagstukken op het gebied van de
Zuidafrikaanse arbeidsverhoudingen
zijn behandeld". De federatie ziet
„met spanning" uit naar de reactie
van de regering.
De commissie Wiehan deed het eerste
grootscheepse onderzoek naar de ar
beidsverhoudingen in Zuid-Afrika se
dert de Nationale Partij in 1948 aan
de macht kwam en wetten maakte
die blanken bepaalde voorrechten ga
ven die zwarten en gekleurden niet
hadden.
In de mijnindustrie is het eerder dit
jaar al tot conflicten gekomen, omdat
zwarten geschoold werk gingen doen
De blanke mijnwerkersbond organi
seerde een staking, maar de mijnon
dernemingen gingen niet op de eisen
van de blanke werknemers in.
Zowel van blanke als niet blanke tij
de wordt kritiek verwacht op de Ad
viezen van de commissie Wiehan.
Zwarten zullen de adviezen niet dras
tisch genoeg vinden en blanken te
vergaand. De commissie vindt dat de
regering voorzichtig en behoedzaam
moet optreden bij het uitvoeren van
de voorstellen en verwacht dat het
„verzet dan tot een minimum terug
gebracht zal worden".
ADVERTENTIE
Bent u al een van de bezitters van het
handige en veilige betaalmiddel? Zo niet,
dan verdient 't echt aanbeveling om bij uw
bank Eurocheques aan te vragen.
Want daarmee kunt u op vertoon van uw
pasje overal in Nederland tot f 300,- per
cheque betalen. In winkels, restaurants,
benzinestations of waar dan ook. En datzelfde
is ook mogelijk in bijvoorbeeld Duitsland,
België en Zwitserland. Bovendien kunt u er bij
banken in geheel Europa en nog een paar
andere landen geld mee opnemen.
En... een extra-voordeel is: Eurocheques
zijn verzekerd tegen verlies en diefstal.
De Gezamenlijke Banken en Spaarbanken.
Dus: op naar uw bank voor Eurocheques!
En vergeet u dan niet om het boekje met tips
mee te nemen, waarin u alles vindt over
het hoe en waar uw cheques te gebruiken.
Vervolg van pagina 1
Premier Callaghan liet gisteren mer
ken dat het deze dagen er op of er
onder is. In het zuidoostelijke Chat
ham deed hij de venijnigste aanval
uit de campagne. Zijn slachtoffer was
ex-Tory leider en ex-premier Edward
Heath, die de daden van Callaghan al
eerder onder vuur had genomen.
„Ach, Heath noemde mij een ver
schrikkelijke man omdat hij de steun
aan zijn eigen leider niet uit zijn keel
krijgt. Hij geeft op over zijn eigen
prestaties. Ja hoor, hij heeft mooie
platen gemaakt, ik wou dat hij op het
concertpodium bleef. Maar ik weet
het wel, hij voelt zich de leider van de
Tories in ballingschap. Margaret
Thatcher mag wel oppassen als ze de
verkiezingen verliest Voor ze het
weet is het en daar maakte de
premier het gebaar van het doorsnij
den van een keel. Wat een mooi stel
broeders en zusters", riep hij een bul
derend gehoor toe.
Thatcher wilde gistermorgen geen
commentaar geven op Callaghans
wrede spot maar de eerbiedwaardige
Lord Hallsham sprak er schande van.
De Conservatieve leider zei ook niet
onder de inruk te zijn van de Mail-
opiniepeiling. „Ik concentreer me op
donderdag. Daar gebeurt het" zei een
rustige maar ongetwijfeld onder
enorme druk staande Thatcher. Zich
kennelijk bewust van het rechtse
imago deed ze maandagavond in de
laatste TV-zendtijd voor de Tories
een opmerkelijke handreiking naar
het gematigde centrum.
David Steel sprak gistermorgen ver
heugd over een aanstreven op „een
parlement van het volk" zoals nij egn
volksvertegenwoordiging zonder
meerderheid van een van de partijen
nu noemt. Als niemand absoluut wint
wil Steel onderhandelingen over efcn
pact voordat een van de partijen het
regeringscentrum betrekt. De Torfes
en Labour moeten niet in de fout van
Wilson vallen en als minderheidsrege
ring gaan optreden, aldus Steel die
meent dat als er geen winnaar is
morgen er serieus moet worden geke
ken naar een wijziging van het kies
stelsel. De kiezers hebben dan duide
lijk laten weten dat ze evenredige
vertegenwoordiging wensen, zei hij
op de ineens veel drukker bezochte
persconferentie.
Joor Bert van Panhuis
LONDEN Zwaaien David, waarschuwt Lord Chitnis, de organisator
ran de liberale verkiezingscampagne zijn partijleider David Steel, want
leze is alweer op weg naar het achterdeel van de befaamde oranje
attlebus. Steel duikt naar de ramen en wuift de mensen in Wooller toe.
e verdienen het, want ze hebben lange tijd de regen getrotseerd om de
beraal te ontmoeten. Maar het is ook nodig want de liberale volksverte-
[enwoordiger Alan Beith vecht hier voor zijn zetel.
1 is halverwege de laatste uren van de
pagne buiten zijn eigen kiesdistrict. Hij
die dag van start gegaan met zijn dage-
kse persconferentie in de National Libeial
!lub in het regeringscentrum Whitehall En
n op naar Newcastle, waar voorafgaand
n het campagnevoeren een radiopro-
amma wordt opgenomen Hij zit voor in
|et vliegtuig met het gezicht naar de andere
teer dan honderd passagiers Hij moet
renlijk naar het toilet maar laat dat idee
ren. Het toilet Is achter in het vliegtuig en
|et idee dat hij onderweg een aantal han-
n moet schudden schrikt hem af. Er
rdt hier en daar toch al fluisterend ver-
ld: „David Steel zit voorin". De liberale
borman krijgt de gelegenheid als eerste
lar
F
weg te springen als het vliegtuig is geland.
Met de politieauto voorop naar de studio.
Doorbraak
Rond half vier is hij terug in zijn Battlebus.
die die morgen vroeg al richting Newcastle
is vertrokken In de beroemdste bus van
Groot-Brittanië zijn de afgelopen weken
honderden journalisten en persoonlijke me
dewerkers naar alle delen van het land
gebracht. Het doel is steeds zoals ae voor
kant van de bus aangeeft: Liberale door
braak.
De bus is een fenomeen. Naast een aantal
gewone zitplaatsen zijn er achterin zaken
Ingebouwd die het idee van een caravan
geven: een koffiemachine, een ijskast, tele
foon. radio, televisie, schrijfmachines. Een
rijdend kantoortje. Plus een aantal rust
stoelen. De bus heeft zeker zesduizend kilo
meter afgelegd in de drie weken tijd.
Deze middag is de laatste van de gewone
campagne. Voor de rest van de tijd zal Steel
voornamelijk zijn eigen kiezers bewerken.
Ten noorden van Newcastle, tegen de grens
met Schotland aan. ligt Berwick. De jonge
fractiedresseur Alan Beith heeft hier een
flinterdunne meerderheid van 73 stemmen
op het totaal aantal van 34.000. In dit schit
terend ruige gebied zijn de oorlogen tussen
Schotland en Engeland uitgevochten. Het
moet voor Steel een genoegen zijn in dit
stukje Engeland campagne te voeren.
Alnwick is de eerste stopplaa's. Beith zal
zijn leider op het marktplein opwachten
Als de bus zich door de nauwe straatjes
naar het centrum heeft gewrongen, zijn
daar wel een paar honderd enthousiaste
mensen maar Beith is er met te bekennen
Lichte paniek, maar daar duiken en hij en
zijn vrouw toch op Het tweetal gaat rond.
handen gevend Geen poespas, gewoon wat
vriendelijk woorden.
Een kind ln een wandelwagen wordt over
zijn bol geaaid. Een man met een stoppel
baard begint omstandig te vertellen dat
Labour eigenlijk beter is. Dronken, zal Steel
later oordelen.
Het aanprijzen van Beith gebeurt met een
handmicrofoon in de deuropening van de
bus. De praktijk heeft namelijk geleerd dat
de bus snel weg moet, want anders begin
nen kinderen tegen de carrosserie te slaan.
Naar de volgende stop: Wooller Een kleine
groep mensen bij een caravan, die in een
liberaal kantoortje is omgetoverd Vriende
lijke aanhangers van de partij, die Steel
met aandacht afloopt Hij krijgt een ap
plaus en een stukje pottebakwerk waarvan
na een half uur nog niemand weet wat het
voorstelt De Franse tv klimt aan boord om
wat opnamen te maken van het Interieur
van de bus Alan Beith stapt uit. hij moet
Berwick verder zelf weten te behouden
Door de miezerige regen trekt de bus Schot
land binnen. Oranje posters laten zien dat
dit Steel-land is En nog wel zijn eigen
kiesdistrict Roxburgh. Selkirk. Peebles
Goed voor zestig duizend kiezers waarvan
Steel er in oktober 1974 twintig duizend
binnenhaalde. Een gebied met veel boeren
en een massa kleine dorpen en stadjes De
grootste telt nog maar dertien duizend in
woners. In een van de kleine maar robuuste
stadjes. Kelso. neemt hij bij een boterham
zijn speeches voor de laatste keer door. HIJ
zal er die avond twee houden.
De eerste is in Morebattle. Voordat 8teel de
school binnenloopt sluit zijn vrouw Judy
zich bij het groepje aan Een hartelijke zoen
en dan naar binnen. Het ongeveer vijftig
man sterke publiek bestaat voornamelijk
uit vrouwen.
De vooizitter van de plaatselijke afdeling
heet de Steels sober welkom Het volk hier
is achterlijk maar niet uitbundig Dat
blijkt ook uit het applaus Kort maar
krachtig
De problemen van de Borders komen boven
water Vooral over de steun aan de boer
wordt hij stevig ondervraagd Steel bekent
dat steun voor de heuvelveehouderij om
hoog had gemoeten maar hij herinnert het
gehoor aan de lovende woorden van ex-
boerenbondleider Sir Henry Plumb aan de
liberalen.
Laatste halte Is Oatashiels. de hoofdplaats
van het district In een naar medicijnen
ruikende gymzaal vertelt de vertegenwoor
diger over de inflatie en de algemene ppli*
tieke problemen. Het publiek bepaalt hem
snel bij de ellende van alle dag Wanneer
komt er nu eindelijk eens een einde aan de
slechte busverbinding. Er gaat slechts ëën
keer per uur een bus naar Edinburgh ervde
laatste vertrekt om 9 uur des avond.
Terwijl achter hem de pamflette hem af
schilderen als „De stem van de Border" of
„De actievoerder voor de Border" trekt
Steel alle tijd uit om de vragen te beant
woorden Rustig, vriendelijk, redelijk. Hij
verdedigt de liberale politiek inzake Rhode
sië en zijn eigen abortuswet Een aantal
abortusgevallen met een naar later bleek
levende vrucht heeft ook hier de gemofde
ren in beroering gebracht Maar 8teel-wil
niet verder gaan dan de wet aanpassen
