Elk jaar vijf delen van
de nieuwe Grote WP
Kiltunnel strop voor
gemeenten
ErzijnDmburgersdienognooitopde
Friese meren hebben gezeild, Drenten die
de honderd horizons van Zeeland niet
kennen, Brabanders die nog geen voet
spoor op een Waddenstrand hebben
achtergelaten,Tukkers die alleen in
Twentse bossen lopen, Hollanders die niet
iveten hoe mooi de heuvels in het zuiden
zijn, de rust rond de Hunebedden of de
herten van Hoog-Soeren.
Dan valt er dus in dit
landje nog heel wat
te zien. Oost West
Prettige vakantie!
Achtste druk encyclopedie
Twee doden
drie gewon
bij autobotsi|
Politie houdt
alcoholcontrole
Aantal passerende voertuigen veel kleiner dan berekend was
Personeelsbestand
Sola bleef op peil
MAANDAG 26 MAART 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
door C. G. van Zwaden
De nieuwe achtste druk van de Grote Winkler Prins, waarvan dezer dagen het eerste deel is
verschenen, zal tussen nu en 1983 in vijfentwintig delen verschijnen met een tempo van vijf
delen per Jaar, Een eerste blik op dit monumentale werk kan haast niet anders dan een
positieve indruk achterlaten. De encyclopedie ziet er aantrekkelijk uit en bevat waardevolle
vernieuwingen, waardoor de nieuwe WP méér ls geworden dan een naslagwerk. Dankzij een
systeem van onderlinge verwijzingen, kan de gebruiker zich op elk denkbaar terrein breed
oriënteren.
De hoofdredactrice van de
Winkler Prins-redactie, me
vrouw M. M. C. Mengelberg
Staatssecretaris Smit-Koers ontvangt het eerste deel van de
nieuwe Grote WP uit handen van de heer D. P. van de Merwe,
lid van de raad van bestuur van Elsevier.
UITGEEST (ANP) E.
keersongeval op de pri
le weg tussen Uitg«
Krommenie heeft gistel
leven gekost aan de 37-
J. P. van 't Spijker uit E
(N.-H.) en de 47-jarige
van der Kamp uit Uil
De 43-jarige mevr. Vai
Kamp en haar twee kin
raakten levensgeva
gewond.
Het ongeluk gebeurde dooti-
auto van de heer Van 't Spijki
linker weghelft terechtkwan h
jnei 11
De Grote WP heeft een historie van
meer dan een eeuw achter de urg. Die
historie is een welsprekende afspiege
ling van wat zich in die tijd op weten
schappelijk gebied heeft afgespeeld.
De eerste druk begon ln 1870 te ver
schijnen, en heeft als bijna vertede
rende bijzonderheid, dat het hele
werk door één man, de befaamde
Antonle Winkler Prins, kon worden
geschreven al moet er bij worden
vermeld dat de man zich uiteraard
van talrijke adviezen heeft bediend.'
Niettemin was een dergelijke onder
neming toen nog denkbaar; Winkler
Prins wist er zelfs een standaardwerk
van te maken. Maar vijftig Jaar later
lagen de papieren anders. Bij de vier
de druk (1914-1922) moesten al hon
derd deskundigen worden Ingescha
keld om de snel groeiende specialise
ring ln de wetenschap het hoofd te
kunnen bieden. BIJ de zesde druk ('47-
'54) waren al duizend specialisten no
dig. bij de zevende druk ('M-'75) vijf
tienhonderd, en nu. anno 1979 al bij
na zeventienhonderd deskundigen.
Het spreekt vanzelf dat bij een derge
lijke gang van zaken de omvang en
het belang van het materiaal de nodi
ge problemen scheppen. BIJ de pre
sentatie van het eerste deel heeft
prof. A. G. van Melsen daarop gezin
speeld toen hij zei dat het schrijven ln
een encyclopedie de vakspecialist
dwingt zich zo uit te drukken dat ook
de niet-speclalist het enigszins kan
volgen. En wat wellicht nog belangrij
ker is, het nodigt de specialist uit zich
rekenschap te geven van de beteke
nis die de specialistisch verworven
kennis heeft voor de kennis in het
algemeen. Aldus prof. Van Melsen,
die daarmee één van de meest weer
barstige problemen van de samen
stellers van een encyclopedie aan
roerde.
De hoofdredactice van de Winkler
Prins redactie, mevrouw M. M. C.
Mengelberg, formuleerde het pro
bleem aldus: „Hoe brengen we de
encyclopedie terug tot zijn oorspron
kelijke doelstelling, namelijk een
voor mensen bruikbare samenvatting
te zijn van wetenschap en kennis."
Nieuwe opzet
De redactie van de Grote WP heeft,
naar we aannemen na zorgvuldige
afweging van voor- en nadelen, geko
zen voor een nieuwe opeet. Men heeft
getracht een mengvorm te bereiken
van een systematische en een alfabe
tische encyclopedie. Aan het alfabeti
sche trefwoordenbestand ls een sys
tematiek toegevoegd. Nieuw is bij
voorbeeld de „historioscoop", door de
redactie omschreven als een „tekst
beeldband" van twintig eeuwen men
selijke bedrijvigheid.
In deze historioscoop heeft men zich
beijverd om historische personen zeil
aan het woord te laten. De bedoeling
ls dat de gebruiker de ln de encyclo
pedie beschreven verschijnselen, ge
beurtenissen en personen, kan pro
jecteren tegen het eigen historische
decor. De historioscoop ontwikkelt
zich ln de eerste twintig delen, de
eerste eeuw ln deel één, de tweede
eeuw ln deel twee, enz. De nieuwe
encyclopedie werkt verder met tijd
balken, tijdgenotenbalken (met be
hulp waarvan men horizontale kijk
jes ln de geschiedenis verkrijgt), ver-
wijstableaus (samenvattingen die
verbanden laten zien tussen afzon
derlijke onderwerpen), wegwijzers die
op een andere manier verbanden la
ten zien, en leeswijzers, die verwijzen
naar literaire, verhalende boeken
over de beschreven onderwerpen.
Op deze manier is een prachtige ency
clopedie ontstaan, die de gebruiker ln
staat stelt om fascinerende ontdek
kingen te doen.
Vragen
Intussen roept zo'n indrukwekkende
rij gloednieuwe banden ook vragen
op. zelfs bij de oppervlakkige voorbij
ganger. Want er is natuurlijk een voor
iedereen zichtbaar conflict tussen de
pretentie die een encyclopedie^ moet
hebben, en de werkelijkheid. Die pre
tentie ls dat een encyclopedie een
samenvattend beeld geeft van alle
gebieden van wetenschap en kennis,
en de werkelijkheid ls dat die weten
schap exponentieel groeit. Grof ge
zegd betekent dit laatste dat de we
tenschap gestadig sneller groeit, zelfs
min of meer volgens een kwadrati
sche reeks.
Dat betekent voor de encyclopedie
dat deel één al verouderingsver
schijnselen zal vertonen tegen de tijd
dat deel 25 wordt afgeleverd. Vermoe
delijk zal de redactie onmiddellijk
een negende druk op stapel zetten,
misschien zelfs al terwijl de achtste
druk nog bezig ls te verschijnen. En
dat houdt weer een volgend conflict
in, namelijk tussen de prijs die moet
worden gevraagd, en de duurzaam
heid van het produkt. Want als in
1983 de vijfentwintig delenop de
plank van de koper staan, kan deze
niet zeggen: „ziezo, nu ben lk voor
vijfentwintig Jaar klaar". Integen
deel, waarschijnlijk heeft die koper-
enkele Jaren respijt, en kan, als hij bij
wil blijven. Intekenen op de negende
druk.
i
We mogen aannemen dat encyclope
disten het wel eens benauwd krijgen
als ze aan de toekomst denken en
dromen van een doorbraak die defini
tief afrekent met dat Ingebouwde
conflict. Ongetwijfeld is al dikwijls
gestudeerd op een losbladig systeem,
waarbij de koper dus contractant of
abonnee zu worden, en waarbij de
redactie aan een continu vernieu
wingsproces zou werken. Maar wie
daar even over nadenkt, ziet onmete
lijke moeilijkheden voor de samen
stellers opduiken.
Grote Winkler Prins, achtste druk 25
delen. Gemiddeld 580 pag. per deel.
Ultg. Elsevier.
Intekenprijs 2975. Zonder inteke
nen: 129 per deel.
naderde de andere person*
bestuurd door de heer Van der V
die waarschijnlijk nog heeft t
beerd uit te wijken. Zijn auto
de flank geramd. Op de foto <j W
ge na het ongeluk. rz
E
BERGH De 38-jarige W. J. r
uit Loerbeek (gem. Bergh, Q1 Ij
de nacht van zaterdag op
dood aangetroffen op de t
chemseweg in Bergh. De poll v
moedt dat de man is aangeret
had inwendig letsel. e:
BERLICUM (N.-B.) De 30-ji i
A. van Rooy is in de nacht va i
dag op zondag om het leven gt
bij een auto-ongeval in Be
toen hij uit de bocht vloog ei s
een boom reed. Volgens de pol -
de bestuurder op slag dood. I d
dere inzittenden van de auto
verwondingen op.
e
GENNEP De 83-jarige i i
Geelen-Gorissen uit Puth v
Schinnen) is zaterdagmorgen o
leven gekomen toen de auto e
zij zat bij een voorrangsfout
•rijksweg Venlo-Nijmegen do
andere auto werd aangerede r
personen raakten zwaar gewo h
le
AMSTENRADE Bij een vi R
ongeval in het Limburgse An
de is zaterdagavond de 00-jari r
Huuskheid uit die plaats om re
ven gekomen. Hij vloog met zi o
uit de bocht en botste tegjii
boom. Op weg naar het zleljs:
overleed hij.
In het stampvolle Ahoy' sportpaleis in Rotterdam traden zaterdagavond in de Nacht van het
Hart onder meer de Friese groep Maywood en de zanger Rob de Nijs op.
De opbrengst van de succesvolle avond (meer dan 200.000) zal ditmaal besteed worden aan
het zogenaamde reanimatieproject. Daarbij worden de komende jaren duizenden inwoners
van de Maasstad in de gelegenheid gesteld om een cursus „eerste hulp bij hartstilstand" te
volgen. Deze eenvoudig aan te leren cursus omvat onder meer hartmassage en mond-op-
mond beademing.
De activiteiten ten behoeve van de TV-uitzending werden door een deel van de bezoekers
wederom als storend ervaren. De opnamen (sorry hoor, de camera liep nog niet; wilt u nog
één keertje enthousiast klappenvergden haast net zoveel van het publiek als van de
artiesten.
AMSTERDAM (ANP) Bij e4,
holcontrole heeft de Amsts
politie zaterdagnacht 423 autd t
gehouden. Er werden achtti
cessen verbaal opgemaakt, de n
tomobilisten kregen een rij
Veertien aangehouden autof
ten werden betrapt op andei
tredingen dan rijden onder
-3
ADVERTENTIE
door Barend Mensen
DORDRECHT het debacle met de Kiltunnel ls een leer
voor alle gemeentebesturen die zich ln hun ijver garant willen
stellen voor de lasten van een kostbaar project. Vijl gemeen
ten Dordrecht voorop hebben met de bouw van deze
tunnel ln de Dordtse Kil het hoold ln een strop gelegd.
Wanneer het rijk even onbarmhartig „neen" blijft zeggen op
verzoeken om hulp als het tot dusver heeft gedaan, wordt door
een jaarlijks miljoenenverlies die strop ook aangehaald.
Dordrecht verwacht in dat geval bin-
nen drie Jaar een zogenaamde „arti
kel 12-gemeente" te zijn. Dit betekent
dat de gemeente Ingevolge artikel 12
van de wet financiële verhouding
rijk-gemeenten de zeggenschap over
haar financiële beleid verlleat en on
der een strenge betutteling van het,
rijk komt te staan. Niet alleen Dor
drecht. dat zich voor 42 procent ga
rant heeft gesteld voor de exploitatie
verliezen van de Kiltunnel, ook vier
kleinere gemeenten ln de Hoekse
Waard 's Oravendeel (4 pet Strij-
en (2 pet.), Puttershoek en Maasdam a
(elk 1 petzien de toekomst met
grote zorg tegemoet ZIJ zitten wel
niet voor miljoenen maar voor een of
meer tonnen in de boot, op hun jaar
lijkse budget ls dat even goed een
ondragelijke laat.
De provincie Zuid-Holland draalt
voor de helft van de exploitatietekor
ten op. Als er werkelijk niets ln de
huidige stand van zaken verandert,
komt dat de provinciale kas op meer
dan zes miljoen gulden te staan.
Er heeft bepaald geen zegen op de
Kiltunnel gerust Toen men aan de
bouw begon, wist men al dat de kos
ten aanzienlijk hoger zouden uitval
len dan de 45 miljoen gulden waarop
ze waren begroot. Bij het gereedko
men van het projekt. op 3 oktober
1977. kwam men uit op een bouwsom
van 74 miljoen. Men hield bij het
berekenen daarvan rekening met een
prijsstijging van zes procent en een
bouwrente van acht procent per Jaar.
Van onze redactie economie
ZEIST De bestekindustrie Sola is
er voor het eerst sinds Jaren in ge
slaagd het personeelsbestand op peil
te houden. BIJ het bedrijf, dat vesti
gingen heeft ln Zeist, Ter Apel en
Gramsbergen. werken ruim 300 men
sen. Het ls de eerste maal dat 8ola
een openbaar Jaarverslag uitbrengt
Daaruit komt een nettowinst naar
voren van Iets meer dan twee ton (ln
1977 128 000). De omzet steeg van
18 tot 21 miljoen. Sola heeft het
afgelopen Jaar succes gehad met een
nieuw produkt: zuiver zilveren be
stek. Voor 1979 ls de directie gema
tigd optimistisch
In de verwachting dat ln 1978 tiendui
zend auto's per etmaal de tunnel zou
den passeren en dat voorlopig elk
volgend jaar een stijging van dit aan
tal met vijf procent te zien zou geven
dacht men toen nog welgemoed dat
de tunnel bij een toltarief van twee
gulden in 1991 zou zijn afgeschreven.
Niet lang daarna echter verstijfde ie
dereen van schrik toen bleek dat de
totale netto-bouwkosten vrijwel het
dubbele, namelijk omstreeks 142 mil
joen gulden, zouden gaan bedragen.
De daarvoor aangegeven oorzaken,
zoals een hogere prijsstijging, mede
als gevolg van de inflatie, het hogere
rentepeil en de door Rijkswaterstaat
geëiste diepere ligging van de tunnel,
laten geen ruimte om er zelfs maar
een speld tusaen te krijgen. Recht
overeind blijft echter staan dat men
zich zowel bij de voorbereiding van
de bouw als tijdens de uitvoering,
bewust of onbewust, op heel wat pun
ten heeft verkeken Op de betaling bij
voorbeeld die Rijkswaterstaat en de
provinciale waterstaat voor verleen
de bijstand verlangden van de Inmid
dels ln een „wegschap" getransfor
meerde stichting Kiltunnel. Die had
dan ook moeilijk kosteloos kunnen
worden verleend.
Verouderd
De grootste misrekening was die om
uit te gaan van tienduizend voertui
gen per etmaal. Een op verouderde
gegevens steunende prognose die on
voldoende werd bijgesteld. De prak
tijk van nauwelijks drieduizend ge
bruikers per etmaal toont nu op be
droevende wijze aan hoe volslagen
men er naast zat. Dat mag overigens
geen wonder heten. De Kiltunnel ver
vult namelijk geen functie ln het lan
delijk wegennet, ook al ia hij nu aan
gesloten op de rijksweg 18 (Rotter-
dam-Bredat en al wordt de provincia
le rondweg die van de Papendrechtse
brug af loopt doorgetrokken naar het
tunneltracé Bovendien wordt de op
3 50 voor een personenauto en op
ongeveer het dubbele voor een
vrachtwagen gestelde tol te hoog ge
vonden
Ongerustheid
Er zijn in de Zuidhollandse staten en
in de raden van de desbetreffende
gemeenten al heel wat ongeruste
woorden gesproken. Met name Dor
drecht stelt veel en velerlei pogingen
ln het werk om Den Haag om te
krijgen teneinde van de dreigende
lastendruk af te komen. Het gemeen
tebestuur voert daar op zich zelf heel
goede argumenten voor aan. De veer-
verbindlng tussen het Eiland van
Dordt en de Hoekse Waard het 's-
Gravendeelseveer was door de zeer
toegenomen stroomsnelheid ln de
Dordtse Kil als gevolg van de afslui
ting van het Haringvliet gevaarlijk
geworden.
Het is verscheidene malen gebeurd
dat een veerboot vol met schoolkin
deren vrijwel stuurloos midden op de
rivier lag te worstelen om tegen de
stroom op te komen. Er moest dus
een brug of een tunnel komen. Men
had om veiligheidsredenen het veer
kunnen sluiten en het daarbij kunnen
laten. „Maar," aldus het Dordtse ge
meentebestuur in een brief aan de
vaste commissie voor verkeer en wa
terstaat. „Zo springt de overheid niet
om met de belangen van zeer velen".
Verbreding
Daarbij komen de verbreding en ver
dieping van de Dordtse Kil om zee
schepen met een diepgang van zeven
en een halve meter ln staat te stellen
Shell Chemie aan de Moerdijk te be
reiken. Het scheepsverkeer ls daar
door en ook door de uitbreiding van
de duwvaart veel drukker geworden.
Met andere woorden: de vaste oever
verbinding kan niet los worden ge
zien van door het rijk genomen maat
regelen van nautisch belang. „Bulten
onze macht gelegen hebbende Invloe
den, waaronder door het rijk zelf ge
stelde eisen, hebben de oorspronkelij-
ke opzet van de vaste oeververbin
ding (die net zo goed een brug had
kunnen zijn maar ten behoeve van
Shell Chemie dan één op zeevaart-
hoogte) aangetast," zegt Dordrecht.
Er wordt achteraf wel toegegeven dat
er fouten zijn gemaakt. Er zijn risico's
genomen, er is aan kritische vragen
voorbij gegaan, er is gebrek aan in
zicht geweest en gemeenteraden en
provinciale staten hebben het project
te weinig kritisch begeleid. De ge
meenten willen hun eigen verant
woordelijkheid dan ook niet afschui
ven. Ze maken echter wel aanspraak
op zoveel stuen van het rijk, dat zij op
een betere manier aan hun garantie-
verplichtingen kunnen voldoen. Zon
der dat zij onder curatele komen te
staan en hun voorzieningenniveau
door een jaarlijks terugkerend don
ker gat ln hun begroting ln gevaar
zien komen. Als het rijk halsstarrig
blijft, betalen zij met de Kiltunnel
gedurende een reeks van jaren eer
peperdure les. Die dan voor andere
gemeenten kosteloos ls.
Nieuwe service: ruim 60 plaatsen (zie onderaan) zijn er
nu VVV i-kantoren, herkenbaar aan het i-schild naast het bekende
VVV bordDeze kantoren geven informatie over het gehele I and .Tegen
een geringe vergoeding kunt u daar nu van ille streken schitterende
Gidsen Voor Vakantie en Vrije tijd krijgen en er zijn handige toer info-
kaarten om te zien wil er wür te ontdekken valt. Bij elk van die WV
i kantoren kunt u nu ook boeken voor ruim
100 interessante korte vakanties in eigen land.
Hier vindt u VW i-kajitoren: Alkmaar. Almelo, Amersfoort, Amstelveen. Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem, Assen, Bergen (N.H.), Bergen op Zoom,
Breda, Delft, Den Bosch, Den Haae, Den Helder. Deventer. Doetinehem, Dordrecht, Ede, Egmond aan Zee, Eindhoven, Emmen, Enschede, Epe, Gouda,
Groningen, Haarlem, Harderwijk, Heerlen, Helmond, Hengelo, Hilversum, Hoek van Holland. Hoogeveen, Katwijk, Lecuwa/Ken, Leiden, Maastricht,
Meppel. Middelburg, Noordwijk, Nunspeet, N.jmegen, Oisterwijk,Oosterhout,Oss. Roosendaal. Rotterdam, Texel,Tiel.Tilburg. Utrecht, Valkenburg.
Venlo, Vlisaingen. 11muiden. Zaandam, Zandvoort, Zeist, Zutphen, Zwolle
Pubhket» io «meewerking met het Nitiooul Bur**» voor Toenwne ut Den Hug
