k
r
Levenslang
een gaaf gebit!
Friesch Dagblad staat
er na 75 jaar goed voor
Tekening van een lezer
NB
Trouw
Commentaar
elke vrouw is een 'mevrouw'
Ivergevoelig
Referendum over opslag atoomafval'
Zaterdag herdenkingssamenkomst in Leeuwarden
Veria*
debetrente Kreciieten
feestvarken
IDAG 23 MAART 1979"
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
P )t uitspraken van het CDA-Ka-
j* eriid Jan van Houwelingen over
ongewenstheid van een tweede
ai ibinet-Van Agt hebben het CDA
trkwaardig genoeg in een sfeer
dompeld van geprikkeldheid en
K crgevoeligheid. Critici van het
ua uk al lastig gedoodverfde Ka-
aP trlid waren er als de kippen bij
in een duchtig lesje te geven.
eer anderen trokken de lijn
er meteen door naar de volgen-
i verkiezingen. Premier Van Agt
Ij b dan geen lijsttrekker mogen
urden, zo stelde de vice-voorzit-
i van het CDA Sytse Faber
ortvarend vast.
jjt ij zo een discussie bekruipt je
ril willekeurig het gevoel, of men
'i inen het CDA inderdaad bezig
Jj af te rekenen met het nog
lol lende kabinet. Het gekrakeel
iui i dan kunnen duiden op een
lust innemen van de stellingen
■*cor de volgende ronde. Wie
jrdt de lijsttrekker? Met wie gaat
it CDA regeren? Kortom, een
ibinetsformatie in zakformaat en
talles terwijl het nog zittende
ibinet, als alles volgens de boek-
s verloopt, nog ruim twee jaar
Jj or de boeg heeft. En dat terwijl
,in feite niets nieuws onder de
indi b te registreren viel. Van Hou-
jm dingen heeft in feite nog eens
irhaald, wat we allang wisten,
enelijk dat een kabinet met de
idA zijn voorkeur heeft, zoals
wwens meer CDA'ers vinden.
YH
t enige waarover je zou kunnen
isten, is, of het wel zo verstandig
m is, dat Van Houwelingen nu,
Iverwege de rit, zo nodig van
voorkeur blijk moest geven.
Ilowaar dan toch die overgevoe*
■«dichter zei het al: Het is beter
lie dingen stil te laten. Zo een
is het verschil in voor-
lor van CDA'ers voor hetzij de
Jij van de Arbeid hetzij de
VD en bijgevolg is het in dit
Jmrna eenmaal een keuze ge
lakt hebbende maar beter, er
I zwijgen toe te doen. En inder-
id alleen al uit hoffelijkheid je-
ns de WD met wie nu eenmaal
regeerd wordt, is het verstandi-
r het dilemma niet voortdurend
d de orde te stellen.
neemt echter niet weg, dat het
in een wat ontspannener steer zeer
wel nuttig en zelfs noodzakelijk is,
het dilemma toch onder ogen te
zien. De onverschillige lood-om-
oud-ijzertheorie is voor velen in
het CDA achterhaald en behoeft
alleen daarom al nodig herijking.
Het CDA kan en mag die discussie
niet uit de weg gaan. Het is daar
om verheugend, dat er tegenover
het gekrakeel van de afgelopen
week ook heel wat bezonnenèr
reacties zijn losgekomen.
Premier Van Agt bij voorbeeld
lijkt er oog voor te hebben, dat
zijn eventuele lijsttrekkerschap op
zijn minst een complicerende fac
tor kan zijn. Als aanvoerder van
de christen-democratische/liberale
coalitie ligt het nou niet voor de
hand lijsttrekker te worden wan
neer het CDA een coalitie met de
PvdA zou willen nastreven. Dat is
ook precies, wat Faber bedoelde
toen hij het lijsttrekkerschap van
de premier in het geding bracht.
De premier geeft er daarmee op
zijn minst blijk van, dat hier een
probleem voor het CDA ligt.
Fractievoorzitter Lubbers bleek al
evenzeer oog te hebben voor dit
probleem. Hij erkende dat het
CDA-programma dichter bij de
Partij van de Arbeid staat dan bij
de WD. Er is echter een verschil
in intentie. De WD blijkt meer
oog te hebben voor de positie van
het CDA dan de arrogante Partij
van de Arbeid, zo meende Lub
bers. En inderdaad geeft de Partij
van de Arbeid er maar al te vaak
blijk van, dat alleen socialistische
oplossingen deugen en het in de
maatschappij allemaal veel beter
toegaat, wanneer het zonder het
CDA zou kunnen.
Het lijkt ons, dat er gegeven de
opmerkingen van zowel Lubbers
als die van premier Van Agt er
daarom binnen het CDA wel dege
lijk ruimte is voor een serieuze
discussie over de toekomstige re
geringspartner. Het pleidooi van
ARP-voorzitter Hans de Boer
voor het uitspreken van een voor
keur vóór de verkiezingen of zelfs
het sluiten van een mini-akkoord
voor de verkiezingen, verdient ze
ker overweging. Al was het alleen
al om overgevoeligheden zoals we
die de afgelopen weken hebben
meegemaakt te voorkomen.
ADVERTENTIE
Geen utopie maar een reële
mogelijkheid. Wat u daan/oor moet doen
èn laten leest u in één van de 21 artikelen
in Het Beste van i
APRIL I
Nu overal verkrijgbaar
'w een onzer verslaggevers 1
88EN De PPR In Groningen en
fente wil dat er tegelijk met de
ffopese verkiezingen op 7 juni een
ierendum wordt gehouden over de
wiselijkheid van proefboringen om
i te gaan of er atoomafval kan wor-
i opgeslagen in ondergrondse
itkoepels.
!t provinciaal bestuur van Drente
door Pleter Terpstra
LEEUWARDEN In de Grote Kerk te Leeuwarden wordt zaterdag naar aanleiding van het
75-Jarig bestaan van het Friesch Dagblad een herdenkingssamenkomst gehouden. Dat lijkt
een beetje laat, want op 1 juni van het vorig jaar was het al driekwart eeuw geleden dat het
eerste nummer van die krant verscheen. De bijeenkomst te Leeuwarden is dan ook een
afronding van verschillende activiteiten, die in de afgelopen maanden plaatsvonden.
Op enige plaatsen ln Friesland zijn
feestelijke samenkomsten gehouden.
Er zijn ook enkele uitgaven ter gele
genheid van het jubileum verschenen
en de laatste daarvan is dezer dagen
van de pers gekomen: een herden
kingsboek, waarin wordt geschreven
over het ontstaan, de moeizame strijd
en ten slotte de gunstige ontwikke
ling van een christelijk dagblad voor
Friesland.
De positie van de krant is momenteel
hecht en nadat in maart 1972 het
nieuwe gebouw ln de Voltastraat te
Leeuwarden in gebruik werd geno
men is het Friesch Dagblad ook niet
meer het wat vormgeving betreft wat
ouderwets aandoend krantje dat op
een klein formaat verscheen.
Redactioneel kan het de vergelijking
met andere provinciale kranten van
daag de dag zeker doorstaan en sinds
dr S. Faber en ds Y. Schaaf de hoofd
redactie vormen wordt er een vrij
ruime redactionele koers gevaren.
Overigens past alle respect voor de
vaardige en scherpe pen van de heer
Hendrik Algra, die 42 jaar lang (van
1935 tot 1977) hoofdredacteur is ge
weest. Relativeren was niet zijn
grootste deugd, en zijn rechtlijnig
heid heeft vooral buiten eigen kring
vaak weerstanden opgeroepen. Hij
verstond echter de kunst vingers op
wonde plekken te leggen en zijn ken
nis van zaken op velerlei terrein bleek
respectabel. De vele geestverwanteri
die hem bewonderden hoeven zijn
heldere artikelen overigens nog niet
te missen, want nadat hij het hoofd
redacteurschap op 81-jarlge leeftijd
heeft neergelegd is hij nog vast mede
werker van de krant gebleven.
Het Friesch Dagblad is voortgeko
men uit de Provinciale Friesche Cou
rant. die op 6 januari 1900 voor het
eerst verscheen. Uit het pas uitgeko
men Jubileumboek, dat als motto
„Verwondering en dankbaarheid"
heeft, schrijft Hendrik Algra over het
moeizame begin van een christelijke
krant voor Friesland.
Samenwerking
De eerste voorbereidingsbijeenkomst
vond plaats ten huize van dr H. H.
Kuyper, gereformeerd predikant te
Leeuwarden, de oudste zoon van de
bekende Abraham Kuyper. In enkele
kiesdistricten ln Friesland bestonden
al anti-revolutionaire persverenigin
gen, maar een hechte samenwerking
was nodig om tot een eigen dagblad
voor Friesland te komen. Haan in
Groningen gaf al de anti-revolutio
naire Nieuwe Provinciale Groninger
Courant uit, en dat voorbeeld wilde
men graag navolgen. Voor het ver
krijgen van een eigen drukkerij zou
een aandelenkapitaal van 50.000 gul
den bijeen moeten worden gebracht
en verder dan 10.000 gulden kon men
in Friesland niet komea
De eerste teleurstelling was dan ook
dat voorlopig van een dagblad moest
worden afgezien. Het zou eerst bij
tweemaal per week moeten blijven.
Er werd een provinciale persveren
ging opgericht. Het blad ging in een
oplage van tweeduizend exemplaren
verschijnen. Hoofdredacteur werd mr
T. de Vries; hij werd door twee redac
teuren geassisteerd.
Moedige stunt
Reeds in oktober van het volgende
Jaar moest de heer De Vries wegens
verhuizing naar Den Haag ontslag
nemen. Er was toen al een discussie
gaande over de wijze waarop de re
dactie werd gevoerd. Vooral over de
vereorging van provinciaal, binnen-
en buitenlands nieuws bestond onte
vredenheid. Honderdvijftig van de
1750 abonnees bedankten. Met de fi
nanciën stond het er slecht voor en
met ingang van 1 maart 1902 moest
de krant,op kleiner formaat verschij
nen. In deze uitzichtloos lijkende si
tuatie werd een moedige stap ge
daan: er begon een dagblad te ver
schijnen en met acht tegen twee
stemmen besloot het bestuur van de
persvereniging dat het Friesch Dag
blad zou heten. Er moest om dit plan
uit te voeren 10.000 gulden worden
geleend. De firma Van Eyk uit Am
sterdam die, zoals toen werd gezegd,
„veel doet voor onze partij", was be
reid het geld te verschaffen.
Mede-lezers
De nieuwe krant was nog maar net
verschenen of de drukker ervan ging
failliet. Een andere firma nam daarna
het drukken op zich. De oplage bleef
beperkt tot enkele duizenden; dat
was mede het gevolg van een goedbe
doelde, maar zakelijk gezien niet zo
verstandige raad: voor de krant, als
het abonnementsgeld te hoog was,
mede-lezers te zoeken; dan kwam de
krant toch in veel christelijke ge
zinnen.
Algra vertelt van een schoolmeester
uit Britsum die voor 1,50 per kwar
taal een abonnement had, maar als
hij de krant uit had, kwam deze in
nog vijf gezinnen. De meester haalde
eenmaal per kwartaal de hem toeko
mende vijf kwartjes op en kreeg voor
de moeite een sigaar
De kop waarmee de jubilerende krant verschijnt
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
P. Brouwer
In 1911 kreeg de krant een hoofdre
dacteur in vaste dienst, de heer P.
Brouwer, die niet alleen hoofdartike
len en politieke beschouwingen, maar
ook het feuilleton schreef. Hij bleef in
functie tot zijn dood, ln 1926. Met de
krant was het inmiddels wat achter
uitgegaan; er verschenen nog vijf
nummers per week. Toch waagde
men het erop een nieuwe hoofdredac
teur aan te stellen, de heer D. van der
Meulen, die vooral onder zijn pseudo
niem „Udo" bekend werd. De jaren
dertig waren voor het Friesch Dag
blad financieel ook moeilijk, maar in
1938 kwam er een opleving.
Tijdens de bezetting is de krant niet
lang verschenen. Ze werd niet verbo
den, maar de persvereniging nam zelf
het besluit om zich niet naar de bezet
ter te voegen en daarom de uitgave te
staken. Bovendien wilden ae pij het
blad werkzame redacteuren zich niet
bij de nieuwe journalistenorganisatie
aansluiten. Wel werd tijdens de bezet
ting een andere activiteit gevoerd:
het verzamelen van een kapitaal voor
de herverschijning na de oorlog. En
een dag na de bevrijding van Leeu
warden kwam de krant weer uit. Be
sloten was inmiddels dat het niet een
orgaan van de anti-revolutionaire
richting zou zijn, maar dat het de tolk
wilde worden van allen die christelij
ke politiek in reformatorische zin
voorstaan.
dr. S. Faber
i
Gunstig
NEE HOOR, V!) WiLlEN ECHT WEL MET E6/PTE RONDDE TAFEL GAAN zirrcn
OM OVER EEN AL6EHELE VREI>ESRE6ELiN6 TE PRATEN DE KAMEF is KLAAR
heeft dit idee al eerder geopperd. De
PPR roept nu politieke partijen en
actiegroepen op om een dergelijk re
ferendum te organiseren. Dat zo'n
meningspeiling in Nederland geen
formele status heeft, wordt van on
dergeschikt belang geacht. Het gaat
er om dat de verantwoordelijke be
windslieden met een opiniepeiling'
worden geconfronteerd, waar ze vol
gens de PPR niet omheen kunnen.
Het Friesch Dagblad noemde zich
voortaan christelijk-nationaal. Op
deze basis heeft zich vanaf de bevrij
ding een steeds gunstiger ontwikke
ling voltrokken, tot op de dag van
vandaag onder de zakelijke leiding
van directeur R. Boomgaardt. De
krant staat bij zijn 75-jarig bestaan
stevig in de schoenen. Het aantal
abonnees is ongeveer 25.000. Er wer
ken 115 mensen. De goed geoutilleer
de handelsdrukkerij floreert en er
ds. Y. Schaaf
worden, behalve de krant, geregeld
boeken ook in de Friese taal
uitgegeven. De herdenkingssamen
komst kan na veel moeilijkheden en
strijd maar ook na opbouw en voor
uitgang met dankbaarheid worden
gehouden.
ADVERTENTIF
HET ItiDDCN-OOSTEN?
In verband met de voortgaande daling van
de tarieven op de geldmarkt zal de tijdelijke
toeslag op de debetrente van kredieten, waarvan
het tarief is gekoppeld aan het promessen-
disconto van De Nederlandsche Bank N.V.,
met ingang van 23 maart 1979 verlaagd worden
van 1% tot '/2%.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
llllllllillllilltllll
De laatste tijd is er in deze krant
nogal wat gediscussieerd over
voor bepaalde groepen mensen
discriminerende uitdrukkingen
in het woordenboek. De één vindt
dat zulke scheldwoorden beter
nog vandaag dan morgen uit het
woordenboek kunnen verdwij
nen, de ander wil ze juist laten
staan, want er worden zoveel
groepen met scheld- en andere
discriminerende woorden aange
duid en die kun je toch onmoge
lijk allemaal uit het woorden
boek schrappen. Nog sterker: het
kunnen zelfs keurige woorden in
algemeen beschaafd Nederlands
zijn, waardoor heel veel mensen
zich toch echt beledigd voelen.
Zo wijst een lezeres uit Apel
doorn „iets dat ook volkomen uit
de tijd is en herinnert aan de
smadelijke discriminatie van de
ongehuwde vrouw in vroeger tij
den": het woord mevrouw. Ze
sloeg Van Dale er op na en vond
deze toelichting: „Aanspreektitel
voor de gehuwde vrouw die niet
tot de lagere klasse behoort". Nu
had die lezeres het woordenboek
van 1955 voor zich liggen, en in de
laatste uitgave (1976), ruim twin
tig jaar later, zal er dus wel iets
veranderd zijn. Mis Dit staat er
in de nieuwste editie achter me
vrouw: 'Aanspreektitel voor een
adressering aan iedere gehuwde
vrouw". En na een paar toevoe
gingen over hoe het woord vroe
ger en nu nog in het zuiden van
het land gebruikt wordt: 'Voorts
gebezigd met betrekking tot
vrouwelijke hoogleraren en
draagsters van academische ti
tels'. Ongetrouwde vrouwen ko
men dus in het geheel niet ter
sprake als het over 'mevrouw'
gaat. De toevoeging tussen haak
jes in het woordenboek laat daar
aan geen twijfel: 'het indiscrimi-
natoire gebruik voor alle vrouwe
lijke personen is als wantaal af te
keuren'. Als we dat goed begrij
pen, vinden de samenstellers van
Van Dale het dus afkeurenswaar
dig als je, om niemand achter te
stellen, alle vrouwen boven een
bepaalde leeftijd met mevrouw
aanspreekt, ongeacht of ze ge
trouwd zijn of niet.
Daar ergert de lezeres uit Apel
doorn zich aan, en zij zal de enige
niet zijn: „Als de (ongehuwde)
vrouw al lang de volwassen leef
tijd bereikt heeft, blijft zij toch
juffrouw. In die aanspreektitel zit
nog steeds een gevoelswaarde
van de mindere te zijn, te beho
ren tot een lagere klasse, wat
vroeger inderdaad zo was". De
lezeres vindt dat de juiste om
schrijving van het woord me
vrouw iets dergelijks zou moeten
zijn als van het woord mijnheer.
Daar staat in haar boek van 1955
dit achter: „Aanspreektitel voor
een volwassen persoon met wie
men niet gemeenzaam is", en in
de laatste editie is daar nauwe
lijks iets aan veranderd. Hier
vind je dus geen verschil tussen
getrouwd en ongetrouwd. Te
recht. Dat gaat geen mens, en
zeker geen wildvreemde, iets aan.
Maar waarom moet een vrouw
dan wel met zulke hoogstper
soonlijke informatie te koop
lopen?
Het wordt hoog tijd dat deze
vorm van discriminatie eindelijk
uit ons bekendste en meest ge
raadpleegde woordenboek ver
dwijnt. Misschien heeft „Van
Dale" wel gelijk met te stellen
dat 'mevrouw' voor alle vrouwen
taalkundig gezien afkeurens
waardig is. Maar een algemeen
gebezigd 'juffrouw' vdfcr oudere,
ongetrouwde vrouwen is nog veel
afkeurenswaardiger.
Gisteren was ln het gemeen
schapshuis van het Limburgse
Margraten de achttien jaar oude
zwartbonte koe Rika het middel
punt van de belangstelling. Rika
70e 'Geboortedag
Dr. Ing. Simon Wiesenthal
190X 31 december 1978
Deze eerste zegels ter wereld
met de beeltenis van Simon Wie-
senthal en Anne Frank zijn uit
gegeven door de Jaarbeurs Gro
ningen, die sinds 1972 elk jaar
berdenkingszegels uitgeeft
waarvan de baten naar culturele
en liefdadige instellingen gaan.
Ook de zegels van dr Wiesenthal
(op oudejaarsdag 70 geworden)
en Anne Frank (die dit jaar 50
geworden zou zijn) zijn dus geen
postzegels, maar herdenkingsze
gels. De zegels zijn gevat in een
blokje (iets groter dan de hierbij
afgedrukte afbeeldingen) en kos
ten 20 per stel; se zijn ook apart
te koop voor een tientje. Het is
een eenmalige uitgave en de op
lage is niet groter dan 50.000
exemplaren. De opbrengst komt
ten goede aan het Nederlandse
Wiesenthal-fonds (dat dankzij
giften meer dan de helft van alle
kosten van het Wiesenthal Docu
mentatiecentrum in Wenen kan
betalen) en de Anne Frank Stich
ting. Bij de Jaarbeurs zijn zowel
'de zegels als nadere inlichtingen
verkrijgbaar (schrijven naar:
.Jaarbeurs Groningen" te Gro
ningen).
werd daar gehuldigd als de zesde
Limburgse koe die ln haar leven
een melkgilt van honderddui
zend liter heeft overschreden.
Eerstegraads koeienkenners uit
het hele land maakten een bul-
ging voor het bijzondere feestvar
ken en gaven haar baas, boer
Huub Hupperichs uit Scheulder,
een handje. Er hoorden een re
ceptie en een feestavond bij,
waarbij Rika zelf ook aanwezig
kon zijn dankzij een stal die voor
deze gelegenheid in het gemeen
schapshuis geplaatst was. Daar
kon ze dan af en toe even uitrus
ten, want Rika is bovendien al
weer vier maanden bezig moeder
te worden, ondanks haar voor
een koe hoge leeftijd: het zal haar
zeventiende kalf worden.
Kleine Nixon Er is een heel
klein Noxonnetje bij. Trlcia
Nixon Cox. oudste dochter van
oud-president Richard Nixon,
heeft een zoon gekregen en daar
mee haar vader de eerste klein
zoon bezorgd
