Cr is iets grondig mis
iet onze economie'
Wie ons kent
via zijn rekening-courant
noemt ons slagvaardig.
Wie ons niet kent,
moet maar 's een boekje
laten komen.
VRabobank Q
Wetten nodig
voor reclame
en etikettering
Aardig Arabisch voorbeeld
Dodremprocedure onontkoombaar
J. Zijlstra: kostenpeil en financieringstekort te hoog
Dr. Jelle Zijlstra
Consument vaak afhankelijl
van erg eenzijdige informatie
Afspraak nodig vakantie-beurt auto
SkiSDAG 2 MEI 1979
FIN ANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
11
een onzer verslaggevers
TERDAM De Neder-
le volkshuisvesting staat
het begin van een moei-
jaar. De internationale
ïl, die scheen te zullen
iren. lijkt weer te ver
ieren.
I slechts een voorbijgaand wol-
ld is dan wel of de lucht op-
dichttrekt. is op dit ogenblik
p voorspellen. Te betreuren is
tt de nationale economie nog
niet voldoende weerbaar is om
orm van buiten te weerstaan.
lombere woorden schrijft dr J.
a. president van De Nederland-
lank in zijn inleidende beschou-
n tot het jaarverslag 1978 van
Uk. Hij is echter niet helemaal
r hoop. Aan de innerlijke veer-
van onze volkshuishouding
volgens hem. namelijk niet te
n getwijfeld. Indien, in goed
g tussen alle partijen, met be
ng t/>t het nationale kostenpeil
t betrekking tot de collectieve
en in de komende jaren werke-
tppen in de goede richting zou-
arden gezet, hoeft vooropge-
dat zich geen nieuwe externe
ten voordoen aan herstel
e welvaart niet te worden ge
topt.
lstra constateert, dat het Ne-
dse kostenpeil te hoog is. De
heid en de mogelijkheid tot ar-
ilaatsen verschaffende investe-
is in verband daarmede ge-
De werkloosheid, die econo-
en moreel de samenleving ver
neemt dan ook niet af. Dat op
genblik de aandrang tot een
e en buitensporige toeneming
e arbeidskosten moet worden
geconstateerd, kan. zegt hij. slechts
diep worden betreurd.
Volgens de centrale bank-president
vertoont de wanverhouding tussen de
marktsector de totaliteit van het par
ticuliere bedrijfsleven en het overige
deel van de economie dat moet wor
den gefinancierd uit belastingen en
premies, geen tekenen van herstel in
de goede richting. Dit zou echter wèl
nodig zijn. Niet omdat de marktsec
tor in maatschappelijke zin produk-
tiever of nuttiger zou zijn dan de
collectieve (overheids)sector. maar
wèl omdat belasting- en premiedruk
via de bekende afwentelingsmecha
nismen de levensvatbaarheid van de
bedrijven zodanig aantasten, dat bij
uitblijven van een tijdige keer ten
goede een inkrimping van de markt
sector moet worden gevreesd. Deze
zou de problemen tot een onoplos
baar geheel kunnen verzwaren
In dit licht komt het dr Ztjlstra voor
dat een verdere opvoering van de
druk door belastingen (super BTW.
red.) en premies niet de aangewezen
weg lijkt. Dit. niettegenstaande, zoals
hij zegt ..helaas moet worden vastge
steld. dat in arren moede dikwijls heil
wordt gezocht in een verder voort
gaan op de weg van collectivisering".
Dr Zijlstra stelt in zijn Jaarverslag de
vraag, of de wereld voor een herha
ling van de perikelen staat, die haar
na de oliecrisis van 1974 zo zeer heb
ben geteisterd. Hij meent, dat een
zonder meer ontkennend antwoord
op deze vraag van lichtvaardigheid
zou getuigen. Daarentegen zou een
volmondige bevestiging blijk kunnen
geven van een te zwartgallig pessi
misme.
Donderkoppen
Volgens hem begon in 1978 het schip
van de wereldeconomie, dat zo zwaar
slagzij had gemaakt, zich weer lang
zaam op te richten en mochten de
verwachtingen ten aanzien van 1979
hoopvol worden genoemd. Alles bij
elkaar genomen zou men van 1978
met betrekking tot de wereldecono
mie kunnen zeggen: minder bewol
king. meer blauw aan de hemel Op
dit moment, stelt hij vast. neemt de
bewolking echter weer toe; een enke
le donderkop is reeds te ontwaren.
Dr Zijlstra merkt op. dat de gebeurte
nissen in Iran opnieuw de aandacht
lebben gevestigd op de energiepro
blemen waarvoor de wereld staat.
Hoewel stellig van geringere omvang
dan destijds, moet opnieuw op zorge-
jjke gevolgen worden gerekend,
daartoe rekent hij verstoringen van
de nog niet voldoende herstelde beta-
lingsbalansevenwichten en een wede-
-om de kop opstekende inflatie met
inbegrip van al die onheilspellende
krachten, die veelal dit inflatieproces
vergezellen.
Dat deze onzekere economische toe
komst de Investerlngslust niet zal
aanmoedigen behoeft, volgens hem.
nauwelijks betoog. De vooruitzichten
voor een snelle verbetering van de
werkgelegenheid zijn dan ook niet
rooskleurig. Dat ook andere grond
stoffen dan olie hun opwaartse bewe
ging hebben hervat, benadrukt deze
economische tegenspoed nog eens
extra.
Schrale troost
Met betrekking tot Nederland con
stateert dr Zijlstra met een blik op
het grote tekort op onze betalingsba
lans. dat er ten aanzien van de vader
landse economie „iets grondig mis
is". De sterke stijging van de arbeids
kosten moest wel vat krijgen op onze
concurrentiepositie. Dat voor 1979
geen verdere relatieve achteruitgang
wordt verwacht is een troost, zij het
een schrale omdat de inmiddels ge-
dr. J. Zijlstra
slagen deuk niet ongedaan wordt ge
maakt." Opnieuw wijst dr Zijlstra
erop, dat een waardevermindering
van de gulden geen soelaas zou bie
den voor onze concurrentiepositie,
omdat een dergelijk besluit zichzelf
via een verscherpte inflatie teniet zou
doen.
Wat de investeringen aangaat stelt
het verslag van De Nederlandse Bank
vast. dat het procentuele beslag van
de investeringen op het bruto natio
nale produkt (de totale produktie van
goederen en diensten) nog steeds be
neden het niveau blijft dat nodig is
voor een werkelijk herstel van pro
duktie en werkgelegenheid in de
marktsector. Dit klemt, volgens dr
Zijlstra. te meer omdat nog steeds
door de hoge loonkosten de dieptein
vesteringen overwegen en echte uit
breidingsinvesteringen veel te weinig
voorkomen.
Consumptie
en onzer verslaggevers
'ERDAM De noodremproce-
die de regering in overweging
lijkt welhaast onontkoombaar,
r Zijlstra.
iij merkt hij op. dat deze proce-
ten doel hebbende sneller op de
lorgeschoten uitgaven te bezui-
i geen wezenlijke oplossing
voor de dreiging overschrijding
e grenzen van het financierings-
van de overheid. Daarvoor ziet
der de huidige omstandigheden
:ent van het nationale inkomen
'i n bovengrens, een keerpunt. Bij
'Jodrem van 1979, aldus dr Zijl-
Wen doeltreffend ombuigingen
1980.
"jeigende overschrijding van de,
èn van het financieringstekort
hij een zeer verontrustende
Miet moet dan ook een ernstige
toring te zijn om de weg terug
een aanvaardbare omvang van
'kort in te slaan.
Jlstra constateert dat het finan
cieringstekort van de schatkist nu zo
groot is geworden dat de overheid er
niet aan ontkomt een deel van dit te
kort door geldschepping op te vullen.
De bankpresident acht geldschep
ping overmijdelijk, omdat de rege
ring niet voldoende orde op zaken
heeft gesteld. De toestand van de
staatsfinanciën is zonder meer zorge
lijk: daarom is snoeien op de collec
tieve sector of men het wil of niet
onontkoombaar, vindt dr Zijlstra.
Rekening
Dr Zijlstra mefkt op, dat de belang
stelling voor een verhoging van de
uitgaven groter is dan voor het begro
tingstekort en voor het houden van
dit tekort binnen aanvaardbare gren
zen. „Bij de uitgaven wordt het inte
ressante voor wenselijk, het wenselij
ke voor dringend en het dringende
voor onafwendbaar gehouden. De re
kening van het enthousiasme voor
een vergroting van de uitgaven wordt
echter ten slotte gepresenteerd in de
vorm van een financieringstekort,
dat niet meer uit echte besparingen is
te dekken."
De inflatore financiering die dan
plaatsvindt is. stelt dr Zijlstra vast. in
wezen zelfbedrog. „De rekening
wordt namelijk altijd aan iemand ge
presenteerd. Zij wordt óf aan het bui
tenland aangeboden in de vorm van
een tekort op de lopende rekening
van de betalingsbalans en dat mo
gen wij niet willen, want wij belijden,
althans met de mond, dat wij met de
andere rijke landen middelen aan de
derde wereld moeten overdragen óf
zij wordt op een ondoorzichtige en
willekeurige wijze gepresenteerd aan
al diegenen die in de Inflatoire we
dren tussen inkomens en prijzen tus
sen de deur geklemd raken."
Daarom moet het financieringstekort
terug naar een omvang die inflatoire
financiering overbodig maakt, aldus
dr Zijlstra. Hij merkt op. dat er wel
eensseen probleem zou kunnen rijzen
ten aanzien van de feitelijke finan
cierbaarheid van het gehele tekort,
dus met inbegrip van de monetaire
financiering (geldschepping). „De Ne-
derlandsche Bank zou niet dan van
grote zorg vervuld zo'n situatie na
derbij zien komen."
Een heel ander beeld geeft de con
sumptie te zien. Het particuliere ver
bruik is duidelijk weer in opmars en
de consumptieve kredietverlening is
toegenomen. Iets dat. met het oog op
het daarmede samenhangende beta
lingsbalanstekort inmiddels heeft ge
leld tot maatregelen om deze krediet
verlening af te remmen. De ontwikke
ling van het verbruiksniveau vraagt,
aldus dr Zijlstra. echter ook in ander
verband de aandacht. Zij weerspie
gelt namelijk de twee belangrijkste
verstoringsfactoren, waarvan de na
tionale economie te lijden heeft, te
weten de te hoge arbeidskosten en
het voortdurende uitdijen van het
financieringstekort van de collectie
ve sector.
ADVERTENTIE
Dr. G. Puchinger
Gesprekken
en geschriften
Nü zeer actueel!
Geb. 384 blz. 47,50
Strengholt's boeken
Verkrijgbaar in de
boekhandel
ADVERTENTIE
Een rekening-courant bij de Rabobank biedt mogelijkheden ten aanzien van
incassosystemen, verslaglegging, automatische signalering en vereenvoudiging
van betalingen, die u misschien nog onbekend zijn. Houdt u daarnaast
i- nog van snelheid en flexibiliteit in uw geldverkeer,
dan is het wellicht nuttig om de afgebeelde brochures
af te halen bij de dichtstbijzijnde Rabobank. Of om
i middels onderstaande coupon aan te vragen.
lv«ngt de brochures* "Geld via de Rabobank"
"Rekening-courant"
J "Rekening-courant'
(Firma)naam: l l I I i I I I i i I I l I l l I I I l l
i Tav Dhr ./Mevr I 1 I I 1 1 I 1 I 1 1 I I II I I I I
Adres: I I M I I I I 1 I t I I I I I I 1 I I I I I
Postcode. Mill I I I
U kunt deze bon opsturen naar de Rabobank in uw
woonplaats of ongefrankeerd zenden naar Centrale Rabobank.
Antwoordnummer 700. 5600 VB Eindhoven.
geld en goede raad
'fv
Er dienen vooral met het oog op de
consumenten in de lagere opleidings- en
inkomensgroepen door de overheid op
korte termijn twee maatregelen te worden
genomen, namelijk:
Een wettelijke regeling van de reclame
om te bereiken, dat in reclame betrouwba
re voorlichting wordt gegeven in plaat van
eenzijdige commerciële informatie;
Een wettelijk kader voor informatie eti
kettering, zodat het vermelden van de
voor de consument belangrijke gegevens
op het produkt zélf verplicht wordt.
Deze conclusie valt te
trekken uit het proef
schrift „Konsument en
informatie", waarop dr J.
M. F. Box onlangs in Til
burg promoveerde. Het
is een van de eerste uit
gebreide studies in ons
land. waarin de positie
van de consument is be
studeerd, naast de rol
van de consumentenor
ganisaties en de invloed
die deze hebben op de
consument, het bedrijfs
leven en de overheid.
Met name is gekeken
naar de invloeden op de
consument van vergelij
kend warenonderzoek,
hiertoe is een steekproef
gedaan onder negenhon
derd leden van de Consu
mentenbonden bij vijf
honderd niet-leden.
De (markt)positie van de
consument blijkt geken
merkt te worden door in
formatie-afhankelijk
heid. Dat komt omdat de
consument het aanbod
vaak niet meer kan over
zien en de kwaliteit niet
meer kan beoordelen.
Verstoord
Doordat de aanbieder
met name via reclame
in zekere zin het aanbod
van informatie kan be
palen, is het machtse
venwicht in de markt in
het nadeel van de consu
ment verstoord. Infor
matie-afhankelijkheid
bij de consument, bete
kent naMelijk informa
tie-macht bij de aanbie
ders. Die bestaat uit de
mogelijkheid door com
merciële, zakelijke en
emotionele informatie,
de voorkeur en de vraag
van de consument een
zijdig te beïnvloeden. In
vele landen en ook in
ons land hebben de
consumenten zich hier
tegen „gewapend", door
middel van consumen
tenorganisaties en verge
lijkend waren onder
zoek. De consumenten
organisaties zijn zodoen
de belangrijke mark-
tpartner én machtsfac
tor geworden, doordat zij
door middel van voor
lichting en publiciteit
het keuze-gedrag van
grote aantallen leden (en
niet-leden) kunnen beïn
vloeden.
Elite-groep
De Consumentenbond
bereikt tien procent van
de Nederlandse huishou
dingen en daarbij het
meest koopkrachtige en
invloedrijke deel. De le
den van de Consumen
tenbond blijken een in
formatie- en marktelite
te zijn. Opleiding, beroep
en inkomen liggen hoger
dan het gemiddelde Zij
zijn ook vaker op tijd
schriften en omroepbla
den geabonneerd <ze
hebben hierbij een grote
voor keur voor de
VPRO). Deze elite-groep
is sterk geconcentreerd
in de koopkrachtige leef
tijdscategorie van 35 tot
50 jaar.
Voorts blijkt de vrij kriti
sche toon in de vergelij
kende warenonderzoe
ken, niet te leiden tot een
sterke „anti-bedrijfsle
ven" houding. Een har
dere opstelling van de
consumentenbond te
genover het bedrijfsle
ven en het voorschrijven
van de kwaliteit van pro-
dukten, worden merk-
waariger wijs door de
meerderheid van de le
den zelfs afgewezen.
Veiligheid
Intussen komt uit het
onderzoek naar voren,
dat vergelijkend waren
onderzoek duidelijke uit
werkingen heeft op de
ontwikkeling van de pro
duktie; vooral op de vei
ligheid van de produkten
en daarnaast op het be
dieningsgemak en het
energieverbruik.
Bij talrijke overheids
maatregelen speelt de
Consumentenbond en de
uitkomst van vergelij
kend warenonderzoek
een belangrijke roL
De heer Box komt zo
doende tot de conclusie,
dat vergelijkend waren
onderzoek duidelijke in
vloeden heeft op de mer-
kenkeuze. tot een beter
geïnformeerdheid van de
consument en daardoor
bijdraagt tot een ver
standiger en zakelijker
keus. Een gunstiger ef
fect is ook dat de consu
ment minder afhankelijk
is van commerciële Infor
matie. Voorts draagt ver
gelijkend warenonder
zoek bij tot produktver-
beteringen en een betere
bescherming van de con
sument.
De grote „maar" is ech
ter dat. zoals al opge
merkt, de Consumenten
bond vooral de economi
sche en intellectuele bo
venlaag bereikt en
slechts in beperkte mate
de consument ln de lage
re Inkomens- en oplel-
dingsgroepen. Een veel
zeggend cijfer is in dit
verband, dat van de
mensen met een acade
mische opleiding dertig
procent lid is. terwijl van
de mensen met lager on
derwijs of een lagere be
roepsopleiding niet meer
dan vier procent lid is.
Terecht zegt de heer Box
dan ook. dat een verdere
vergroting van de in
vloed van de consumen
tenorganisaties vooral
afhankelijk is van de
vraag, of zij erin zullen
slagen ook de lagere op
leidings- ln inkomens
groepen te bereiken.
Omdat deze zwakste
groep zeker voorlopig
nog onvoldoende
wordt bereikt, terwijl
juist deze mensen be
scherming en informatie
het hardst nodig hebben,
zouden op korte termijn
wetten gemaakt dienen
te worden waarin de re
clame en de etikettering
worden geregeld.
Het zou een goede zaak
zijn, als de fabrikanten
van verpakte voedings
waren en levensmidde
len ln ons land de bro
chure „Saoedi-Arablsche
normeringen specifi
caties" eens zouden le
zen. Het zijn maar enkele
doch zeer nuttige
pagina's.
Deze publlkatle, die als
deel I ln de serie „Wetten
en Reglementen" ls ver
schenen. geeft alle richt
lijnen die bij koninklijk
decreet ln Sadoedl-Ara-
bië zijn uitgevaardigd
ten aanzien van de eti
kettering van alle ver
pakte voedingsmidde
len. die naar Arabisch
sprekende landen van
het Midden-Oosten wor
den uitgevoerd.
Een van de voorwaarden
is de verplichting, dat de
informatie op het etiket
van het verpakte voe
dingsmiddel duidelijk
zichtbaar is. Dit om de
consument net lezen
daarvan te vergemakke
lijken, „onder normale
omstandigheden van
aankoop of gebruik."
Voorts is het verplicht op
de etiketten „in ruime en
voldoende mate" aanwij
zingen te verschaffen
over de verpakte inhoud.
Op het etiket moet bij
voorbeeld worden aange
geven een duidelijke lijst
van ingrediënten, ge
rangschikt ln dalende
volgorde van hun pro
porties.
Wanneer een voedingsar
tikel toegevoegde stof
fen bevat zoals bij
voorbeeld conserverings
middelen dan dienen
die op het label te wor
den genoemd Uiteraard
mag een gegeven als de
netto-inhoud niet ont
breken en in geval een
voedingsmiddel vloei
stof bevat wordt wegge
gooid vóór het gebruik,
moet ook het droge ge
wicht van dat voedings
middel worden
genoemd.
Een nuttig en leereaam
boekje dus. dat tegen de
prijs van 10 kan wor
den besteld bij Arabesk.
Baarsjesweg 224. 1058
AA ln Amsterdam (tele
foon 020-166911).
Behalve de fabrikanten
van verpakte voedings
waren en levensmidde
len. zou ook de overheid
deze brochure moeten
bestellen. Het is name
lijk een goede handlei
ding voor het samenstel
len van etlketterlngs-
richtlljnen in Nederland.
Zo langzamerhand ze
ven jaar nadat een des
betreffend advies door
de Commissie Consu-
menten-Aangelegenhp-
den van de Sociaal-Eco
nomische Raad ls uitge
bracht mag er toch
wel een wettelijke maat
regel op het gebied van
een goede Informatieve
etikettering worden
genomen.
Automobilisten die met
de auto op vakantie
gaan. doen er vooral dit
Jaar verstandig aan. zo
gauw mogelijk een af
spraak met hun garage
te maken voor een (va
kantie) onderhouds
beurt Dat bespaart er
gernis en energie, aldus
de Bovag.
De garages zullen het dit
jaar tot aan de zomerva
kantie extra druk heb
ben. zeker ln Juni en Juli
Door de barre winter ls
het nu al nog steeds
druk bij vele garages
Bovendien zlin er in die
Lucht- verwarming
Het Bouwcentrum in
Rotterdam heeft een ge
wijzigd de herdruk ge
maakt over luchtverwar-
ming van woningen. Uit
eengezet wordt wat cen
trale luchtverwarming
precies is en de voor- en
nadelen ervan. Vervol
gens wordt de luchtver
warming ln „onderde
len" besproken De bro
chure kost 7.20 en is te
bestellen door dit bedrag
over te maken naar post
giro 357696 van het
Bouwcentrum Weena
700 in Rotterdam
periode weinig nieuwe
een gebruikte auto's ge
kocht Zodoende ls er nu
sprake van een inhaal
vraag en bij sommige ga
rages zelfs van een „in
haalrace".
Het laat zich aanzien,
dat dit nog wel even kan
aanhouden, zegt de Bo
vag (hoopvol). Niettemin
bestaat de gelegenheid
de auto een vakantie
beurt te laten geven.
Maar dit kan ln het alge
meen niet la minute:
sorns zelfs niet op korte
termijn
Mening over reclame
L. Hermans (burgemeester): Voor de gewone burger
heeft reclame op het eerste gehoor de klank van
„opdringen van iets dat je niet nodig hebt." Enig
nadenken moet toch wel tot de conclusie voeren, dat
reclame en marketing ook zeer goede doeleinden
kunnen dienen. Neem bij voorbeeld ontwikkelings
hulp. Zonder propaganda: weinig weerklank. Zon
der marketing: geen inzicht in de juiste benadering
van het publiek. (Bijeengebracht door FHVBBDO.
