beraad
abinet Israël
Chinese leger
uit Vietnam
echts maakt kans bij teleurgestelde Finnen
Sadaf wil vrede niet
in Israël tekenen
Zwarte mijnwerker
bedreiging voor
z'n blanke collega
ean Monnet, Europeaan van allure
edesverdrag ligt moeilijk
Prij s verdubbeling
treft de Turken
'Plechtigheid in Washington voldoende'
VN-commissie boekt
weinig resultaat
Vuil Londen
Arrestatiebevel
tegen Rhoodie
Staking Zuid-Afrika voorbij
Laos vreest invasie
Leiders Tsjaad
sluiten akkoord
a-
rcRDAG 17 MAART 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
mr B. W. Biesheuvel
brengen geen staten samen, wij
nigen mensen". Deze boodschap
jean Monnet in 1976 mee aan zijn
•0 lolres. Met de precisie die al zijn
g, -iteiten kenmerkte, sloot hij met
i» lublikatie van zijn boek in dat
op zeer hoge leeftijd zijn levens-
af als archltekt en bouwer van
Verenigd Europa.
andere zeer grote mannen had
^Jnet gemeen dat hij idealisme en
srne tot een twee-eenheid wist te
ld gen Dit is, denk ik. de verklaring
n de enorme Invloed die dergelijke
Hj nen op de loop der geschiedenis
*n gehad. Immers zonder idea-
veizandt realisme ln de weer-
ge materie van de technische
•men van alle dag. Ik ervaar dat
ns weer als ik vandaag als lid
de commissie van „wijze man-
Europa rondreis.
ekeerd, zonder realisme ver-
t idealisme in kleurige en wijdse
d dge
lemf
perspectieven die nooit werkelijkheid
worden. Ben Goerion heeft eens ge
zegd: „Wie niet in wonderen gelooft is
geen ralist".
Spaak, die in de tijd dat hij leiding
gaf aan de Europese eenwording, zijn
idealisme ten aanzien van een Vere
nigd Europa herhaaldelijk koppelde
aan een realistisch beroep op de on
derhandelaars over de Europese ver
dragen. heeft in de Jaren vijftig eens
gezegd: „We moeten vast stellen wat
nodig ls en daaraan de consequenties
verbinden".
Ook bij Monnet was die koppeling
van idealisme en realisme volop aan
wezig. Typerend voor Monnet is. wat
hij daarover in zijn memoires op
merkt: „De filosofie die zich verbindt
met hetgeen noodzakelijk is realisti
scher dan de opvatting die uitslui
tend het mogelijke in ogenschouw
neemt."
Monnet heeft vooral bekendheid ge
kregen na de Tweede Wereldoorlog.
Toen heeft hij zich met zijn sterke
overtuigingskracht, met zijn werk
kracht en met veel bekwaamheid in
gezet voor de verwezenlijking van
zijn Ideaal: een Verenigd Europa. Al
vele jaren eerder echter zelfs al
tijdens de Eerste Wereldoorlog was
hij internationaal zeer actief. Het zijn
vooral de ln die eerdere Jaren opgeda
ne ervaringen en inzichten geweest
die voor hem een belangrijke bron
vormden voor het élan waarmee hij
na 1945 voor zijn idealen heeft gepleit
en gestreden.
Het heeft Monnet nooit aan nieuwe
ideeën ontbroken. Vooral niet als het
er om ging de eeuwenlange en vaak
zo rampzalig verlopen strijd binnen
ons werelddeel te vervangen door een
hecht geconstrueerde Europese ge
meenschap. Hij deed dat in een tijd
die er rijp voor leek. In een tijd waar
in Adenhauer in West-Duitsland, Ro
bert Schumann in Frankrijk en de
Gasperi in Italië rijp bleken de idea
len van Monnet in een doelbewuste
Europese politiek om te zetten.
Hetgeen Monnet in de jaren '50 en '60
heeft bepleit is vandaag nog min
stens zo actueel. De Europese Ge
meenschappen zijn er maar lelden
een stagnerend bestaan. Nationalis
me steekt weer de kop op. In onze tijd
van grote economische problemen en
grote werkloosheid proberen vrijwel
alle regeringen eigen problemen bin
nen eigen grenzen op te lossen. Overi
gens zonder veel resultaat. Het bond
genootschap tussen idealisme en rea
lisme, het geheime wapen van Jean
Monnet. zou ook vandaag in Europa
wonderen kunnen verrichten.
Monnet heeft ons in Europa de weg
naar de toekomst gewezen. Als archl
tekt en bouwer heeft hij veel tot
stand gebracht waarop wij verder
kunnen en moeten bouwen. In zijn
actiecomité voor een verenigd Euro
pa, waarvan ik een aantal jaren lid
ben geweest, heeft hij van 1955 tot
1965 politici en vakbondsleiders ge
ïnspireerd en waar nodig tot Europe
anen omgesmeed. Ik denk dat de
invloed van Jean Monnet ook na zijn
heengaan nog zeer groot zal blijven.
Als wij in Europa tenminste bereid
zijn mensen tot samenwerking te
brengen over (verouderde) nationale
grenzen heen.
Jean Monnet
ANKARA (Reuter) De Turkse re
gering neemt xeer ingrijpende econo
mische maatregelen om de crisis in
het land het hoofd te bieden. Giste
ren werd in afwachting van die
maatregelen een totaal verbod op de
verkoop van benzine, olie, suiker,
cement, ijzer en staal ingesteld. De
regering in Ankara besloot daarna
de benzineprijs met negentig pro
cent te verhogen. Dieselolie werd in
prijs verdubbeld.
Op de overige genoemde produkten
blijft een verkoopverbod van kracht
tot maandag, wanneer de regering
nieuwe prijsverordeningen zal vast
stellen. De verhoging van de olie
prijs houdt verband met de enorme
prijsstijgingen van de afgelopen ja
ren en het plotseling stilvallen van
de olieproduktie in Iran. De ver
wachting dat de olieprijzen zouden
stijgen leidde de afgelopen dagen tot
een enorme hamsterwoede, wat weer
aanleiding was tot enorme files bij
benzinestations.
Met de genomen maatregelen hoopt
de Turkse regering het tekort op de
betalingsbalans terug te drukken en
de inflatie (60 procent per jaar)
enigszins te beperken. Het
Internationale Monetaire Fonds
heeft op matiging aangedrongen.
ze James Dorsey
UZALEM Het Israëlische kabinet komt eerst maandag
in n om te spreken over het opstellen van richtlijnen voor
iderhandelingen met Egypte over Palestijnse autonomie,
ankelij k was het de bedoeling dat het kabinet zich
iëiken hierover zou beraden. Het uitstel is bedoeld om de
t [en, die zich verzetten tegen Palestijnse autonomie,
J ig over de streep te trekken.
el wordt het uitstel van het
tsberaad in verband gebracht
griep van premier Begin. Maar
gaan vertegenwoordigers van
ionale Religieuze Partij bij Be-
Us op bezoek om het ontwerp
verdrag te bespreken. De Na-
Religieuze Partij, die met drie
>rs in het kabinet vertegen-
gd is, is voorstander van de
lijn. De NRP heeft gezegd dat
pas zal uitspreken over het
verdrag als duidelijk is dat het
mnt van de regering met be-
_ig tot het karakter van de
ijnse autonomie overeenkomt
opvattingen van deze partij.
°uwelingen van premier Begin
°d in mening dat het uiteindelijke
lunt van de regering met be-
Hig tot de autonomie overeen
)k< men met de aanbeveling die
immissie van hoge regerings-
frttinarissen onlangs heeft ge-
aanbevelingen zijn erop
te voorkomen dat de te verle-
ïtonomie uteindelijk uitloopt
onafhankelijke Palestijnse
Volgens deze aanbevelingen
e Ie autonomie geen betrekking
el gebied zelf, maar alleen op de
b< ;rs van het gebied.
;iezen autonome raden van de
lijke bevolking zullen het ge-
i de Israëlische strijdkrachten
r* men. Deze strijdkrachten zul-
Iswaar uit de bevolkingscentra
21 toe"
xta
rokken worden maar in de
gebieden gestationeerd blij-
J"31 oewel de autonome raden een
Tlolitie in het leven mogen roe-
°°ulijven de Israëlische strijd-
'aa m voor de binnen- en buiten-
veiligheid verantwoordelijk.
onome raden zullen belastln-
gen heffen maar geen invoer-
i. Israël blijft in het bezit van
ringsgrond, ongeveer één vijf-
de oppervlakte van de bezette
lt. n, en blijft ook de waterbron-
li* leren. Tenslotte moeten Joden
ht houden om zich in de bezet
ten te vestigen en moeten de
aande joodse nederzettingen
uitgebreid.
lijnen
talem benadrukt men dat de
Jachten discussie in het kabi-
^tr autonomie geen bindende
[dl n zal opleveren maar slechts
,n ïen voor de komende onder
op, ngen. Deze richtlijnen zijn bij
iar,en. maar gezien het feit dat
,de telkens benadrukt dat auto-
e tfnaar het Palestijnse recht op
1 v hikking moet leiden, acht
i' '-j-j t in de Israëlische hoofdstad
30 t Cairo van tevoren goed weet
iel in beginsel over autonomie
eug
we
ee n tijdens het bezoek van
ulle s president Jimmy Carter
tltbijna met geen woord in het
iit u gerept werd over de joodse
te fttingen.
Juist de dag voor Carters aankomst
in Israël had Begin minister van fi
nanciën Simcha Ehrllch opdracht ge
geven om de begroting voor volgend
jaar voor Joodse nederzettingen in de
bezette gebieden met 25 miljoen gul
den te verhogen. Volgens ingewijden
in Jeruzalem maakten Israëlische mi
nisters achter gesloten deuren Carter
duidelijk dat er van een stopzetting
van de nederzettingsactiviteiten,
zelfs voor een korte periode, geen
sprake kon zijn. Toch sluit men niet
uit dat Israël zich van dergelijke acti
viteiten vrijwillig zal onthouden om
geen provocerende indruk te maken.
Dit zal blijken zodra Qoesj Emoe-
niem, een beweging van voorstanders
van Groot-Israël, zal pogen tegen de
wil van de regering zeven nieuwe ne
derzettingen op de westelijke Jor-
daanoever te stichten.
Geen alternatief
Zelfs degenen die ln séptember in de
Knesset. Israëls parlement, tegen de
akkoorden van Camp David stem
den, menen dat het ontwerp vredes
verdrag volgende week met een over
weldigende meerderheid goedge
keurd zal worden. „Het is geen opti
maal akkoord" zegt Echoed Olmert,
die tegen de akkoorden van Camp
David verleden gekant was. „Maar de
alternatieven zijn nog erger". De
stemming in de Knesset, die waar
schijnlijk door een debat van onge
veer dertig uur voorafgegaan zal wor
den, zal uiteindelijk het sluitstuk van
Begin's overwinning worden. Vriend
en vijand van de premier feliciteren
hem met de door hem getoonde poli
tieke rijpheid, doortastendheid en ij
zeren zenuwen in de onderhande
lingen.
Toch staat Begin pas na de onderte
kening van het vredesverdrag de
moeilijkste taak te wachten. Het
Egyptisch-Israëlische vredesverdrag
is een akkoord dat het kernprobleem
uit de weg gaat. De meningsverschil
len tussen Jeruzalem, Caïro en Was
hington over de manier waarop het
Palestijnse vraagstuk opgelost dient
te worden, zijn nauwelijks kleiner ge
worden. Geleidelijk aan vallen er wij
zigingen te bespeuren in de Israëli
sche houding jegens de Palestijnen.
Maar van een doorbraak is bepaald
geen sprake.
In december 1977 lanceerde Begin de
gedachte van autonomie. Een con
ceptie die voor iedereen iets anders
betekent. Begin weigerde te beseffen
dat autonomie in feite een erkenning
van het Palestijnse recht op zelfbe
schikking inhoudt. Slechts met grote
moeite ging hij in Camp David ak
koord met het begrip van de „legitie
me rechten van de Palestijnen". De
Israëlische oppositieleider Sjimon
Peres repte voor de eerste keer verle
den week in de Knesset tijdens de
ceremoniële bijeenkomst ter gelegen
heid van Carters bezoek van de natio
nale identiteit van de Palestijnen.
Het woordje legitiem kreeg hij niet
over de lippen hoewel dat ln de term
„rechten" opgesloten zit.
CAIRO, WASHINGTON (Reuter, UPI) De Egyptische pre
sident Sadat wil liever niet naar Israël voor de ondertekening
van de Hebreeuwse versie van het Egyptisch-Israelisch
vredesakkoord. Sadat zei de ondertekeningsplechtigheid in
Washington voldoende te vinden.
De uitlatingen van de Egyptische
president worden in verband ge
bracht met de toenemende Arabische
ressentimenten jegens Egypte. Sadat
zou niet nog meer olie op het vuur
willen gooien door zich nogmaals in
Jeruzalem te vertonen. Ter verkla
ring zei president Sadat gisteren dat
hij ondertekening in Washington vol
doende vond, omdat het vredesak
koord het werk van president Carter
is geweest: „Het is Carters werk en
Carters show".
De Verenigde Staten hebben zich gis
teren geschaard in het diplomatieke
offensief van Egypte om althans een
deel van de Arabische wereld mee te
krijgen op de vredesweg. Carters ad
viseur voor nationale veiligheid Zbig-
niew Brzezinski is gisteren vertrok
ken naar Jordanië en Saoedi-Arabië.
GENEVE (AP) De jaarlijkse zitting
van de commissie voor de mensen
rechten van de Verenigde Naties in
Genève is gisteren beëindigd zonder
dat er spectaculaire resultaten zijn
geboekt. Vooral de westerse landen
zijn ernstig ontstemd over de toene
mende politisering van de debatten.
In zijn gezelschap reizen mee de
staatssecretaris voor buitenlandse
zaken, Warren Christopher en Carters
zoon Chip. De Amerikanen zullen
proberen te bewerkstelligen dat Jor
danië en Saoedi-Arabië, de twee ge
matigde Arabische landen die zich
nog niet zo uitdrukkelijk tegen het
vredesakkoord hebben uitgesproken,
tot een min of meer neutrale houding
te brengen.
Ondertussen wordt in de Verenigde
Staten de laatste hand gelegd aan het
vredesverdrag, waarbij het met name
gaat om de uitvoering van de terug
trekking van het Israëlische leger uit
de Sinaï en om de Amerikaanse fi
nanciële steun. De Egyptische minis
ter van defensie Kamal Hassan is
gisteren aangekomen in Washington,
waar zijn Israëlische collega Welz-
man al een dag eerder gearriveerd
was. De twee ministers komen van
daag bijeen. Gisteren voerde minister
Weizman besprekingen met zijn
Amerikaanse collega Brown over de
financiering van de Israëlische teug
trekking uit de Sinaï, die door de
Amerikanen zal worden betaald.
Inmiddels zijn Jordanië en Saoedi-
Arabië besprekingen begonnen over
hun standpunt inzake het vredesver
drag. De persoonlijke adviseur van de
Jordaanse koning Hoessein reisde
daartoe naar de Saoedische hoofd
stad Riaad.
De vuilnisophalers in Londen zijn
gisteren na een staking van vier we
ken weer aan het werk gegaan. Op
diverse plaatsen in de hoofdstad ligt
het vuil meters hoog en de ophalers
hebben behalve een forse loonsver
hoging ook nog eens 200 gulden extra
per week gekregen voor het verwij
deren van het achterstallige vuil.
Van onze correspondent
JOHANNESBURG - De Zuidafri-
kaanse regering heeft een arrestatie
bevel uitgevaardigd tegen het voor
malige hoofd van het ministerie van
voorlichting, Eschel Rhoodie. Hij
wordt beschuldigd van fraude en
diefstal.
Dit heeft de Zuidafrikaanse premier
Botha gisteren aan het parlement
meegedeeld. Het betekent dat de re
gering nu stappen gaat ondernemen
om Rhoodie uitgeleverd te krijgen.
Rhoodie, die belangrijke documen
ten bezit over een schandaal waarbij
de regering is betrokken.verbergt
zich ergens in Europa. Hij is de sleu
telfiguur in een schandaal over ge
heim gebruik van overheidsgeld voor
propagandadoeleinden.
Botha maakte ook bekend dat de
Erasmuscommlssie, die het schan
daal onderzoekt, een ruimere op
dracht heeft gekregen. De commissie
is nu gevraagd ook te onderzoeken
hoe groot de betrokkenheid van de
regering was. Botha voegde daar ech
ter aan toe dat bewijzen, die een
gevaar voor de staatsveiligheid op
zouden leveren, geheim moeten blij
ven. De conservatieve oppositiepartij
NRP eiste echter dat alle materiaal
openbaar wordt gemaakt, omdat de
regering anders altijd verdacht zal
blijven. De stappen va Botha worden
gezien als een poging het vertrouwen
in de regering te herstellen.
Van een onzer redacteuren
Blanke mijnwerkers in Zuid-Afrika zijn drie dagen geleden
weer aan het werk gegaan, nadat ze een week hadden ge
staakt Niet om meer loon of betere arbeidsvoorwaarden,
maar omdat zwarten en kleurlingen hetzelfde werk mogen
gaan doen als zijzelf.
In Zuid-Afrika lijkt er weinig veran
derd sedert 1922. Toen al staakten
alle blanke mijnwerkers omdat zwar
ten iets moeilijker werk mochten
gaan doen. Het leger dwong de sta
kers na een bloedige strijd het werk
te hervatten. Nu, ruim een halve eeuw
later, gooide de helft van alle blanke
Zuidafrikaanse mijnwerkers (18.000
man) het bijltje er bij neer. omdat
zwarten hetzelfde werk mogen gaan
doen en omdat steeds meer zwarte
krachten een baan ln de. mijnen krij
gen. De Mijnwerkersunie (MWU)
vond het ontoelaatbaar dat ook niet-
blanken geschoold werk krijgen. Op
gevoed als zij zijn met de Zuidafri
kaanse apartheidsgedachte, kunnen
deze blanken het nauwelijks verwer
ken dat de regering en de mijnbouw-
maatschappijen hun koers iets ten
gunste van zwarten en kleurlingen
wijzigen en de mijnen gaan „Afrika-
niseren".
Kaffer
De mening van een van de stakende
mijnwerkers spreekt boekdelen: „Net
zo zeker als het is dat er maar een
God is, zo zeker is het dat een kaffer
(scheldwoord voor zwarte red.)
mijn werk niet gaat doen. Ik verdien
1600 rand (ongeveer 3700 gulden) en
nu willen ze per week aan vier kaffers
ieder 400 rand (920 gulden) betalen
om mijn werk te doen. Ze zeggen dat
vier kaffers meer kunnen doen dan
ik".
De helft van de blanke mijnwerkers
deed niet mee aan de staking. In de
Zuidafrikaanse mijnen vinden onge
veer 35.000 blanken en 400.000 zwar
ten en gekleurden een baan. De mijn-
bouwmaatschappijen kunnen er niet
onderuit om de zwarten en gekleur
den beter te gaan betalen. De
Zuidafrikaanse apartheidspolitiek
staat onder zware druk en Pretoria
voelt zich gedwongen de buitenwe
reld te tonen dat het de zwarten
steeds beter gaat. Bovendien kunnen
de mijnbouwondernemingen uit een
steeds kleiner arsenaal blanken put
ten, omdat ook het Zuidafrikaanse
leger hen nodig heeft.
Riant loon
De mijnstaking begon in de O'Kiep-
mljn in het westen van Zuid-Afrika
Uit medeleven met de arbeiders in
deze kopermijn legden leden van de
Mijnwerkersunie ook elders het werk
neer. De werkgeversorganisatie ver
klaarde de staking direct illegaal. De
stakers werden onder grote druk ge
zet en toen ze gingen beseffen dat ze
wel eens hun riante loon en hun
gerieflijke woning konden verliezer»
togen ze weer aan het werk. Het was
hun duidelijk dat de regering en dë
werknemers geen krimp zouden
geven.
Het gemiddelde loon van de blanke
mijnwerker ligt rond de 2300 gulden
per maand. Zijn ze iets meer ge
schoold dan kan het oplopen tot 4600
6900 gulden per maand.
PEKING, BANGKOK (Reuter, AP, UPI) China reageerde
gisteren positief op de Vietnamese uitnodiging voor vredesbe
sprekingen. In Peking kondigde minister van buitenlandse
zaken Hoeang Hoea aan dat alle Chinese troepen nu weer in
eigen land zijn teruggekeerd.
Hoetng noemde de Vietnamese uit-
nodiging een welkome ontwikkeling.
Hij voegde er echter aan toe dat als
de Vietnamezen „doorgaan met hun
gewapende provocaties en invallen,
de Chinese grenstroepen een stevige
tegenaanval zullen doen". Nu China
zijn belofte om zich terug te trekken
is nagekomen, moet Vietnam zich op
zijn beurt uit Cambodja terugtrek
ken, aldus de minister van buiten
landse zaken.
Waar en wanneer de vredesbespre
kingen zullen plaatsvinden was giste
ren niet duidelijk. Huang zei alleen
maar te hopen dat dat zo spoedig
mogelijk zal gebeuren. Vietnam had
donderdag voorgesteld een ontmoe
ting in Hanoi te beleggen. De bespre
kingen moet duidelijkheid brengen
over het preciese verloop van de
grens tussen China en Vietnam en
een formeel einde maken aan de oor
log tussen de twee landen, die vier
weken heeft geduurd en aan tiendui
zenden mensen het leven heeft
gekost.
Huang wilde gisteren niet zeggen
hoeveel Chinezen er in de strijd wa
ren gesneuveld: „We vinden het niet
nodig de resultaten bekend te ma
ken". aldus de minister. Hij zei dat de
Chinezen hun doel hadden bereikt,
namelijk „de Vietnamese troepen ln
het grensgebied een vernietigende
slag toebrengen, om een einde te ma
ken aan de arrogantie van de Vietna
mese agressie en de mythe van hun
onoverwinnelijkheid te ontzenuwen"
Laos
Laos heeft gisteren verklaard dat
Chinese troepen op verschillende
plaatsen de grens hebben overschre
den en kleine delen van Laos bezet
houden. In een ongekend scherpe
nota eiste de Laotiaanse minister van
buitenlandse zaken de onmiddellijke
terugtrekking van alle Chinese troe
pen. Uit de nota was op te maken dat
er tot nu toe geen gevechten tussen
Chinese en Laotiaanse troepen zijn
geweest. Laos krijgt militaire enjxdi-
tieke steun van Vietnam
afgelopen week eiste Laos de onmid
dellijke terugtrekking van vijfdui
zend Chinese technici, die in Laos
zijn om te helpen bij de aanleg van
wegen en andere grote projecten.
Vietnam uit al enige tijd de beschul
diging dat China een grote troepen
macht samentrekt aan de grens met
Laos en dat het van plan is dit land
geheel te annexeren.
LAGOS (UPI, AFP) - Leiders van de
strijdende partijen in de Middenafri-
kaanse staat Tsjaad hebben een ak
koord ondertekend dat een einde
moet maken aan de burgeroorlog in
dit land.
Het akkoord is gesloten na vijf dagen
onderhandelen in de Nigeriaanse
stad Kano. Voornaamste onderteke
naars waren de president van Tsjaad,
Felix Malloum, en zijn tegenstander
premier Hissene Habre. Ook de leider
van het Frolinat, een islamitische
guerrillabeweging die de regering in
de hoofdstad N'Djamena bestrijdt,
heeft het akkoord ondertekend De
conferentie in Kano was belegd op
initiatief van de Nigeriaanse regering.
Volgens het donderdag gesloten ver
drag moet een overgangsregering van
nationale eenheid vrije verkiezingen
voorbereiden. Het is de bedoeling dat
er een regering komt, waarin alle
Tsjaadse groeperingen zijn vertegen
woordigd. Politieke gevangenen krij
gen amnestie en ballingen mogen te
rug naar hun vaderland, aldus het
akkoord. Een Nigeriaanse vredes
macht zal toezien op de naleving van
het akkoord.
zoi
■sw
Liet ert van Panhuis
ele
Ral
fc zells voor Noordse begrippen matte campagne gaat Finland
n en maandag naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen,
lis is groot dat de huidige vier-partljencoalitie onder leiding van de
1-democraat Kalevi Sorsa ook na maandag het land blijft regeren,
"g fen kleine verschuiving naar rechts brengt, althans op papier, een
plijk" alternatief.
conflict met de premier trok zij zich terug,
ofschoon de fractie het regeringsbeleid nog
steeds steunt. De oppositie wordt gevormd
door de conservatieve partij van bankier
Harri Holkeri (34 zetels) en enkele kleine
fracties, waarvan die van de christen-demo
craten (8) de grootste is
irige Sorsa leidt sinds het voorjaar
Iva) een kabinet, waarin eerst vijf en
'lefpig jaar na een wat vreemde korte
er partijen deelnemen. Dat zijn dan
tigen sociaal-democraten met 54
;aü 200 parlementszetels de grootste
ai - de centrumpartij van president
ent tokonen «41 zetelsi. de alliantie van
ge "'!sten en links-socialisten die onder
1 volksdemocraten 40 fractieleden
de kleine liberale partij (9).
jaar terug deed ook de Zweedse
Maar na een constitutioneel
Status
De drie grootste partijen socialisten,
communisten en centrum vormen mees
tal de kern van een kabinet. Dat is niet los
te koppelen van de status van Finland. Het
land onderhoudt speciale betrekkingen met
de Sowjet-Unie. Finland is geen satelliet
van Moskou zoals bijna alle landen van
Oost-Europa, maar heeft de handen ook
niet vrij. Zeker het internationale beleid is
er op gericht de Sowjet-Unie niet tegen de
haren in te strijken.
Ook bij de samenstelling van een regering
moet wel degelijk rekening worden gehou
den met de grote buur. Er is in Finland geen
enkele partij van gewicht, die deze realiteit
niet onder ogen ziet. De architect van de
betrekkingen tussen Helsinki en Moskou,
Kekkonens voorganger Paaslkivi, was een
conservatief. Dus niet bepaald een naloper
van de Sowjets. Toch heeft Moskou de
afgelopen tijd bezorgde geluiden laten ho
ren over „de groei van rechts"
Dat is dan waarschijnlijk naar aanleiding
van opiniepeilingen, die de indruk wekken
dat morgen de conservatieven een flinke
winst zuilen boeken. Ze maken daarbij een
kans de tweede partij van het land te wor
den. En als dan, zoals wordt verwacht, de
sociaal-democraten enkele zetels verliezen,
wordt het moeilijk bankier Holkeri buiten
de regering te houden. De conservatieven
laten er geen twijfel over bestaan dat ze af
willen van het etiket „eeuwige oppositie",
een rol die ze vooral aan Kekkonen hebben
te danken.
President Kekkonen, die een sleutelpositie
inneemt in het Finse politieke bestel,
streeft telkens weer naar een kabinet, dat
op de drie grootste partijen steunt: de soci
aal-democraten als gTootste partij, de com
munisten vanwege Moskou en het centrum
Kekkonens eigen achterban voor het
tegenwicht, en vanwege zijn traditionele rol
als stabilisator Meestal wordt zo'n kernka
binet aangevuld met de liberalen
Winst
De conservatieven tekenen erop dat een
flinke winst hun verscheidene ijzers in het
vuur zal brengen. Zo is het mogelijk dat de
burgerlijken een coalitiekabinet vormen,
maar veel animo bulten de conservatieve
gelederen is er niet voor dit idee. Van meer
belang is het feit dat de communisten on
langs hebben laten weten geen overwegen
de bezwaren te hebben tegen regeringsdeel
name van Holkeri. Als beide partijen zich
sterk maken zullen 8orsa en Kekkonen wel
overstag moeten gaan
Sociaal-democraten en communisten staan
toch al wat op gespannen voet. Dat heeft te
maken met de eigensoortige samenstelling
van de communistische partij. De afgelo
pen jaren is ook hier een opdeling tussen
Eurocommunisten en stalinisten gekomen
Maar waar dit elders tot een scheuring
leidde, zijn in Finland de communisten bij
elkaar gebleven. Ze maken echter voortdu
rend ruzie en de Moskou-groep heeft zich in
het parlement herhaaldelijk gekant tegen
het sociale beleid van de Eurocommunisti-
sche minister van arbeid Aalto. De stalinis
ten, die worden aangevoerd door de vlce-
voorzitter van de partij Sinisalo, zijn daar
om een bron van onzekerheid.
De Finnen zijn opvallend ongeïnteresseerd
in de afloop van de stembusstrijd. Dat heeft
te maken met de economische politiek van
de regering. Sorsa heeft de afgelopen jaren
de geldontwaarding stevig aangepakt en
van ruim 20 procent tot iets meer dan 5
teruggedrongen, Ook de handelsbalans is
ten goede veranderd.
Dit is echter ten koste gegaan van de werk
gelegenheid Die bedraagt momenteel 8
procent ofwel 200.000. Het is ook in Finland
de groep jongeren die de zwaarste klappen
krijgen. Uit teleurstelling over het beleid
van Sorsa gaan ze hun hoop vestigen op de
conservatieven. Een eventuele „ruk naar
rechts" lijkt dan ook meer een uiting van
protest dan een grote verschuiving van op
vattingen.
