)e ongewisse toekomst van Iran Wetenschapswinkel werkt aan spreiding van kennis alecten uit abant in -3ordenboek Vakbonden zijn de grootste 'klanten' Positie Van Gend Loos onderzocht [gen bijdrage tenvervoer' verhogen' Kroket vleziger en minder vet Volstrekt afwijzen abortus door RPF ledereen kan nu met vraag komen JDAG 23 MAART 1979 TROUWKWARTET H 11 (Herman Amelink het met de revolutie in naar toe gaat, blijft voor- nog erg onduidelijk. De ring heeft nog steeds greep op het doen en van de revolutionaire ités. Vrouwen protesteren j de herinvoering van de t, zwarte gewaden. Pre- Bazargan en ayatollah meini liggen met elkaar hoop over de te volgen lek. telijke oppositie die strij- onder het vaandel van de Islam ten val bracht, blijkt het [ling volstrekt oneens over de die het land nu moet Inslaan, not aantal groeperingen strijdt ihegomonie. waarbij ayatollah neini vooralsnog de enige sa- dndende figuur lijkt, hoewel ook liloed en prestige afgenomen is. elangrijk aantal politieke te nders van de sjah is voorstan- n de opbouw van een democra- staat. De meeste politici van stroming zitten in het Nationale die ook vertegenwoordigd is in binet van de premier Bazargan. tont Is een samenraapsel van lende politieke stromingen. meer eenheid vertoont de Tu- de communistische partij van lie traditioneel op Moskou geo- erd is. Onder de sjah was deze verboden. Maar ook de nieuwe se leiders moeten er niet veel tbben. Islam is niet te combine- net communisme, zo beklemto- telkens. deze beide partijen zijn er de pien en Modjahedien die het ge ldige verzet tegen de sjah ver- noordigden en die zich nu in mende mate keren tegen het e regime, omdat dit maar half- tige maatregelen zou nemen en aketsel van de oude orde over laat. Daarbij zijn de Fedayien op de Islam georiënteerd terwijl idjahedlen zich openlijk marxis- noemen. Khomeini Door de vijftien jaar waarin alle poli tieke activiteiten zijn onderdrukt ge weest, is het contact tussen deze op positiegroeperingen en de bevolking verloren gegaan. Brede aanhang had den het Nationale Front, de commu nistische Tudeh en de guerrillabewe gingen niet. De werkelijke verbinding tussen de meerderheid van de bevol king en de leiders van het verzet is tot stand gebracht via de bazar en de moskeeën. Religie en klein-handel zijn de kanalen waarlangs het verzet tegen de sjah georganiseerd is. In deze combinatie zitten sterk conser vatieve trekken. Religie en detailhan del zijn nu niet direct de krachten waarvan een ingrijpende verandering is te verwachten. Een impliciet pleidooi voor een ont wikkeling naar een socialistisch Iran Bazargan is te vinden in het onlangs versche nen boek van Fred Halliday, Iran, dictatuur en ontwikkeling. Halliday geeft een uitvoerig overzicht van de toestand in Iran, zoals deze zich sinds het begin van deze eeuw ontwikkeld heeft. Hij sloot zij boek af in septem ber 1978, op het moment dat de sjah nog vier maanden te gaan had. Hij geeft een uitvoerig en zeer systema tisch overzicht van de veelheid aan factoren en actoren die op dat mo ment de voornaamste bedreiging vormden voor de vorst. Zijn analyse is expliciet gebaseerd' op een marxis tische visie, echter zonder dogmati sche trekken. Het zou bijzonder aardig zijn Halli day nu te confronteren met het ver loop van de ontwikkelingen zoals die sedert september vorig Jaar zijn be slag heeft gekregen.Halliday voor spelde toen, geheel in de lijn van zijn theorie, een verdere verscherping van de onderdrukking door de sjah in combinatie met het leger, dan wel door een militaire dictatuur, of moge lijk de vorming van wat hij noemt een kapitalistische democratie, met of zonderd sjah. Zo'n ontwikkeling zou zonder meer leiden tot een verdere verscherping van de tegenstellingen in het land, wat dan uiteindelijk zou moeten uitdraaien op een socialisti sche omwenteling al moet Halliday toegeven dat een werkelijk eensge zinde socialistische voorhoede nog ontbreekt. islam De benadering van de Iraanse proble Baktiar matiek van uit een marxistische visie heeft als onmiskenbaar voordeel dat ze leidt tot een buitengewoon heldere ordening van de feiten. Het boek van Halliday is daardoor bijzonder over zichtelijk geworden, zonder dat het onleesbaar is geworden door een veel heid aan marxistisch jargon. De kracht van het boek is echter tegelijk de zwakheid ervan.De enorme kracht die de herleving van de Islam toch heeft laten zien, is door de schrijver niet onderkend. De religie is duidelijk meer geweest dan een samenbinden de factor. Voor de geestelijke leiders is ze de basis voor een politiek pro gramma. Halliday zal de Islam nu dan ook wellicht omschrijven als opi um van het volk, die de ogèn doet sluiten voor de werkelijke sociale om standigheden waarin dat volk ver Sjah van Iran keert. Wat uit het boek van Halliday wel duidelijk wordt is, dat het met de strijd in Iran voorlopig niet afgelopen kan zijn. De sjah heeft zijn val te danken aan het feit dat hij steunde op een tamelijk kieine toplaag die van de oliewelvaart profiteerde. De oppositie van boeren, nationale min derheden, van arbeiders in de steden - (olie-industrie), studenten en intellec tuelen heeft hem uiteindelijk zijn be trekking gekost. Daarbij traden de bazar en de moskeeën als katalisator op. Maakte de sjah zich met zijn witte revolutie, gebouwd op de olie, al schuldig aan het snel laten stijgen van de verwachtingspatronen net nieuwe regime heeft een islamitische republiek in het vooruitzicht gesteld, die zo ongeveer de hemel op aarde moet worden. De bevolking van Iran heeft, getuige de nog steeds door gaande demonstraties, haar eigen kracht hervonden en zal zich niet met een kluitje in het riet laten sturen.Het is de vraag wat voor bewind daarte gen opgewassen is. Het zou wel eens Jaren kunnen duren voordat op die vraag een antwoord gevonden is. Fred Halliday, Iran Dictatorship and Development, Pelican Books. Ook te bestellen bij het Transnatio nal Institute, Paulus Potterstraat 20 Amsterdam. 348 pagina's, prijs 8,25. duizend bladzijden BOSCH (ANP) Het provinci- m stuur van Noord-Brabant wil de ■«telling van een woordenboek Brabantse dialecten subsidiëren. lat woordenboek wordt al enke- sn gewerkt door wetenschappe- nedewerkers van de Katholieke a rsiteit in Nijmegen. Het werk, I ïder leiding staat van prof. dr A. I en, werd aanvankelijk gesubsi- LJi door de stichting Zuiver We- ïappelijk Onderzoek. stichting is daar echter met g van 1 januari mee gestopt. Irabants provinciebestuur is in pe bereid dit werk de komende r te subsidiëren. Voor 1979 wil lege 53.000 gulden beschikbaar Ook de universiteit zelf geeft anciële bijdrage, evenals het Tie van onderwijs, en weten- mteerde staten vinden het voor i liggend dat ook de Belgische icies Brabant en Limburg het t financieel steunen. Daarover contacten gelegd met deze icies. •ordenboek moet uiteindelijk lizend bladzijden dik worden, jlleveringen zijn al gereed. Bin- ikele maanden komen daar nog twee bij. Volgens prof. Weljnen ïo'n woordenboek grote weten- lelijke waarde. „Door het on- komt een enorme hoeveel- fot nu toe onbekend taalmateri- r beschikking, dat zowel voor indige als cultuurhistorische iuwingen van het hoogste be- i Nog nooit is zulk een systema- [en ideologisch onderzoek naar Ische terminologie, de beroe- en de algemene woorden- van een bepaald gebied inge- AMSTERDAM (ANP) Sinds de wetenschapswinkel van de Universiteit van Amsterdam na een inloopperiode van een jaar in maart 1978 als experiment begon, hebben velen van de diensten van deze instelling gebruik gemaakt. In totaal werden ongeveer 450 aanvragen tot het instellen van een wetenschappelijk onderzoek ingediend, aldus een medewerker van deze instelling, de socioloog Ton van Dijk. Amsterdamse kinderen hebben een nieuwe en doeltreffende manier gevonden om hun zakgeld aan te vullen. Bij kruispunten staan zij gewapend met spons en zeem de auto's op te wachten. Zodra die moeten stoppen voor een rood verkeerslicht worden ze onthaald op een snelle behandeling van hun ruiten. Aan de beleefdheid van de chauffeur wordt verder overgelaten wat hij voor deze ongevraagde wasbeurt over heeft. Automobilisten die er helemaal niets voor over hebben kunnen beter hun ramen en portieren goed gesloten houden, omdat zij het risico lopen, zo blijkt uit de praktijk, een emmer water over zich heen te krijgen. G —.De KNVTO (vereni- an transport-ondernemingen), I de taxibedrijven zijn aange- heeft de Ziekenfondsraad in ef gevraagd de eigen bijdrage et zittend-ziekenvervoer niet te en. ibedrijven vrezen dat die eigen ie binnenkort drastisch om- lat en baseren dit op berichten hele eigen bijdrage wordt her- foor de ziekenfondspatiënten een belangrijke kostenverho- >etekenen, waardoor veel pa- i van het vervoer per taxi zou- oeten afzien. 'gte van de eigen bijdrage, die den is, leidt er volgens de taxi- lemingen momenteel al toe, I van patiënten tegen het ad- an de behandelende arts in, xi meer gebruiken. Ook zijn ze fnlng, dat bij het huidige be- nauwelijks van een eigen bij- tan worden gesproken, omdat fs gulden per rit veelal het ie deel van de ritprijs vjordt DEN HAAG Staatssecretaris me vrouw Smit-Kroes (verkeer en water staat) heeft een interdepartementale werkgroep Ingesteld, die een onder zoek gaat verrichten naar de positie van Van Gend en Loos in het goede renvervoer over de weg. Dat heeft haar ministerie bekendgemaakt. De werkgroep zal vooral aandacht schenken aan de relatie van Van Gend en Loos met de Nederlandse Spoorwegen en de verhouding tot de andere wegvervoerondernemingen. Zij zal daarbij nagaan wat de voor- en nadelen zijn van de binding aan de NS. De instelling van het onderzoek berust op een toezegging van de staatssecretaris aan de Tweede Ka mer naar aanleiding van vragen van het kamerlid Van Zeil (CDA). Hierbij hebben de klachten uit het bedrijfsle ven over mogelijke voordelen voor Van Gend en Loos als dochter van de NS een belangrijke rol gespeeld. De interdepartementale werkgroep onderzoekt ondermeer of Van Gend en Loos bij het vergunningenbeleid anders wordt beoordeeld dan particu liere ondernemingen Verder de ver houding tot de overheid en de positie van Van Gend en Loos ais werkgever. Het streven is het onderzoek binnen een jaar af te ronden. Bij ds uitvoe ring wordt een onderzoekbureau in geschakeld Hartstichting blij DEN HAAG (ANP) Half sep tember worden nieuwe richtlij nen van kracht, waarin het maximum vetgehalte van kro ketten, bitterballen en frikan- dellen isvastgelegd, tegelijk met kwaliteitseisen voor het vleesgehalte van deze snacks. Het vetgehalte In kroketten en bitterballen mag dan niet ho ger zijn dan tien procent en in frikandellen niet hoger dan 15 tot 25 procent. Deze richtlijnen zijn opgesteld door de Vereni ging van Fabrikanten van Kokswaren en Snacks. Volgens de fabrikanten wordt met de nieuwe- richtlijnen een verla ging van het vetgehalte van twee tot drie procent bereikt. De Nederlandse Hartstichting, die al vier Jaar geleden stimu leerde dat het Instituut voor Huniane Voeding van de Land bouwhogeschool Wageningen een onderzoek deed naar het vetgehalte in diverse snacks, is blij met de nieuwe richtlijnen. Binnenkort zal de Hartstich ting met de snackfabrikanten een gesprek hebben over te veel vet en zou zout is één van de veroorzakers van een hoge bloeddruk in snacks. Van onze parlementsredactie DEN HAAG De Reformatorische Politieke Federatie ziet in verruiming van de adoptiewetgeving mogelijkhe den om een ongewenst zwangere vrouw uit de nood te helpen. Abortus wijst de RPF volstrekt af. De ortho dox-christelijke groepering meent, dat artsen, consultatiebureaus en hulpverleningsinstanties de vrouw moeten „leiden" naar de onderteke ning van een rechtsgeldig document, dat haar blijvend moet afhouden van het voornemen tot abortus, de adop tieprocedure onmiddellijk in gang zet en de mogelijkheid openhoudt dat zij tijdens de zwangerschap op haar be sluit het kind af te staan terugkomt. „Zo wordt het valse dilemma, of be scherming van het ongeboren leven of het welzijn van de vrouw, doorbro ken," aldus de RPF. HARDENBERG De felle kritiek van de veehouderij op de ontwerpre geling voor melkheffing leidt er vol gens drs R. Zijlstra, voorzitter van de Nederlandse Federatie Zuivelindu strie, toe dat dit voorstel wordt gewij zigd, De Europese landbouwcommis saris Gundelach, wil nu een vfaste heffing van vier procent voor de te veel geproduceerde melk, zo ver klaarde drs Zijlstra tijdens een bij eenkomst van de Overijsselse Land- bouwmaatschappij in Hardenberg De kritiek op het huidige plan van Brussel is vooral dat er naast een vast percentage van twee procent een melkheffing komt die elke drie maan den wordt bijgesteld. De wetenschapswinkel heeft van dat aantal ongeveer een zevende deel moeten afwijzen omdat het onder werp zich niet voor wetenschappelijk onderzoek leende, een andere instel ling ai een antwoord op de vraag had gevonden waarbij men daarheen werd verwezen of om andere redenen. Voor de rest van de verzoeken werden wetenschappelijke medewerkers van de universiteit (stafleden), studenten of groepen daarvan op de vele institu ten van de universiteit gezocht voor het uitvoeren van het gevraagde we tenschappelijk onderzoek. De vragen lagen vooral op het terrein van geluidshinder, jeugdwerkloos heid, radioactiviteit en kernenergie, energie- en milieuproblemen, demo cratisering, verkeer en vervoer, be roepsziekten, kinderrecht, bepaalde kanten van de echtscheidingsproce dure, ontwikkelingssamenwerking en arbeidsrecht. De vakbonden vormden de grootste klantengroep van de wetenschaps winkel, die met ingang van dit jaar geen experiment meer maar een offi cieel orgaan van de Universiteit van Amsterdam is. Direct na de vakbon den volgen milieugroepen, buurtor ganisaties, individuele personen, vrouwengroepen, derde-wereldlnstel- lingen. Om als klant te worden toege laten moeten de organisaties, groe pen of personen aan enkele normen voldoen. De klant mag niet in staat zijn zelf het onderzoek te bekostigen, hij mag geen commerciële oogmer ken hebben, men moet met de resul taten van het onderzoek verbetering kunnen aanbrengen in de eigen posi tie of het onderwerp moet ook voor andere mensen of groepen van belang zijn, aldus Van Dijk Twee kanten Hij voegt eraan toe dat met de dienst verlening van de wetenschapswinkel (die gratis is) het mes aan twee kan ten snijdt. In de eerste plaats wil men grote groepen mensen, die daar voor heen niet toe in staat waren, toegang verschaffen tot het wetenschappelijk onderzoek en daarnaast wil men de universiteit en haar bevolking dich ter bij de dagelijkse problemen van de samenleving brengen. Dat is een vorm van vermaatschappelijking van het universitaire onderwijs, aldus Van Dijk. Overheid en bedrijfsleven hadden al een „ingang" naar het universitaire wetenschappelijk onderzoek. Met de Wetenschapswinkel is er nu in princi pe voor iedereen een ingang gescha pen, vertelt Van Dijk, die dit een voorbeeld van spreiding van kennis noemt. Als een persoon of groep wor stelt met een vraag waarop alleen maar via wetenschappelijk onder zoek een antwoord kan worden gege ven. kan men naar de wetenschaps winkel in de Amsterdamse Sarphati- straat gaan en de zaak voorleggen. De onderzoekcommissie van de „win kel" plaatst dan allereerst een „ad vertentie" in het weekblad van de Universiteit van Amsterdam, Folia Civitatis, waarin de vraag kort is sa mengevat. Dit is bedoeld als oproep aan wetenschappelijke medewerkers en studenten om zich over de vraag te ontfermen. In tien procent van de gevallen komt daarop een reactie. Het voordeel van deze methode Is volgens Van Dijk dat de vraag zo direct terecht komt bij de juiste per soon of personen. Als er geen reactie komt. zoekt de onderzoekcommissie van de „winkel" op de instituten van de universiteit mensen of een groep van mensen (stafmedewerkers of studenten). Soms tracht men ook onderzoekers buiten de Universiteit van Amster dam te vinden. De wetenschapswin kel heeft namelijk' goede contacten met de Vrije Universiteit in de hoofd stad, de Technische Hogeschool in Delft, de Landbouw Hogeschool ln Wageningen en met wetenschapswin kels van universiteiten elders in het land. In dertig procent van de geval len is binnen drie maanden een per soon of team gevonden, bij eenzelfde percentage moet een half Jaar worden gewacht en de rest ligt daar tussenin. Gesprek Is er een onderzoeker gevonden, dan brengt de contactman van de weten schapswinkel hem voor een gesprek samen met de klant. In dat gesprek worden dan afspraken gemaakt over wat er precies kan worden onder zocht. hoe en binnen welke termijn. De wetenschappelijke kwaliteit van het onderaoek wordt gewaarborgd door een deskundig docent. De we tenschapswinkel bemiddelt bij de voortgang van het ondeizoek, het na komen van afspraken, het uitbrengen van een tussentijds- en een eindrap port aan de klant. Na het eindrapport wordt de klant en onderzoeker ge vraagd of zij tevreden zijn met de bereikte resultaten. Het college van bestuur van de uni versiteit draagt de eindverantwoor delijkheid, daarin bijgestaan door een adviescommissie, die tevens het algemeen bestuur van de weten schapswinkel vormt. Deze commissie telt twaalf universitaire en twaalf nlet-unlversltalre leden, van wie zes verschillende vakbonden vertegen woordigen. Enquête afgewezen 8oms duurt een onderaoek een Jaar of meer, maar een enkele keer duurt het zeer kort. Van Dijk noemt het voor beeld van enkele leden van de onder nemingsraad van een groot hotelbe- drijf in de hoofdstad, die het vermoe den hadden dat er iets niet klopte met een enquête, welke de directie onder het personeel wilde houden over de werkomstandigheden. De di rectie had weliswaar laten weten dat de enquête op basis van vrijwilligheid zou worden gehouden, maar de leden van de ondernemingsraad hadden zich er onder meer aan gestoord dat de personeelsleden in een kamertje apart zouden worden genomen om even snel de vragen te beantwoorden. Onmiddellijk maakte de weten schapswinkel een afspraak tussen de leden van de ondernemingsraad ep een socioloog. Deze begon direct het onderzoek en dezelfde dag nog wer den de resultaten bekend: de enquête deugde inderdaad niet. Er kwamen vele suggestieve vragen in voor en bij sommige vragen was het antwoord al ingebakken. De volgende ochtend nam de ondernemingsraad een motie aan, waarin de enquête werd afgewe zen. met als gevolg dat ongeveer de helft van het personeel weigerde er aan mee te werken. Jubileum bond In verband met het negentigjarig be staan van de Industriebond NW wordt binnenkort een tentoonstelling gehouden in het Amsterdams histo risch museum. BIJ het vooronder zoek. nodig voor deze tentoonstelling, werden geschiedenisstudenten en stafleden betrokken; zij droegen ook materiaal voor de expositie aan. ver telt Van Dijk Een aantal vragen over jeugd werkloosheid, die via de weten schapswinkel de universiteit bereik ten, riep volgens Van Dijk een over stelpende hoeveelheid reacties op. Men nam het besluit met vertegen woordigers van bonden. Jeugdorgani saties, studenten en wetenschappelij ke medewerkers bijeen te komen om zich over de vele kanten van dit pro bleem te bulgen. Dit alles leidde tot de uitgave van een boekje en een symposium. Dat leverde veel materi aal, waarmee organisaties onmiddel lijk aan de slag konden gaan. Voor een onderzoekproject „Vrouwe narbeid en ziekteverzuim" vormde zich een team van vijftien mensen van verschillende studierichtingen: mensen van de medische faculteit, psychologen en sociologen. Van Dijk merkt op dat dit onderzoek weliswaar al een Jaar loopt, maar dat het erg goed gaat en er zeker interessant ma teriaal uit zal komen. Het beheer van de wetenschapswin kel berust bij drie mensen, ol eigen lijk vier, omdat de leidende plaats wordt bezet door twee mensen die ieder de helft van de tijd voor hun rekening nemen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 11