[erkenconferentie Pretoria
indigt met gebalde vuisten
Mensvisie en groepstraining
TAKE A FOR
ANY lONLY ItlVf
n
ndhervorming in
irtugal brengt
gering in gevaar
Worth up to f.143,- at shop prices.
,|angelische Progressieve Volkspartij
Boerderij in
Schalkhaar
afgebrand
Rusland vraagt
uitlevering van
Pieter Menten
As your introduction to the English Book Club
„J
RDAG 17 MAART 1979
BINNENLAND
I TROUW/KWARTET
11
Hennie Serfontein
fORIA De conferentie van de Zuidafrlkaanse ledenkerken van de Hervormde
ormeerde) Wereldbond In Pretoria beleefde donderdagavond toch nog dat een van de
emers de zaal uitliep. Het was prod. P. S. Dreyer van de Nederduitse Hervormde Kerk
'I die zijn geduld verloor tijdens een toespraak van de voorzitter van de Indiase
iii «meerde kerk, ds. Edward Manikkam. Deze werd door de meeste deelnemers aan de
Ventie toegejuicht om zijn vurige pleidooi voor een uitspraak van de conferentie ten
van een niet-raclaal onderwijssysteem en het opheffen van naar ras gescheiden
vaardigden van de NHK had
tijdens de overleggingen
dit punt geweerd. Ten
>ng prof. Dreyer op. greep
etas en beet Manikkam toe:
deze nonsens spuugzat" en
le de zaal uit. Als gevolg van
tus voor Manikkam werd het
door weinigen opgemerkt,
eind van de zitting begon
er echter over en hij zei
ln alle jaren dat hij chrlsteUJ-
enkomsten had meegemaakt,
immer beschuldigingen ge-
ad dat Iemand nonsens praat-
vurig de debatten ook waren.
htend keerde prof. Dreyer te-
conferentie. Hij bood zijn
lian voor zijn gedrag. In een
piUg gestelde verklaring zei
i groot deel van de discussie
i meer dan radicale politiek
t mom van godsdienst. Hij zei
nciplële bezwaren heeft te-
f gebruik van de godsdienst ln
Utlek debat. „Ik kan er niet
wanneer Oods heilige naam
t wordt als het over politiek
Ten slotte verliet hij de confe-
de huwelijken. En zo bleef het pa
troon. Alle besluiten over vakbewe
ging en sociale, economische en on
derwijskwesties wezen zij af
Het verzet van de twee blanke kerken
ging zelfs zover dat zij zich ln de
slotverklaring van de conferentie
weerden tegen alles dat maar enigs
zins onaangenaam zou kunnen zijn
voor de nationalistische regering.
Hier ging het discussiepunt om een
zin waarin de kerken werden opgeroe
pen zich te verzetten tegen ongelijk
heid en onrecht in de maatschappij,
die het gevolg zijn van racisme en
discriminatie.
De blanke afgevaardigden deden hun
best om de woorden „racisme" en
„discriminatie" uit de verklaring te
laten verwijderen. Zij kregen daarin
steun van de anglicaanse bisschop M.
Nutall, die pleitte voor een unanieme
beslissing. Waarop ds. A. S. Ngobeni
antwoordde dat je niets hebt aan
valse eenheid.
Dramatisch
de de discussies van giste-
laatste dag van de conferen-
n de blanke afgevaardigden
Nederduitse Gereformeerde
van de NHK hun verzet van
t dagen voort.
otgieter verzette zich hevig
niet-raciaal onderwijssy-
mdat hij wilde uitgaan van
s gescheiden naar taal, het-
I Zuid-Afrika volgens hem
t op raciaal gescheiden on-
l[ De kleurlingen-dominee C.
eg Potgieter daarop waar-
nderen, die Afrikaans spre-
k op dezelfde school kunnen
tieters eveneens Afrikaans
Je kinderen. Een boze Potgie-
schuwde de zwarten later dat
I niet voor henzelf mochten
nam de conferentie de op-
een niet-raclaal onderwijs
kan, met alleen de vertegen-
van de NO Kerk en van
ken. Dezen bleven ook dwars-
>en het ging om opheffing
Iverbod op naar ras, gemeng-
Jan Halkes
ON Aan de vooravond van
otingsdebatten heeft de Por-
taatssecretaris voor landher-
Ferreira de Amaral, zijn
ingeboden. Volgens de Por-
lonarchistische Volkspartij
len splintergroepering zonder
het parlement, voelt Ferreira
ral zich in de steek gelaten
ident Eanes.
m stelling moeten nemen te-
Revolutionaire Raad. die de
eretaris onwetmatigheden
heeft bij de teruggaven van
j aan vroegere grootgrond-
Ferreira de Amaral is be-
van de monarchistische
1AG (ANP) De handel in
leren is dit jaar voor het
gestaan en wel tijdens de
en de twee volgende dagen,
t wordt, dat deze handel vol-
r is verboden.
ministerie van CRM wordt
aan een wijziging van de
waarbij de handel in kievit-
wordt verboden.
partij, maar bekleedde zijn functie
van staatssecretaris uitsluitend op
basis van zijn „deskundigheid".
Van oud her is Amaral nauw met de
grootgrondbezittende klasse in Por
tugal verbonden. Met zijn ontslag
geeft hij te kennen van geen enkele
compromis met de landarbeiders te
willen weten. De teruggaven van lan
derijen in zuid-Portugal aan de vroe
gere grootgrondbezitters gaan intus
sen onverminderd voort.
Terwijl premier Mota Pinto ln Brazi
lië de installatie van de nieuwe Brazi
liaanse president Baptista Flgueire-
do bijwoont, lopen nog meerdere pos
ten in zijn kabinet gevaar. Donder
dag verwierp de linkse meerderheid
in het parlement het uitzonderings
statuut van de Portugese radio-om
roep. Dat kan gevolgen hebben voor
de minister van communicatie Proen-
ca de Carvalho. Socialisten en cen
trumdemocraten hebben het ontslag
geëist van de staatssecretaris van
binnenlandse handel Duarte Pereira.
Deze wordt beschuldigd van zwendel
met de invoer van pootaardappelen.
ADVERTENTIE
„De vorming van het CDA is niet alleen een fout, nee erger, men
begaat een vergissing die niet meer ongedaan te maken valt. Alles
waarvoor ik twaalf jaar lang als voorzitter van de ARP gewerkt heb
breekt je nu bij de handen af"
(dr W. P. Berghuis. „De Volkskrant" d.d. 3-3-79)
dr Berghuis, uw werk was niet vergeefs!
t velen bezield. U hebt perspectieven geopend,
leaal van een herkenbare geloofwaardige evangelische voorhoede-politiek
dood.
te de ARP tekende zijn doodvonnis.
■u bedroeft ons dat.
f tenslotte is een partij geen doel in zichzelf
•el blijft!
ige middel dat rest: een nieuwe partij!
i met alle kritische, radikale, oecumenische, vooruitstrevende, politiek
s geworden christenen uit de voormalige KVP, ARP en CHU
(nieuwe beweging, met pit en élan, sociaal links, evangelisch progressief!
ive als lid of inlichtingen: EPV, Postbus 304, Papendrecht.
iele steun: giro 3892447 t.n.v. EPV te Papendrecht.
maart a.s. - EPV-KONBRES - AMSTERDAM
Brakke Grond (Nes 53)
v.m. 10.30 uur: huishoudelijk kongres
n.m. 14.00 uur: aktuele politiek, Europese
verkiezingen.
de zwarten. Potgieter zei dat de ge
volgde procedure tegen de afspraken
was, die als voorwaarde waren ge
steld voor het deelnemen van de NO
Kerk aan de conferentie.
Door nog onbekende oorzaak
is gistermiddag in een boer
derij in Schalkhaar brand
uitgebroken. De boerderij is
afgebrand. De schade be
draagt ten minste een half
miljoen gulden.
door A. C. Floor
De wetenschappelijke zienswijzen met betrekking tot de groepstraining zijn al zo'n vijftig jaar
oud. Reeds ongeveer 20 jaar worden ze in Nederland toegepast. Toch wordt juist tegenwoordig
meer en meer over dit onderwerp gediscussieerd. Aanvankelijk, zo lijkt het mij, vond de
discussie meer plaats tussen psychologen en sociologen onderling; tegenwoordig nemen ook
theologen aan de gedachtenuitwisseling deel. Alleen de aard van de discussie is veranderd.
Aan het einde van het debat kwam
nog een dramatisch moment, toen ds.
Sam Buti, de scriba van de zwarte
NG Kerk een motie aan de vergade
ring voorlegde, waarin zij haar beslis
te afwijzing neerlegde over een aantal
kanten van het regeringsbeleid. Deze
motie zou aan de regering moeten
worden aangeboden. De motle-Buti
was het gevolg van de beslissing van
de conferentieleiding van woensdag,
toen men besloot deze zaak tot het
einde van de bijeenkomst te laten
rusten. Er was gisteren echter niet
veel tijd meer en Buti besloot daarom
zijn voorstel in te trekkeft.
Dr. Allan Boesak van de Sendings-
kerk stelde toen voor, alle besluiten
van de conferentie aan de regering
door een delegatie uit de conferentie
te laten aanbieden. Opnieuw reageer
den de blanke afgevaardigden van de
NG Kerk en de NHK met hevig ver
zet. Zij wilden niet verder gaan dan
de besluiten per post aan de regering
toe te zenden
Opnieuw werd het voorstel van Boe
sak aanvaard waarbij de NG Kerk en
de NHK tegenstemden. De conferen
tie werd gesloten waarbij ds. Potgie
ter dreigde dat de NG Kerk in het
vervolg niet zo gemakkelijk dit soort
bijeenkomsten meer zou meemaken,
waar de blanke afgevaardigden over
stemd zouden kunnen worden door
Dat komt omdat vroeger het accent
in de discussie lag op de praktische
toepassing van de groepsdynamica
ten behoeve van de psychologische
en psychiatrische therapie; thans
gaat het ook om de vraag of pastores,
in de pastorale zorg, gebruik kunnen
en vooral mógen maken van de ge
noemde wetenschappelijke visies.
Het verheugt mij dat de redactie mij
in de gelegenheid stelt iets over deze
kwestie te mogen schrijven, zulks
mede naar aanleiding van een boek
bespreking van 4 februari waarop ik
nog terug kom. Ik heb het voorrecht
vanuit twee invalshoeken tegen deze
problemen te kunnen aankijken: aan
de ene kant waar de wetenschappelij
ke aanpak plaatsvindt, zij het met
een specifiek doel, en aan de andere
kant waar zich de „cliënt" bevindt,
voor wie dit alles werd opgezet.
In deze bijdrage wil ik het accent
leggen op mijn ervaringen terzake als
officier en commandant van het psy-
cho-technisch bedrijf van de Konink
lijke Landmacht. Daarnaast wil ik
enige aandacht besteden aan mijn
ervaringen opgedaan in het ambte
lijk werk als ouderling, deputaat voor
de geestelijke verzorging militairen
van de christelijke gereformeerde
kerken en in het sociaal-reclasse-
ringswerk.
Het moge duidelijk zijn dat mijn visie
in grote lijnen overeenstemt met
mijn christelijk-ethische opvattingen
ter zake en dat dit kan lelden tot een
eenzijdige, subjectieve belichting van
deze materie. Ook daarop kom ik
terug.
Leiderschapstraining
Binnen de Koninklijke Landmacht
wordt voor de toepassing van de ge
dragswetenschappen reeds lang een
grote plaats ingeruimd. Bij het Selec
tiecentrum van de Koninklijke Land
macht vindt het psychologisch en
psychotechnisch onderzoek plaats
naar de capaciteiten van alle aan
staande beroepsmilitairen, die voor
leidinggevende functies zijn bestemd
en ook worden er bijna alle kandida
ten reserve-officier en onderofficier
getest. Gedurende dit onderzoek wor
den de kandidaten niet alleen onder
worpen aan een aantal schriftelijke
tests en aan een interview; ze worden
ook in groepsverband, met zes acht
personen, in praktische probleemsi
tuaties gebracht, gedurende welke de
observator in staat is nauwkeurig en
objectief per tijdseenheid een aantal
gedragselementen zoals bijv.: de pro
minentie, de effectiviteit en de socia
biliteit per kandidaat vast te leggen
en deze te classificeren.
Bij de opleidingscentra van de Ko
ninklijke Landmacht bestaat grote
behoefte aan middelen en instrumen
ten om de jonge aanstaande com
mandanten zo grondig mogelijk op
hun leidinggevende functies voor te
bereiden. Welnu, onder invloed van
de gedragswetenschappelijke visies
(van o.m. Rogers en Maslov) inzake
de groepsdynamica werd de hiervoor
beschreven groepstest mede benut
voor de opzet van de z.g.
leiderschapstraining, waarbij de leer
ling „gevoelig" moest worden ge
maakt voor die specifieke eigen
schappen, die met zijn potentie tot
het geven van leiding te maken heb
ben. De groepstraining ter zake werd
op de band of per video-recorder op
genomen en na afloop van de training
werd het gehele verloop van de actie
grondig geanalyseerd.
Grondig
ook aan het licht dat deze vorm van
leiderschapstralning geen wezenlijke
bijdrage leverde aan de doelstelling
van de opleiding terzake omdat het
weinig of geen positieve effecten te
weegbracht, terwijl wel negatieve ge
volgen voor de werksfeer werden ge
signaleerd.
De leiderschapstraining is dan ook
niet officieel in de Koninklijke Land
macht Ingevoerd, het blijft een om
streden zaak. Ik acht het Juist dat de
aanstaande leiders, die het in een
eventuele oorlog hard voor hun kie
zen krijgen, zo grondig'mogelijk op
hun toekomstige taak worden voor
bereid; nochtans is het ethisch niet
correct indien de doelstelling door de
toegepaste middelen wordt over
schreven.
Pastorale vorming
De hiervoor genoemde ervaringen
deed ik ook op in mijn contacten met
krijgsmachtpastores enereijds vanuit
mijn commando- en staffuncties, an
derzijds als deputaat geestelijke ver
zorging militairen. Daarnaast verkeer
ik in de situatie nauw betrokken te
zijn bij het sociale, maatschappelijke
en het reclasseringswerk binnen en
bulten de Koninklijke Landmacht.
Een aantal krijgsmachtpastores heb
ben een klinisch pastorale vormings
cursus gevolgd ln allerlei gradaties,
want niet elke k.p.v. is gelijk aan de
andere. Ze hebben evenwel dezelfde
uitgangspunten, die wortelen in de
sensitivity-training.
Hoewel over deze zaken terecht met
enige terughoudendheid wordt ge
sproken, is het ook hier mijn ervaring
dat. uitzonderingen daargelaten, het
effect van deze vorming voor de per
sonen in kwestie mij niet bemoedigt.
Vele andersdenkenden delen mijn
mening dat de attitude van betrokke
ne er niet op verbetert, integendeel de
betrokkenheid met de probleemge
vallen nam relatief af en de agressivi
teit nam veelal in niet geringe mate
toe. Zonder te willen generaliseren
kan worden opgemerkt dat het con
tact met betrokkenen moeilijker
werd en dat van een zekere kilheid
sprake was.
Maar ook naar de kant van de
„cliënt" toe heb ik dezelfde ervaring.
Het effect van de verleende hulp en
de steun imponeert mij niet. Integen
deel. Teleurstelling en soms ontred
dering waren nogal eens manifest.
Het probleem is dat deze zaken moei
lijk meetbaar zijn en derhalve slechts
gevoelsmatig kunnen worden bena
derd.
Waar het mij nu om gaat is dat het
gebruik van nieuwe ontwikkelingen
in de gedragswetenschappen moeten
worden toegejuicht en voor zover
bruikbaar, dienen te worden toege
past. waarbij voor- en nadelen gron
dig moeten worden afgewogen. Van
uit mijn ervaring bezien kan ik
slechts weinig voordelen constateren
terwijl ik erg veel nadelen signaleer.
Dit komt niet alleen door mijn chris
telijke visie terzake, want ook anders
denkenden kwamen tot deze con
clusie.
Door het toepassen van de bij de
k.p.v. gevolgde methoden wordt m.i.
een wezenlijke grens overschreden
De mening jezelf door middel van
humanistische mensvisies te moeten
„laten veranderen" zodat je beter
overkomt bij de „cliënt", doet te kort
aan het werk van God en van de
Heilige Geest. Iemand die zelf uit de
evangelische boodschap moet leven
en deze aan anderen te brengen heeft,
behoort zich daarom te conditioneren
door gebed en zelfonderzoek.
Over deze materie gaat ook het boek
van ds J. van Amstel „Getraind
en wel" dat op 4 februari in deze
courant werd besproken. Het deed
mij pijn te moeten constateren dat
het boek m.i. op onwetenschappelij
ke gronden werd afgewezen, terwijl
juist de verdienste van het boek: de
toetsing van de sensitivitytrainmg
aan de bijbelse normen, nauwelijks
aandacht kreeg.
MOSKOU/DEN HAAG volgens het
Russische persbureau Tass heeft de
Sovjet-Unie bij de Nederlandse am
bassade in Moskou een uitleverings
verzoek Ingediend voor Pieter Men
ten (79). Tass meldt dat de USSR
vindt dat het bewezen is dat Menten
in 1941 heeft deelgenomen aan mas
samoorden in de dorpen Podhoroce
en Uryce, in het gebied rond
Lemberg.
Het ministerie van buitenlandse za
ken ln Den Haag was gisteren nog
niets bekend van het Russische ver?
zoek om uitlevering. Een woordvoer
der merkte op dat het bij het indie
nen van een dergelijk verzoek gebrui
kelijk is dit te doen bij het ministerie
van buitenlandse zaken in het land
waaraan het verzoek gericht is D«
woordvoerder zei voorts dat onlangi
een uitleveringsverzoek voor Menten,
Ingediend door Israël, is afgewezeh
op grond van het feit dat Nederland
zijn staatsburgers niet uitlevert.
Pieter Menten werd in 1977 door de
Amsterdamse rechtbank wegens oor
logsmisdaden en misdrijven tegen de
menselijkheid veroordeeld tot een ge
vangenisstraf van vijftien Jaar. De
Hoge Raad vernietigde dit vonnis op
formele gronden en verwees de zaak
door naar de rechtbank te Den Haag,
die vervolgens besliste dat Menten
niet vervolgd kon worden. De Blari-
cummer werd daarop op vrije voeten
gesteld. Binnenkort behandelt de
Hoge Raad het beroep tegen de be
slissing van de rechtbank te Den
Haag. De verblijfplaats van Menten
is op het ogenblik onbekend.
ADVERTENTIE
-r- THE
INVENTIONS OF
LEONARDO v
DA VINCI
Het behoeft geen betoog dat indien
dit op een wat afstandelijke, vrijblij
vende manier gebeurt er weinig of
geen resultaat mag worden verwacht.
Met grondigheid wordt hier bedoeld
de wijze waarop de diepste motieven
van iemands handelen en reageren
worden nagetrokken, waarbij de mo
tieven op hun beurt worden nageplo
zen tot in het klokhuis van de ziel van
betrokkene(n). Na met de leider
schapstralning de nodige ervaring te
hebben opgedaan, bleek dat deze
soms, en dat is mede afhankelijk van
de groep, tot redelijke resultaten kan
leiden. Helaas moet worden gezegd
dat doorgaans niet het gewenste re
sultaat werd bereikt, erger nog: het
werkte soms averechts.
Het leidde nogal eens tot een harde,
agressieve opstelling, waarbij frustra
tie en ontreddering optraden. Dit is in
het algemeen strijdig met de gelden
de beroepsethiek, let wel: niet alleen
zoals ik deze vanuit christelijk oog
punt beleef, velen met mij kwamen
tot dezelfde opstelling vanuit een an
der normbesef. De ervaring bracht
As a member of the English Book Club
you can have your favourite English and
American reading sent to you - direct
from England - at well below what you
would usually pay for imported, hardcover
books. Four times a year we send you a
free copy of our catalogue, 'Bookshop',
each packed with up-to-the-minute
reviews of bestselling titles by top English
and American authors, plus a wide choice
of good non-fiction, classics, reference
books, etc. All we ask is that you choose
just one book each quarter from
approximately 500 offered each year.
Remember, these are full-length,
hardcover editions, exactly as sold in the
English bookshops - except that they are
offered at never less than 20% off (and
sometimes 50% off) the prices you would
pay in Holland. See for yourself. As an
introduction, choose any 4 of the books
featured here all for only f.10,- plus
f.6,- as a contribution towards post and
packing. Then, if you like them,
become a member and enjoy the best
of reading in English - at the lowest
prices
The English Book Club,
Leidsestraat 52, 1017 PC Amsterdam.
Your Guarantee. The English Book Club the Dutch sub
sidiary ol leading bookaelTera in both Britain and the United
State» - and ha» it» own headquarter» in the Netherlands at
Leid»e»traat 92. Amsterdam, where our book» can bo seen
and where our Dutch staff will deal with any enquiries and
purchase» from member*
Your only commitment to choose one book each quarter
from approximately 900 title* offered ui the year Minimum
membership is for one year.
156
Usual Price f.33,4S
828
Usual Price f.2S,-
JOHN
STEINBECK
7
v Jhx'cxtuè
'- «Sr*;
'XJrit,
arm bis
rxxrt<A-0
XS
277
Usual Price f 25.-
197
Exc). Club Edn.
548
Usual Price f.25
583
Usual Price f.23,-
I POST FREE - NO STAMP NEEDED
•elope to
K Club,
unsealed envelope t
The English Book
Antwoordnummer 8234,1000 RA, Amsterdam.
513
Usual Price 130,05
248
Usual F rice f 30.05
Usual pjfee f 30.30
539
Uaual Price I JO,05
'Usual Price - the normal bookshop price m Holland.
I am interested in joining the English Book Club and would
liko you to send mo the (our introductory books whose
numbers I hsve printed in the bores provided II I decide to
keep the books I will pay you only f.10,- plus 16,- as contri
bution towards post and packing - and thereby become a
member. Then, during my membership, I will choose a
minimum of one book each quarter from the titles described
in advance in tho free quarterly catalogue 'Bookshop', and
offered at never less thsn 20% below the usual retail prices
in Holland (Sometimes 50% below') After one year s
membership I may resign if I wish
III do not wish to keep the introductory books, I may return
them within 10 days and owe nothing
Name I 1 I I I I I I I I I I I I I I
S»— I I I I I I I I I I 1 I I I
i i i i
i i i i i i i
SEND NO MONEY NOW
