Een hemelsblauw boekje met vogeltjes er op
Op weg naar een theologie van de islam
VOOR HET
Congres in verband met
nieuwe
abortus wetgeving
VAN DA A
Trouw
in het Congresgebouw te Den Haag
Zaterdag 24 maart 1979 10.30-16.00
uur
vormingscentra
de klencke
ZATERDAG 17 MAART 1979
KERK
TROUW/KWARTET
door A. J. Klei
Een collega legde een zeer klein
boekje voor me neer. HIJ had dat
bij het opruimen van de
ouderlijke boekenkast gevonden
en het leek hem net Iets voor mij.
Het was een dun. vierkant
uitgaafje met een hemelsblauw
omslag, waarop met witte lijnen
vogeltjes getekend waren. Het zag
er met elkaar nogal frivool uit en
aangezien lk gewoon ben dat op
mijn bureau louter degelijk spul
terecht komt, vroeg lk me
verbaasd af wat lk hiermee moest.
De bekeek het geschrift wat
nauwkeuriger en las de In rode
letters uitgevoerde titel: „De
verklaring van Utrecht 1905
gehandhaafd". Blijkens het
titelblad hield ik ln handen „een
eenvoudige toelichting op de
beslissing der generale synode van
Utrecht 1943 Inzake de bij haar
Ingekomen bezwaarschriften",
geschreven door dr. A. D. R.
Polman, gereformeerd predikant
te Bolsward. Het Jaar van uitgave
was 1944.
Het boekje met zijn bedrieglijk
fleurig uiterlijk hoorde dus
volledig op mijn schrijftafel thuis,
het was één van de vele brochures
die verschenen tijdens de
kerkstrijd, welke ln augustus 1944
geleld heeft tot het ontstaan van
de vrijgemaakte gereformeerde
kerken. Ik herinnerde me niet. dit
boekje destijds ln mijn ouderlijk
huls gezien te hebben, lk heb daar
trouwens ook nooit horen praten
over „Utrecht 1905" en „Utrecht
1943". En als lk nu zo'n werkje van
dr. Polman doorblader, kan lk
mijn ouders achteraf alleen maar
prijzen, dat ze me niet met het
voor of tegen van de
veronderstelde wedergeboorte om
de oren hebben geslagen.
We kregen ln die Jaren overigens
wel allerlei drukwerk van
„synodale" en vooral „bezwaarde"
kant ln de bus. Dat kwam omdat
mijn vader scriba van de
gereformeerde kerkeraad was. Ik
heb hem er echter nooit ln zien
lezen en lk geloof ook niet, dat hij
die brochures aan anderen
doorgaf. Omdat onze dominee
ondergedoken was, preekten er
altijd domlnees-van-elders en die
hadden wij thuis dan over de
vloer. Sommigen van hen wekten
mijn vader op, gemeente-avonden
te beleggen met voorlichting over
de kerkstrijd, maar hij wees zo'n
suggestie altijd resoluut van de
hand onder het pastorale motto,
dat Je geen slapende honden
wakker moet maken. Aldus ls het
geschied dat de vrijmaking ons
dorp voorbijging.
Ik weet daarom niet van-huls-ult
van „oeverloze discussies", zoals
J an Pier Erlnga zich uit zijn Jeugd
te binnen kan brengen blijkens
zijn verhaal in „Leesdienst". de
Baamse gereformeerde kerkbode.
Pas veel later, toen ik aan
synodale perstafels zat, heb ik
eindeloze debatten over de
kerkscheuring van 1944
meegemaakt. Het ging er dan om,
of de wel en niet vrijgemaakte
gereformeerden weer bij elkaar
zouden kunnen komen. Inmiddels
zijn die debatten verstomd en
kijken belde soorten
gereformeerden amper meer naar
elkaar om.
Mijlenver zijn mensen, die
vijfendertig Jaar terug nog ln één
kerkverband zaten, uit elkaar
gegroeid. Ik besef dat sterk,
wanneer lk vla radio of televisie
een vrijgemaakte preek beluister.
O Ja, het klopt allemaal prachtig.
Gegeven: de tekst, te bewijzen: de
punten, bewijs: de preek. Het is
me liever dan allerlei vlot
gedierbaar, datje bij de EO en
soms bij de concurrerende NCRV
kunt waarnemen, maar waar
gaat het over? Ik ontmoet een
glad, gesloten systeem en vind
geen aanrakingspunten. Twijfelen
die mensen nooit? Verkopen ze
nooit een ketterij?
De heer Erlnga vertelt ln
„Leesdienst", dat hij bij de
Baamse vrijgemaakten heeft
gekerkt. Hij schrijft: „Als lk de
volwassen kerkgangers bekijk, zie
ik eigenlijk geen enkele reden
waarom ze zich bij ons in de kerk
niet lekker zouden voelen". Nu, ik
kan de heer Erlnga wel een heel
rijtje redenen opgeven, waarom
de vrijgemaakten met een draf uit
de „synodale" kerk zouden
weglopen. Jan Pier Eringa
vervolgt: „Ik voel me bij hen ten
minste best thuis". Kijk, alleen al
om dit soort hartelijke uitspraken
zouden de vrijgemaakten zich
geen moment lekker voelen bij de
heer Erlnga ln de kerk. Het
kerkvergaderend werk van God ls
geen kwestie van je ergens lekker
thuis voelen. Heus, broeder
Eringa, zo redeneren zij
Hiermee is, dat stem ik terstond
toe, niet het laatste woord over de
vrijgemaakte gereformeerden
gezegd. Welnu, ze komen dit jaar
nog vaker aan bod. zéker bij de
verschijning van het in
voorbereiding zijnde gedenkboek
naar aanleiding van vijfendertig
jaar vrijmaking. Dat boek komt
deze zomer uit bij Kok in Kampen
en tot de samenstellers behoren
de welbekende heer P. Jongeling
en diens schoonzoon J. P. de Vries,
de hoofdredacteur van het
vrijgemaakte Nederlands
Dagblad.
REDELIJKE ONREDELIJK D
1
Eén van de verhalen van de i
van het volk Israël gaat overd
De Israëlieten zijn door M( -
Egypte bevrijd en nu valt df>*
tijntocht toch bitter tegen. Zt
dorst. Onmatige, levenbedrtel
dorst. Zonder water sterft ee
De camavalswoorden: geen 0
maar bier, ik sterf nog liever
dorst, zijn daarom waanzin
hoogmoed. Dorst kan dodeli
door Jan Slomp
„Lang leve Allah en Turkije". Met deze woorden, door de
auteur ontdekt op de zitting van de stoel in een bus, begint het
boek „De moslimse naaste" van dr. Wessels Het citaat geeft
duidelijk aan dat zich bezig houden met de studie van de
islam, de religie van de moslims, geen vrijblijvende zaak meer
is. Vroeger kon men nog met een zeker goed recht volhouden
dat alleen zij die in de wereld van de islam gingen werken of
reizen er verstandig aan deden zich enigszins op de hoogte te
stellen van de wetten en voorschriften van deze godsdienst.
Dat is sedert kort anders geworden. Er wonen ongeveer
200.000 moslims van allerlei herkomst in ons dichtbevolkte
land.
Moslims zijn onze naasten geworden.
Niet verre naasten door de zending of
televisie, maar naasten ln de letterlij
ke betekenis van het woord. Ze wo
nen ln onze steden, gebruiken het
openbare vervoer en doen hun Inko
pen ln Nederlandse winkels. Vandaar
de titel van dit boek: De moslimse
naaste. Het boek van Wessels bevat
echter geen handleiding over hoe Je
bij buitenlandse werknemers over de
drempel komt. Daar zijn andere
boekjes over geschreven. De onderti
tel geeft aan waar het de schrijver om
begonnen ls: Op weg naar een theolo
gie van de islam. Met andere woor
den: omdat de moslim onze naaste is
geworden, moeten we zijn religie ook
theologisch serieus nemen.
Ontmoetingen
Wat ligt er dan meer voor de hand
dan om te rade te gaan bij hen die
reeds dertien eeuwen lang de mos
lims als naasten hebben, nl. de chris
tenen ln het Midden-Oosten. Dat
doet Wessels dan ook. In hoofdstuk I
begint hij met een gedeeltelijke re
constructie en beschrijving van de
ontmoetingen tussen de profeet Mo
hammed en de Arabische christenen
van zijn tijd (570-632). Wessels consta
teert terecht aan het eind van dit
hoofdstuk (hij komt er op terug aan
het eind van hoofdstuk IV) dat het
een gelukkige zaak ls dat de laatste
ontmoeting tussen Mohammed en de
christenen uit Najraan ln Zuid-Ara-
blé ls geëindigd met een open vraag
over wie er al of niet gelijk heeft.
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer. met Dordts Oagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur- Jenze Tamminga
Directeur: mg. O. Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
tel 020-913456
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned. Cred-etbanli
Reken,ngnr 23 00 12.574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTERDAM/DORORECHT
Postbus 940
3000 AX Rotterdam
Westbtaak 4 Rotterdam
tel. 010-115568 (abonnementen
en bezorging)
tel 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
REGIO DEN HAAG/LEIOEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
Parkstraat 22
Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEOERLANO
(uitsluitend administratie)
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56
Zwone
Abonnementsprijzen:
Per maand f 15.90
Per kwartaal 47,70
Per helt jaar 95.40
Per jaar 188.60
Advertentietarieven op aanvraag
Telefonische abonnementenopdrachten
(zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30 ven
maandag t/m vrijdag Op zondag van 18-
20 uur telet. 020-913456
Opgnve mim-advertenl>es tel.
020-936668 ol schnttetijk aah Mek-Adv
atdeimg. postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswijzigingen uitetend SChrifteb|k
aan ooie Amsterdamse adressen.
In het tweede hoofdstuk behandelt
Wessels de lotgevallen van de christe
lijke minderheden ln de moslimse we
reld. Het derde en vierde hoofdstuk
laten vervolgens twee kanten van de
theologische medaille zien. Eerst ho
ren we hoe christen-theologen gerea
geerd hebben op het verschijnsel Is
lam. Daarna komen moslimse den
kers en wetsgeleerden aan het woord
over het christendom. In het vijfde en
laatste hoofdstuk vraagt Wessels zich
af wat we van het verleden kunnen
leren voor heden en toekomst.
Het verleden
Deze verdeling ln vijf hoofdstukken,
hoewel niet opzettelijk, trof me toch
als erg Islamitisch. We komen Immers
het getal vijf als indelingsprincipe
telkens weer ln de islam tegen. Maar
dit terzijde. Deze principiële en histo
rische aanpak heeft verschillende
voordelen. In de eerste plaats worden
voor- én tegenstanders van de dia
loog met moslims er toch wel heel
duidelijk aan herinnerd dat het
hoogst onverstandig ls om net te
doen, alsof die lange geschiedenis
van politieke confrontatie, theologi
sche controverse en polemiek voor
het bepalen van onze houding van
daag er helemaal niet toe doet. Het
verleden werkt namelijk zowel bij
moslims als christenen door ln het
heden. Onhistorisch denken ls altijd
gevaarlijk maar ln de ontmoeting
met moslims een blijk van kortzich
tigheid. Zowel praktisch ingestelde
mensen, die buitenlanders willen hel
pen, als zich theoretisch en dogma
tisch opstellende christenen kunnen
niet doen alsof dit gezamenlijke ver
leden eenvoudig niet bestaat. Wij ne
men ons verleden mee, zij het hunne.
In de grote moskee van Koeala Loempoer, Maleisië.
Vergiftigd
Het ls mijn ervaring, dat het huidige
klimaat ook ln Nederland maar al te
vaak wordt bepaald door sociale dis
criminatie enerzijds en achterdocht,
vooroordelen en onwetendheid an
derzijds. Daaraan lijden zowel chris
tenen als humanisten. De Duitse mis-
sioloog E. Keilerhals, overigens niet
door Wessels genoemd, overdrijft
mijns Inziens niet wanneer hij van de
huidige situatie schrijft dat de rela
ties als gevolg van eeuwenlange te
genstellingen zijn vergiftigd.
Wat doe Je daaraan? Anderen hebben
de sociale problemen ln kaart ge
bracht. Ik denk aan Frank Boven
kerk e.a. Omdat zij anders zijn
Patronen van rasdiscriminatie in
Nederland (besproken ln Trouw op 28
oktober 1978). Wessels bracht de
theologische tegenstellingen ln kaart.
Ook ln het Nederlandse taalgebied
heeft hij in dezen voorgangers gehad.
W. A. Bljlefeld, nu ln Amerika, heeft
ln zijn dissertatie. De islam als na-
christelijke religie (1959) op dit ge
bied Dlonierswerk verricht.
Wessels mikt met zijn boek op een
breder publiek dan ln een proef
schrift mogelijk is. Hij vermijdt het
gebruik van vakjargon en beschrijft
op duidelijke wijze waarom het tot nu
toe meestal heeft gedraaid in ge
sprekken tussen moslims en christe
nen. Wessels schrijft echter geen po
pulair of eenvoudig boek. Gezien de
ondertitel hadden we trouwens ook,
niet anders verwacht. Het is een stu
dieboek. Gelukkig is het geen dik
studieboek. Ook de meeste predikan
ten en priesters krijgen dit onderwerp
niet mee in hun pakket. Ze kunnen
hun scha inhalen met dit werk.
Mijns inziens zou het echter Jammer
zijn indien de lezer afgaand op die
ondertitel zou denken dat wat hier
geboden wordt in de eerste plaats
Sprekers: Dr. A. W. Mante, (gynaecoloog) Prof. jhr. dr. F. A. M. Alting van
Geusau
Prof. dr. W. H. Velema Mevr. mr. dr. F. T. Diemer-LIndeboom en anderen
Toegangsprijs 10,— te betalen aan de zaal
Reservering kaarten:
EO-Kilversum postbus 565 of telefonisch (035) 85 26 41
dogmatisch voer voor theologen is.
Door het zo te stellen zou ik de schrij
ver en de mogelijke lezer onrecht
doen.
vragen
Door mijn werk: voorlichting geven
over de relatie islam christendom,
merk ik telkens weer hoeveel christe
nen wat de islam betreft met uitge
sproken theologische vragen zitten.
Ik noem er een paar: Bevat de Koran
openbaring? Wat moeten we denken
van Mohammed? Was hij een valse
profeet? Zo niet, wat dan wel? Wat zit
er achter de islam? Een grote verlei
ding? Wat ls Gods bedoeling met de
islam? Hoe denken de moslims over
Jezus? Hoe leg Je verband tussen de
Jezus ln de Koran en in de Bijbel?
Waarom wijzen moslims de leer van
de Heilige Drieëenheid af? Wat is de
reden dat sommige moslims telkens
weer komen met de beschuldiging
dat de christenen met de tekst van de
Bijbel hebben geknoeid? Wat moeten
we van deze Bijbelkritiek denken?
Hoe verhouden politiek en gods
dienst zich tot elkaar in de islam, enz.
Antwoorden
Wessels laat zien dat de meeste van
die en andere vragen in de ontmoe
ting vanaf Johannes van Damascus
(gestorven 753) tot Kenneth Cragg
(sedert 1956 toonaangevend op dit
gebied) telkens weer opduiken. Hij
geeft ook de antwoorden door van
vroeger van zowel moslimse als chris
telijke kant. Hij toont aan waar die
antwoorden de mist ingingen omdat
men niet goed naar elkaar had geluis
terd. Telkens weer heeft men een
valse start gemaakt in de dialoog.
In het laatste hoofdstuk probeert
professor Wessels zelf ook ankele ant
woorden te formuleren op vaak stere
otiepe vragen. Wie in de wereld van
de islam werkzaam is, ontkomt daar
niet aan. Ook wordt ons juist in de
praktijk de illusie snel ontnomen dat
het gesprek met moslims een makke
lijk zaak zou zijn.
Berkouwer
Bij de antwoorden die dr. Wessels
probeert te formuleren moest ik den
ken aan een artikel, dat dr G. C.
Berkouwer, ons beider leermeester,
jaren geleden (18 december 1954) in
Trouw publiceerde. Schrijvend over
„Progressieve Islam" signaleerde
Berkouwer toen reeds activiteiten
van een moslimse missie op intellec
tueel terrein in Amsterdam. Hij
meende (in 1954) dat we ons van deze
omgekeerde zending, zoals hij het
noemde, niet kunnen afmaken met
een glimlach. De vraag die ons zal
moeten bezighouden, volgens Berk
houwer, is die aangaande (lk citeer)
„de volstrektheid van de boodschap
van Christus, het allesbeheersende
geding tussen christendom en we
reldgodsdiensten, ook tussen het
christendom en de islam."
Wessels maakte zich ook in het korte
bestek van dit boek niet van de vra
gen af met een glimlach. Hij neemt
zijn eigen geloof serieus, maar ook de
islam. Berkouwer en ook Verkuyl,
wiens opvolger Wessels onlangs ls ge
worden. doceren niet meer aan de
Vrije Universiteit. Maar de oude vra
gen en gelukkig ook de open vragen
maken telkens weer een nieuwe for
mulering noodzakelijk. In grote ge
voeligheid voor de gesprekspartner.
Daartoe heeft dr Wessels een goede
bijdrage gegeven. Lezing maakt ver
dere studie trouwens niet overbodig!
Geen register
Het zou niet open en eerlijk zijn om,
wanneer men het boek van een vriend
bespreekt, alle kritiek achterwege te
laten. Mijn eerste punt van kritiek
betreft trouwens meer de uitgever
dan de auteur. Boeken waarin zoveel
namen en citaten voorkomen zouden
gewoon niet meer zonder een register
op zaken en namen mogen worden
uitgegeven.
Het is niet billijk om in een boek dat
uitmunt door beknoptheid te wijzen
op dingen die men mist. Toch vind ik
het jammer dat uit de tijd van de
kruistochten de grote theoloog Ansel-
mus van Canterbury vanwege zijn
bijdrage aan het gesprek met de mos
lims niet werd genoemd. Zijn boek
over de verzoening is immers opgezet
als een gesprek tussen een moslim en
een christen. Julia Gauss heeft dat
overtuigend aangetoond. Vanuit
mijn Pakistaanse ervaring vind ik de
keuze voor Rahmatulla (blz 94) wel
begrijpelijk, gezien zijn reacties te
gen zendeling Pfander. Zijn boeken
worden nog steeds gelezen in oerdoe-
versie. Maar het is jammer dat de
enige moslim die ooit een echt com
mentaar op de Bijbel heeft geschre
ven Sir Sayyid Ahmad Kahn (1817-
1898) niet wordt genoemd. Prof. Bal-
jon in Leiden is op hem gepromo
veerd in 1946.
Dat is de redelijkheid van de a
die de Israëlieten laten horen f<
om hebt ge ons weggevoerd ui
te als we toch met onze kinofcr
vee van dorst moeten stervevi
situatie is bedreigend en dan |o
naar de reden en naar de oon i
het onheil. Daarom lopen z i
Mozes te hoop. Hij heeft ze U n
„weggevoerd". Hij is de vera if
delijke man. Er zit iets heel t|
in dit verwijt. Je kunt het t
aanzien dat je kinderen en
eraan gaan! Het redelijke 1
uit in wat ze vragen: Waarom
ons weggevoerd Wat i
wel de dwingende reden gewi t
om ons uit Egypte te halen
reden opweegt tegen deze let
stervensnood? Mozes verkeew
mee in een beknellende toesti
volk staat tegen hem op. Hi
in hun driften. Ja, de reden!1
deze
_it: d
n. Je
d momi
tl elkaaL
Kruistochten
Ik hoop van harte dat dit boek een
positieve werking zal hebben en dat
men Wessels' verslagen over de valse
start tot het gesprek in het verleden
als een waarschuwing zal opvatten.
Het gevaar is immers niet denkbeel
dig dat het verslag van een polemiek
zelf weer tot een pennestrijd aanlei
ding geeft. De politieke geschiedenis
leert ons dat polemiek maar al te
makkelijk kan ontaarden in anti-pro-
paganda met bedenkelijke gevolgen
voor de positie van minderheden.
Uit Wessels' beschrijving van de ge
beurtenissen ten tijde van de kruis
tochten en de koloniale overheersing
mag men geloof ik zonder aarzeling
wel de volgende conclusie trekken.
Evenals ln het verleden brengt ook
nu nog alle agressiviteit, (ook in de
vorm van goedbedoelde evangelisa
tiecampagnes en andere operaties
waartoe jongeren worden gerekru
teerd en gemobiliseerd), de positie
van christelijke minderheden in de
wereld van de islam in gevaar. Het
negatieve beeld dat moslims vaak
hebben van het westers christendom
wordt er door versterkt. Zulke cam
pagnes, soms zelfs kruistochten ge
noemd, werken milieubedervend.
Niet mogelijk
We moeten overigens nooit uit het
oog verliezen dat pubükatie van een
boek als het onderhavige, dat alle
vragen open en eerlijk bespreekt, in
sommige moslimse landen gewoon
niet mogelijk is. Er moeten daarom
andere wegen gezocht worden om
deze zaken ook internationaal beter
bespreekbaar te maken. Waarschijn
lijk is een belangrijke reden waarom
wij veel van de argumenten uit het
verleden niet meer kunnen gebrui
ken, het feit dat velen van de door
Wessels aangehaalde Arabische au
teurs de woordvoerders waren van
een christelijke minderheid temidden
van een moslimse meerderheid. Maar
in Nederland komen we in aanraking
met een nieuwe situatie. Hier hebben
we te doen met een moslimse minder
heid temidden van een toch min of
meer christelijke meerderheid. Dit
verschil wordt door Wessels wel aan
geduid maar nauwelijks uitgewerkt.
We noteren tenslotte met dankbaar
heid dat het gesprek over de voor
waarden voor een echt gesprek tus
sen moslims en christenen in ons land
in alle vrijheid kan plaats vinden. Die
godsdienstvrijheid is tussen moslims
en christenen telkens weer in het ge
ding, vooral ook hierom omdat vele
moslims voorstander zijn van een is
lamitische staat.
Drs. Jan Slomp, predikant in alge
mene dienst van de gereformeerde
kerken om voorlichting te geven
over de ontmoeting met moslims,
bespreekt: „De moslimse naaste"
van dr. A. Wessels. Ondertitel: Op
weg naar theologie van de islam.
Uitg. Kok, Kampen, 156 pag„ prijs
19,50.
Mozes heeft uiteraard ook doi
hij wordt gekweld door deze
ging. Hij weet alleen dit:
kwam ergens vandaan,
dingen op een bepaald i
helemaal helder tegen
gen. Verdrukking in Egypte
in de woestijn? Wat is erger?
naar God. Wat moet ik doen
volk? Hij gaat naar Hem van
signaal kwam. De eerste roep
vrijding, daar bij de bn
braamstruik. Eigenlijk is dat
enige uitweg. Terug tot Hem
de bevrijding opriep. (Exodus
3-7).
VOORBIJGANG
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Oude Tonge: G. i
End te Papendrecht.
Bedankt voor Giessendam-Ne^
dinxveld: J. den Hoed te Slie 1
voor Stolwijk: P. Koeman te n
GEREF.KERKEN
Aangenomen naar Vel(
(WDld): A. Klompmaker te
(West-Duitsland); naar Gro
Helpman (diakonessenhuis):
M. A. Schaap-de Vries cand.
ningen.
Beroepbaar: mevrouw C. J1^
man-Blanksma, Molenstraat
Anna Paulowna.
GEREF. KERKEN IVRIJG.I
Beroepen te Albany (Austr.
Boersema te Midlam-Heeren 11
Oegstgeest-Lisse: C. Kleijn, 11,
Zwolle.
Bedankt voor Assen-Noord
Smelik te Enschede-Zuidwe
Schildwolde: H. D. van Hei
Heemse.
GEREF.GEMEENTEN
Beroepen te Benthuizen: J.
weij te H. I. Ambacht; te Kal r
(VS): A. Vergunst te Veen.
BAPT.GEM.
Beroepen te Tweede Exloërm
Nijland te Staveren.
Bedankt voor Emmen: C.
Treebeek.
ADVERTENTIES
organiseert
de volgende kursussen
6 april (19.30 uur) 7 april
uur). Sociale vaardigheden vo
kelijke kaderleden (gespreks-1x
gadertechniek).
11 mei (19.30 uur) 12 mei i
uur). Huisbezoek: hoe en wat rt t
pastorale gesprek.
Informatie en opgave:
Vormingscentrum De Kiene
Witte Zand 18
7861 BJ Oosterhesselen
tel. 05246-651
De Hezenberg,
Centrum voor paste
zorg,
Hattem
Op ons centrum wordt hulp v«
aan mensen, die intensieve
rale begeleiding nodig hebbel
Het werk bestaat verder uit pafa
Ie toerusting door middel va i.
retraites, jeugdconferenties, thf
weken.
Wij zoeken
EEN DERDE PASTt
die deel uit wil maken van g.
gemeenschap.
Gerichtheid op individueel pasf j
en enige ervaring in een gem p
zijn gewenst.
Voor nadere inlichtingen kunti
wenden tot Ds. K. Snoeit. H
berg 6. 8051 CB Hattem
05206-2661/1648
Sollicitaties kunt u richten ai
secretaresse van het bestuur:f
R. A. M. van Hall-Barger, I
bergerweg 60. 8051 CJ Hal
