evige strijd in
esten van Iran
Gesprek over
verbod napalm
De begeerte
naar wat onder
de wateren is
mbodja huilt, nu het niet meer verboden is
China eens met overleg
skou waarschuwt buren Afghanistan
tiek pers
d-Afrika op
iwe censuur
Zeerechtconferentie weer bijeen
Evangelische Progressieve Volkspartij
Rechts wint
in Finland
)AG 20 MAART 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
- 3RAN (Reuter, UPI.AP) In het westen van Iran
en Koerden gisteren na hevige gevechten een politiepost
n radio- en televisiestation bezet. Radio Teheran meldde
en dat er een eind gekomen was aan de gevechten. Bij de
titen zouden tientallen doden en gewonden zijn ge-
De Amerikaanse feministe Kate Mil
let. die Iran is uitgezet, omdat zij
protesteerde tegen de verplichte
sluiers van de Iraanse vrouwen, ver
klaarde gisteren in Parijs dat zij 24
uur is vastgehouden en voortdurend
intimidaties moest ondergaan. Kate
Millet is niet mishandeld.
GENÊVE (AFP) In Genève
zijn gisteren voorbesprekin
gen begonnen voor een VN-
conferentie over het verbie
den van onder meer napalm,
mijnen en fragmentatiebom-
men. De conferentie over deze
gruwelijke wapens zal in sep
tember gehouden worden.
Uitgangspunt bij het verbieden van
wapens is dat niet alle middelen ge
oorloofd zijn om de tegenstander uit.
te schakelen. Er moet een zekere
evenredigheid zijn tussen het toege
brachte leed en het militaire „nut".
Er bestaan al afspraken over het ver
bod van gassen en dum-kogels, die'
ernstige verwondingen aanbrengen
zonder direct militair voordeel op te
leveren.
In Genève praten nu vertegenwoordi
gers van 70 landen onder meer over
het gebruik van napalm, dat de afge
lopen 30 jaar op grote schaal is inge
zet. Warschau-pact- en NAVO-landen
hechten grote waarde aan dit veel
misbruikte anti-tankwapen. Een ver
bod op napalm kan pas uitgevoerd
worden als vervangende anti-tankwa
pens ontwikkeld zijn, en dat kan nog
wel tien jaar duren.
Het verbod op decompressiebommen
behoort wel tot de mogelijkheden,
omdat dit wapen „weinig militair ren
dement" oplevert. De decompressie-
bommen zijn oorspronkelijk ontwor
pen om streken te ontbossen, zodat er
helicopters kunnen landen. Maar
deze bommen zijn ook tegen mensen
gebruikt in de oorlog in Vietnam.
Fragmentatiewapens hebben hun
„nut" tot nu toe ook niet bewezen.
Een verbod op deze wapens die plas
tic splinters in het lichaam achterla
ten. maakt dan meer kans. Een ver
bod op landmijnen lijkt niet waar
schijnlijk. Wellicht komen er afspra
ken dat de mijnen zichtbaar moeten
zijn.
De voorbereidende besprekingen in
Genève zullen ook uitmaken hoe de
besluitvorming op de conferentie in
september zal zijn. De meeste wester
se en communistische regeringen
pleiten voor besluiten met algemene
instemming. Dit betekent dat leder
land het recht van veto heeft op het
verbod van een bepaald wapen.
,p lah Khomeini heeft gisteren
ti( iepen tot een bestand, nadat
eiliegtuigen en helicopters een
ge las gemaakt aan de bezetting.
ESBURG (Reuter, UPI,
d(|- Het verbod op 'onware' pu-
over de politie in Zuid-Afri-
in^t kwaad bloed gezet bij de
dit land. Jimmy Kruger, de
van justitie, kondigde afge-
iti rijdag een amendement op de
et aan, waarin staat dat jour-
de juistheid van de berichten
politie moeten kunnen bewij
st straffe van een boete van
d ulden of een gevangenisstraf
Khomeini riep op tot eenheid tussen
de Sji'itische meerderheid in Iran en
de Sunni-minderheid, waartoe de
meeste Koerden behoren. Volgens
Khomeini was ieder die tegen het
Iraanse leger vocht een geheim agent
en geen Moslim-volgeling. De Koer
den die de aanval in de stad Sanan-
day deden, hadden al tijdens het be
wind van de sjah de beschikking over
Russische wapens. Gisteren werd in
Iran een oproep gedaan om zoveel
mogelijk doctoren, verpleegsters en
bloedplasma naar Sananday te stu
ren om de gewonden te behandelen.
Dit zou er op kunnen wijzen dat het
doden- en gewondental erg hoog is.
Een woordvoerder van de Koerdische
Democratische Partij (KDP) ver
klaarde gisteren dat -het leger dezelf
de tactiek gebruikte als het leger van
de vader van de sjah in 1920 in de
strijd tegen de Koerden. Leden van'
de SAVAK, de geheime politie van de
verdreven sjah, zouden een verbond
hebben gesloten met de Shi'iten om
samen tegen de Koerden te strijden,
aldus de Koerdische woordvoerder.
Demonstratie
jaar.
vipnmentaar in het oppositie-
Star wees er gisteren op dat
gelkent dat de politie publika-
stfi voorkomen zolang deze niet
trd zijn bij de politie. „Het
ngfcetekenen dat alleen de versie
politie bekend zal worden"
ie Star.
de
heeft gisteren toegegeven
ort te zijn aan de dood van
iel ler Josef Mdloeli in 1976.
je der van het in Zuid-Afrika
k(|j Afrikaanse Nationale Con-
f onder verdachte omstan-
in de politiecel. De politie,
arresteerde wegens zijn aan-
het ANC, heelt altijd ver-
at Mdoeli onder natuurlijke
igheden gestorven is. De be-
j e politieagenten werden vrij-
be n-
m
ia *r eiste echter na aandringen
idvocaten van de echtgenote
,™oeli een nieuw onderzoek. De
caanse regering heeft bij
uldbekentenis toegezegd de
e, van Mdloeli 70.000 gulden
*ld uit te keren. Mevrouw
1(j-jwil een heropening van de
de betrokken politie-
In Teheran hebben duizenden solda
ten, die destijds de sjah steunden,
gedemonstreerd voor de instelling
van een Islamitische republiek. Met
portretten van Khomeini trokken de
soldaten naar het Majlis-plein, waar
het Iraanse parlement gevestigd is.
Uit helikopters werden pamfletten
gegooid.
PEKING, HANOI (Reuter,
UPI, AP) De Volksrepu
bliek China heeft gisteren in
gestemd met onderhandelin
gen met Vietnam die zouden
kunnen beginnen op 28 maart
of daaromtrent. Het Chinese
ministerie van buitenlandse
zaken heeft Vietnam een nota
gezonden waarin wordt voor
gesteld de onderhandelingen,
op het niveau van ondermi
nisters, bij toerbeurt te hou
den in Hanoi en Peking.
Hanoi had afgelopen zaterdag voor
gesteld op 23 maart in de Vietnamese
hoofdstad te beginnen. Maar gisteren
liet radio-Hanoi weten dat nog niet
alle Chinese troepen van Vietnamees
grondgebied verdwenen waren en dat
GENEVE (AFP, Reuter) In een sfeer van confrontatie is
gisteren in het Zwitserse Genève de achtste ronde van de
zeerechtconferentie begonnen. Meer dan vijfduizend rege
ringsvertegenwoordigers, juristen, ingenieurs, militairen, za
kenlieden, vissers en wetenschapsmensen uit ongeveer 160
landen kwamen bijeen om opnieuw te proberen internatio
naal aanvaardbare regels op te stellen voor wat er op, in en
vooral onder de wateren moet gebeuren.
De vroegere Iraanse soldaten van de verdreven sjah paradeerden gisteren met portretten
van Khomeini door de straten van Teheran.
Peking noemt 28 maart als onderhandelingsdatum
vöör een volledige terugtrekking niet
onderhandeld kan worden.
Hanoi meende dat Peking zelfs bezig
was „nieuwe militaire avonturen ter
annexatie van Vietnam" te over
wegen.
Volgens China zouden de onderhan
delingen moeten gaan over normali
sering van de betrekkingen en over
de verzekering van de vrede en de
rust in de grensgebieden. Peking zegt
het „gebrek aan goede trouw" bij de
Vietnamezen te betreuren, verwij
zend naar de Vietnamese uitspraak
van 15 maart dat Chinese troepen de
grenspalen hebben verplaatst.
Vietnam heeft opnieuw cijfers over
de aantallen (Chinese) slachtoffers
van de recente oorlog bekend ge
maakt. Volgens generaal Cao Van
Kham, lid van de generale staf, zijn
van 17 februari tot 18 maart „meer
dan 62.500 agressors" vernietigd. Ver
der zouden er 550 voertuigen, waarbij
280 tanks en pantserwagens zijn ver
nietigd. „Talrijke" Chinezen zouden
tenslotte gevangen zijn genomen. In
lichtingendiensten in de Thaise
hoofdstad Bangkok achten de cijfers
wat overdreven. Vietnamese verlie
zen waren volgens de generaal „zeer
laag".
In Cambodja duurt de guerrillastrijd
van de Rode Khmer tegen het Vietna
mese leger en het nieuwe bewind van
Heng Samrin voort. De radiozender
van de Rode Khmer maakte gisteren
bekend dat zij op 17 maart de stad
Kompong Speu, 50 kilometer ten
zuidwesten van de hoofdstad Phnom
Penh, heroverd hadden. Daarbij zou
den 200 Vietnamese soldaten om het
leven zijn gebracht.
De vroegere Cambodjaanse leider,
prins Norodom Sihanoek, heeft giste
ren opnieuw aangedrongen op een
Indo-China-conferentle in Genève en
een internationale macht die een
staakt-het-vuren In zijn land zou
moeten afdwingen.
De vergadering moet zes weken du
ren en er zijn slechts weinigen die
geloven dat er deze keer spijkers met
koppen geslagen kunnen worden. Er
wordt al sinds 1974 onder auspiciën
van de Verenigde Naties vergaderd
en de resultaten zijn niet recht even
redig met de duur van de conferentie.
Gisteren, bij de opening, tekende zich
al het conflict af tussen die landen die
technisch in staat zijn op niet al te
lange termijn de bodem van de ocea
nen af te grazen naar de enprme voor
raden mangaan, koper, kobalt en nik
kel, en die landen die daar voorlopig
zeker niet aan toe zullen komen.
Namens de „groep van 77", waarin
het grootste deel van de Derde We
reld verenigd is, trok de afgevaardig
de van Honduras fel van leer tegen
„bepaalde landen" die al eigen natio
nale wetten hebben uitgevaardigd,
vooruitlopend op een internationaal
verdrag over de exploitatie van de
zeebodem. Als deze landen aan dit
beleid vasthouden zal de conferentie
op een mislukking uitlopen, zo merk
te hij op.
De kritiek gold met name West-
Duitsland en de Amerikanen, die in
derdaad ongeduldig beginnen te wor-'
den en vinden dat de conferentie veel
te lang duurt. De Verenigde Staten,
met hun gigantische concerns, zijn
praktisch de enigen die reeds nu vol
doende kennis, kapitaal en materiaal
bezitten voor het exploiteren van
ADVERTENTIE
iu, ISLAMABAD (UPI, AP) De Sowjet-Unie heeft
Pakistan, Iran en China opgeroepen een einde te
aan hun steun aan moslemse bewegingen die in
listan de regering van premier Mohammed Noer Taraki
;n zuur maken. Moskou erkent hiermee dat Taraki en
in wel degelijk te maken hebben met een verzetstrijd
imitische zijde. Het bewind van Taraki, dat bijna een
leden via een bloedige staatsgreep de macht in Kaboel
m. zegt tot op heden dat het gehele Afghaanse volk
de regering staat.
mmentaar in de Prawda, het
Jan de Russische communis-
rtij, staat dat de „provoca-
j deze landen gewapender-
jden uitgevoerd door reactio-
fechten, die het bewind van
|it het zadel willen stoten",
fcn zijn regering voeren een
1 koers, waarbij nog steeds
lelijk is welke de invloed van
jop het bewind is. Wel is het
•issische adviseurs drastisch
[da had het in ieder geval
Jrxistische hervormingen"
april 1978, de datum van de
•name, worden uitgevoerd
j> hevige tegenstand stuiten
van „feodale en burgerlijke stromin
gen". De ontwikkeling in Afghanis
tan wordt afgeremd door het meest
„reactionaire deel" van de islamiti
sche geestelijkheid en een groep bal
lingen die zich de „moslemse broe
ders" noemt en die vooral vanuit Pa
kistan opereert. Deze broederschap
maakt zich volgens Moskou schuldig
aan „gemene propaganda tegen het
bewind van Taraki. Via de radio en
via pamfletten roepen zij op tot een
„heilige oorlog" tegen het atheïsti
sche bewind in Kaboel. Volgens de
Prawda heeft de broederschap on
langs een congres gehouden waar ook
buitenlanders aan deelnamen. Daar
werd de mogelijkheid van het ontke
tenen van een burgerloorlog tegen
het bestaande bewind in Kaboel be
sproken, waarbij „vernomen werd
dat de opstandelingen rekenden op
de steun van bepaalde zijde in Pakis
tan, China en enkele landen in het
Westen".
Het afgelopen weekeinde heeft de Af
ghaanse regering de nieuwe leiders in
Iran er al van beschuldigd als Af
ghaanse vluchtelingen vermomde
Iraanse soldaten naar de provincie
Herat te hebben gestuurd. Ook Mos
kou had het gisteren over zeven dui
zend Iraanse soldaten die in Afgha
nistan moeilijkheden moeten uitlok
ken onder het mom dat het bewind in-
Kaboel de Afghaanse moslems ver
volgt. Volgens het Russische blad
heeft de burgerij in Kaboel betoogd
tegen deze „buitenlandse inmenging"
in Afghanistan.
Chinese instructeurs'
Volgens de Prawda helpt de Chinese
Volksrepubliek de Afghaanse mos
lems met instructeurs en zijn er wa
pentransporten vanuit China over
een door de Chineze aangelegde weg
naar Pakistan. Verder zou Egypte
grote sommen gelds overmaken naar
de moslemse broeders en hadden
deze van Pakistan toestemming ge
kregen via de radio het marxistische
bewind in Afghanistan" verdacht te
maken en het geloof van de Afghanen
in de revolutie te ondermijnen".
Het commentaar in de Prawda was
ondertekend door I. Alexandrow, een
pseudoniem waaronder het Centrale
Comité van de partij vaak zijn me
ning geeft. Het blad zei nog dat de
regering van de Sowjet-Unie en het
Russische volk geheel en al achter de
regering van Afhanistan staan. Mos
kou en Kaboel hebben vorig jaar een
langlopend verdrag van vriendschap
en samenwerking gesloten, dat gelijk
is aan dat wat de Russen vorig jaar
met de Vietnamezen sloten.
Een Pakistaanse krant liet gisteren
weten dat bij een bombardement van
de Afghaanse luchtmacht op concen
traties islamitische verzetsgroepen
vijftien mensen waren gedood. Vol
gens het blad schoten de opstandelin
gen twee gevechtsvliegtuigen neer en
wisten ze tevens twee Afghaanse
tanks buiten gevecht te. stellen.
„De vorming van het CDA is niet alleen een fout, nee erger, men
begaat een vergissing die niet meer ongedaan te maken valt. Alles
waarvoor ik twaalf jaar lang als voorzitter van de ARP gewerkt heb
breekt je nu bij de handen af
(dr W. P. Berghuis, „De Volkskrant" d.d. 3-3-79)
Nee, dr Berghuis, uw werk was niet vergeefs!
U hebt velen bezield. U hebt perspectieven geopend.
Uw ideaal van een herkenbare geloofwaardige evangelische voorhoede-politiek
is niet dood.
Slechts de ARP tekende zijn doodvonnis.
Met u bedroeft ons dat.
Maar tenslotte is een partij geen doel in zichzelf.
Het doel blijft!
Het enige middel dat rest: een nieuwe partij!
Samen met alle kritische, radikale, oecumenische, vooruitstrevende, politiek
dakloos geworden christenen uit de voormalige KVP, ARP en CHU.
Een nieuwe beweging, met pit en élan, sociaal links, evangelisch progressief!
opgave als lid of inlichtingen: EPV, Postbus 304, Papendrecht.
financiële steun: giro 3892447 t.n.v. EPV te Papendrecht.
24 maart a.S. - EPV-KONGRES - AMSTERDAM
Brakke Grond (Nes 53)
v.m. 10.30 uur: huishoudelijk kongres
n.m. 14.00 uur: aktuele politiek, Europese
verkiezingen.
rijkdommen van de oceanen, waar
van talrijke deskundigen al hebben
voorspeld dat in de volgende eeuw de
mens voor voedsel en mineralen er in
belangrijke mate van afhankelijk zal
zijn.
Politieke kant
Naast de economische kant, waarbij
de Amerikaanse ondernemingen vrij
wel niet meer te stuiten zijn, ls er ook
een politieke kant die de haast van de
Verenigde Staten verklaart. De voor
zitter van de commissie voor zee- en
visserijzaken van het Amerikaanse
Huls van Afgevaardigden. John
Murphy, becijfert dat 85 procent van
de betreffende mineralen momenteel
worden Ingevoerd uit landen ln „vij
andige of potentieel vijandige gebie
den". Hij heeft aangekondigd spoe
dig een wetsontwerp ln te dienen dat
beoogt de Arherikaanse belangen in
zee te beschermen.
De „groep van 77", het Oostblok, en
in merkwaardige eensgezindheid ook
de Chinese Volksrepubliek, verwijten
de Verenigde Staten verregaand
egoïsme. Zij beschuldigen Amerika
ervan door het scheppen van prece
denten te willen verhinderen dat de
exploitatie van de rijkdommen ln het
belang van de hele mensheid gebeurt,
zoals dat de Verenigde Naties van de
aanvang af voor ogen staat.
De AMerikaanse delegatieleider wees
er op dat voor de exploitatie zulke
enorme investeringen en zo'n geavan
ceerde technologie nodig zijn, dat er
niet voor 1985 mee begonnen zou
kunnen worden. Verder zou de Ameri
kaanse wetgeving pas na Juli 1982 zo
ver zijn dat er vergunningen kunnen
worden uitgegeven.
De speciale vertegenwoordiger van
VN-secretaris-generaal Kurt Wald-
heim, de Colombiaan Berbardo Zule-
ta, verklaarde in de vergadering „de
politieke wil te bespeuren greep te
krijgen op de resterende problemen".
Maar buiten de conferentie liet hij
zich bitter uit over „particuliere on
dernemingen die ervan uitgaan dat
de wet van de jungle, het recht van
wie het eerst komt het eerst maalt,
een betere oplossing ls dan een inter
nationale Juridische regeling!!
HELSINKI (UPI) De conservatie
ven in Finland hebben de grootste
winst behaald bij de verkiezingen. Na
telling van ongeveer zeventig procent
van de stemmen hadden de conserva
tieven tien zetels meer in het parle
ment behaald. De conservatieven zijn
met 45 zetels de tweede partij van
Finland geworden. De sociaal-demo
craten, die drie zetels verloren, bezet
ten nu nog 51 zetels ln het parlement.
teslaw Gornicki
[hand van wat de Rode Khmers in Cambodja hebben achtergela
at niet moeilijk de geschiedenis van de afgelopen vijf jaar te
nieren. Maar de getuigenissen van de overlevenden zeggen meer
I vele massagraven of stapels martelwerktuigen die na de val van
■s regime zijn gevonden.
nh I is één van de 22 personen, die
vreselijke verhaal over hun ge-
verblijf in communes vertelden.
ïs g rnu 48 ^aar' Hi:* was °Pzichter
kjlj n hij in de ochtend van 20 april
!n met zijn vrouw en vijf zonen uit
"erd gelicht. Het gezin mocht niets
n, zelfs geen schone kleren. Op
rd hun bevolen de schoenen uit te
üle documenten weg te gooien.
erste splitsing van wegen werd
i zijn vrouw gescheiden. Hij zou
meer terugzien. De vier jongste
s j Khim werden naar een commune
0ng Cham gestuurd. Van hen is
r iets vernomen. Khim zelf werd.
it zijn oudste zoon. opgesloten in
lyceum, dat in allerijl was inge-
'evangenis.
teerste verhoor kwamen de „mis
daden" van Khim Theng I aan het licht: hij
had een middelbare schoolopleiding, hij
sprak Engels, hij had een mooi huis, een
auto en een motor en hij was in dienst
geweest van buitenlandse kapitalisten.
Khim en zijn zoon kregen te horen dat zij
behoorden tot de „vierde categorie" burgers
(de slechtste) en dat ze daarom naar een
„strafcommune" moesten.
Op 5 mei 1975 begonnen Khim en zijn zoon.
samen met een lange rij in lompen gehulde
gevangenen, aan een voettocht met onbe
kende bestemming. Zeven gevangenen
stierven onderweg door uitputting en on
dervoeding, twee anderen werden voor de
ogen van de rest door de bewakers doodge
schoten.
Na vier dagen bereikten ze de stad Prey
Veng, waar ze opnieuw in een school werden
ondergebracht. Het grootste klaslokaal was
verdeeld in zes hokken. Vlak boven de vloer
liep een dikke stalen staaf. De gevangenen
werden twee aan twee met handen en voe
ten aan elkaar en vervolgens aan de staaf
geketend.
Khim verbleef 108 dagen in Prey Veng.
Twee maal per dag kregen de gevangenen
een bakje water, dat ze slechts konden
drinken door het op te likken, zoals een
hond dat doet. Het eten bestond uit een
bakje muffe rijst met stukjes vet. Hun be
hoeften moesten ze ter plekke doen. Na
veertien dagen was de huid van Khims zoon
bedekt met zweren. De jongen verloor snel
aan kracht en hing steeds zwaarder tegen
de geboeide arm van zijn vader, die niet in
staat was hem te helpen. De nachten waren
een verschrikking; zij waren zodanig aan
elkaar geketend, dat slapen vrijwel onmo
gelijk was.
In augustus kreeg de gevangenis een nieu
we commandant en Khim en zijn zoon
moesten met een ijzerzaagje hun ketenen
doorzagen. Toen dat na anderhalve dag was
gelukt, konden ze geen van beide meer
lopen of staan. Pas na vele pogingen lukte
het even te staan. Toen dat zo verwas, wees
de commandant op Khims zoon, die onmid
dellijk mee naar buiten werd genomen. Al
les wat Khim hoorde was de doordringende
schreeuw van zijn zoon en de plof van een
vallend lichaam.
Ontsnapt
Khim moest in een kolonne van honderd
twintig gevangenen te voet naar een andere
commune, ruim honderd kilometer verder.
Slechts veertig gevangenen overleefden
deze tocht. Anderhalf jaar lang werkte hij
hier van 's ochtends zes tot 's avonds zes op
het land. Daarna moesten de gevangenen
twee uur lang luisteren naar de comman
dant van de gevangenis, die voorlas uit een
soort catechismus van de Rode Khmers.
Gedurende het verblijf in dit werkkamp
verslechterde de lichamelijke toestand van
Khim zo erg, dat hij er van overtuigd was
dat zijn einde naderde.
Toen in mei 1977 bleek dat alle mannen uit
de „vierde categorie" zouden worden geëxe
cuteerd, deed Khim een geslaagde ontsnap
pingspoging. Dagenlang zwierf hij door de
bossen, waar hij andere gevluchte gevange
nen ontmoette, die ook naar Vietnam wil
den vluchten.
Na enige tijd vormden ze een guerrillagroep
van 24 vluchtelingen. Met de blote handen
overweldigden ze een wacht in een commu
ne en kwamen zo aan hun eerste geweer en
munitie. Toen in januari van dit jaar de
Vietnamezen het bewind van Pol Pot ver
dreven, was de guerrilla-eenheid van Khim
uitgegroeid tot een legertje van driehon
derd man. En zo komt het dat een voormalir
ge opzichter van Esso de Vietnamezen hielp
bij de omverwerping van het Pol Pot-regi-
me.
'Overbodig'
De 49-jarige Dom Phonh is vroedvrouw.
Haar man was metselaar. De eerste zes
maanden van het bewind van de Rode
Khmers werd het gezin met rust gelaten.
Maar toen de lokale Khmerleider werd ver
vangen, veranderde hun leven ln een hel.
Het beroep van «vroedvrouw was overbodig
in „democratisch Campuchea". De Khmers
waren vastbesloten de bevolking van Cam
bodja met elk mogelijk middel te laten
afnemen en zij gedroegen zich daarom zeer
vijandig tegenover zwangere vrouwen. Dom
Phonh werd dan ook ingedeeld in de vierde
categorie. Door een toeval kwam ze ln een
kamp terecht, en niet in een strafcommune.
Haar zes kinderen werden echter naar com
munes gebracht. Geen van hen heeft dat
overleefd.
In januari 1976 ontdekten de Khmers ech
ter dat Dom en haar man niet in een straf
commune zaten. De metselaar werd naar
het dorpsplein gebracht en daar voor de
ogen van de dorpelingen en zijn vrouw
doodgeknuppeld. Tijdens deze marteling,
die vijftien minuten duurde, stond een sol
daat met een machinegeweer naast Dom
Phonh om te zien of ze huilde. Huilen was
een misdrijf in de ogen van de Khmers.
Zoveel mensen hebben me dit verteld, dat
Ik wel moet aannemen dat het waar is.
Op de dag van de bevrijding kon zij een
trieste balans opmaken: ze had haar man
verloren, haar zes kinderen, vier broers en
zussen en haar moeder en oom. Ze had alle
bezit verloren, herinneringen, foto's en do
cumenten. Ze weet niet wat ze nu moet
doen, maar dat kan haar ook niet zoveel
meer schelen. De dood zal niet lang meer op
zich laten wachten, denkt ze.
Ze is pas 49 jaar. maar ze ziet er uit als
tachtig. Ze vertelt haar verhaal over deze
verschrikkelijke jaren met een gebroken
stem en trillende lippen, terwijl haar han
den ongecoördineerd bewegen. De tranen
lopen over haar wangen. Ze kan nu hullen.
Huilen ls niet langer verboden.
Pit is het tweede verhaal van de Poolse
journalist -Wieslaw Gornicki. Gisteren be
lichtte hij de economische ontreddering,
die hij in Cambodja aantrof na de val van
Pol Pot. J
