Bloemgroep speelt ziekenhuiservaringen ASKO-ensemble met nieuwe composities ixxkvsst atgmggrv Op je gezondheid Wim Kan opt met Oudjaar Shakespeare in China Abonnementsconcert met dramatische aspecten Centraal Museum „De kogel door de Kerk?" (De heksenwaag) IKON belicht top van een ijsberg TV COMMENTAAR VRIJDAG 23 MAART 1979 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET door André Hutten. HAARLEM De Bloemgroep uit Rotterdam vertoont t.m. 24 maart haar nieuwe programma „Op Je gezondheid" In de Toneelschuur. Het gaat over gezondheidszorg, of. preciezer gezegd, over ervaringen van mensen die In het ziekenhuis terecht komen. Het l£ wonderlijk, wat een groepje, dat maar bestaat uit twee actrices Trudy Derksen en EUen Verhey en twee acteurs Pleter Loef en Wlm Vosmaer met Ad van Kempen als stimulator (een nieuw soort regisseur, zou je kunnen zeggen) daarvan weet te maken ZIJ spelen met hun vieren niet alleen vijf heel verschillende pa tiënten. drie verpleegsters, drie ver plegers en drie doktoren (als lk goed tel), maar ook een reeks uiteenlopen de ziekenhuiservaringen Je ziet na tuurlijk best. dat zij maar met hun vieren zijn. maar evenzeer, dat zij de verschillende mensen, die zij moeten spelen, op een persoonlijke manier typeren Zij weten uitstekend niet alleen karikaturen, maar ook scha- blones te vermijden en laten sugges tief verbeelde mensen zien. Waar zij op uit zijn Is niet het aan de kaak stellen van ziekenhuistoestan den. Eigenlijk houden zij zowel de patiënten als de verpleegkundigen en de artsen aan de rand van concrete ervaringen op een vriendelijke maar niettemin kordate manier een spiegel voor: er gebeurt te veel dat te gek is door R. N. Degens AMSTERDAM Vijf stukken voor verschillende bezettingen heeft het ASKO-Ensemble op zijn programma „Nieuwe wer ken 2" waarmee het een kleine tournee door Nederland maakt. Woensdagavond was het ermee in Amsterdams „Para- dlso", waar een als altijd Jeugdig en aandachtig publiek er naar heeft geluisterd. De volgorde van uitvoeren was heel anders dan in het gedrukte program ma was aangegeven, wat voor de laat komers die de aankondiging van die wijziging misten, wel verwarrend om los te lopen, omdat de regels voor het efficiënt functioneren van de zie kenhuisorganisatie het doen en laten van de artsen en de verpleegkundi gen veel meer bepalen dan hun zeker wel aanwezige menselijke bezorgheid voor hun patiënten, die meestal nau welijks weten hoe zij zichzelf tegen dat systeem te weer kunnen stellen. De Bloemgroep geeft enkele drasti sche voorbeelden, wel op een relative rende manier uitgewerkt. Met de na druk hierop, dat verzet van de patiënt best kan werken. Een van de mannelijke patiënten vliegt bijvoorbeeld een dokter naar de keel. als die. op concrete vragen als: wat mankeer lk. hoe lang duurt het nog?, een bloemrijk maar niets zeggend antwoord geeft. Bedrem meld zegt de dokter dan: we zitten met de handen in het haar. we kun nen het niet vinden. Dan praat je als mens tegen mens Er zitten veel subtiel-humoristische trekjes In. zowel in de uitbeelding van de onderlinge verhoudingen, als in het spelen met de hulpmiddelen. Ech te ondersteek en braakbakje, dat wel. maar vier krukjes als stoel en nacht tafel. twee geheel uit hout getimmer de bedden, waarvan een dokter dan tegen een patiënt zegt. prima bedden, vindt u niet. Het nieuwste Ameri kaanse snufje. Scène uit „op je gezondheid' Van onze radio- en tv-redactie HILVERSUM Wim Kan zal dejaarsavond een cabaretprogr ma van ruim een uur op de tele, brengen. Het is de VARA toch gelukt een contract met hem sluiten. In de periode tussen Kerstmis 1971 Oudjaar zullen onder regie van Knapper vier keer televisie-opnl worden gemaakt van Kans la optreden. De cabaretier zal daai de beste kiezen. Het televisieprogramma wordt mengesteld uit het programma Kan vanaf begin november in nieuwe De la Mar Theater ln Amst dam gaat brengen. Wim Kan, die in het verleden om: jaar op oudejaarsavond voor dey RA-radio optrad, heeft jarenlang weigerd ditzelfde voor het medi televisie te doen. Eindelijk in li hij overstag gegaan, toen hij voori eerst en voorlopig voor het lai inging op een verzoek van de VAB Deze omroep zal een grammolo plaat uitbrengen van Kans i jaarsavondshow. Voor het eerst sinds zeer lan ge tijd is er in China een buitenlands toneelstuk in het openbaar opgevoerd. Deze eer viel het stuk „Much Ado About Nothing" van Shakes peare te beurt. Op de foto de 41-jarige actrice Zhu Xijuan in de rol van Beatrice. Zhu Xijuan is als filmactrice zeer populair in China. Ze ont ving ai in 1960 van het minis terie van Cultuur de hoogste onderscheiding voor ac trices. Speciaal vandaag De KRO start een Franse serie tekenfilms voor kinde ren. waarin de geschiedenis van de mens wordt uitgebeeld. Ned. 2 18.59 Brandpunt is geheel gewijd aan een eigen reportage over het dagelijks leven in Iran na de omwenteling. Onder meer is er een gesprek met de Ame rikaanse feministe Kate Mil let t, die Is uitgewezen. Ned. 222.00 Aad van den Heuvel presen teert De Alles is Anders Show. Ned. 2/22.35 De IKON zendt de laatste aflevering uit van de histori sche reeks Van Makassar tot Bovensmilde. Ned. 1/23.00 Een astroloog, een grafo- loog en een psycholoog houden zich bezig met de persoonlijk heid van de Vlaamse schrijver Walter Van den Broeck. Belgie 2/21.15 Jaap Kroonenburg bespeelt het orgel van de Bovenkerk in Kampen. Hilv 4 14.20 Jacques van Kollenburg praat met Leen Valkenier, schrijver van de Fabettskrant* Hilv. 1 16.00 door Jac. Kort AMSTERDAM De ..Marche écos- saise" van Claude Debussy, waarme de Bernard Haitink met het Concert gebouworkest deze week de abonne mentsconcerten opende, is zeker niet het meest karakteristieke werk van deze componist. Hijzelf moet van dit werkje, dat hij ln 1891 voor piano vier handen schreef en in 1908 voor orkest bewerkte, toch wel veel gehouden hebben, getuige het feit. dat hij het op het programma plaatste voor het concert, dat hij op 1 maart 1914 met ons orkest in de hoofdstad gaf. Onder Haitlnk's subtiele directie gaf het Concertgebouworkest er ook thans een fraai klinkende vertolking van. Edward Elgar was in de jaren 1918- '19, toen hij zijn Concert voor violon cello en orkest componeerde, een he vig gedesillusioneerd man. Al zijn idealen die hij ln het begin van de eerste wereldoorlog nog bezat om trent het zegevieren van het recht met behulp van een ridderlijke strijd, waren te niet gegaan door het ge bruik van gifgas en tanks en het uitvoeren van bombardementen. De humor die men b.v. In zijn Enigma variaties (1899) nog zo rijkelijk aan treft. heeft in het Celloconcert opus 85 plaatsgemaakt voor hevige ge moedsaandoeningen, zich uitend in agressieve en wrange thema's en dra matische orkestrale episodes. Het getuigt van enige moed om zich met een dergelijke compositie aan het publiek voor te stellen. Daar kwam het toch in feite op neer. De nieuwe solocellist van het Consertge- bouworkest, Harro Ruijsenaars, pre senteerde zich met dit werk als opvol ger van Tibor de Machula, die vorig jaar met pensioen is gegaan. Dat hij een waardige opvolger is, zowel ln technisch als in artistiek opzicht, kwam door zijn knappe en gloedw vertolking duidelijk tot uiting. Minder bekend dan zijn Vierde Sj fonie (de Italiaanse) is Mendelssoh Derde Symfonie, de Schotse, die i de pauze werd gespeeld. Niet ii dan dertien jaar is de componist m dit werk bezig geweest. Zij ontston evenals de Hebriden-ouverture oud indruk van zijn reiservaringen. Haitink gaf er met het orkest een» boeiende vertolking van. met v aandacht voor de romantische dramatische aspecten, die deze s] fonie kenmerken. werkte. Maar er zat nu naar het einde toe wel een climax ln. Want hoezeer men ook de ernst en de goede bedoe lingen kan waarderen van de twee componisten die nu voor de pauze aan de beurt waren (Henk van der Meulen met „Elementen voor blazers en contrabas", en Boudewijn Tarens- keen met „Het Pentagon"), wat na de pauze gespeeld werd leek met meer zekerheid en Inventiviteit op papier gezet Korte stukken Dat waren achtereënvolgens een „Ri- cercate" voor piano, hobo en fagot van Frans van Doorn, een „Octet" van Ouus Jansen en „Bewegingen" van Klaas de Vries. Alle drie betrek kelijk korte stukken die van een ple zierig zelfstandig denken ln klanken getuigden, en derhalve nauwelijks bij een of andere richting van het heden daagse componeren ln te delen vie len. Of het moest zijn dat er in zekere zin iets van de zogeheten „nieuwe eenvoud" ln te bespeuren was Het meeste nog in het „Ricercare". waarin Van Doorn een helder, spits spel met korte motiefjes laat spelen. Janssen heeft in zijn „Octet" de mo gelijkheden van klarinet, fagot, trom pet. trombone, hoorn, viool, cello en contrabas zeer sonoor gebruikt en Klaas de Vries bouwt in zijn „Bewe gingen" een fraaie climax op met een weloverwogen Instrumentatie waarin piano, celesta, harp. vibrafoon en ma rimba met vijf blazers en vijf strijkers voor een zeer gedifferentieerd klank beeld zorgen Uitstekend werk De Stichting ASKO (organisatie voor hedendaagse muziek) doet uitste kend werk ln het belang van de eigen tijdse muziek; componisten krijgen er ruimschoots gelegenheid tot in spraak (tijdens de repetities) inzake de vertolking van hun werken, zodat het klinkende resultaat niet alleen bepaald wordt door de Inzichten en opvattingen van de dirigent, in dit geval Adam Gatehouse. Gisteravond (donderdag) werd dit programma in het Muziekcentrum Vredenburg uitgevoerd Het ASKO- Ensemble gaat er nog mee naar Delft (7 april Waagtheateri. Den Haag (12 april HOT), naar het Festival de mu- sique expérimental ln Bourges *2 juni), en laat het op 8 september in de Gaudeamus Muziekweek horen. Pensioenfonds British Rail koopt geen kunst meer LONDEN (DPAi Het pensioen fonds van de Britse Spoorwegen zet een punt achter zijn beleid om een deel van zijn geld om te zetten in kunstwerken In de herfst van vorig Jaar kwam aan het licht dat het pen sioenfonds sinds 1974 min of meer in het geheim een van de grootste en rijkste kunstcollecties van Groot- Brittannië had opgebouwd. De verza meling omvat ongeveer 1600 werken die naar schatting dertig miljoen pond 8terllng waard zijn De algemeen directeur van het pensi oenfonds. John Morgan, heeft meege deeld dat nog maar twaalf miljoen pond ln kunst zal worden belegd om de collectie af te ronden British Rail had zich op de kunst markt aangediend om risico te sprei den en zich tegen de inflatie in te dekken met waardevaste kunstwer ken. De keerzijde van de medaille waren hoge kosten door verzekerin gen en tentoonstellingen, zonder dat de kunstwerken zelf rente of dividend afwierpen ln het bezit van het fonds zijn o.a. „Portret van Cézanne" van Renoir. Picasso's „Jongeman in het blauw" en Chinese en Egyptische antieke voorwerpen. Bij de openbare verkoop van de collectie Robert Hlrsch. kwam het fonds ln het bezit van een gouden kandelaber uit het begin van de 12e eeuw, waarvoor, omgerekend, onge veer tweeëneenhalf miljoen gulden werd betaald. ADVERTENTIE SBK Amsterdam Amstel 31» (bij de Munt) 020 - 23 92 15 kunst lenen sparen kopen Galerie Srefldensi presenteert Rudy Maynard met olieverf schilderijen en tekeningen t/m 1 april Keizersgracht 757 (a.d. Amstel) tel: 020-223725 A'dam dag. geop.: 1-5 ook weekends. Nat. t.g.v. Agnietenstr. 1 Utrecht Herdenkingstentoonstelling het 400 j. bestaan v.d. Unie v Strikt genomen heeft Oudewater de Heksenwaag helemaal niet nodig om bezoekers te trekken, het oude. Hol lands-heldere stadje is op zichzelf al mooi en aantrekkelijk genoeg. Maar nu die waag er eenmaal is (en dat is al eeuwenlang zo) gaat natuurlijk leder- 'een die in Oudewater komt. ook naar de Heksenwaag om nou ja. we gelo ven er met meer in. maar toch Inl.: 03486-1833 FILM OP TV A Night at the Opera. Amerikaan se speelfilm uit 1935 van regisseur Sam Wood met in de hoofdrollen The Marx Brothers en Margaret Dumont. Een klassieker van de bovenste plank die ook in de bios copen nog menigmaal in roulatie gaat. In deze film hebben de Marx Brothers op een of andere duistere wijze te maken met het opera- gebeuren. Er ontstaan dolle avon turen wanneer de broers (in deze film waren het er nog vier, later nog maar drie) zich bemoeien met de liefdesperikelen van een mooie zangeres en haar verwaande part ner. Een must voor de liefhebbers van oude Amerikaanse comedies, zaterdag BRT 1/14.30 uur Spellbound. Amerikaanse speel film uit 1942 van Alfred Hitchcock met in de hoofdrol Gregory Peck, Ingrid Bergman, John Emery, Leo G. Caroll, Jean Acker en Rhonda Flemmlng. Spellbound is de derde film die Did 1 vertoont in de Hitc- hcock-serie op zaterdagavond. Het verhaal speelt zich af in een psychiatrische inrichting waar de chef-arts vervangen wordt door de jonge aantrekkelijke arts Ed wards (Peck). Dr. Constance Pe terson (Bergman) wordt direct verliefd op hem, maar vrij snel komt uit dat de jonge arts niet degene Is voor wie hij zich uit geeft. Een bezoek van de politie brengt uitsluitsel. De man wordt verdacht van moord op de echte Edwards. De vrouwelijke arts ge looft ln zijn onschuld en gaat op onderzoek uit. wanneer de ver dachte zichzelf wijsmaakt de moord wèl gepleegd te hebben. Ogenschijnlijk een draak van een verhaal, maar door voortreffelijk spel van Peck en Bergman en magnifieke regie van Hitchcock nog altijd een briljante film. Zaterdag Did 1/23.00 uur Faustrecht der Freiheit. Duitse speelfilm uit 1974 van regisseur Rainer Fassblnder met ln de hoofdrollen Rainer Fassblnder, Peter Chatel, Karl-Heinz Böhm en Karl Heinz Böhm, Rainer Werner Fassbinder en Peter Chatel (v.l.n,r.) in Faustrecht der Freiheit. Harry Baer. Het verhaal speelt zich af ln een uit profiteurs be staand homoseksueel milieu, waar zogenaamd geen klassenverschil len bestaan, maar het klassebe- wustzijn toch steeds de kop op steekt. Fassblnder speelt zelf een arme jongen Fox die een grote prijs in de lotto heeft gewonnen (half miljoen). De jongen denkt dat hij zijn vrijheid kan kopen en steekt al zijn geld ln een onderne ming die bij voorbaat gedoemd is failliet te gaan. Hij wordt daartoe verleid door de zoon van een aan nemer die „verliefd" op hem wordt, maar er slechts op uit is zijn eigen hachje te redden. Een boelende en aangrijpende film van deze linkse Duitse cineast. Zondag Ned. 2/21.05 uur Bij de beesten af. Film uit 1972 van regisseur Bert Haanstra. Her haling van 11 november 1977. Haanstra toetst het menselijk ge drag aan dat van de beesten. Voor deze film reisde Haanstra bijna tweehonderdduizend kilometer en verschoot hij meer dan veertigdui zend meter film. De montage is dus een gigantische klus gewor den. Voortbordurend op de theo rieën van de grondleggers van de studie van het dlerengedrag, Lo- renz en Tinbergen, maakte Haan stra met adviezen van prof. Bae- rends en de biologen Hillenius en Van Veen een uniek document. Anton Koolhaas tekende voor het scenario. Conclusie: territorium- drang, dominantie en hiërarchie leiden bij overbevolking ook bij de mens tot agressief gedrag. Zondag Ned. 1/20.05 uur Strange Cargo. Amerikaanse speelfilm uit 1940 van regisseur Frank Borzage met ln de hoofdrol len Clark Cable. Joan Crawford, Ian Hunter en Peter Lorre. Klas sieke Hollywoodfilm die door de jaren heen wel aan kracht heeft moeten Inboeten. Toch blijft deze film interessant door de vedettes die erin mee spelen (Cable-super star en rokkenjager uit die jaren, Crawford-verleidelijke juffrouw, en Lorre, meester in het spelen van engerds). Het verhaal gaat over een groep gevangenen die van het Duivelseiland ontsnapt. (Later een veelvuldig herhaald thema) Cable speelt de knappe held, Crawford die vrouw die hem blindelings volgt. Woensdag Did 3/22.05 uur Achtentwinig jaar geleden werden vijfendertighonderd Molukse KNIL-gezinnen in Indonesië aan boord van gecharterde schepen geleid. „Voor tijdelijke opzending naar Nederland", zoals dat des tijds weinig hoffelijk werd om schreven. Vanavond krijgen we ln het laatste deel van de historische IKON-serie meer zicht op de om standigheden die tot deze afge dwongen Exodus hebben geleid. Hoewel het programma vol Infor matie zit. kon lang niet alles wor den aangehoord ..Het blijft een topje van de Ijsberg", zei Henk Biersteker toen lk gisteren met hem over de reeks napraatte. Eén ding springt wel schrijnend naar voren: de Nederlandse over heid heeft de Ambonese militairen (haar trouwste dienaren) om wel te verklaren maar niet goed te praten redenen hartzeer bezorgd. Deze beroepssoldaten, die na de liquidatie van het KNIL naar de Koninklijke Landmacht waren overgeheveld, kregen bij aan komst ln Holland te horen dat zij uit deze voor hen zo belangrijke status waren ontheven. Veel later kwamen zij er pas achter dat dit uit een overeenkomst met Indone sië voortgevloeide besluit door door Ton Hydra Den Haag was genomen terwijl zij onderweg waren of nog op Java vertoefden. Er zijn ln 1951 verscheidene sche pen vertrokken zonder dat de op varenden wisten dat zij in Neder land direct zouden worden gede mobiliseerd. Sterker: het werd op zettelijk verzwegen. Boordcom- mandanten en het afwikkelings bureau op Java reageerden niet op telegrafische verzoeken om de Ambonezen over het besluit in te lichten. Achteraf denk je dat het zwijgen alleen maar door angst kan zijn Ingegeven. De zaken lagen echter veel geconpliceerder. De Ambone se militairen, ln een lange historie vaak gehuldigd als keurtroepen van de koloniale macht, waren probleemkinderen geworden als gevolg van de souverelnltletsover- dracht aan Indonesië. Van verschillenden kanten werd betoogd dat demobilisatie van deze geduchte krijgers in het ge bied van de republiek niet op een bloedbad zou uitlopen. Menigeen dacht er anders over Ook lk heb toen in Djakarta vaak de Vrees voor represailles horen uiten. Mr van Rljckevorsel. die namens de Ambonese commissle-Aponno de Staat der Nederlanden dagvaard de om demobilisatie op Java te voorkomen, bevestigt in het IKON-programma het bestaan van deze vrees. „Het gevaar voor leven en vrijheid zat er sterk in." De Staat erkende trouwens zelf dat er een zwarte lijst bestond In leite hebben de Molukse mili tairen destijds in een draaikolk geleefd De oud-kapitein, toen commandant van het doorgangs kamp. vertelt dat er tegenstrijdige orders uit Nederland kwamen. Maar behalve de meningsverschil len tussen de ministers van Oor log. Overzeese Rijksdelen. Bin nenlandse Zaken en Maatschap pelijke Diensten waren het tegen strijdige Inzichten van Nederland se groeperingen en ln de eigen gelederen die op de Ambonezen een desoriënterende uitwerking hadden. Generaal Buurman van Vreeden pleitte nog voor wederopneming van de Molukkers in de KL. De weg daarheen leek open toen het ambtenarengerecht in 1952 het ontslag uit de dienst ongeldig ver klaarde. Vanavond kunt u horen dat minister Staf bereid was zich daarbij neer te leggen als ook de Centrale Raad van Beroep de Staat in het ongelijk zou stellen. Maar dat deed die Raad niet! In het midden van 1952 voer de Kota Inten voor de tweede keer met een contingent Ambonezen naar Hol land en nog altijd werd verzwegen dat ze ambteloze burgers zouden worden. Enkele oud-onderofficieren heb ben het er voor de camera nog moeilijk mee als ze dit deel van hun levensverhaal vertellen. Het heeft hen gestoken dat het besluit van de Nederlandse regering hun niet als een legerorder is meege deeld. Eén van hen zegt gegriefd: „Het was geen bevel, maar een gestencild briefje. Dat kan een jongetje ook schrijven." Deze ser geant-majoor werd ter verant woording geroepen omdat die het militaire dienstpatroon bleef handhaven. Zijn verbitterde vraag luidde: „Hoe wil je drieduizend man kalmeren zonder disci pline?". Kolonel Kawilarang zegt nu dat al het bloedvergieten had kunnen worden voorkomen als er een be tere voorlichting was gegeven en generaal Muskita. de nieuwe Indo nesische ambassadeur in Bonn. bekent opstandig te zijn geweest tegen zijn regering omdat zij landskinderen liet afvoeren naar het land van de stiefmoeder. Voor uitzien is moeilijker dan regeren. Openbaar Kunstbezi vraagt eigen zendtiji WEESP Openbaar Kunstbezü 40.000 abonnees met hun huisge ten wil eigen zendtijd. In het b« van 1978 sprak de Programma* Televisie van de NOS zich uit voor stopzetting van deze uitzending Openbaar Kunstbezit kreeg toél horen dat het in de toekomst slechts van geval tot geval op gramma's mocht rekenen, maar langer op regelmatige uitzending Het Bestuur van Openbaar Kunst zit zag zich door deze ontwikkel geplaatst voor een nieuwe situf Gevreesd werd dat het wegvallen' de radio en televisie blijvend afbrf zou doen aan de taak en de func van de Stichting voor Estheti* Vorming, de organisatie achter Op baar Kunstbezit, omdat het ji dank zij deze media door de jtf heen een groot publiek kon bereüK Het Stichtingsbestuur is na lang I raad tot de conclusie gekomen dat continuïteit van radio- en tv-pr gramma's over de beeldende kul niet te lang mag worden onderbrol en heeft daarom besloten de minif van CRM te verzoeken om toewtt van zendtijd krachtens artikel 19 de Omroepwet. Als de minister besluit tot toekei ning van zendtijd zal Openï Kunstbezit vanaf oktober een ei| programma kunnen gaan verzorg# Een uitspraak daarover kan vóór M worden verwacht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 4