;hodesische leiders
illen geen beraad
Arabische wereld
blijft verdeeld
ambodja is terug in het stenen tijdperk
ghaanse regering
pschuldigt Iran
id-Afrika jaagt op Rhoodie
Kabinetscrisis in
Portugal dichtbij
orstellen VS en Engeland „te laat"
Boycot tegen Egypte onwaarschijnlijk
'Olieprijs in
Amerika vrij'
Zuid-Afrika door
Zambia en Angola
beschuldigd
IAG 19 MAART 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
10
01 BURY (AP, Reuter, UPI) De zwarte Rhodesische leiders Moezorewa en Sithole zien
1 een conferentie van alle partijen. De Verenigde Staten en Engeland hadden zaterdag
8 jrstel gedaan om de partijen die betrokken zijn bij de kwestie Rhodesië nog voor de
ingen in april om de tafel te roepen.
nb Britse minister van buiten- niet en is van plan alles te doen om ze
aken Owen, als zijn Ameri- te verstoren.
ollega Vance pleitte voor al-" Cyrus Vance noemde zaterdag de
verkiezingen onder toezicht Rhodesische verkiezingen „tijdver-
Verenigde Naties. Het over- spilling" en zei dat de VS en Enge-
mind van premier Smith en land een opheffing van het handels-
Ch e leiders Moezorewa, Chirau embargo tegen Rhodesië zullen steu-
vo, Ie heeft voor 20 april eigen nen, als de Rhodesische regering Te laat
ie gen uitgeschreven die moe- meewerkt aan een overgansproces
Jn n naar een zwart meerder-
tti rind. De guerrillabeweging
o, no en Moegabe, het patriot-
m nt erkent deze verkiezingen een langdurige en verwoestende oor
log te voorkomen. Engeland en de VS
sturen geen waarnemere naar de ver
kiezingen in april, omdat dit officiële
„erkenning zou inhouden van verkie
zingen die het conflict niet zouden
oplossen".
voor verkiezingen onder toezicht van
de VN. Vance ziet evenals Owen deze
VN-verkiezingen als enig middel om
tAN (Reuter, UPI, AFP) Afghanistan beschuldigt
ran „vermomde" militairen naar Afghanistan te sturen
linkse bewind in dat land ten val te brengen. Deze
t ng kwam na een oproep van de Iraanse ayatollah
:a) Madari de Afghanen te helpen in hun strijd tegen de
h in Kaboel. De grens tussen beide landen is na
en gesloten.
sl) de radio Afghanistan heeft Iran heeft inmiddels te verstaan ge-
er] ise regering vorige maand geven dat ze wil toetreden tot de
s j daten, vermomd als terug- beweging van niet gebonden landen,
tie»® gastarbeiders naar Afgha- Iran zou aanwezig willen zijn bij de
naiaonden om onrust te zaaien vergadering van niet-gebonden lan-
ini nd. Dit weekeinde beschul- den in september in Havana. Sedert
ne tollah Sjariat Madari de Af- Iran zich heeft teruggetrokken uit de
1 a regering de moslems in dat CENVO is toetreding tot de niet-ge-
onderdrukken. Afghaanse
ie, in Islamabad (Pakistan)
nelding van regeringsbom-
iten in delen van de provin-
op opstandige moslems, die
larxistische regime af willen
1 lamitische republiek willen
J"i Inmiddels heeft de regering
D1*jn laten blijken dat ze de
Ji van de ayatollah niet voor
y ning wenst te nemen. Ze zei
ld dat ze geen verklaring
bonden landen mogelijk.
Vice-premier Entezam van Iran heeft
verklaard dat het uitgestelde proces
tegen oud-premier Hoveida zal wor
den hervat zodra er nieuwe regels zijn
opgesteld voor de rechtsgang. Hij
verklaarde voorts dat er uit de hele
wereld duizenden brieven waren bin
nengekomen, waarin werd aange-
..u Bccu veldmui* drongen op een eerlijk proces. Ook
ituatie in Afghanistan had yier Bntse ex-premiers zouden een
dergelijke brief hebben gestuurd.
at
Bisschop Moezorewa en dominee Sit
hole vinden het te laat om een confe
rentie te houden waarin over VN-
verkiezingen gesproken zou worden.
Moezorewa gisteren op een bijeen
komst van enkele duizenden mensen:
„Wij hebben vier maanden geleden
de VS en Engeland gezegd dat we
bereid waren deel te nemen aan een
conferentie van alle betrokken partij
en, maar daar hadden zij toen geen
oren naar. Nu is het te laat". De derde
zwarte leider in de overgangsrege
ring, stamhoofd Chirau, vindt het wel
noodzakelijk een conferentie te hou
den. Premier Smith heeft zich nog
niet over de nieuwe voorstellen uitge
sproken.
Luchtaanvallen
Het Rhodesische leger heeft zaterdag
de vierde aanval gedaan in Mozambi
que op installaties van de guerrillabe
weging van Robert Moegabe, de
ZANU. Volgens een officiële verkla
ring was de laatste luchtaanval ge
richt tegen „terroristische concentra
ties", bij Chimoio, ongeveer 80 kilo
meter van de Rhodesische grens.
De regering in Salisbury heeft alle
guerrillastrijders van het patriottisch
front amnestie beloofd als ze zich
willen aansluiten bij het Rhodesische
leger. Het bericht wordt in miljoen-
voud verspreid. De komende dagen
zullen Rhodesische vliegtuigen de
pamfletten boven Rhodesië zelf, en
boven Zambia. Angola. Botswana en
Mozambique uitwerpen.
De regering Smith heeft dit weekein
de de mannen tussen de 50 en 59 jaar
opgeroepen zich te mobiliseren. De
maatregel geldt voor blanken, Azia
ten, kleurlingen en een groep
zwarten.
sthnie Serfontein
;a
kan in ruil voor een vette bankreke
ning voor zijn kop worden geschoten'.
De Amerikaanse televisiemaatschap
pij NBC loopt op het ogenblik voorop
in de internationale race om de ge
luidsbanden van Rhoodie voor veel TOGSDr&kGn
In een ge-
is gegaan, en ook waarom. Er zijn al
bewijzen van Zuidafrikaanse inmen
ging in Amerikaanse verkiezingen en
van betalingen aan Amerikaanse po
litici.
NESBURG Eschel Rhoodie, de vroegere Zuidafrikaanse secretaris-generaal van
zoi tie en sleutelfiguur in het Muldergateschandaal is op het ogenblik de meest gezochte
rdejing in de geschiedenis van Zuid-Afrika.
itha verklaarde vrijdag
(lie beschuldigd wordt van
r|i diefstal. Generaal J. F.
1 die is belast met zijn op-
ertrouwt erop dat hij bin-
weken gevonden zal wor-
oria doet pogingen om
itgeleverd te krijgen. In
ite kringen meent men dat
Ich zal voegen bij de lange
frikaanse vluchtelingen en
V# uitgeleverd zal worden, al
j -Afrika met een aantal lan-
(leveringsverdrag. Het is de
anse autoriteiten sedert
niet gelukt het paspoort
h#e te pakken te krijgen. Nu
lucht is zal het nog moeilij-
tm te vinden.
e
ie
Stl oodie moet op het ogenblik
in( rikkelij bang zijn voor zijn
loopt het reële gevaar om
ird' te worden, in de klas-
kenis van het woord. Maf-
naars uit de Verenigde
s I geheime agenten in Europa
1 b ir om hem om te brengen,
koi frikaanse zakenman Van
thoodie in ruil voor zijn
t en baan had aangeboden
r v n geleden, zei al: Rhoodie
geld te mogen uitzenden. In een ge
sprek met generaal Van den Bergh,
het vroegere hoofd van de BOSS, de
Zuidafrikaanse Veiligheidsdienst,
had hij beloofd de bandjes niet vrij te
geven. Vorige week zijn echter de
paspoorten van Van den Bergh en
Van Zyl ingenomen. Rhoodie is nu
vast en zeker van plan de geheime
operaties van de regering te openba
ren. Het is de enige mogelijkheid voor
Rhoodie eerherstel te krijgen en zijn
geloofwaardigheid te herwinnen.
Op de geluidsbanden van Rhoodie
staan ook beschuldigingen aan het
adres van hoge politici in het westen
en de derde wereld die toespraken
hielden ten gunste van Zuid-Afrika.
Deze waren in feite voor een deel
opgesteld door Eschel Rhoodie. Naar
verluidt zou ook de huidige Franse
president Glscard d'Estaing, toen hij
nog minister van financiën was, een
dergelijke toespraak gehouden
hebben.
Maar hij weet ook dat de bekendma-
king voor Zuid-Afrika en zijn vrien- De vroegere Britse minister en La
den vooral die in Afrika en Amerika,
catastrofaal zal zijn.
Het schandaal strekt zich uit tot om
koping van politici, vakbondsleiders
en zelfs regeringen. De betrokken
partijen zullen het Rhoodie nooit ver
geven. Britse en Amerikaanse journa
listen onderzoeken al waar het het
Zuidafrikaanse geld destijds naar toe
bourlid Hugh Jenkins heeft zijn rege
ring gevraagd Rhoodie politiek asiel
te verlenen, zodat er meer duidelijk
heid komt over mogelijke geheime
Zuidafrikaanse activiteiten in Enge
land. Jenkins zal premier Callaghan
ook vragen of hij de inlichtingen
dienst MI 5 zal inschakelen om
Eschel Rhoodie te ondervragen, als
hem politiek asiel is verleend.
door James Dorsey
JERUZALEM De Arabische reacties op het vredesakkoord
tussen Israël en Egypte waren volledig voorspelbaar: woede
en afwijzing. De radicalen in de Arabische wereld eisen nu de
uitvoering van de besluiten van de Arabische top van novem
ber in Bagdad, namelijk economische sancties tegen Egypte.
Vooral Saoedi-Arabië komt onder toenemende druk te staan.
Zbigniew Brzezinski, Carters adviseur voor veiligheidsza
ken, reisde dit weekeinde in het Midden-Oosten rond. Hier
komt hij aan op het vliegveld van de Saoedische hoofdstad Streep
Riaad, waar hij werd afgehaald door minister van buiten
landse zaken, Saoed Al-Faysal. Later ging Brzezinski nog
naar Jordanië en Egypte.
De 8aoedi's zijn, nu het vredesak
koord steeds dichterbij komt, ten ein
de raad. Ze zien hun beschermde we
reld steeds verder In elkaar storten.
In hun ogen voldoet hun voornaam
ste beschermheer, de Verenigde Sta
ten, niet meer aan zijn taak. Hulpe
loos keek Washington toe toen de
sjah ten val kwam. In Afghanistan
kwam met steun van de Sowjet-Unie
een marxistisch bewind aan de
macht. Aanvankelijk uitgestoken
voelhoorns in de richting van Moskou
zijn wel ijlings ingetrokken na de
Sowjetsteun aan de oorlog van Zuld-
Jemen tegen Noord-Jemen. Hoe van
streek de Saoedi's zijn, blijkt wel uit
het feit dat ze binnenkort al hun
troepen terugtrekken uit de Arabi
sche vredesmacht in Libanon.
door Jan Halkes
LISSABON De ontslagaanvraag van de Portugese staatsse
cretaris voor landhervorming, Ferreira de Amaral, heeft een
kabinetscrisis in Portugal dichterbij gebracht. Als de Portu
gese president Eanes niet openlijk tussenbeide komt ten
gunste van de staatssecretaris, dan zal de liberale PSD zijn
steun aan het kabinet van Mota Pinto intrekken.
De staatssecretaris zou zijn ontslag geheim dat PSD-leider Sa Cameiro
hebben aangeboden, omdat hij zich
door president Eanes in de steek gela
ten voelt. President Eanes heeft in
middels voor de televisie verklaard,
dat de steun van het staatshoofd aan
de regering een vooronderstelling is.
Als hij die steun niet meer wil geven,
dan moet hij de regering ontslaan,
aldus Eanes. De president verklaarde
dan ook de door de PSD geëiste ver-
trouwensverklaring aan het adres
van Ferreira de Amaral niet te willen
geven. „De PSD stelt een vals pro
bleem, dat zoals alle valse probleem
stellingen alleen maar dient om de
werkelijke problemen te verdoeze
len," aldus Eanes.
Toch sprak de president daarop wel
zijn vertrouwen uit in de minister van
landbouw en visserij Vaz Portugal en
In de „onverkorte toepassing" van de
wet op de landhervorming. Zoals be
kend, verwijten de socialisten en de de regering werd geëist. De demon
communisten de huidige regering dat stratie in het noordelijke Braganca
aanstuurt op vervroegde verkiezin
gen. Morgen beginnen de debatten in
het parlement over de begroting.
Deze debatten zijn al driemaal
achtereen uitgesteld. Het is nu wel
zeer onwaarschijnlijk geworden dat
de PSD nog voor de begroting stemt.
Dat betekent dan. dat ze met de
stemmen van communisten en socia
listen verworpen wordt, waarna het
voor president Eanes wel erg moeilijk
wordt om niet tot ontbinding van het
parlement over te gaan.
De gisteren uit Brazilië teruggekeer
de premier Mota Pinto zei, dat de
oppositie tegen zijn kabinet de com
munisten in de kaart speelt. De com
munistisch georiënteerde vakbewe
ging hield zaterdagmiddag grote ma
nifestaties waarbij het aftreden van
zij de landhervormingswet slechts ge
deeltelijk toepast, zodat de landar
beiders er alleen maar nadeel van
ondervinden. Eanes wees er verder
wel op dat de regering niet afhanke
lijk is van verklaringen van de presi
dent, maar van de houding van het
parlement.
De PSD vond de televisietoespraak
van president Eanes van afgelopen
zaterdagavond onvoldoende. Fractie
voorzitter Meneres Pimentel zei: „Er
is sprake van een kabinetscrisis en
van een ontslagaanvraag en daarop ls
geen antwoord gekomen." De Cen
trum-Democraten (CDS) zien hierin
overigens geen aanleiding om hun
positieve houding tegenover het ka
binet te heizien.
Socialisten en communisten verwij
ten de PSD doorgestoken kaart te
spelen met de afgetreden staatssecre
taris. Ze spreken zelfs van aansturen
door de PSD op een constitutionele
staatsgreep. Het is inderdaad geen
werd door de politie ontbonden toen
rechtse demonstranten met de beto
gers van links op de vuist wilden.
THURMONT (UPI) President Car
ter wil de olieprijzen onder controle
houden, maar niet meer vasthouden
aan een plafond, zo werd gisteren uit
welingelichte bronnen vernomen.
President Carter zal vandaag de
Amerikaanse energieproblemen be
spreken in Camp David. Naar ver
luidt zal Carter de prijzen gedurende
twee jaar niet onder controle houden
en tegelijkertijd de oliemaatschap
pijen een belasting opleggen, zodat
de prijzen niet de pan uitrijzen.
Ook Carters succesvolle reis naar
Egypte en Iraël heeft een streep ge
haald door de Saoedische rekening.
Riaad gokte erop dat de akkoorden
van Camp David niet uitvoerbaar
'zouden blijken te zijn. waarna Sadat
weer terug kon keren in de Arabische
gelederen. De Saoedi's zullen nu uit
wegen moeten zoeken om de in Bag
dad overeengekomen sancties tegen
Egypte te ontlopen. Want Riaad wil
in ieder geval voorkomen dat in Cairo
een radicaal bewind aan de macht
komt.
Saoedische regeringsfunctionarissen
ontkennen berichten van de Syrische
radio dat ze al besloten zouden heb
ben tot economische sancties tegen
Egypte op het moment dat dit land
het vredesakkoord ondertekent.
Kroonprins Fahd verklaarde tegeno
ver Newsweek dat „een dergelijke
verklaring door deze regering niet
werd uitgegeven".
Tegen de radicale Arabische druk in
proberen de Verenigde Staten mo
menteel de leiders van Riaad ervan te
overtuigen dat het Egyptisch-Israëll-
sche vredesakkoord inderdaad kan
dienen als basis van een totale vre
desregeling in het Midden-Oosten.
Met deze boodschap bracht Carters
adviseur Zbigniew Braezinski dit
weekeinde een bezoek aan Riaad en
daarna aan de Jordaanse hoofdstad
Amman. Overigens verwacht nie
mand directe resultaten van deze
reis.
Hoessein
Jordanië leek zich het afgelopen
weekeinde nogal vastberaden te ge
dragen tegen de Amerikaanse druk.
Koning Hoessein ontving de Pales
tijnse leider Jasser Arafat aan de
vooravond van het bezoek van Car
ters adviseur, Arafat en Hoessein
spraken zich gezamenlijk uit tegen
het vredesakkoord van Egypte en Is
raël. Maar aan de andere kant maak
te Hoessein duidelijk dat hij zich ook
niet met huid en haar verkoopt aan
het Arabische afwijzingsfront. Arafat
werd namelijk niet in Amman of zelfs
in het koninklijk paleis ontvangen
maar gewoon op de luchtmachtbasis
Mafrak, waardoor de politieke bete
kenis van zijn bezoek aanzienlijk
werd verkleind en de deur voor het
Amerikaanse initiatief op een kier
bleef staan.
Behalve Koeweit hebben de conser
vatieve Arabische Golfstaten zich
nogal op de vlakte gehouden. De Ver
enigde Arabische Emiraten lieten we
ten dat ze Egypte economisch zullen
blijven steunen. Dit land vreest dat
een boycot van Egypte de scheuring
ln de Arabische wereld alleen maar
verdiept. Wel vinden de Emiraten dat
het hoofdkwartier van de Arabische
Liga uit Cairo weg moet. Het stand
punt van de Verenigde Arabische
Emiraten houdt verband met de in
terne situatie. De autochtone bevol
king vormt een minderheid tegenover
een meerderheid van Palestij nen en
Egyptenaren die werkzaam zijn in
het onderwijs, de gezondheidszorg en
het administratieve vlak.
Ruimte
Deze ontwikkelingen maken duide
lijk dat de afspraken van vorig jaar
november ln Bagdad nog wel degelijk
ruimte laten voor een strijd tussen
behoudende en radicale Arabische
landen. Op het eerste gezicht werden
in Bagdad zeer radicale besluiten ge
nomen. Egypte diende in geval van
een vredesakkoord met Israël hard
aangepakt te worden. Maar tijdens
dezelfde top bekenden de twintig
deelnemende landen zich ln principe
tot vrede met de Joodse staat op
voorwaarde dat Israël zich terugtrekt
uit alle sedert 1967 bezette gebieden
en Instemt met een onafhankelijke
Palestijnse staat.
Egypte werd in de beklaagdenbank
gezet, omdat Sadat door zijn wens
vrede met Israël te sluiten de Arabi
sche eenheid verbrak zonder vante-
voren voldoende concessie van Israël
te hebben gekregen. Arabische diplo
matieke kringen vinden het akkoord
er dan ook naar. Door zich in Bagdad
niet tegen vrede met Israël te keren,
hebben de Arabische landen Sadats
positie ln feite gemakkelijker ge
maakt. Want als het waar is dat de
Arabische wereld ln feite wel vrede
met Israël wil, kan Sadat zich nauwe
lijks permitteren om met minder dan
de Arabische eisen genoegen te ne
men in zijn onderhandelingen met
Israël.
Het huidige vredesakkoord voldoet
niet aan de Arabische consensus. Dat
legt een hypotheek op de komende
onderhandelingen van Egypte en Is
raël. Als de Arabische wereld geen
boycot tegen Egypte afkondigt,
krijgt Sadat twaalf maanden de tijd
het vredesverdrag tegenover de Ara
bische wereld waar te maken. In die
twaalf maanden moeten de onder
handelingen over de Palestijnse auto
nomie voltooid zijn. Dat betekent een
zware last op de schouders van Egyp
te en Israël. Als deze twee landen het
niet eens zouden worden, komt Sadat
voor een zeer moeilijke keus te staan
Israël of de Arabische wereld. Op dat
ogenblik wordt de waarde van het
vredesakkoord aan zijn eerste echte
vuurproef onderworpen.
NEW YORK, LOESAKA (Reuter,
AP) Zambia en Angola hebben dit
weekeinde Zuid-Afrika beschuldigd
van grensschendlngen en agressieve
daden. Angola heeft de Veiligheids
raad gevraagd een spoedvergadering
te houden over de Zuidafrikaanse
aanvallen op SWAPO-kampen op An
golees grondgebied. De kwestie zal
vandaag waarschijnlijk aan de orde
komen als de onafhankelijkheid van
Namibië besproken wordt.
Zambia verklaarde zaterdag dat
Zuidafrikaanse troepen gedurende
twee dagen een stuk grondgebied van
Zambia bezet hebben. Bij hun speur
tocht naar guerrillastrijders zouden
zij dorpelingen gemarteld hebben.
al! «law
Gornicki
et de gedachte speelt Cambodja te bezoeken, kunt u beter een
"si nd uitzoeken, want het is daar knap gevaarlijk. Landmijnen en
ztk >ite granaten in de steden zijn nog niet opgeruimd en de
!ing van alle installaties en voorzieningen heeft de hotels on-
Jar gemaakt. Steeds weer wordt de stilte van de nacht verscheurd
Beluid van geweervuur een onmiskenbaar teken van de
ten van de laatste restanten van het oude regime, die niets meer
ëbfcen hebben
aa nedische verzorging en medicij-
eni r vrijwel niet te krijgen. Vervoer
e df)t het verleden; de spoorwegen
itelbaar beschadigd en inmiddels
Ivo (kerd, uitgebrande karkassen van
i iken de wegen onbegaanbaar be-
z<x jeeps die echter niet meer dan
;teèmeter per uur kunnen afleggen,
gjo orraden zijn er niet meer, geen
ek tions, geen reserve-onderdelen,
beèlden, lucifers en messen het
neest gevraagde artikelen ge-
agl
graven
s e wordt nog verergerd door de
va pidemieën, veroorzaakt door de
siowen in massagraven waarvan er
rr nieuwe worden ontdekt, en het
n drinkwater en medisch perso-
tot overmaat van ramp is het
van Cambodja, eens een rijk
nu een woestenij. In de hefst
gt »gde de Rode Khmer de rijstvel-
i/in door de dijken op te blazen. Dit
ho alleen de rijstcultuur voorlopig
de het heeft ook het micro-klimaat
bfed aangetast. Midden op de dag
len
wees mijn thermometer in de stad Svay
Rieng een temperatuur aan van 52 graden
Celsius. Voorbijgangers werpen hele stof
wolken op, die slijmvliezen in neus en ogen
aantasten.
Geen geld
Maar het belangrijkste obstakel voor een
aangenaam oponthoud in Cambodja van
daag de dag is de totale afwezigheid van
economische activiteiten. In de eerste
plaats is er geen geld in Cambodja, zelfs
niets dat lijkt op een wettig betaalmiddel.
Op 18 april 1975, een dag na de val van
Phnom Penh, werd het geld afgeschaft. Het
gebouw van de nationale bank werd opge
blazen en de inhoud van de kluizen op
straat gegooid. In de puinhopen daar vond
ik een aantal bankbiljetten die destijds zo'n
vijftienduizend gulden waard waren.
Het bewind van Pol Pot heeft geen eigen
munteenheid ingevoerd en tot op de dag
van vandaag kent het land geen geldeen-
heid. Belangrijker nog. op dit moment is het
moeilijk te zeggen wanneer hier een eind
aan zal komen. De leider van de nieuwe
Cambodjaanse regering. Heng Samrin, wei
gert op vragen hierover antwoord te geven
en niemand is daar verbaasd over. Per slot
van rekening ls er ook niet veel steun te
verwachten voor een nieuwe munteenheid
op dit moment
Maar ook de afwezigheid van geld is niet
Cambodja's grootste probleem. Veel erger
is. dat er ook geen sprake kan zijn van
ruilhandel, een gebruik dat bijna zo oud is
als de mensheid. Het is verdwenen omdat
het simpelste ruilobject, namelijk voedsel,
niet meer voorhanden is.
Geen rijst
Cambodjaanse kinderen in de rij voor voedsel. Een foto uit Phnom
Penh van voor de overname door de Rode Khmer. Het is niet de eerste
keer dat Cambodjaanse kinderen honger lijden.
Het is verbijsterend om. lopend door de
straten van Phnom Penh, te zien hoeveel
luxe-artikelen er opgestapeld liggen in de
winkels, geïmporteerd in de dagen van Lon
Nol, voor de val van de hoofdstad. Je kunt
er vrij naar binnenlopen en jezelf bedienen
Franse parfums, Amerikaanse scheerap-
paraten, zilveren dienbladen. Italiaanse
dassen en Japans speelgoed. Niemand heeft
er belangstelling voor, omdat dat éne wat
aan alle luxe zijn zin geeft er niet is: rijst.
Het is moeilijk te voorspellen wanneer
Cambodja weer rijst kan gaan verbouwen
in een mate die iets te betekenen heeft. Men
moet hierbij bedenken welke consequenties
de gedwongen verhuizing van tachtig pro
cent van de bevolking, van noord naar zuid
en van oost naar west. heeft gehad voor de
economie van het land. (Sommigen schat
ten dat zelfs negentig procent van de bevol
king hierbij betrokken is geweest). Geleide
lijk keren deze mensen terug naar hun
vroegere woonplaatsen waarvoor ze vaak
honderden kilometers moeten lopen en ik
wed dat het nog zes tot acht maanden zal
duren voor deze operatie is voltooid. Dan
pas kan er serieus worden gedacht over
hervatting van de rijstcultuur in Cambodja,
als er tenminste zaaigoed ls.
En zo is niet alleen rijst maar de hele
voedselvoorziening probleem nummer één
voor Cambodja. Op mijn omzwervingen
stuitte lk steeds weer op uitgemergelde
mensen. Ik zag hoe verhongerde gezinnen
een handjevol manlok en wat visjes verdeel
den die ze ln een slootje langs de weg
hadden gevangen, mensen die bamboe
kauwden of nauwelijks eetbaar afval veror
berden. Ik zag kinderen met bolle honger-
buiken en afgetakelde vrouwen van dertig
die sabbelden op suikerriet waarvan de
zoete kern al lang was opgegeten door hun
kinderen.
Uiterst succesvol
Cambodja ls het enige land dat ln de twin
tigste eeuw is teruggeworpen in een bestaan
dat doet denken aan het stenen tijdperk.
Alles moet van de grond af worden opge
bouwd Elke kabel voor elektriciteit of tele
foon moet opnieuw worden gelegd. Er moe
ten wegen worden aangelegd en scholen
gebouwd De produktle van vrijwel alles
moet op gang worden gebracht zonder dat
er ook maar iets ls om op terug te vallen
Op 7 Juli 1978. nog ln de dagen van Pol Pot.
zei de ambassadeur van de Volksrepubliek
China op een ontvangst voor Chinese speci
alisten in Pnom Penh: „U hebt hier in
Cambodja uitmuntende resultaten geboekt
die ons allen met enthousiasme vervullen.
Op alle fronten bent u uiterst succesvol
geweest: ln de landbouw, de cultuur, de
opvoeding en de medische wetenschap." Ik
kan het er niet geheel mee eens zijn.
Wieslaw Gornicki van het Poolse per
sagentschap Interpress is een van de wei
nige journalisten die na de val van Pol Pot
Cambodja heeft kunnen bezoeken.
