Andersdenkenden over de vloer
De titel had best wat
minder rooms mogen zijn
Veel rumoer om sabbatsrust
l£l
y
1
I
I:
1
Trouw
-.■2=
magazine
Bon
VANDAAL
voorlopig )z
=H
V
Vóórdat u honderden guldens wèggooit
fysici en
kernbewapening
ft
P
VOORBUGANi
boekennieuw
april-nummei
-
ZATERDAG 7 APRIL 1979
KERK
TROUW/KWARTET
door A. J. Klei
Laatst had ik een rooms iemand
over de vloer. Kijk. daar ben ik. al
zeg ik 't zeil, altijd erg makkelijk in,
ik zal bij de deur nooit vragen: ben
Je voor of tegen transsubstantiatie?
Om mijn gast op z'n gemak te
stellen, benaderde ik hem opzijn
eigen terrein en sprak:
...Nou. dat was toen ook vlug
bekeken met die paus Johannes
Paulus de Eerste, hè"?
..Jaja."zei de ander vaagjes.
Ik hield vol: „In elk geval heeft hij
het record van paus Stephanus de
Tweede niet gebroken.
Nu had ik succes. Mijn bezoeker
keek verrast op en vroeg wat ik
bedoelde.
Vriendelijk legde ik uit dat
Stephanus de Tweede op 24 maart
752 gekozen werd en twee dagen
later al stierf.
..Je bent meestal niet Jong meer als
je paus wordt." verklaarde de zoon
der moederkerk.
Ik lachte vrolijk. „Zeg dat niet te
gauw! Benedictus de Negende was
nog geen dertien toen hij paus
werd."
..Dat zal toch wel een uitzondering
geweest zijn, in de middeleeuwen of
zo." opperde mijn gesprekspartner.
..Inderdaad," hernam ik, ..het kan
ook heel anders Laten we niet
vergeten dat Sint Agatho 103 jaar
was toen hij tot paus gekozen werd
in wanneer was het ook weer? O
ja in 678. De man heeft het nog
drie Jaar volgehouden ook.
Tenminste
„Wèt informeerde de ander
ademloos.
„Nou Ja," antwoordde ik losjes,
..moderne onderzoekers hebben op
dit punt hun twijfels."
Tot zover uit de door mij gevoerde
conversatie. Het zal duidelijk zijn
dat mijn bezoeker volledig door de
knieën ging voor mijn uitgebreide
kennis van hetgeen zich in zijn kerk
afspeelde en ik heb dan ook een
voldoeninggevende verhouding met
deze andersdenkende kunnen
opbouwen. Ik vertelde hem
natuurlijk niet dat ik mijn wijsheid
kort voor zijn komst had gehaald
uit de pas verschenen tweede en
geheel herziene druk van de
Nederlandse uitgave van Het Groot
Guinness Record Book, een fors en
overvloedig geïllustreerd boek van
336 pagina's, dat de firma Luitingh
in het Noordhollandse Laren voor
36,50 aan de man brengt.
Biedt, zo vraagt thans een
katholieke lezer, Het Groot
Guinness Record Book ook
mogelijkheden om op goede voet te
geraken met een protestants
persoon?
Voorzeker! Daartoe zoeken wij
wederom bij de P in het register,
een heel eind voorbij de paus
postzegelvereamellng, poule
piramide (wat zou dat wezen?)
praten, preek. Stop, we zijn er:
preek.
Merkwaardigerwijs treffen we de
preek niet aan onder de rubriek
..godsdienst", doch bij.menselijke
prestaties". En daar vinden wij: „De
langste bekende preek werd
gehouden door de eerwaarde heer
Tony Leyva uit West Palm Beach,
Florida, op 10-13 februari 1977,72
uur lang".
Welnu, je vraagt zondags uit de
kerk enige protestanten op visite.
Ze komen aan de late kant en
verontschuldigen zich, dat de
dominee het zo lang maakte. „Oh",
zeg je dan. „dat is nog niets
vergeleken bij Tony Leyva
enzovoort. Het ijs is terstond
gebroken en de rest is kinderspel.
Geloof me, voor het huidige
oecumenische verkeer is Het Groot
Guinness Record Book onmisbaar.
Er staat trouwens ook heel veel
verrukkelijks in over de dikste
mens. de langst gegroeide nagels,
de verste kersepittenspuger, de
grootste zee en het kleinste dier,
plus een heleboel sport, en wie
handig weet om te gaan met de
kuyperiaanse leer der algemene
genade, kan overal nog wel een
stichtelijke draai aan geven. Een
hartelijke aanbeveling van dit boek
is op deze pagina dan ook alleszins
op haarplaats.
Nu in deze nieuwe druk ook
vaderlandse en Belgische records
zijn opgenomen, heb ik een
aanvulling voor de volgende druk.
Daarin zou de kortste preek
(voorzover bekend) vermeld kunnen
worden. Dominee Buskes heeft eens
geschreven over de Groningse
professor Aalders. die een sjieke
trouwdienstzou leiden. Vlak voor 't
begin kwam de bruidegom de
consistorie binnen: of de professor
een korte preek wou houden, ze
waren nogal gehaast en eerlijk
gezegd, deden ze er eigenlijk ook
niet veel aan. aan 't geloof wel te
verstaan. Tot verbazing van de
dienstdoende ouderling zei
professor Aalders, dat hij aan 't
verzoek zou voldoen. Zonder votum
en zegen begon professor Aalders:
„Bruid en bruidegom, u hebt mij
zojuist meegedeeld, dat u aan de
kerkelijke huwelijksbevestiging
niet zo heel veel waarde hecht en
mij verzocht het daarom kort te
houden. Gaarne voldoe ik aan uw
verzoek. Laat ik daarom volstaan
met het uitspreken van de wens,
dat God u zegent en het met u lang
maakt. Ik heb gezegd."
Hierna keerde professor Aalders
naar de predikantskamer terug. Het
publiek kon zonder bruidskoor
vertrekken, de gedrukte liturgieën
waren overbodig en de dure
beroepsorganist hoefde geen toets
aan te raken.
Dit haal ik uit „Zoetzuur" van
dominee Buskes en 't kan naar mijn
smaak zó in Het Groot Guinness
Record Book.
door Noortje van Oostveen
„Hoe komt het nu eigenlijk dat het zo mis is gelopen met de betekenis van Maria voor ons; dat
ze althans voor hele lagen van de geloofsgemeenschap de mist ingegaan en allerlei
ongemakkelijke gevoelens veroorzaakt als haar naam maar valt, bij vrouwen gevoelens van
boosheid en frustratie, bij mannen van afkeer, van sentimentaliteit, bij jongelui van verbazing
dat zij au serieux genomen zou kunnen worden."
Dat vraagt de rooms-katholleke theo
loge Catharina Halkes zich af in haar
bijdrage aan de bundel „Beeld van
genade". De ondertitel van deze ver
zamelbundel is: feestgave voor de
Zoete Lieve Vrouwe van Den Bosch
bij gelegenheid van het 125e herden
kingsjaar van de terugkeer van het
genadebeeld. Het gaat om het beeld
in de Mariakapel van de Sint-Jan,
waar nog iedere dag mensen komen
bidden. „Beeld van genade" vindt
volgens de samenstellers zijn recht
vaardiging in de vraag: wat betekent
dat Mariabeeld voor die duizenden
die komen bidden? Het resultaat van
het stellen van die vraag is een dertig
tal reflecties van nogal uiteenlopende
auteurs theologen, zowel van room-
katholieke als protestantse huize,
mannen en vrouwen, bisschoppen en
feministen, Inwoners van 's Hertogen
bosch.
Misbruikt
Het is met Maria wonderlijk gesteld.
In het citaat waarmee ik dit artikel
begon, wordt de vraag gesteld hoe het
komt dat het zo mis is gelopen met
haar. Voor het antwoord dat de au
teur op deze vraag geeft verwijs ik u
naar pagina 53. Zelf denk ik dat het
vooral komt omdat Maria speciaal in
de 19e en 20e eeuw door theologen en
kerkvorsten is misbruikt om de
plaats van de vrouw in de cultuur te
rechtvaardigen. Maria, maagd en
moeder. Maria, symbool van dienstr
baarheid en volmaaktheid.
Interessant is dat moderne theolo
gen. en met name feministische theo
logen, Maria aan het herontdekken
zijn. Zij wordt dan symbool van be
vrijding en zusterschap. Dr. Anton
Houtepen refereert in zijn opstel aan
het Magnificat, de Lofzang van Maria
(Lucas): „Hoog acht ik de Heer en ik
juich vol vreugde om God die mij
redt: omdat hij zijn eenvoudige die
nares genadig gezind is geweest. Het
Godsverlangen, zoals het spreekt uit
haar lied. moet Inderdaad bepalend
zijn voor alle geslachten. Het is voor
alle tijden, tevens een pleidooi voor
een niet seksistische theologie."
Symbool
De positie van Maria is door de eeu
wen heen natuurlijk nogal eens ver
anderd. Aanvankelijk was er maar
weinig aandacht voor haar, maar op
het concilie van Ephese in 471 werd
zij uitgeroepen tot Godsmoeder. Na
wisselende beelden van haar in mid
deleeuwen en renaissance wordt Ma
ria in de 19e eeuw vooral moeder en
beschermster van het gezin, d.w.z. de
plaats waar de vrouw geborgenheid
Vindt.
Maar het beeld dat de kerk aan de
vrouw gaf is niet alleen terug te vin
den in de wisselende gedaanten van
Maria. Steeds was daar de tegenstel
ling met Eva, symbool van zonde en
verleiding. Het is met symbolen toch
een beetje: voor elk wat wils. En de
tijd waarin mensen staan is dan be
palend. Tine Halkes schrijft:
Daarom kies ik voor haar als symbool
van de profetische kracht tot bevrij
ding en zusterschap; als symbool van
gelovige overgave aan God die de
volmaaktheid is en de geborgenheid
tevens; als symbool van actieve, zelf
verantwoordelijke betrokkenheid om
vruchtbaar te leven, ontvankelijk en
scheppend; barend en voedend; lief
devol nabij en kritisch; in het binnen
vertrek van meditatie én naar buiten
op weg naar mijn zusters."
Hoewel het gevoel voor symbolen bij
de ene mens ongetwijfeld sterker is
ontwikkeld dan bij de anderen, en
Een voorbeeld van Maria-devotie vormt het voor de vrede „huilende" Maria-
kerk te Damascus. Is hier sprake van een wonder of van een geheimenis?
hoewel rooms-katholieken er méér burgers aan het Huis van Oranje in
mee zullen leven dan protestanten, meer dan één opzicht vergelijkbaar
zal wel niemand zonder zijn. „Beeld zou zijn met de gehechtheid van met
van genade" heeft dan ook best inte- name katholiek Nederland aan Ma-
ressante bijdragen, óók voor protes- ria, ontgaat mij toch.
tanten. Maar de gedachte van P. A.
van Gennip dat de bijna sacrale bin- In het kader van de oecumene kan
ding van sommige reformatorische een herbezinning op de Mariavere-
■beeld in de Onze Vrouwe van Fatima-
Dat moet nog worden uitgemaakt.
ring, die eerder opleeft dan afneemt,
geen kwaad. De titel had dan ook
best wat minder rooms mogen zijn.
Noortje van Oostveen, verbonden
aan NCRV-radio, bespreekt: Beeld
van genade, uitg. Gooi en Sticht,
Hilversum, prijs/ 27.50.
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur mg O Postma
HOOFDKANTOOR
Posttiu«. 859
1000 AW Amsterdam
tel 020-913456
'Mi 13006
fosigto 66 00 00
Bark Ned Cred-erban.
Reken,ngnr 23 00 12 574
Gemeerteg.ro Am$terdarr
XII000
REGIO ROTTEROAM DORDRECHT
Postbos 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en berorqmg)
tel 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westbtaah 4
Rotterdam
REGIO OEN HAAG 1EI0EN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORD OOST-NEDERLAND
lu-tsArtend ar^rwkstrat e'
6000 AA Z«rO"e
te» 05200-17030
Me«kmarM 56
Abonnementsprijzen:
Per maand I 15 90
Pe» kwartaal 47.70
Per ha« iaar I 95 «0
Per taar 188 60
Adverfenrerar-even co aanvraag
Tetelonsche abonnemenrenopdraebten
Ifie ."3fessen boven)
Opgave lam.keber<chten 9-19 30 van
m.urdag I'm vr-|dag Op zondag van 10-
20 uur tetel 020-9134S6
Opgave m.r\-advertent<es Ie'
020-936868 of schr-fe'-k aan M<n.-Adv
atör ng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Ad'esw'iz-g-ngen u iskidend sCwrfle'i*
.tan onzv Ar>sterdams»*ö'essen
door M. Kopult
Cartoon van Shemuel Katz
(uit zijn bundel
.Jerusalem, holy business as usual").
Israël en Egypte mogen er na
maanden van onderhandelin
gen in zijn geslaagd een vre
desakkoord tot stand te bren
gen, in Jeruzalem de stad
van de vrede vechten iede
re sabbat, de dag van de rust,
Joden tegen Joden.
De strijd gaat om een weg van twee-
en-een-halve kilometer die Jeruzalem
verbindt met Ramot, een nieuwe ne
derzetting ten noorden van de Israëli
sche hoofdstad. De weg naar Ramot
loop op twintig tot tweehonderd me
ter afstand langs wijken waar zich
orthodoxe Joden hebben gevestigd.
Ze zijn daar juist gaan wonen om
afgesloten te zijn van de wereldse
wereld.
Tot hiA grote ergernis razen nu iede
re zaterdag de auto's over de weg
naar Ramot. De orthodoxe Joden
ze speen pnesiers en predikanten heer telle Mek met
vraagt vrouwen ouden de kerk om waarom het evangel* zo
ongek»h*aar»g rs
H gaal m op de vraag ol het tenvmsme een (s)knkse mamer .s om het
(vertnigbaar in de boekhandel)
- UITGEVERIJ
«|Jmw -tiwr Postbus 84176. 2508 AD 's-Gravenhage.
ADVERTENTIES
besteed eerst eens enkele duppies aan een briefkaart om bij ons te informeren
naar wat wt| u kunnen bieden aan
ISRAËL
TURKIJE
GRIEKENLAND
en
ROME!
N B. Vanaf 1980 óók al naar EGYPTE!
EUROPALAAN 14,
3644 AV HARDERWIJK
1 M AU IH Telefoon: 03410-21989
THeo logisch verantwoorde
Archeologisch interessante
Cultureel belangwekkende
U mag ons ook na 5 uur en
op zaterdag bellen
Wi| zijn maar klem: daarom
moeten we beter ons best
doen!
Waarom maken fysici zich druk
over kernbewapening? In het
nieuwe nummer van VU-magazi-
ne komen aan het woord prof. E.
Boeker en prof. dr. Joh. Blok. Dit
ter gelegenheid van de grote stu
diedag die zaterdag 7 april over
kernbewapening aan de VU wordt
gehouden.
Verder in het aprilnummer onder
meer:
Groeiende onzekerheid over
anti-kraakwet
Computergebruik in de theo
logie
Vil magazine
Kv 4j
:&f-
- x.i' i«
dewereSêl
een opinieblad
waar studie achter zit
Noteer ook mij als abonnee op VU-magazine voor 20— per jaar
Naam
Adres
WoonplaatsT
datum
handtekening
Te verzenden in open enveloppe zonder postzegel aan Vrije Universiteit,
Antwoordnummer 1771. 1000 SN AMSTERDAM
proberen daar wat aan te doen. Ze
werpen barricades op en gooien met
stenen. En dat leidt dan vaak weer
tot lange rijen toeterende auto's. Ver
draagzaamheid is aan beide kanten
niet de grootste deugd. Iedere zater
dag is de politie paraat. Ze maakt
overuren op de rustdag.
Woedend
De orthodoxe bewoners zijn zo woe
dend omdat ze zich genomen voelen.
Voor de zesdaagse oorlog, toen Jeru
zalem nog een gedeelde grensstad
was en het Arabische Legioen van de
Jordaanse koning Hoessein een halve
maan om de stad vormde, had de
Klausenberger Rebbe, een chassidi
sche dynastie uit Oost-Europa, al het
oog laten vallen op een stuk grond
dat tegen de grens aanlag. De nieuwe
nederzetting zou Kiriat Stanz heten.
De grond was goedkoop en vierhon
derd families vestigden zich er. Maar
het werden er steeds meer, zodat de
orthodox-Joodse groeperingen uit
eindelijk een hele keten om de rand
van Jeruzalem vormden.
Na de zesdaagse oorlog, toen geheel
Jeruzalem in handen van Israël
kwam en het Arabische Legioen zich
moest terugtrekken, kwam het steeds
meer voor, dat vooral chassidische
groeperingen zich met hun leerscho
len aan de rand van Jeruzalem gingen
vestigen. Het werden staatjes in de
staat, met eigen leefregels.
Onmiddellijk nadat de plannen voor
de aanleg van een weg van Jeruzalem
naar Ramot bekend werden, teken
den de orthodox-Joodse groeperin
gen protest aan. Ze wilden dat de weg
een ander tracé zou krijgen. Maar de
planologen zeiden dat er geen andere
mogelijkheden waren. Maar volgens
de orthodoxie wilde men geen ander
tracé om te voorkomen dat hun ne
derzettingen zich verder zouden uit
breiden.
Rabbijnen
Iedere week raast het verkeer op sab
bat van Jeruzalem naar Ranot. Het is
dan even druk als op door-de-weekse-
dagen. En iedere week zijn er op
sabbat vechtpartijen. De bewoners
van de orthodoxe nederzettingen
krijgen steeds meer steun van ortho
doxe Joodse jongeren uit Jeruzalem
zelf. De gemeente Jeruzalem weigert
de weg op sabbat echter af te sluiten
zoals ze wel straten in Jeruzalem af
sluit. De rabbijnen weigeren zich in
het conflict te mengen, dat een steeds
politieker karakter begint te krijgen.
Sommige politici wijzen erop, dat wat
nu gebeurt op de weg van Jeruzalem
naar Ramot duidelijk maakt, wat er
in Israël gaat gebeuren als de ortho
doxie het voor het zeggen krijgt.
De regering bekijkt de strijd met ge
mengde gevoelens. Nu de vrede met
Egypte een feit is, is er tijd over om de
interne verschillen van mening uit te
spitten. De weg naar Ramot is daar
van alleen maar een voorspel.
inink^
DE VREUGDE VAN DE PAU
De mensen die Hem omstuwt
jubelden:
Hosanna;
gezegend de Komende
in de naam des Heren;
geprezen het komende koi
van onze vader David!
Hosanna in den hoge!
(uit Markus 11,1-10)
Morgen is het Palmzondag. Eét*
de weinige zondagsnamen die
onder ons voortleven. Hoewel
Protestantisme er nooit sterk
geweest om de zondagen eigenj
en kleur te geven, blijft het ja
dat ook de nu algemener aan'
drie-jaarlijks leesorde die nai
meer heeft en ook geen nieuwe'
bedacht heeft. De eerst zondag)
de lijdensweek! Intussen staatr
verhaal enerzijds in het teken
vreugde. Weliswaar wordt die
vreugde overschaduwd door
omslag van het roepen van het
enkele dagen later: Kruisig Hi
maar de kerk heeft toch meer
aangeknoopt bij de jubel en zoiu.
bekende „Hosianna, Davids zo£
denk dat dat goed is. Een weekvt
gedenken ligt voor ons. Een ör
gedenken van het lijden waarini
door onze handen en door ons
voornemens gekomen is. Daarii».
verootmoediging. „Ik ben 't, o If
die U dit heb gedaan" (Revius). e
niet zonder hoop. Integendeel. %e
weten waarheen Hij op weg is.
de man van het komende koning
en Hij op weg is. Hij is de man vgn
komende koninkrijk en Hij gaatrd
verhoogd worden om ze allen tc i
te trekken (Johannes). Met die
zijn wij bezig. Met dit gebeuren|Si
ons leven veranderd heeft. Dat
leven een goed spoor heeft geweid
en ons heeft teruggebracht bij
bedoelingen van God. Daar hoa
vreugde van de palmen bij
NED. HERV. KERK
Beroepen te Bruchem en Kerft<
F. van Roest, kand. te Wagen
te Apeldoorn (buitengew. wijk
W. C. Hovius te Katwijk aan
Driebergen: T. Poot te
Lsdrecht.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Apptngedam (ev.
kant in de classis Appingeds
dienst van de prov. synode vat
ningen): W. J. van de Kerk te I
(verb. ber.).
Aangenomen naar Drachl
Reitsma te Dokkum.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Amsterdam Centnt
Karens te Opheusden.
ADVERTENTIES
Prof. dr. W. H. Velema
GEBEDEN IN DE BUBEL
3e druk, 88 bl9,50
Een bespreking van enkele gebeden
de Bi|bel staan om aan ons gebed
diepte en inhoud te geven: De lei
zichzelf in deze gebeden herkennen
de mensen van toen blijken in hun ge
niet anders te zijn dan de mensen va
Dr. H, M. Matter
WAT MOETEN WE NOG GELOVEN?
116 blz., ƒ13,90
De indringende wijze waarop de au|
dit boek bezig is met de vragen rori
christelijk geloot aan de hand vai
apostolicum deed dr. Buskes in zijn i
vooral opmerken, dat dit boekje de l
dwingt tot een zeer persoonli|ke bezt
op hun eigen geloot.
Dr. J. M. van Mlnnan
GESPREKKEN OVER HET GELOOF
4e druk, 116 btz., ƒ8,60
Oil boekje wil stimuleren tot een voT
rende bezinning over het christelijke f
ook in zijn controntatie met andere J i
diensten 1
Mr. H. Schelhaas
DE KERK-WINKEL k
van weinigen of L
SUPERMARKT voor velan?
84 blz-, 12,50 1
Gedachten over een kerk. die boeit. I
en herkenbaar is. De auteur dod
kritische uitspraken niet om de kritieM
maar omdat de kerk hem na aan hei
ligt. Positief en urt bewogenheid geèr
auteur een aantal gedachten voor hetL-
zijn vandaag.
Verkri/gbaar in de boekhandel IC
liii«iiil!J.I!IU.I.i,IJL:
w
Drie bijdragen over: 'IKZELF'.
Wie bèn ik eigenlijk? Over zelf-
Prof.
«rerkelijldng en zelfverlc
f. dr. H. R. Wijngaarden
waliteit. Prof. dz.
Intensiteit
C. H. Lindijer
Alleen met mijn dochter. Eenzamer
en ook gelukkiger. Janne Bilstra
Verder: chassidisch verhaal; vers voo^
de paasnacht (Niek Schaman); Toos
Suurmond over de tandenborstel in dwntl
snoepreklarae; politiek in kaïikatnar;
weerwerk van lezers en artikelen ovs
Zo doen we het ia onze gemeente.
Over leven in de eredienst. Harvey
Cox
Progressieve politiek is
konservatief. Zijn onze verlangens
elementair of elitair? Dr. G. Dekki
Karl Barth, toen an na. Jaap Gt
waar alka maand wat o
vraagt proefnr./wil abonnement 8 f30
per jaar (stad. f21,75). ne
Opzenden aan Maandblad VOORLOPI
Antw.no. 101, 2600 VC Delft. Geen post»