<ernwapens zijn slecht, maar hoe kom je ervan af?
Verzet kan ook zonder A-wapens'
'Nooit
meer
Hiro-
ima'
fichameli i
1 tot daaonl
1968 kwam1
joor Herman Amelink
ledert het einde van de tweede
rere'.doorlog zijn er al vele gewa-
ende conflicten geweest, waar-
lij de grote mogendheden op di-
tcte of indirecte wijze betrokken
laren. Tot het gebruik van kern-
rapens, waarover beide grote
aogendheden in ruime mate be-
chikken, is het tot dusver nooit
ekomen, al scheelde het een en-
ele maal niet veel.
e discussie over kernwapens spitst zich
eestal toe op de verdediging van West-,
uropa tegen een aanval van de Sowjet-j
nie. Het Warschau-pact beschikt over
eel meer wapens en manschappen dan
et westen en de vrees bestaat dat het
'esten in geval van een aanval al in een
jnelijk vroeg stadium naar kernwapens
zal moeten grijpen; eerst naar de tacti
sche, die bedoeld zijn voor het slagveld, en
later wellicht naar de strategische, die
gericht zijn op massale vernietiging. On
danks de grote tegenstellingen tussen
Oost en West is het in centraal Europa de
laatste decennia niet tot een gewapende
botsing gekomen. Dit feit laat overigens
de vraag onbeantwoord of die botsing is
uitgebleven dankzij of ondanks de weder
zijdse dreiging met kernwapens.
Buiten Europa
De kans op een gewapend treffen tussen
Oost en West in centraal Europa lijkt
momenteel geringer dan ooit sedert de
tweede wereldoorlog. De afgelopen jaren
hebben duidelijk gemaakt dat de politie
ke confrontatie tussen Oost en West, die
steeds het gevaar in zich bergt van een
gewapende botsing, voornamelijk buiten
Europa plaats vindt. De spanningshaar
den van de wereld liggen in Azië, Afrika en
het Midden-Oosten en steeds minder in
Europa. De discussie over het al dan niet
gebruiken van nucleaire wapens, tactisch
of strategisch, lijkt zich echter nog steeds
op centraal Europa te richten.
Het valt te verwachten dat over een aan
tal jaren ook enkele middelgrote landen in
de wereld over kernwapens zullen be
schikken, alle maatregelen tegen de proli
feratie ten spijt. Daarmee wordt de pro
blematiek van de kernbewapening nog
aanzienlijk complexer dan ze nu al is.
Immers, nu is het probleem beperkt tot de
altijd nog vrij overzichtelijke verhouding
tussen Oost en West. Voor de toekomst
bestaat het dreigend vooruitzicht dat
kernwapens ook in regionale conflicten
een rol zullen gaan spelen.
In dat perspectief wordt de vraag over de
aanvaardbaarheid van kernwapens veel
klemmender. Het zijn wapens met een
onvoorstelbare vernietigingskracht. Niet
alleen het voortbestaan van een belang
rijk deel van de mensheid, maar zelfs het
voortbestaan van de aarde is ermee ge
moeid. Kernwapens zijn namelijk even-(
zeer vernietigend voor het milieu, en de
gevolgen van het gebruik ervan zijn hon
derden jaren na het gebruik nog bespeur
baar. Voor het gebruik van deze wapens is
daarom nauwelijks nog een gerechtvaar
digde reden te bedenken. Het kwaad is de
mensheid over het hoofd aan het groeien.
NAVO
Over de enorme gevaren van de kernbe
wapening zijn de meeste mensen het lang
zamerhand wel eens. De grote vraag is
waar je moet beginnen om aan de rol van
deze wapens een einde te maken. Het
meest extreme standpunt is dat Neder
land uit de NAVO moet treden en alle
kernwapens op zijn grondgebied moet op
doeken. omdat Oost totaal geen vijande
lijke bedoelingen tegen West zou hebben.
Echte pacifisten pleiten voor een opgeven
van de militaire verdediging en de invoe
ring van een geweldloze sociale verdedi
ging, die het een vijand onmogelijk moet
maken blijvend als bezetter te opereren.
Anderen bepleiten een opvoering van de
conventionele bewapening om de drempel
voor het gebruik van nucleaire wapens zo
hoog mogelijk te maken Tegen deze en
dergelijke opvattingen worden vele be
denkingen ingebracht door de zogeheten
realisten die volstrekt niet zien hoe je een
voorschrijdende ontwikkeling zou moeten
afstoppen.
De beste maatregelen tegen de kernwa
pens zijn die stappen die de noodzaak van
de dreiging ermee of het gebruik ervan
beperken. Deze maatregelen zijn veelal
minder spectaculair van aard dan de stap
pen die sommige radicale groeperingen
bepleiten. Ze hebben echter het voordeel
dat ze een grotere realiteitswaarde
hebben.
In-de documentatiemap die is uitgebracht
in verband met de vandaag te houden
studieconferentie over kernbewapening
aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
staat een aantal aanbevelingen van Pax
Christi voor een effectiever vredesbeleid.
Deze adviezen hebben het voordeel dat ze
geen zaken voorstellen, waarvan de haal
baarheid bij voorbaat uitgesloten moet
worden geacht. Zo bepleit Pax Christi
wederzijds vertrouwenwekkende maatre
gelen tussen afzonderlijke landen van de
NAVO en het Warschau-pact. Pax Christi
vindt dat Nederland bereid zou moeten
zijn meer tactische kernwapens op zijn
grondgebied toe te laten in ruil voor de
vorming van een kemwapenvrije zone in
Midden-Europa. Verder moet serieuzer
worden ingegaan op voorstellen van het
Warschau-pact voor een wederzijdse ver
klaring om nooit ais eerste tot het gebruik
van kernwapens over te gaan en voor de
instelling van kemwapenvrije zones. Pax
Christi onderkent de eigen wetmatigheid
van de bewapeningsindustrie en consta
teert dat niet zo zeer de technische moge
lijkheden maar de psychologische, com
merciële en politieke weerstanden de om
schakeling naar civiele produktie tegen
houden.
Dergelijke voorstellen hebben een veel
grotere kans voor een overbrugging van
de kloof tussen de huidige politiek-militai-
re realiteit en het ideaal van een kemwa
penvrije wereld dan de veelal vage en
vaak wat kreterige leuzen die over deze
materie de ronde doen. Ze sluiten onmid
dellijk aan op de huidige werkelijkheid en
proberen die stapje voor stapje bij te
buigfcn. De kracht van de strijd tegen de
kernwapens is gelegen in het uitbuiten
van voor verandering vatbare situaties.
*.r Aidert Schipper
inister W. Scholten van de-
nsie kan binnenkort ant-
oord verwachten van de
CV-kring Alphen aan de
ijn. Deze kring stuurde hem
en tijdje geleden een brief
ndat de mensen zich had-
en gestoten aan een uit-
iraak van de minister, die er
1 neerkwam dat we niet al te
ang moeten zijn voor de
'ernwapens, omdat ze anders
i afschrikwekkende wer-
g verliezen.
t IKV-kring denkt dat de NAVO-
gers in geval yan oorlog wel eens
ctische kernwapens zouden kun-
gebruiken tegen strijdkrachten
n het Warschau-pact die de grens
tar het Westen al over zijn, en dat
lke wapens niet alleen de vijand,
aar ook de eigen bevolking zullen
effen. „Mogen we ook daar al niet
ng voor zijn," vroegen de mensen
Alphen zich af.
minister heeft hun nu terugge-
ïreven dat hij zich voor de Tweede
imer heeft verantwoord, dat daar
motie van wantrouwen is verwor-
n en dat het parlement dus ver-
mwen in zijn beleid heeft uitge-
itoken. De minister weigert op de
age lijst van vragen uit Alphen in te
aan en verwijst naar zijn memorie
au toelichting.
de mensen een beetje
omdat de minister in
memorie heeft geschreven
voor een ruim voorlichtingsbe
is. Zelfs op de laatste vraag uit
gaf de minister geen ant-
Deze vraag luidde:
u ons uitleggen hoe u de christe-
gedachte van naastenliefde en
een verantwoord rentmeester-
over een wereld die wij mensen
'gen bewonen en bewerken wel
gedachte u naar onze stellige over
ging met ons deelt kan vereni-
met het inzetten van kernwapens
met het dreigen hiermee, waarbij
inzet altijd vergezeld zal gaan van
minkende en vernietigende gevol-
i voor aan ons bedreigd bestaan
Ikomen onschuldige medemensen
n andere medeschepselen, voor de
gjepping. tot over de grenzen van
bestaan?
i IKV-kring in Alphen heeft als
Frangoise Stelling en
i man, Meindert, doet ook aan de
l mee. Bij ons gesprek zijn nog
t leden van de 15-leden tellende
i aanwezig: mevrouw C. Faber
{mevrouw C. Kraak.
Indert Stelling is kapitein van de
fhtmacht en werkt op de personeel-
afdeling van het ministerie van de
fensie in Den Haag. Al tijdens zijn
opleiding tot officier aan de KMA in
Breda ontdekte hij bij het maken van
een scriptie over de oorlog in de Stille
Oceaan in 1945, dat het afwerpen van
de atoombommen militair gezien niet
nodig was. De Japanners hadden al
overgave aangeboden. De Amerika
nen hadden echter veel geld uitge
trokken voor de constructie van de
atoombom. Zij eisten van de Japan
ners onvoorwaardelijke overgave.
Dat weigerden dezen, omdat zij de
keizer niet konden laten vallen. Mili
tair-wetenschappelijk was het bom
bardement dus overbodig. „Wat zat
daar dan achter", vroeg Stelling zich
in die dagen af. En het was de PSP'er
Van der Spek die het antwoord gaf:
Het bombardement was het begin
van de Koude Oorlog. De bom was
niet tegen de Japanners, maar tegen
de Russen gericht.
De twijfel over de kernbewapening
liet Stelling niet meer los en hij voeg
de zich bij een IKV-kring, die zich ten
doel stelde: „De kernwapens de we
reld uit, om te beginnen uit Neder
land". Stelling ging daarbij niet im
pulsief te werk. Hij wijst nu welis
waar het gebruik en het bezit van
kernwapens op ethische gronden af,
maar hij heeft zich behalve in de
gevolgen van een kemwapenoorlog
ook verdiept in de mogelijke alterna
tieven. „Ik houd rekening met de
kans op een Russische bezetting, hoe
wel ik verscheidene argumenten heb
om die minder waarschijnlijk te vin
den," zegt hij. Zo wijst hij op zijn
boekenkast waar de dikke delen van
Solzjenitsins Goelag Archipel staan,
het relaas over Stalins concentratie
kampen.
Hij denkt dat verwijdering van de
kernwapens uit West-Europa niet au
tomatisch tot een bezetting hoeft te
leiden. „Als Rusland zulke agressieve
bedoelingen had, waarom heeft het
Joegoslavië dan nooit aangepakt,"
houdt hij me voor. Hij legt uit dat er
bovendien nog wel andere manieren
zijn om te vechten dan door met
kernwapens te gooien. „Kijk eens
naar de Tsejchoslowaken, die in 1968
zonder enige training er toch maar in
slaagden de Russen zo in verwarring
te brengen dat er zelfs Russische sol
daten in ernstige moeilijkheden zijn
gekomen omdat ze een dienstbevel
weigerden op te volgen nadat de Tsje-
choslowaken begonnen op hen in te
praten.
Stelling citeert uit de Legerkoerier en
zegt dat de Russische militairen ge
heel niet worden getraind op geweld
loze weerstand. „Die raken door hun
gebrekkige informatie en strenge dis
cipline in de war door een menselijke
benadering," aldus Stelling. Hij voegt
er aan toe dat de Russen bij een
bezetting van West-Europa zich niet
alleen in een militair, maar ook in een
avontuur zouden
economisch
storten.
Maar zelfs als we toch met een bezet
ting moeten rekenen, zo vindt Stel
ling, kunnen we niet naar de kernwa
pens grijpen op grond van puur ethi
sche overwegingen.
Hoewel in de actuele militaire litera
tuur bijna nooit over de effecten van
een kernwapenoorlog wordt geschre
ven, omdat deze „bekend veronder
steld" worden, zijn die gevolgen on
aanvaardbaar. Niet alleen zouden
vele duizenden onschuldigen het le
ven verliezen of ongeneeslijk ziek
worden, maar ook nog ongeboren na
geslacht zal aangetast worden als ge
volg van de straling. Stelling weegt
zorgvuldig zijn woorden om te voor
komen dat hij militaire geheimen aan
een buitenstaander prijsgeeft. Hij
wijst er op dat de in West-Duitsland
opgestelde Nike-raketten ook
schikt zijn voor kernkoppen. Deze
raketten zijn gemaakt voor luchtdoe
len, maar je kan er ook gronddoelen
mee bestoken. Ze hebben een beperk
te reikwijdte en als ze met een kern
kop op een gronddoel worden afge
vuurd, zullen ze niet alleen de vijand
treffen, maar zal de fall-out ook de
eigen burgers besmetten. „Daarom is
de uitspraak van Scholten, dat we
niet bang mogen zijn absurd. We mo
gen er niet over nadenken, anders
worden we bang," zegt mevrouw Stel
ling beslist.
Het is algemeen bekend dat bij oefe
ningen met raketten wel eens vergis
singen plaats hebben. Zo vergat de
leiding van een oefening geruime tijd
geleden aan de „mannen aan de
knoppen" te zeggen dat het om een
oefening ging. In een politiek gespan
nen situatie zou zoiets tot een cata
strofe kunnen leiden, want de man
nen gingen er van uit dat er oorlog
was.
Kapitein Stelling vreest dat de huidi
ge toestand onvermijdelijk tot een
fatale confrontatie moet leiden. In de
IKV-kring wegen ze de risico's tegen
elkaar af: de doden nu en in de toe
komst van een kernoorlog of de ellen
de van een bezetting en eensgezind
kiezen ze dan bewust voor „kernwa
pens de wereld uit. om te beginnen
uit Nederland". „Terwille van jouw
vrijheid zet je hele generaties op het
spel. Dat is ethisch niet mogelijk.
Deze wapens mogen we niet hebben."
Hij verwijt de kerken dat zij niet
voldoende rekening houden met de
gevolgen voor militairen van hun
ethische uitspraken over de kernwa
pens. „Zo'n synode-uitspraak treft de
meeste kerkleden zijdelings, maar
ons treft hij in ons functioneren.
Daarom zou er een bijzondere pasto
rale begeleiding moeten zijn voor die
militairen, die .nee' zeggen."
Japanse delegatie op bezoek in Amsterdam.
Uitgenodigd door de „Actie Stop de
Neutronenbom" in samenwerking
met het Interkerkelijk Vredesbe
raad trekt op het moment een Japan
se delegatie door ons land, die is
afgevaardigd door de Gensuikyo, de
Japanse Raad tegen kernbommen.
De Japanners bezoeken verscheide
ne steden om daar hun boodschap te
brengen: „Nooit meer Hirosjima of
Nagasaki, nooit meer Bikini".
Onder de delegatieleden is een over»
levende van de atoombomaanvallen
van 6 en 9 augustus 1945. Op het
moment neemt de sterfte onder de
slachtoffers, die de aanvallen over
leefd hebben weer toe. Er komt veel
kanker en leukemie voor. De mensen
worden verpleegd in drie gespeciali
seerde ziekenhuizen.
Dit vertelt mevrouw Atsoeko Moris-
hita, die lid is van het bestuur van de
Raad tegen A- en H-bommen. Zijzelf
was tijdens de atoomaanval in
Mandsjoerije. Maar de mensen die de
aanval meemaakten vertelden haar
dat zij eerst een lichtflits zagen. Veel
mensen verloren toen al het bewust
zijn als gevolg van de brandwonden.
De mensen die wat verder van de
ontploffing waren zagen een zee van
vuur en boorden een doffe ontplof
fing. Daarna zagen zij de bekende
paddestoelwolk en werd het donker.
Veel mensen kwamen om onder de
neerstortende gebouwen. Anderen
liepen op straat met hun huid los
hangend langs het lichaam. Er was
geen hulp, want de helpers waren
zelf getroffen. Er was geen paniek,
de mensen waren versuft en verloren
hun oriëntatie. Er stierven onmid
dellijk of korte tijd later in Hirosji
ma ongeveer 140.000 en in Nagasaki
■a
doorsnee-faiqgHp^ *•41
Deze 'extra belasting, gevoegd
angst ooit toch'hOg aaolfefeil
ziekte te sterven. maaM dat df
chische nood onder <J? hltuQp
groot is. Net als concentrate!
slachtoffers leven zij hun hele v
re leven met de herinnering. 1
tobben met een schuldgevoel^
over hen die stierven.
Onmiddellijk na de oorlog deden de
Amerikaanse bezetters in Japan,
daarbij geholpen door ^e^iutoritei-
ten, hun^best te voorkomende^ de
l'liTÏI^11»! Éi a too ma an va Ilea
circa 74.000 mensen. Precies is het 'Dok in Japan ging de politie bijèën-
a an tal nooit vastgesteld. komsten tegen de kvn&apens tegen.
Pas m 1954, toen een groep Japanse
vissers besmet bleek te zijn met ra
dio-activiteit als gevolg van de kern-
■yUnj ai'j- -rj ~r ont
stond een massaal stitm r!
Ongeveer 370.000 mensen overleef-
dM het bombardement op de twee
suaen. Ui JaMtoeten mi ji.Makoe?-
JTERDAG 7 APRIL 1979 TROUWKWARTET 23
