Wij horen
er ook bij
Secretaris baptisten overleden
Pastorale vorming in het geding
Joodse kerkleden
Veel gereformeerden
moeten weinig hebben
van linkse predikant
Trouw
BEDIENINGSGEMAK
PHIUPS VIDEO CASSETTE RECORDER
PHIUPS
VIDEO OP Z'N BEST f2.45C
VOORBUGANGI
OONDERDAG 22 MAART 1979
TROUW/KWARTET
Van een onzer redacteuren
UTRECHT Kerkleden van
Joodse afkomst vinden het
vaak jammer dat practisch ie
dereen het besef is kwijtge
raakt dat de christelijke ge
meente bestaat uit Israël en
de volken, dus uit joden en
niet-joden. Dit blijkt uit een
brief aan predikanten en ker-
teraden van de „Israël-orga-
nen" van vier protestantse
kerken in ons land.
In de brief schrijft het college van de
..Vier moderamina" van de Israel-or-
ganen van de hervormde kerk. de
gereformeerde, de christelijke gere
formeerde kerken en van de vrije
evangelische gemeenten in Neder
land dat in dit college de laatste trd
bijzondere aandacht is gegeven aen
de postue van Joodse christenen bin
nen de kerk. In persoonlijke gesprek
ken en in twee speciale conferenties
hebben de vier bureaus zich indrin
gend met deze vragen bezigge
houden.
aldus het college.
Een telkens weerkerende klacht,
schrijft het college, die ons van de
zijde der Messias-belijdende joden re
gelmatig bereikt, is dan ook dat het
joodse karakter vooral van het Nieu
we Testament veel te weinig wordt
gekend en dientengevolge in predi
king. catechese en pastoraat niet als
zodanig meespeelt.
Levensstijl
grondige bestudering en analyse van
de problemen, waarmee joodse chris
tenen binnen hun kerk te kampen
hebben, en van hun positie binnen de
christelijke gemeente. In het voorjaar
van 1978 heeft deze predikant, ds J.
Dijk te Amsterdam, het eerste rap
port over zijn bevindingen aan de vier
moderamina uitgebracht. Dit leidde
tot de verlenging van zijn opdracht.
Dltheefterondermeertoegeleid.dat
aan een van de dienstdoende predi- Cfbullu
kanten voor Kerk en Israël de op
dracht werd verstrekt, een deel van
zijn tijd te besteden aan een meer
Fèn nl-rerrcr.e klacht, die ook door
het college wordt onderschreven, is
dat praktisch iedereen, in en buiten
Nederland, het besef is kwijtgeraakt
dat de gemeente van de Heer juist
bestaat uit Israël en de volken. Daar
om zijn wij ervan overtuigd, aldus de
brief, dat deze problematiek niet
slechts die kerken aangaat, die men
sen van joodse afkomst onder hun
gemeenteleden tellen, maar evenzeer
de overige kerken. De wortels van de
gehele christelijke kerk liggen im
mers in het Verbond, dat God met
Abraham en zijn nageslacht gesloten
heeft en dat hij in Christus opnieuw
voor alle volken heeft opengesteld.
Wij erkennen in onze tijd gaarne de
toenerr.c;.de belangstelling voor het
Oude Testament, zoals die o.m. tot
uiting komt in herwaardering van het
goddelijk onderricht in de boeken
van Mozes, i.v.m. de hedendaagse
problemen als b.v. levensstijl en mi
lieubeheer. Daarin is stellig alle aan
leiding om te luisteren, niet alleen
naar joodse stemmen, maar juist ook
naar de eigen inbreng van Messiasbe-
lijdende joden.
Het is onze stellige overtuiging, aldus
de vier moderamina. dat een en ander
mede bepalend kan en moet zijn voor
de ontwikkeling van het kerkelijk le
ver. ::i onze tijd. terwijl het tevens
dienstbaar kan worden gemaakt aan
de bestrijding van een herlevend an
tisemitisme. waarvan wij in de we
reld van vandaag helaas allerlei
symptomen kunnen waarnemen.
Van een medewerker
AMERSFOORT Geen enkele student verlaat de theologi
sche hogeschool in Kampen met het doel de gemeente waar
hij beroepen wordt de vernieling in te jagen. Dit zei dr. A.
Dekker, hoofdwetenschappelijk medewerker aan deze gere
formeerde theologische hogeschool, op een bijeenkomst in
Antwerpen met als thema „predikant en politiek Dr. Dekker
zinspeelde met deze opmerking op de onwil in sommige
gemeenten om een dominee te beroepen die niet op het CDA
stemt.
door prof dr J. Rolling
Gisteren is geheel onver
wacht ds J. van Dam, alge
meen secretaris van de unie
van Baptistengemeenten in
Nederland overleden op de
leeftijd van 53 jaar.
Met hem verliezen de baptistenge
meenten een leider, die In vele opzich
ten karakteristiek was voor de idea
len en overtuigingen van deze ge
loofsgemeenschap.
HIJ werd geboren op 24 februari 1926
te Winschoten, als telg van een be
kend baptistengeslacht. Aanvanke
lijk en ook dit overeenkomstig de
familietraditie was hij van plan ln
de handel te gaan. Maar de roeping
die hij gevoelde voor het predikant
schap bepaalde zijn levensrichting ln
andere zin en Jan van Dam ging
theologie studeren aan de universitei
ten van Utrecht en Groningen. Hij
was geen man van wetenschap maar
van de praktijk en daarom studeerde
hij niet langer dan nodig was om
predikant te worden. Dat werd hij ln
mei 1950 te Ter Apel
HIJ bleef er niet lang: reeds ln 1952
nam hij een beroep aan naar Zand-
bulten ln de Friese wouden, niet om
dat het dorpsleven hem trok. maar
omdat hij zeer zakelijk had vastge
steld dat die kleine, ln moeilijkheden
verkerende gemeente een predikant
nodig had en er op dat moment geen
ander beschikbaar was. In 1956 ging
hij naar Haarlem, waar hij tot 1960
bleef. Toen nam hij een beroep aan
naar 8neek en daar wist hij zich pas
HEIDELBERG In het najaar zal
.een Joodse theologische school ln
■Heidelberg geopend worden. Dit
wordt de eerste ln Duitsland, sinds de
nazi's de drie vooroorlogse scholen
sloten. Het Instituut te Heidelberg zal
rilet alleen voorgangers van Joodse
gemeenten opleiden, maar ook aan
nlet-Joden de mogelijkheid bieden,
joodse wetenschappen te studeren.
De hogeschool zal nauw samenwer
ken met de universiteit van Heidel-
berg
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwarlet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur mg O Postma
HOOFDKANTOOR
Posbus 8S9
1000 AW Amsterdam
r^styro 66 00 00
Bwk Ned C-edetbank
Rtkemgnr 23 00 12 574
Gemeenreg ro Arrtterdtm
X11000
REGIO ROTTEROAM/OORORECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
WestWaak 4 Rotterdam
tel 010-115568 ((abonnementen
en bezorging)
tel 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORO/OOST-NEDERLANO
iuitsluitend administratie)
Postbus 3
8000 AA Zwoue
ie< 05200-17030
Memmark! 56
Z*o«ie
Abonnementsprijzen
Par maand I 15.90
Per kwartaal 47.70
Par hall jaar f 95.40
Par jaar f 188.60
Advtrtenr<etêne»er op aanvraag
Telefonische abnnnementenopdrachten
(ne adressen boven)
Oogave lam.heberichten 9-19 30 van
maandag t/m vr.,dag Op zondag van 18-
uur te'el 020-913456
20 uv te
Opgave
020-936868 of schr.ftai.jfc aan Mev-Adv
a'del.ng postbus 433
1000 AA AMSTERDAM
Ao- esw iz-gingen u-ts'u-tend <chnHe»t|fc
aan onze Amsterdamse adressan
echt op zijn plaats. In de evenwichti
ge sfeer van deze gemeente voelde hij
zich thuis en hij deed er zijn werk als
prediker en pastor met veel vreugde
tot november 1976. Toen verruilde hij
de pastorie te Sneek voor het secreta
riaat van de unie op de Vinkenhof in
Bllthoven. Hij was echter niet de
man, die achter een bureau kon zit
ten, maar zag zijn taak vooral liggen
in het bevorderen van de contacten
met en tussen de gemeenten. In de
ruim twee Jaren, dat hij deze taak
heeft mogen vervullen, heeft hij veel
bijgedragen tot versterking van de
band tussen de gemeenten. Dikwijls
werd hij door de kerkeraden ln ver
trouwen genomen met het oog op
interne problemen. Omdat hij zich
nooit extreem opstelde en een groot
respect had voor de plaatselijke ge
meente als gemeente van Christus
had hij een groot gezag.
Consequenties
Vele Jaren was ds Van Dam redacteur
en eindredacteur van het weekblad
van de baptistengemeente „De Chris
ten". De naam van dit blad stamt uit
de vorige eeuw en verraadt de nadruk
die de Baptisten graag leggen op het
persoonlijke geloof. In tegenstelling
tot het meer onpersoonlijke en collec
tieve geloof, dat veelal in de volksker
ken werd aangetroffen. Hierin ligt
een stuk verwantschap tussen het
baptlsme en het Reveil.
Hoewel deze nadruk ds van Dam be
paald niet vreemd was, had hij toch
grote bezwaren tegen het Individua
lisme, dat hiervan zo gemakkelijk het
gevolg Is. In zijn pennevruchten
kwam hij vooral op voor de sociale en
politieke consequenties van het ge
loof. Anders dan de meeste van zijn
geloofsgenoten was hij overtuigd pa
cifist. Wat meer behoudende lezers
vonden zijn artikelen dan ook wel
eens wat rood.
Jaren hield ds Van Dam zich buiten
de bestuurlijke organen van de unie
omdat hij meende dat de eindredac
teur van het blad van de gemeenten
een zekere distantie moet betrachten
tegenover het bestuurlijke gebeuren,
om het te kunnen interpreteren voor
de lezers. Pas ln 1972 stelde hij zich
voor een bestuurlijke functie be
schikbaar en won zo snel het vertrou
wen dat hij reeds ln 1975 tot voorzit
ter werd gekozen. Een Jaar daarop
werd hij tot het algemeen secretari
aat geroepen.
Historie
Zijn redactionele werk bracht hem
ook nog al eens op het terrein van de
geschiedenis. Hij genoot ervan zich in
het verleden te verdiepen en als resul
taat daarvan schreef hij een populai
re geschiedenis van het Nederlandse
baptlsme. Uiteraard bouwde hij voor
wat de periode tot 1900 betreft op het
werk van dr O. A. Wumkes, „Op
komst en vestiging van het Baptlsme
in Nederland", van 1912, maar voor
de periode daarna moest hij toch veel
onderzoek verrichten. Een tweede
druk van het werk is ter perse.
Ds van Dam was niet van plan tot
zijn emeritaat algemeen secretaris te
blijven. In zijn hart was hij toch voor
alles pastor en prediker gebleven en
hij had zich voorgenomen om zijn
laatste actieve Jaren daar bezig te
zijn waar het hart van iedere Baptist
klopt: in de plaatselijke gemeente.
Prof dr J. Reiling, bijzonder hoogle
raar aan de rijksuniversiteit te
Utrecht vanwege de unie van baptis
tengemeenten, schreef op ons ver
zoek dit „in memoriam".
De thema-avond was door de theolo
gische hogeschool belegd om met ge
meenteleden van gedachten te kun
nen wisselen over het onderwerp
„predikant en politiek". De theologi
sche hogeschool hoopte dat door
middel van een discussie over deze
materie gemeente en hogeschool tot
een betere meningsvorming zouden
komen.
De organisatoren hadden juist dit
thema gekozen omdat solliciterende
studenten uit Kampen regelmatig
worden geconfronteerd met beroe
pingscommissies die een sollicitant
op politieke gronden afwijzen. Veel
gemeenten moeten weinig hebben
van een linkse predikant.
Overigens ondervinden niet alleen
linkse theologen moeilijkheden bij
het solliciteren; collega's die onge
huwd of van het vrouwelijk geslacht
zijn, worden om die reden ook wel
afgewezen.
Kloof
Dr. Dekker, die de avond inleidde,
constateerde een kloof tussen de the
ologische hogeschool enerzijds en de
gemeenten anderzijds. Beide partijen
hebben een verkeerde voorstelling
van elkaar. Dr. Dekker brak met zijn
betoog een lans voor de groep theolo
gen die niet op het CDA stemt. Vroe
ger, zei dr. Dekker, waren er grote
leidsmannen die de gemeente de weg
wezen. Die tijd is nu echter voorbij. BGZOrffuhêld
Vandaag moet het gemeentelid bij
zichzelf te rade gaan; hij draagt een
eigen verantwoordelijkheid. In tegen
stelling tot vroeger neemt een ge-
meentelld het niet meer als de domi
nee of een ouderling hem maant een
christelijk dagblad te gaan lezen; het
gemeentelid is zelf zeer goed in staat
een verantwoorde keuze te doen.
Waarom, vroeg dr. Dekker zich af. zou
men zich in politiek opzicht niet ook
zo kunnen gedragen? Een ieder, ook
de dominee, moet het recht hebben
op politiek gebied een eigen keuze te
doen. Stemt een predikant niet op
het CDA, dan mag dat voor een ge
meente geen reden zijn hem af te
wijzen. De gemeente en de predikant
moeten ln zo'n geval tot een gesprek
komen en elkaar naar hun motivatie
vragen.
Grens
Dr. Dekker meende wel dat er gren
zen waren aan de politieke keuzevrij
heid van de predikant. Waar die grens
precies lag kon hij niet zeggen; dat
hing samen met het gedrag van de
predikant. Tegen een dominee die op
de PPR stemde, had dr. Dekker in
principe geen bezwaar. De moeilijk
heden begonnen voor de spreker als
zo'n dominee ging venten met propa
gandamateriaal van zijn partij. Voor
een predikant geldt hetzelfde als voor
zijn gemeente: elk heeft de vrijheid
een eigen politieke keuze te maken,
maar ze hoeven elkaar niet met die
keuze om de oren te slaan.
ADVERTENTIE
Dat is een kenmerk van Philips VCR.
Zoals trouwens óók z'n echte kleuren en z'n
natuurgetrouw geluid. Plus de zekerheid
van de unieke Philips VCR- service met
de speciale blauwe garantiekaart. U
Uw handelaar weet daar alles van.
nieuwe bruto adviesprijs;
Dat de door dr. Dekker geconstateer
de kloof tussen de theologische hoge
school en de gemeente inderdaad be
staat bleek na de pauze, toen de aan
wezigen ln de gelegenheid gesteld
werden vragen te stellen. Er bleek bij
het publiek grote bezorgdheid te be
staan over het onderwijs dat hun
kinderen genoten. Het christelijk on
derwijs zou bij de PvdA en de WD
niet veilig zijn. Daarom alleen al ver
dienden predikanten afkeuring die
niet op het CDA stemden.
Onder de tegenstanders van dr. Dek
ker die na de pauze aan het woord
kwamen bevond zich oud-minister
Roolvink, die applaus verwierf toen
hij een mening ten beste gaf die af
week van de opinie van de inleider.
Wil de theologische hogeschool alle
gemeenteleden overtuigen van haar
mening, dat predikanten die niet op
het CDA stemmen hun functie als
dominee ln beginsel even goed kun
nen vervullen als collega's die wel op
deze christelijke partij stemmen, dan
zal zij nog heel wat thema-avonden
over dit onderwerp moeten beleggen.
door dr Gerben Heltlnk
De laatste tijd is in deze ko
lommen enkele malen ge
schreven over de gevaren van
groepstrainingen. Nu is er wat
dat betreft nogal wat kal on
der het koren. Wanneer echter
de Klinische Pastorale Vor
ming (KPV) op één hoop ge
gooid wordt met bedenkelijke
vormen van serisitivitytjai-
nlng en de resultaten van dit
werk op grond van oncontro
leerbare waarnemingen in
diskrediet worden gebracht,
wordt voor de lezer een beeld
opgeroepen dat in ieder geval
voor insiders volstrekt onher
kenbaar is.
Daar moet dan toch maar een wat
ander verhaal tegenaan gelegd wor
den. Want ziekenhuizen die. blijkens
advertenties ln dit blad. getrainde
pastores vragen, weten echt wel wat
ze doen en kerkeraden. die hun predi
kant verlof geven een dergelijke trai
ning te volgen, hoeven er niet aan te
twijfelen dat zij hem en de gemeente
hiermee een goede dienst bewijzen.
Voor een goed beeld Is enige informa
tie onmisbaar. De KPV kwam in de
twintiger jaren op in Amerika. Van
1962 af worden ln Nederland trainin
gen gegeven, thans in zes ziekenhui
zen en psychiatrische centra w.o. het
VU-ziekenhuls. Enkele honderden re
formatorische en rooms-katholleke
pastores hebben in de loop der jaren
een dergelijke training ondergaan
De beweging sloeg over naar de theo
logische opleidingen, waar pastorale
psychologie en supervisie een plaats
kregen in de onderwijsprogramma's
Op het vlak van de theorievorming
kregen met name de pastorale theolo
gie en de godsdienstpsychologie nieu
we impulsen. De laatste Jaren worden
de resultaten van het werk ook door
vertaald naar het lekenpastoraat. El
ders in Europa zien we een zelfde
ontwikkeling De verschillende acti
viteiten zijn gebundeld in een
„Raad", met als belangrijke activiteit
de opleiding van supervisoren. waar
aan terecht zeer hoge eisen gesteld
worden Baanbrekend werk Is ver
richt door H Faber en W Zijlstra en
van r.k. zijde door ..de school van
Fortmann'
Pastor zelf
Inhoudelijk kan vanuit verschillende
gezichtspunten over dit werk gespro
ken worden Allereerst vanuit de pas
tor zelf. De training staat ln dienst
van zijn directe werk. Daarom wor
den meditatie, preekbesprekingen en
gespreksanalyses gecombineerd met
pastoraal werk. Ten dienste van het
leerproces wordt hierbij een dank
baar gebruik gemaakt van de resulta
ten van de mens- en gedragsweten
schappen. Immers, bij de deelnemers
komen bewustwordingsprocessen op
gang. die het beste binnen een
groepsproces kunnen worden geka
naliseerd en verwerkt. (Voor een goed
beeld en een evaluatie mag ik verwij
zen naar: W. Zijlstra. Klinische Pasto
rale Vorming. Nijmegen 1973
Dergelijke processen zijn noodzake
lijk De gedachte is onjuist, dat hier
mee het werk van de Geest wordt
Ingeruild voor de psychologie. Type
rend voor het werk van de Geest is
toch. dat mensen als mens ln dienst
genomen worden om zó betrokken te
worden bij het werk van hun Heer. Zo
wordt ook de pastor „intermediair in
het komen van God ln zijn Woord" (J.
Firet). Helaas ls het ook zo. dat wij
mensen door ons gebrekkig functio
neren en communiceren, met ande
ren en met onszelf, het werk van de
Geest ln de weg kunnen staan. Om
dat de „communicatie tussen men
sen" ln dienst staat van de „commu
nicatie van het Woord", wordt er aan
gewerkt dergelijke storingen en be
lemmeringen zoveel mogelijk op te
heffen. Vaak nemen mensen al zoveel
aanstoot aan ons. dat ze aan de eigen
lijke aanstoot, het Woord, niet eens
toekomen. Vaak ook zitten wij als
pastores onszelf in de weg. zoals b.v.
blijkt uit een recent onderzoek van T.
Kruijne (De pastor en zijn identiteit
in het geding. Groningen 1977).
Dergelijke bewustwordingsprocessen
doen pijn, vooral als we gaan ontdek
ken hoe stereotiep en wetmatig we
zelf dikwijls reageren. Hieraan ont
dekt te mogen worden ls een zegen. In
een trainingsgroep beleven deelne
mers iets van de gemeenschap ln
Christus, waarin mensen worden op
gevangen en geholpen om dergelijke
ervaringen positief te verwerken. Al
leen wie ervaren heeft wat het is
„geholpen te worden", kan zelf helper
worden voor anderen. Het resultaat?
Onder mijn studenten, waaronder
nogal wat predikanten, ken Ik slechts
positieve ervaringen. Zij ervaren dit
proces als bevrijdend, heel nuchter
overigens en zonder dit meteen te
vertalen in termen van heil. Zij kun
nen hierdoor beter dienstbaar zijn
aan God en de ander. Daarbij, kom ik
elke keer weer diep onder de indruk
van de grote inzet en zorgvuldigheid,
waarmee door de supervisoren in de
verschillende centra wordt gewerkt.
Pastoraal werk
Een ander gezichtspunt is dat van het
pastorale werk. waaraan ln onze tijd
steeds hogere eisen gesteld worden.
De toename van psychische proble
matiek ln onze samenleving is ook in
het pastoraat merkbaar. Geloofs- en
levensvragen grijpen op elkaar ln. De
mens ln zijn ontwikkeling, zijn psy
chische structuur en zijn geloofsbele
ving is één en dezelfde mens. die het
een in nauwe relatie beleeft met het
ander. De bevrijding van het evange
lie raakt het geheel. Geloofsvragen
sec bestaan niet. Het zijn altijd vra
gen van deze concrete mens. Dat
vraagt alweer: zonder de theologie
in te rullen voor de psychologie
inzicht in menselijke ontwikkeling,
processen van crisisverwerking e.d.,
wil het Woord werkelijk terecht ko
men. In een aantal ziekenhuizen is
men wat dit betreft niet bijster en
thousiast over het optreden van be
paalde pastores, dat weinig bevorde-
lijk is voor de geestelijke gezondheid
van de patiënten.
Pastoraat heeft dus met andere vor
men van hulpverlening bepaalde ele
menten gemeen, maar daarin ook een
eigen identiteit. Pastores doen hun
werk in deze spanning van het ge
meenschappelijke en het eigene, luis
terend naar het Woord èn luisterend
naar mensen. De vraag naar de ver
houding van pastoraat en psychothe
rapie is hiermee uitdrukkelijk ge
steld. Vooral wanneer we beseffen,
dat de diepste nood van veel mensen
religieus van aard ls, omdat zij een
voudig twijfelen en wanhopen aan de
zin van hun leven.
Nog een derde gezichtspunt komt
hier naar voren: dat van de theorie
vorming. de relatie van theologie en
psychologie. Pastoraal-theologische
modellen lopen van Thurneysen ener
zijds tot Tillich anderzijds. Trouwens
ook H. Bavinck was aan het begin
van deze eeuw al uitvoerig bezig met
de verbindingen van theologie en
psychologie. Hier liggen moeilijke
hermeneutische vragen. Zoals de bij
belwetenschappen gebruik maken
van de taalwetenschap, de systemati
sche theologie van de filosofie, zo ligt
er ook een relatie tussen de prakti
sche theologie en de mensweten
schappen, wil met het oog op „het
verstaan" ook de factor van het tot
verstaan komen (en zo tot verande
ring komen) van de mens tot z'n recht
komen. De mensbeschouwing is hier
inderdaad in het geding. Er blijft een
bepaalde spanning bestaan tussen
het bijbelse mensbeeld en dat van de
menswetenschappen. Maar er is ook
samenhang (vgl. b.v. H. Berkhof,
Christelijk geloof, par. 25 en 26). Ove
rigens gaat binnen de KPV de aan
dacht niet zo eenzijdig uit naar Mas-
low en Rogers en mag niet vergeten
worden, dat Rogers zelf in zijn werk
een duidelijke ontwikkeling heeft
doorgemaakt. Kortheidshalve ver
wijs ik voor beide laatste gezichts
punten naar wat ik hier elders uitvoe
riger over geschreven heb (Pastoraat
als huiverlening. Kampen 1977).
Kritiek van links
Behalve van „rechts" heeft de KPV
het ook stevig te verduren van
„links". Welke bijdrage levert het
pastoraat aan maatschappelijke ver
anderingen? Deze vraag wordt te
recht gesteld en vraagt vandaag be
paald meer aandacht, b.v. in de rela
tie pastoraat-diaconaat. Maar ook
hier valt wel iets te melden. Ik denk
dat geen maatschappelijke verande
ringen op gang komen buiten menta-
liteits- en bewustzijnsveranderingen
om. Via de KPV zijn vrouwelijke pas
tores zich meer bewust geworden van
hun eigen ervaringen en zich gaan
inzetten voor wat tegenwoordig als
feministische theologie te boek staat.
Zwarte collega's uit zuidelijk Afrika
melden, dat de resultaten van dit
werk van groot belang zijn in dienst
van een politieke bewustwording van
mensen met wie zij werken. Wanneer
ik in deze kolommen lees dat als ik
het goed begrijp legerpredikanten
minder volgzaam reageren op het mi
litaire apparaat, zie ik eveneens ver
bindingen.
De KPV ls niet heilig. Het ls een
oecumenische, interdisciplinaire, be
weging in ontwikkeling. In de prak
tijk worden natuurlijk fouten ge
maakt. De theorievorming vertoont
nog aanwijsbare manco's. Een kriti
sche begeleiding van verschillende
kanten blijft noodzakelijk. Voor een
goed verstaan moeten we dan wel
weten, waar we over praten.
Dr. G. Heitink werkt als docent
pastoraat en diaconaat aan de
theologische hogeschool van de
gereformeerde kerken te
Kampen.
'FEESTAVOND'
In Paradlso moet de vorige week
een „feestavond" het christenda
afgegaan zijn. Eén van de
welsprekendste aanvallers wasfl
Anton Constandse. Na hem trok
Ischa Meyer de lijn nog even doo
betreurde zijn orthodox Joodse
opvoeding. Onder grote bijval
citeerde hij de woorden van iemi
die gezegd schijnt te hebben: wi
hebben Jezus vermoord en als h
terugkomt doen we het weer. Ik t
deze uitspraken voor een gedeell
gevolgd voor de VPRO-maandai
Men kan uitermate tolerant zijn,
hier uitgesproken werd zal heeli
mensen geschokt hebben. Men a
zeggen: dat was de bedoeling. Nu
is dan gedeeltelijk gelukt. Overi
kwam wat ik hoorde niet uit bovi
datgene wat alle eeuwen door al
scheldpartijen over het christelij
geloof is uitgestort. Hier en daar
beneden elk niveau. Met name di
heer Constandse had zich
vrijgemaakt van elk gevoel voor
nuance. Wie op deze zelfde wijze
voorbeeld het communisme of h<
anarchisme aan de kaak gesteld
hebben, zou ongetwijfeld het vei
te horen gekregen hebben met
kwaadaardige bedoelingen uiten
eenzijdig geweest te zijn. Nu wild
dat verwijt de heer Constandse
kennelijk niet te binnen schieten
heeft echter niet gerekend metdi
wijsheid: wie teveel wil bewijzen
bewijst niets meer. Een al te grot
opeenstapeling van platitudes
(platheden) ten aanzien van gelot
kerk missen hun vooropgezette d
Maar het zou opnieuw eenzijdig 2
om dit alleen te schrijven over de
bijeenkomst ln Paradlso. De clta
van de heer Constandse waren et
citaten. Het heeft geen zin om te
ontkennen dat hij lp die uiterst
eenzijdige manier toch zaken
aanraakte die juist waren. De
bijeenkomst was een symptoom,
een dieptepunt in de bestrijding
iedere geloofsovertuiging. Die
bestrijding staat iedereen vrij, m
ook de beoordeling ervan. Die m<
behoudens het gelijk van de kriti
bepaalde opzichten, een absolute
zijn. Hier was een volstrekte
miskenning van wat miljoen
christenen pogen: de haat uit de
strijd der meningen te halen. Mei
had die haat blijkbaar zelf nodig
op de been te blijven.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Amsterdam
graafsmeer: A. Albas kand. te
sterdam; te Elburg: J. ter Stee
Aalsum en Wetzens; te Ermelo:
Troost te Asperen; te Zaandai
Verwaal te Zeist.
Bedankt voor Burum: S. A. de
kand. te Grolloo.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Doetinchem: A. i
Knap te Fijnaart.
GEREF. KERKEN VRIJG.
Beroepen te Rijswijk; te Zaanda
te Den Haag Zuid-Loosduinen:
C. C. J. Wilschut kand. te Leider
te Amstelveen-Mijdrecht: F. J,
Hulst kand. te Nagele.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Gorlnchem: D. Blesi
te Veenendaal.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Wageningen: M.
dria te Waardenburg; te Zwijndi
J. Baaijens te Rotterdam-Alexa
polder.
Bedankt voor Eindhoven: B. 1
ders te Hardinxveld-Giessei
voor Randburg (Z.Afrika): D.
kenberg te Lisse.
GEREF. GEM. IN NED.
Beroepen te Brulnisse: F. Mali
Rhenen.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Haarlem-Noord: J
Korteweg te Haastrecht-Ber
bacht.
BEROEPBAAR: G. Kerssies. Til
22, Willemstad, Curacao.
Jan Pasveer
De woorden die A. J. Klei gistei
zijn stukje „Heupwiegen in de 1
toeschreef aan Jan Pasveer, zijn
van de voorzitter van de gerefon
de organistenvereniging, maar
onze muziekmedewerker W. H.
vekamp. Het maandag in de
gepubliceerde verslag „Gerefon
de organisten in Leeuwarden l_
kaar" gaf aanleiding tot dit mi
stand. Hiermee is echter niet ge
dat de heer Pasveer er een ai
mening op nahoudt over combo
gebrekkig gespeelde nocturnen
Chopin.
J. Visscher
De heer J. Visscher te Ede, de se<
ris van de vereniging tot bevordi
van het gereformeerd kerkelijk 1
(een van de organisaties van ve
rusten in de gereformeerde ker
heeft in het maartnummer val
blad van de vereniging „Wooi
Geest" meegedeeld, dat hij is ov
gaan naar de christelijke gei
meerde kerken en in verband
mee zal aftreden als secretaris.
Predikantsweduwen
Door een misverstand is gisteren
slot van het bericht „Predikante
duwen helpen elkaar" weggevï
Daarin werd onder meer meeged
dat belangstellenden voor het
van deze werkgroep (een subcon
sie van de bond van Nederlandse
dikanten) en voor de confere
contact kunnen opnemen met
mingscentrum Den Alerdinck
05290-541).
