fal hoofdstad Oeganda log kwestie van uren Oppositie wil onderzoek naar Vorster Suarez krijgt vertrouwen Het volk van Iran is niet soeverein' communisten Italië lillen regering van iationale eenheid Cairo geheimzinnig over spanningen aan Libische grens ibisch bombardement in Tanzania risis in België pgelost Ambassadeur van Israël teleurgesteld over EG-veridaring Sensationele winst Britse Liberalen 'Van Spanje modern land maken' Iran zegt 'ja' tegen islamstaat Relatie met Jordanië verslechtert Referendum over de Islamitische Republiek: T" RDAG 31 MAART 1979 =r BUITENLAND TROUW/KWARTBT i jlROBI (AP, Reuter) De val van Kampala is nog slechts een kwestie van uren, zo zeiden gelomaten in de Oegandese hoofdstad gisteravond. De gevluchte president Idi Amin heeft ninacties aangekondigd tegen invasietroepen, maar veel wordt daar niet van verwacht, ïins leger is uiteen gevallen en alleen een klein groepje getrouwen uit zijn Kakwastam is n gevolg naar zijn geboorteplaats Arua in het noordwesten. nil ruijeren sloegen granaten in in Kam- '.f ij. waarbij een onbekend aantal at^sen werd gedood en grote schade j2^ aangericht. Eén van Amins jleuze appartementen op een heu- op in de Oegandese hoofdstad kreeg een voltreffer, terwijl ook het militaire hoofdkwartier in het Mengo- paleis het hard te verduren krijgt. Volgens vluchtelingen uit Kampala bevinden zich op het ogenblik alleen nog maar Libische militairen in de |ME (AFP, Reuter) Op ''openingsdag van het 15de "nlgres van de Italiaanse reipmunistische partij (PCI) atft partijleider Enrico Ber- !"%ier duidelijk gemaakt dat ^vasthoudt aan het eerder ;u gestippelde beleid: deelne- nt«g van de communisten u'l een regering van nationa- t" jenheid. n^wel de PCI sinds januari weer in auppositie is, blijft de koers gericht mèet „historisch compromis" de :nqenwerking met christen-demo- erjen en socialisten, n j gefmeen wordt verwacht dat de iwe regering-Andreotti, die op een __jlle parlementaire basis rust. een irlaag zal lijden in het parlement, ima nieuwe verkiezingen zullen den uitgeschreven. In de andere W leke partijen in Italië wordt Ber- |uers congresrede dan ook in de te plaats als een verkiezingstoe- ak gezien. Na zijn rede. die drie ënhalf uur duurde, kreeg Berlin- een langdurig applaus van de algevaardigden, en een honderd- mitenlandse gasten. ■ogantie anks de „arrogantie" van de sten-democraten, die barrières USSEL (DPA) De Belgische in- lateur Paul vanden Boeynants ft op een persconferentie in Brus- meegedeeld, dat hij zijn opdracht ft vervuld en dat het land volgen- week een nieuwe regering krijgt, t hij maandag jl. al een coalitie- ^oord over de staatshervorming bereikt, bracht hij gister ook een «eenkomst inzake het economi se en sociale program van het ko- R ide kabinet van de christelijk-so- en. de socialisten en de Brusselse ancophonen"tot stand. mdag zal koning Boudewijn de ïwe regeringsleider aanwijzen die kabinet gaat samenstellen. Van- Boeynants zal zelf geen premier I den maar minister van defensie ven. Hij laat kennelijk 'ie post van i| lister-president vrij voor de voor- er van de sterkste partij, de «-famse CVP, Wilfried Martens. De ling heeft echter het laatste ird. ■4 economische en sociale program i de nieuwe regering is o.a. gericht een geleidelijke verkorting van de kweek tot 36 in 1982 en de ver- :hting om de naar schatting één eidsplaats per 100 werknemers die gevolg daarvan jaarlijks erbij nt, te bezetten. In ruil daarvoor en de lonen niet sneller mogen gen dan de inflatie. Bovendien en de sociale laten van de bedrij- i worden verlicht. De nieuwe rege- l zal dit pakket echter nog aan de iale partners voorleggen. Berlinguer blijven opwerpen tegen communisti sche deelneming aan de regering, en ondanks de malaise in de achterban van de PCI, waar men vindt dat drie jaar van samenwerking met de rege ring weinig vruchten heeft afgewor pen, zal Berlinguer niet van strategie veranderen. Bij de opening van het congres scandeerden kaderleden in de zaal „direct aan de regering". Ber linguer verklaarde nadrukkeljk dat de gematigde koers wel tot positieve resultaten heeft geleid: de inflatie is verminderd van 23 tot 11 procent, er is nu een overschot op de betalings balans. en de monetaire reserves zijn hersteld. Maar wat Italië nu nodig heeft, aldus de PCI-leider. is een poli tiek varf nationale solidariteit en een regering van democractische ein- heid." Hij maakte er geen geheim van dat zo'n regering de buikriem zal moeten aanhalen om de fundamente le problemen van het land op te lossen. Aan het adres van de katholieke kiezers zei Berlinguer dat de partij duidelijker zal moeten maken dat PCI geen atheïstische partij is, en geen atheïstische propaganda maakt. DEN HAAG De Israëlische ambas sadeur in Den Haag. Shlomo Argov is teleurgesteld over de verklaring die de negen landen van de Europese Gemeenschap over het Israëlisch- Egyptische vredesakkoord hebben uitgegeven. „De wijze waarop 'de ne gen' hebben gereageerd in hun ver klaring van 26 maart laat zien dat hun, bewust of onbewust, de grote historische betekenis van die gewel dige gebeurtenis van de onderteke ning van het eerste Arabisch-Israë- lisch vredesverdrag is ontgaan", al dus Argov in een verklaring aan het ANP. stad, en zijn de Oegandese troepen verdwenen. Een Libische Toepolew- 22 bommenwerper heeft gisteren een aanval uitgevoerd op de luchthaven van de Tanzaniaanse stad Mwanza aan het Victoria-meer Volgens het Nationale bevrijdingsfront voor Oe ganda. dat het verzet bundelt, wer den slechts zes gazellen gedood. De Libische troepen zouden artillerie posities hebben ingenomen rond de hoofdstad, die van verschillende kan ten door het invasieleger wordt be dreigd. Bewoners van Kampala ver telden gisteravond telefonisch dat parachutisten waren neergekomen, maar zij konden toen niet zeggen wat voor para's het waren en wat zij wilden. Het Nationale bevrijdingsfront voor Oeganda liet in Dar es salaam, de hoofdstad van Tanzania, weten dat het is benaderd door brigadier Emi- lion Mondo, de Oegandese staatsse cretaris voor defensie. Hij zei dat hij het front steunt en dat hij nu ten gunste van de verzetsbeweging vecht in de buitenwijken van Kampapa. Volgens de Oegandese ballingen in Tanzania vechten duizenden van Amins militairen inmiddels aan hun zijde. Uittocht Inmiddels groeit de uittocht van bui tenlanders en Oegandezen die de grond te heet onder de voeten wordt, naar de Keniase grens. Volgens een Somalische vluchteling zijn er nauwelijks nog mensen over in Kampala. Tientallen VN-functiona- rissen en diplomaten zijn zonder moeilijkheden uit de hoofdstad ver trokken, maar Oegandezen vertelden dat zij militairen hadden moeten om kopen. Veel vluchtelingen weigerden iets tegen journalisten te zeggen, ken nelijk omdat hen dat in Oeganda was verboden. „Er was je gezegd niet met hen te praten," zei een vrouw tegen haar man, die een verslaggever te woord stond. LIVERPOOL (Reuter) De Britse liberalen hebben gisternacht een sen sationele overwinning geboekt bij de tussentijdse verkiezingen voor een parlementszetel voor de Liverpoolse wijk Edge Hill. De liberale kandidaat David Alton zette de 6171 stemmen grote achterstand van 1974 op de Labourafgevaardigde om in een meerderheid van 8133 stemmen. De overwinning van de 28-jarige Alton kon niet op een gunstiger moment komen voor de geplaagde ploeg van David Steel. De uitslag in Liverpool kan niet als voorbeeld dienen voor de resultaten van de komende algemene verkiezin gen van 3 mei. Liverpool is èèn van de bolwerken van de liberalen, die bij voorbeeld ook een meerderheid heb ben in de gemeenteraad van de Mer- seystad. Gisteren zijn de resultaten bekend gemaakt van enkele opiniepeilingen met betrekking tot de komende par lementsverkiezingen. Volgens de in het verleden maandelijks gepubli ceerde Gallup-poll van de Daily Tele graph hebben de conservatieven een voorsprong van 13 procent op La bour. Dit betekent een nieuwe terug gang in vergelijking met januari toen nog 20 procent voorsprong werd ge boekt. De peiling van de omroep* maatschappij ITV geeft de Tories 18 procent voorsprong en die van La bours pellers MORI 9 procent. Van onze correspondent JOHANNESBURG De Zuidalrlkaanse president John Vor ster is verder weggezakt in het info-schandaal door de poging van de Progressieve federale partij (PFP) de officiële oppositie hem af te zetten. De PFP heeft een petitie ieten circu- leren waarin gevraagd wordt om een gezamenlijke commissie van het Huis en de Senaat om de handel en wandel van Vorster na te gaan. Het is de eerste stap van een poging hem af te zetten, wat uniek is in de Zuidalrlkaanse politieke geschiede nis. Overigens is er niet veel kans dat zo n commissie zal worden benoemd, omdat daarvoor 30 stemmen nodig zijn. De PFP en de conservatieve NRP hebben samen 27 zetels in de assemblee. In de petitie wordt verwezen naar de recente verklaring van Vorster over het info-schandaal en zijn privé-ge- sprek met dr Connie Mulder, de voor malige minister van informatie, dat door Vorster openbaar werd ge maakt. Vorster kwam daarop terug nadat Mulder zondag categorisch verklaarde dat zowel Vorster als mi nister van financiën Owen Horwood betrokken waren bij het opzetten van een regeringsgezinde krant The Citizen met overheidsgelden. Vor ster ontkende dat. Psychologisch er wel een belangrijke psychologische uitwerking. De aandacht wordt meer en meer gericht op de rol van Vorster in het info-schandaal en de pogingen van de regering de zaak in de doofpot te stoppen. Vooraanstaande leden van de Nationale Partij zeggen open lijk dat Vorster moet aftreden om de partij te redden Tot sover onxe correspondent Inzage De Zuidafrikaanse minister van bui tenlandse zaken Roelof Botha is be reid de oppositie inzage te verschaf fen in de geheime propagandaprojec- ten, die ook na de opheffing van het ministerie van voorlichting nog wor den voortgezet. Roelof Botha is belast met de Zuid afrikaanse voorlichtigsdienst. sinds het schandaal over het misbruik van overheidsgelden voor propaganda campagnes losbarstte. Hij maakte te vens duidelijk dat Zuid-afrlka zijn propaganda-offensief in herziene vorm zal voortzetten, „om weerstand te bieden aan de psychologische cam pagne tegen de republiek. Hoewel de uitdaging van Mulder, en de actie naar het zich laat aanzien geen feitelijke gevolgen zal hebben is Een peinzende premier Adolfo Suarez wacht op de uitslag van de stemmen in de Spaanse Cortes. Van onze correspondent MADRID De Spaanse Cortes heeft zijn vertrouwen geschonken aan Adolfo Suarez. Daarmee is Suarez, voor de derde maal sinds 1975, regeringsleider van het Spaanse kabinet. Van de 340 aanwezige volksvertegenwoordigers gaven 183 hun ja-stem en 149 hun nee-stem aan Suarez, 8 gedeputeerde onthielden zich. Begin volgende week zal de samenstelling-van de nieuwe regering bekend gemaakt worden. Wat een plechtige parlementszitting had moeten worden begon met groot tumult: Parlementsleden van de so cialistische en communistische oppo sitie floten en stampvoetten luid toen Suarez de parlementszaal betrad. Re den van het oppositionele ongenoe gen was dat er geen debat vooraf ging aan de stemming over de vertrou- wensmotie. Na de programmatische rede van Suarez werd direct overge gaan tot de stemming. De regerings partij UCD, de rechtse democratische coalitie en de socialistische partij van Andalusië stemden voor, de socialis ten, communisten en Baskische na tionalisten stemden tegen, terwijl de Catalaanse minderheid zich van stemming onthield. Suarez legde er in zijn rede vooral de nadruk op dat de UCD-regering van 8panje een modem land wil maken. „Naar Westeuropees model." Presi dent Soares werd na afloop van zijn rede fel bekritiseerd door de leider van de voomaamse oppositiepartij, de socialist Felippe Gonzalez. „Een mat betoog zonder concrete voorstel len," aldus Gonzalez. CAIRO (Reuter, UPI) De Egyptische autoriteiten be waren grote geheimzinnig heid over de troepenbewegin gen aan de grens met Libië. Volgens bronnen op het mi nisterie van defensie zijn de Egyptische soldaten, in reac tie op de activiteiten van Li bië, in staat van paraatheid maar de semi-officiële pers in Cairo en de radio bewaren het stilzwijgen over de bewegin gen, die volgens diplomaten nu al vier dagen duren. Egypte's president Sadat maakte drie dagen geleden melding van het feit dat Libië troepen samentrok aan de grens met Egypte en dat Syrië vliegtuigen naar Libië had gestuurd Hij waarschuwde toen dat Egypte geen schending van haar grenzen zou tolereren. De Israëlische ambassadeur in Ne derland, Shlomo Argov, heeft kritiek op de verklaring van de EG-landen over de vredesregeling in het Midden- Oosten. „De wijze waarop de negen hebben gereageerd in hun verklaring van 26 maart laat zien dat de negen, bewust of onbewust, de grote historische be tekenis van die geweldige gebeurte nis van de ondertekening van het eerste Arabisch-Israëlische vredes verdrag is ontgaan", aldus de ambas sadeur in een verklaring. In de EG-verklaring spreken de part ners waardering uit voor Carters vre deswil en de inspanningen van Sadat en Begin, maar herinneren eraan dat er een allesomvattende vredesrege ling moet komen op basis van de resoluties 242 en 338 van de veilig heidsraad en recht van het Palestijn se volk op een vaderland. De negen spraken in hun verklaring de hoop uit dat met name Israël handelingen zal nalaten die strijdig zijn met het stre ven naar vrede, in caau de vestiging van nederzettingen in bezette ge bieden. Cairo heeft gisteren zijn volledige dl- polomatieke missie uit de Jordaanse hoofdstad Amman teruggeroepen. Dat betekent bijna een totale diplo matieke breuk. De Egyptische maat regel is een reactie op het Jordaanse besluit zijn ambassadeur uit Cairo terug te roepen. Ofschoon Jordanië nog geen officiële verklaring heeft gegeven voor haar besluit wordt aan genomen dat het een antwoord is op de Egyptische ondertekening van het vredesverdrag met Israël. Overigens hebben Jordaanse diplomatieke krin gen wel te kennen gegeven dat het land niet aanstuurt op een volledige breuk met de Egyptenaren. De Arabische ministers van buiten landse zaken waren gisteravond koortsachtig bezig een volsagen mis lukken van hun topoverleg in de Iraakse hoofdstad Bagdad te voorko men. TEHERAN (AP. Reuter) Een over weldigende meerderheid van de Ira- nezen zegt „Ja" tegen de stichting van de islamitische republiek. Dat blijkt bij de volksstemming in Iran. die gisteren begon en vandaag eindigt. Volgens de stembureaus, in mos keeën, banken, en scholen stemden vrijwel alle mensen ten gunste van de religieuze leider ayatollah Khomeini. De stemming was echter verre van vrij. In sommige gevallen weigerden de leden van het stembureau de rode papiertjes te geven waarop „nee" (te gen de islamitische republiek) ge drukt stond, en waren er alleen de groene briefjes. Aangenomen wordt dat de tegenstan ders van een islamitische republiek thuis gebleven zijn. De enige barome ter van de sterkte van de oppositie tegen de voorstellen van de ayatol lah. Waarnemend premier Amir Ante- zam schatte dat éénderde van de kie zers niet op kwam dagen, maar vol gens waarnemers bij de stembureaus waren dat er veel meer. Sjah op de Bahama's De sjah van Iran is gisteren vanuit Marokko op de Bahama-eilanden aangekomen. De sjah verbleef sinds 22 januari in Marokko in balling schap nadat hij „voor een vakantie" uit Iran vertrokken was. Het was al gemeen bekend dat de regering van koning Hassan niet bepaald gelukkig was met de aanwezigheid van de sjah en keizerin Farah. Linkse studenten en vakbonden voerden reeds geruime tijd een campagne om hun uitwijzing gedaan te krijgen. In de ogen van links in Marokko zijn er veel overeenkomsten tussen de ge vallen Iraanse monarchie en het re giem van koning Hassan. Op de mu ren van universiteiten in Rabat en Casablanca was de leus: „Eén sjah in Marokko is ruim voldoende". WA8HINOTON (UPI) Het Ameri kaanse ministerie van Justitie zal zijn staf die zich bezighoudt met het on derzoeken van de antecedenten van ex-nazi's in Amerika die oorlogsmis daden op hun geweten zouden heb ben, verdrievoudigen, zo heeft een woordvoerder meegedeeld. De 13 stafleden worden dit en volgend Jaar uitgebreid tot 38 en zij zullen ge plaatst worden onder de mlsdrijfsec- de van het departement. or Herman Amellnk rtentwintig miljoen Iraniërs van zestien jaar en ouder konden giste- en kunnen nog vandaag naar de stembus om zich uit te spreken voor tegen de instelling van een Islamitische Republiek. Aangezien negen procent van de bevolking uit Sjiitische Islamieten bestaat, is het niet aagd te voorspellen dat er een massaal „ja" uit de stembus komt. weten de Iraniërs ook, wat de Islamitische Republiek zal in- iden? vraag die de Iranezen in het stemhokje legd krijgen luidt: „Wilt u een Islami- Republiek in plaats van het voorbije wind?" Strikt genomen gaat de keus tus- het keizerrijk van de Sjah en de Islami- he Republiek van de religieuze leider neini. De Sjah wil eigenlijk niemand terug zodat de Islamitische Republiek t enige alternatief is. De kiezers kunnen i groen biljet (de kleur van de islam) met r of een rood biljet (in feite de kleur van t socialisme) met „nee" in de stembus n duidelijk beeld wat de Islamitische publiek gaat inhouden bestaat eigenlijk g met. De door Khomeini ingestelde Re- ilutionaire Raad. waarvan maar weinigen ecies weten wie daar in zitten, heeft al een •ndwet ontworpen voor de nieuwe repu- on< bliek, maar de tekst van die grondwet zal pas na het referendum bekend gemaakt worden. Er zijn daarom nogal wat kritische geluiden te horen over het referendum. De critici zijn van mening dat de mensen de keus hebben tussen iets dat definitief verle den tijd is en iets waarvan niemand weet wat het precies inhoudt Belangrijker dan het aantal Ja-stemmers wordt dan ook het aantal mensen dat. ondanks de dringende oproepen, thuis blijft omdat er eigenlijk geen keus is. Hoewel de grondwet van de Islamitische Republiek nog niet bekend is. valt uit diver se uitlatingen van Khomeini en diens mede standers wel een eerste indruk op te maken. In een reeks gebundelde lezingen, gehouden tijdens zijn ballingschap in Irak zegt Kho meini: „In onze tijd is de regering, het gezag en de leiding van een volk, alsmede het verzamelen en het uitgeven van gelden, toevertrouwd aan religieuze deskundigen. Waarlijk, God zal straffen en rekenschap vragen van degene die het gezag van de r ligieuze leiders ter discussie stelt". Het gezag in de islamitische staat zal niet aan het volk maar aan God worden ontleend De staat heeft tot taak de wetten die Allah aan de profeet Mohammed heeft gegeven, uit te voeren. Tot dusver heeft ayatollah Khomeini de indruk proberen te vermijden dat de macht rechtstreeks wordt toegeschoven naar de religieuze leiders. De geestelijke leiders in de Islamitische Revolutionaire Raad die de grondwet heeft opgesteld, hebben uitslui tend een adviserende stem. Het is echter wel aan te nemen dat hun stemmen zeer zwaar wegen Dat betekent dat de Islamiti sche Republiek zal worden gekenmerkt door een strikte naleving van de wetten van de Koran en van het rechtssysteem dat in de loop der eeuwen aan de Koran ontleend is. Praktijk Ook aan de praktijk zijn al duidelijke aan wijzingen te ontlenen wat Iran onder een Islamitisch bewind te wachten staat. Het gebruik van alcohol is verboden, bioscopen zijn gesloten. Aan de onder de sjah op gang gekomen emancipatie van de vrouw is een einde gekomen: Moeder moet weer terug naar de kinderen en de keuken. De'lijfstraf fen zijn weer in ere hersteld. Aan mensen die veroordeeld zijn wegens overspel zijn zweepslagen toegediend Een aanwijzing voor de beleidslijn van een Islamitische Republiek wordt ook gevormd door het buitenlands beleid dat Iran sedert de val van de laatste regering van de sjah gevolgd heeft. Er is een einde gekomen aan de traditionele binding met het Westen. De betrekkingen met en de olieleveranties aan Israël en Zuid-Afrika zijn gestopt. Libië behoorde tot één van de eerste landen die overgingen tot de erkenning van het bewind van Khomeini. Tegenover de afkeer van het Westen en de haat die ontstaan is jegens alle invloeden van de westerse cultuur staat een even grote afkeer van alles wat naar communis me zweemt. Rekent de westerse cultuur in de praktijk niet met het bestaan van God. het communisme wordt afgewezen omdat het een openlijk atheïstische wijze van den ken is Het buitenlands beleid van de Isla mitische Republiek zal gekenmerkt worden door een grote mate van onafhankelijkheid, waardoor Iran zich gemakkelijk in de gele deren van de Derde Wereld zal kunnen scharen. Tegenover de decadente westerse cultuur en de atheïstische ideologie van het communisme zal voortdurend de nadruk gelegd worden op de waarden en nonnen van de Islam Economie Hetzelfde verhaal is te vertellen over het economisch beleid van de Islamitische Re publiek. Ook hier zal een weg gekozen wor den die kapitalistisch noch socialistisch is. Het geven en nemen van rente één van de belangrijkste voorwaarden voor het draai end houden van een kapitalistisch georiën teerde economie zal worden teruggedron gen. De rente zal vervangen worden door een systeem dat eigenlijk alleen adminis tratieve kosten in rekening brengt, waarbij uitgegaan wordt van een bepaalde vorm van collectief eigendom van geld en goede ren Overigens verbiedt de Islam niet het particuliere eigendom, maar daar staat de verplichting van de rijken tegenover beha! ve belasting voor de armen, ook in mime mate aalmoezen te geven. De Islamitische Republiek is qua karakter strijdig met een democratische regerings vorm. De soevereiniteit komt van God en niet uit het volk. Uiteindelijk is de wil van Allah doorslaggevend en niet de wil van een toevallige meerderheid. Voor de ethnische en religieuze minderheden in Iran is de komst van de Islamitische Republiek geen aantrekkelijke perspectief Met een verwij zing naar de regels van de Islam zullen de ministers steeds alle kritiek op te nemen maatregelen van de hand kunnen wijzen. Met name voor ethnische minderheden als Koerden en Toerkmenen zal de Islamiti sche Republiek geen enkel probleem op lossen. Front Maar verzet tegen de Islamitische Repu bliek komt evenzeer van de seculair (nlet- godsdienstig) denkende groeperingen in het Iraanse Democratisch Front, niet te verwar ren met het Nationale Front dat deel uit maakt van de huidige regering van premier Bazargan. Het NDF heeft de Iraniërs opge roepen het referendum te boycotten, omdat de keus te beperkt is Het feit dat er geen lijsten zijn waar alle kiezers op staan, zal het moeilijk maken om uit te maken hoe groot de aanhang van het front is. De weg blijvers kunnen moeilijk geteld worden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7